VIII guruxning D-elementlari - Kimyo - Slaydlar

VIII guruxning D-elementlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

343 KB

Ko'chirib olish

VIII guruxning D-VIII guruxning D- elementlarielementlari

REJAREJA  1. Temir gruppachasi elementlarining 1. Temir gruppachasi elementlarining umumiy tavsifiumumiy tavsifi  2. Temir – olinishi, xossalari, 2. Temir – olinishi, xossalari, birikmalaribirikmalari  3. Kobalt – olinishi, xossalari, 3. Kobalt – olinishi, xossalari, birikmalaribirikmalari  4. Nikel – olinishi, xossalari, 4. Nikel – olinishi, xossalari, birikmalaribirikmalari  5. Platina gruppachasi 5. Platina gruppachasi elementlarining umumiy xossalarielementlarining umumiy xossalari

 D. I. Mendeleyev davriy sistemasining D. I. Mendeleyev davriy sistemasining sakkizinchi gruppa yenaki gruppacha sakkizinchi gruppa yenaki gruppacha elementlari katta davrning urta qismlariga elementlari katta davrning urta qismlariga joylashgan uchta triadani uz ichiga oladi. joylashgan uchta triadani uz ichiga oladi. Bular: temir-Te, kobalt-Co, nikel-Ni birinchi Bular: temir-Te, kobalt-Co, nikel-Ni birinchi triada : ruteniy-Ru, rodiy-Rh, palladiy-Pd triada : ruteniy-Ru, rodiy-Rh, palladiy-Pd ikkinchi triada: osmiy-Os, iridiy-Ir, platina-Pt ikkinchi triada: osmiy-Os, iridiy-Ir, platina-Pt uchinchi triadani tashqil qiladi. Bu triadalar uchinchi triadani tashqil qiladi. Bu triadalar to'rtinchi, beshinchi,oltinchi davrlarda to'rtinchi, beshinchi,oltinchi davrlarda joylashgan. Bular barchasi D- elementlar joylashgan. Bular barchasi D- elementlar jumlasiga kiradi.jumlasiga kiradi.  Birinchi triadadagi elementlar: Fe, Co, Ni Birinchi triadadagi elementlar: Fe, Co, Ni o'zaro ximiyaviy xossalari jixatidan o'zaro ximiyaviy xossalari jixatidan o'xshash bo'lgani uchun temir gruppachasi o'xshash bo'lgani uchun temir gruppachasi elementlari deyiladi. Ikkinchi va uchinchi elementlari deyiladi. Ikkinchi va uchinchi triadadagi oltita element platina triadadagi oltita element platina gruppachasi metallari deyiladi.gruppachasi metallari deyiladi.

Temir gruppachasi elementlari elektron Temir gruppachasi elementlari elektron konfigurasiyasi kuyidagicha:konfigurasiyasi kuyidagicha:  Fe Z=26 KL 3S2 3P6 3d6 4S2Fe Z=26 KL 3S2 3P6 3d6 4S2  Co Z=27 KL 3S2 3P6 3d7 4S2Co Z=27 KL 3S2 3P6 3d7 4S2  Ni Z=28 KL 3S2 3P6 3d8 4S2Ni Z=28 KL 3S2 3P6 3d8 4S2  FeFe -- CoCo -- Ni qatorida elementning oksidlanish darajasi Ni qatorida elementning oksidlanish darajasi kamayadikamayadi : : temirda oksidlanish darajasining maksimal temirda oksidlanish darajasining maksimal kiymatikiymati +6 +6 ga yetadiga yetadi :: kobaltda faqatkobaltda faqat +3 +3 ga kadarga kadar , , nikelda nikelda asosanasosan +2 ( +2 ( va bazanva bazan +3) +3) ga kadar boga kadar bo '' ladiladi . . So vaNi ning So vaNi ning QQ 4 4 valentli xolatlari nixoyatda bekarorvalentli xolatlari nixoyatda bekaror . . Ularning uchalasi Ularning uchalasi xam kulrang metall boxam kulrang metall bo '' liblib , , rangdor ionli birikmalar xosil rangdor ionli birikmalar xosil qiladiqiladi . . Ularning turli komplekslari ma'lum. Kompleks Ularning turli komplekslari ma'lum. Kompleks birikmalarda bu elementlarning koordinasion sonlari 4 va 6 birikmalarda bu elementlarning koordinasion sonlari 4 va 6 ga tengdir..ga tengdir..

Bu elementlarning normal elektrod Bu elementlarning normal elektrod potensiallarining manfiy kiymatlari potensiallarining manfiy kiymatlari ЂЂ e dan Ni e dan Ni ga utganda kamayadi.ga utganda kamayadi.  Fe, Co, Ni-kislorod bilan barkaror birikmalar Fe, Co, Ni-kislorod bilan barkaror birikmalar xosil qiladi. Ularning kislorod bilan xosil xosil qiladi. Ularning kislorod bilan xosil qilgan birikmalarining barkarorligi Fe-Co-Ni qilgan birikmalarining barkarorligi Fe-Co-Ni qatorida chapdan ungga tomon bir oz qatorida chapdan ungga tomon bir oz kamayib boradi. Fe-Co-Nining Me(OH)2 va kamayib boradi. Fe-Co-Nining Me(OH)2 va Me(OH)3 tarkibli gidroksidlari usha Me(OH)3 tarkibli gidroksidlari usha metallning tuzlari eritmasiga ishqorlar va metallning tuzlari eritmasiga ishqorlar va oksidlovchilar ta'siridan xosil qilinadi.oksidlovchilar ta'siridan xosil qilinadi.  Fe-Co-Ni nitridlar, umuman unchalik Fe-Co-Ni nitridlar, umuman unchalik barkaror emas. Bulardan eng barkarori Fe barkaror emas. Bulardan eng barkarori Fe nitriddir.nitriddir.

 Fe-Co-Ni ning karbidlaridan (Fe3C, Co3C, Fe-Co-Ni ning karbidlaridan (Fe3C, Co3C, Ni3C) Fe3C, ya'ni sementit, chuyan va Ni3C) Fe3C, ya'ni sementit, chuyan va pulatning tarkibiy qismini tashqil qiladi. pulatning tarkibiy qismini tashqil qiladi. Umuman bu uch metallning karbidlari Umuman bu uch metallning karbidlari metall karbidlar deyiladi. Fe ning ikkita metall karbidlar deyiladi. Fe ning ikkita karbidi bor, biri Fe2S ikkinchisi Fe3S.karbidi bor, biri Fe2S ikkinchisi Fe3S.  Fe2S bekaror modda, u tezda parchalanib Fe2S bekaror modda, u tezda parchalanib Fe3S ga aylanadi.Fe3S ga aylanadi.  Fe-So-Ni ning kuyidagi sulfidlari va Fe-So-Ni ning kuyidagi sulfidlari va fosfidlari mavjud:fosfidlari mavjud:  FeS2 CoS2 NiS2 Fe3P Co3P Ni3PFeS2 CoS2 NiS2 Fe3P Co3P Ni3P  Co2S2 Ni2S2 FePCo2S2 Ni2S2 FeP  Co3S4 Ni3S4 FeP2Co3S4 Ni3S4 FeP2  FeS CoS NiS FeS CoS NiS

 Moddalarning ferromagnit xossasini yukotish Moddalarning ferromagnit xossasini yukotish xaroratsi Kyuri nukta deb ataladi: binobarin xaroratsi Kyuri nukta deb ataladi: binobarin temirning Kyuri nuktasi 769 ga teng. Xarorat 769 temirning Kyuri nuktasi 769 ga teng. Xarorat 769 gacha kizdirilganda a-modifikasiya β -ga, β -gacha kizdirilganda a-modifikasiya β -ga, β - modifikasiya 910oS gacha kizdirilganda g-ga va modifikasiya 910oS gacha kizdirilganda g-ga va 1401oS da polimorf uzgarish sodir bo'lib, g-temir s-1401oS da polimorf uzgarish sodir bo'lib, g-temir s- temirga aylanadi. s-temir 1539oS gacha barkaror temirga aylanadi. s-temir 1539oS gacha barkaror bo'lib, 1539oS da suyuqlanadi. Temir elektr tokini bo'lib, 1539oS da suyuqlanadi. Temir elektr tokini yaxshi utkazadi.yaxshi utkazadi.  Texnik toza temir tarkibida 0.16% gacha qushimcha Texnik toza temir tarkibida 0.16% gacha qushimcha moddalar bo'lib, u juda plastik va korroziyaga moddalar bo'lib, u juda plastik va korroziyaga chidamlidir. Ximiyaviy toza temir tashki kurinishidan chidamlidir. Ximiyaviy toza temir tashki kurinishidan platinaga o'xshaydi, u juda yaxshi silliklanadi va platinaga o'xshaydi, u juda yaxshi silliklanadi va yuqori kovushkoklikga ega, shuning uchun xam u yuqori kovushkoklikga ega, shuning uchun xam u mashinalar, stanoklar, instrumentlar ishlab mashinalar, stanoklar, instrumentlar ishlab chikarishda ishlatiladi.chikarishda ishlatiladi.  Tarkibida qushimcha modda bo'lgan oddiy temir Tarkibida qushimcha modda bo'lgan oddiy temir nam xavoda tez korroziyalanib sirti Fe2O3nam xavoda tez korroziyalanib sirti Fe2O3 ?? 2H2O 2H2O formo'laga ega bo'lgan zang bilan koplanadi va formo'laga ega bo'lgan zang bilan koplanadi va o'ziga xavo namini yaxshi yo'tadi, natijada korroziya o'ziga xavo namini yaxshi yo'tadi, natijada korroziya tezlashadi.tezlashadi.  4Fe + 2H2O + O2 = 2Fe2O3 + 2H2O4Fe + 2H2O + O2 = 2Fe2O3 + 2H2O

 Bu kimmatbaxo metallning korroziyadan saklashni Bu kimmatbaxo metallning korroziyadan saklashni kupgina usullari ishlab chiqilgan.kupgina usullari ishlab chiqilgan.  Kuchlanishlar qatorida temir vodoroddan chapda Kuchlanishlar qatorida temir vodoroddan chapda joylashgan. Unga suyultirilgan kislotalar oson ta'sir joylashgan. Unga suyultirilgan kislotalar oson ta'sir qiladi va Fe(2) tuzlariga aylanadi:qiladi va Fe(2) tuzlariga aylanadi:  Fe + 2HCl = FeCl2 + H2Fe + 2HCl = FeCl2 + H2  Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2   Temir sovitilgan juda suyuq nitrat kislotada eriydi:Temir sovitilgan juda suyuq nitrat kislotada eriydi:  4Fe + 10HNO3 = 4Fe(NO3)2 + NH4NO24Fe + 10HNO3 = 4Fe(NO3)2 + NH4NO2   Kizdirilganda temir konsentrlangan H2SO4 va 25% Kizdirilganda temir konsentrlangan H2SO4 va 25% li HNO3 kislotada erib oksidlanish darajasi +3 ga li HNO3 kislotada erib oksidlanish darajasi +3 ga teng bo'lgan temir tuzini xosil qiladi.teng bo'lgan temir tuzini xosil qiladi.   2Fe + 6H2SO4 = Fe2SO4 + 3SO2 +Q 6H2O2Fe + 6H2SO4 = Fe2SO4 + 3SO2 +Q 6H2O  Fe + 4HNO3 = Fe(NO3)3 + NO + 2H2OFe + 4HNO3 = Fe(NO3)3 + NO + 2H2O

 Uta kizigan temir bug bilan reaksiyaga kirishadi: Uta kizigan temir bug bilan reaksiyaga kirishadi: bunda suvdan vodorodni sikib chiqaradi, kizigan bunda suvdan vodorodni sikib chiqaradi, kizigan temir esa oksidga aylanadi, bu oksid doimo temir temir esa oksidga aylanadi, bu oksid doimo temir ikki oksid TeO yoki aralash oksid Fe3O4 dan iborat ikki oksid TeO yoki aralash oksid Fe3O4 dan iborat bo'ladi:bo'ladi:  Fe + H2O = TeO + H2Fe + H2O = TeO + H2  3Fe + 4H2O = Te3O4 + 4H23Fe + 4H2O = Te3O4 + 4H2   Sof kislorodda kizdirilgan temir shiddat bilan yonib, Sof kislorodda kizdirilgan temir shiddat bilan yonib, temir kuyundisini xosil qiladi.temir kuyundisini xosil qiladi.  3Fe + 2O2 = Fe3O43Fe + 2O2 = Fe3O4   Temir kizdirilganda kuyidagi moddalar bilan birikadi:Temir kizdirilganda kuyidagi moddalar bilan birikadi:  Fe + C = Fe3CFe + C = Fe3C  Fe + S = FeS + 22,8 kkalFe + S = FeS + 22,8 kkal

 Ikki valentli temir birikmalari: Ikki valentli temir birikmalari:  1. FeO - temir ikki oksid - kora tusli, asos xossaga 1. FeO - temir ikki oksid - kora tusli, asos xossaga ega bo'lib, suvda va ishqorlarda erimaydi.ega bo'lib, suvda va ishqorlarda erimaydi.  Olinishi: Olinishi:  Fe2O3 + CO ® (500oS) 2FeO + SO2Fe2O3 + CO ® (500oS) 2FeO + SO2   Undan tashqari temir (II) oksalat xavosiz joyda Undan tashqari temir (II) oksalat xavosiz joyda parchalanganda xam FeO chiqadi. FeO - parchalanganda xam FeO chiqadi. FeO - kislotaldarda erib, Fe2Q tuzlarini xosil qiladi. kislotaldarda erib, Fe2Q tuzlarini xosil qiladi. Masalan:Masalan:  FeO + H2SO4 = FeSO4 + H2OFeO + H2SO4 = FeSO4 + H2O   2. Fe(OH)2 - FeO ga tugri keladigan gidroksiddir. 2. Fe(OH)2 - FeO ga tugri keladigan gidroksiddir. FeO - suvda erimaganligi uchun Fe(OH)2 - bilvosita FeO - suvda erimaganligi uchun Fe(OH)2 - bilvosita yul bilan olinadi:yul bilan olinadi:  FeSO4 + 2NaOH = Fe(OH)2 + Na2SO4FeSO4 + 2NaOH = Fe(OH)2 + Na2SO4

O'xshashlar

VI guruxning D-elementlari

IV guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tavsifi. atomlarning tuzilishi

VII guruhning d-elementlari atomlarining tuzilishi. elementlarning atom radiuslari va ionlanish potensiallarining o’zgarishi

V guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tafsifi. Atomlarning tuzilishi. Guruhda atom radiuslarining va ionlaranish potensiallarining o’zgarishi

Ikkinchi guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tavsifi. gurugda atom radiuslarining va ionlanish potensialarining o’zgarishi. rux va uning birikmalari