logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Kimyo
  4. VI guruxning D-elementlari

VI guruxning D-elementlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

337.5 KB
Ko'chirib olish
VI guruxning D-VI guruxning D- elementlarielementlari REJAREJA  1. Umumiy xarakteristika.1. Umumiy xarakteristika.  2. Xrom, olinishi, 2. Xrom, olinishi, xossalari, birikmalarixossalari, birikmalari  3. Molibden va volfram, 3. Molibden va volfram, olinishi, xossalari, olinishi, xossalari, birikmalaribirikmalari Xrom - Cr, molibden - Mo va volfram – W, oltinchi Xrom - Cr, molibden - Mo va volfram – W, oltinchi gruppaning yonaki gruppacha d- elementlaridir.gruppaning yonaki gruppacha d- elementlaridir. Ular atomlarining elektron konfigurasiyalari Ular atomlarining elektron konfigurasiyalari kuyidagicha yoziladi:kuyidagicha yoziladi:  Cr     Z=24             KLM Cr     Z=24             KLM 3S23p63d54s13S23p63d54s1  Mo    Z=42            KLM Mo    Z=42            KLM 4s2 4p64d55s14s2 4p64d55s1  W      Z=74            KLMW W      Z=74            KLMW 5s25p65d46s2   5s25p65d46s2     Xrom, molibden, volfram yuqori Xrom, molibden, volfram yuqori xaroratda suyuqlanadigan og&#39;ir xaroratda suyuqlanadigan og&#39;ir metallardan xisoblanadi.metallardan xisoblanadi. VI gruppa qushimcha gruppachasi VI gruppa qushimcha gruppachasi elementlarining ba&#39;zi xossalari.elementlarining ba&#39;zi xossalari.  Element      Atom       Solishterma         Suyuqlanish      AtomElement      Atom       Solishterma         Suyuqlanish      Atom                          og&#39;irligi     og&#39;irligi           nuktasi          radiusiog&#39;irligi     og&#39;irligi           nuktasi          radiusi  Xrom        51,996        7,19           18750              1,28 Xrom        51,996        7,19           18750              1,28 A0                                         A0                                           Molibden   95,94         10,22           26220              1,36 A0Molibden   95,94         10,22           26220              1,36 A0  Volfram     183,85        19,30           34100              1,41 A0Volfram     183,85        19,30           34100              1,41 A0  Xrom, molibden va volfram uz birikmalarida Xrom, molibden va volfram uz birikmalarida asosan +3 va +6 ga teng oksidlanish asosan +3 va +6 ga teng oksidlanish darajalar namoyon qiladi.darajalar namoyon qiladi.  Xrom. Xrom rudalaridan eng muximi xromli Xrom. Xrom rudalaridan eng muximi xromli temirtosh (xromit, Fe(CrO2)2) bo&#39;lib, uning temirtosh (xromit, Fe(CrO2)2) bo&#39;lib, uning tarkibida 15% dan 40% gacha xrom bo&#39;ladi.tarkibida 15% dan 40% gacha xrom bo&#39;ladi. Xromning olinishi: xromli temirtoshni Xromning olinishi: xromli temirtoshni qaytarish yuli bilan ferroxrom xosil qaytarish yuli bilan ferroxrom xosil qilinadi:qilinadi:  Fe(CrO2)2 + 4CO  --> Fe + 2Cr + 4CO2Fe(CrO2)2 + 4CO  --> Fe + 2Cr + 4CO2  Ferroxrom xromning temirdagi eritmasi Ferroxrom xromning temirdagi eritmasi bo&#39;lib, uning tarkibida 60-65% xrom va 4-bo&#39;lib, uning tarkibida 60-65% xrom va 4- 6% uglerod bo&#39;ladi.6% uglerod bo&#39;ladi.  Erkin xrom xosil qilish uchun xrom (III) - Erkin xrom xosil qilish uchun xrom (III) - oksid alyuminiy bilan kaytariladi:oksid alyuminiy bilan kaytariladi:        Sr2O3 + 2AL  = AL2O3+2CrSr2O3 + 2AL  = AL2O3+2Cr      Bu usulda olingan xrom toza bo&#39;lmay, Bu usulda olingan xrom toza bo&#39;lmay, uncha ozrok alyuminiy aralashib koladi. uncha ozrok alyuminiy aralashib koladi. Shu sababli toza xrom olish uchun xrom Shu sababli toza xrom olish uchun xrom (III)-oksid kremniy bilan kaytariladi:(III)-oksid kremniy bilan kaytariladi:                            2CrO3 + 3Si  = 3SiO2 + 4Cr2CrO3 + 3Si  = 3SiO2 + 4Cr  Xrom tuzlarining suvdagi eritmalarini Xrom tuzlarining suvdagi eritmalarini elektroliz qilish yoki xrom yodidni termik elektroliz qilish yoki xrom yodidni termik parchalash yuli bilan xam toza xrom parchalash yuli bilan xam toza xrom olinadi.olinadi. Xrom metali juda qattiq. Uning solishtirma Xrom metali juda qattiq. Uning solishtirma og&#39;irligi 7,2 g/sm3 ga teng. Xrom 18750S og&#39;irligi 7,2 g/sm3 ga teng. Xrom 18750S da suyuqlanadi, 125300S da qaynaydi.da suyuqlanadi, 125300S da qaynaydi. Xrom ximiyaviy jixatdan aktivligi kam Xrom ximiyaviy jixatdan aktivligi kam element. Xromga odatdagi xaroratda element. Xromga odatdagi xaroratda kislorod xam, nam xam ta&#39;sir etmaydi. kislorod xam, nam xam ta&#39;sir etmaydi. Kizdirilganida esa uning sirti oksidlanadi.Kizdirilganida esa uning sirti oksidlanadi.  Yukori xaroratda kizdirilganda suv Yukori xaroratda kizdirilganda suv bugidan vodorodni sikib chiqaradi:bugidan vodorodni sikib chiqaradi:     2Cr + 5H2O --> 2Cr(OH)2 + 3H22Cr + 5H2O --> 2Cr(OH)2 + 3H2      Suyultirilgan xlorid va sulfat Suyultirilgan xlorid va sulfat kislotalarda eriydi:kislotalarda eriydi:     Cr + 2HCL = CrCL2 + H2Cr + 2HCL = CrCL2 + H2     Cr + 3H2SO4 = Cr(SO4)3 + 3H2Cr + 3H2SO4 = Cr(SO4)3 + 3H2      Xosil bo&#39;lgan xrom (II)-xlorid xavo Xosil bo&#39;lgan xrom (II)-xlorid xavo kislorodi bilan oksidlanib xrom (III)-kislorodi bilan oksidlanib xrom (III)- xloridga o&#39;tadi:xloridga o&#39;tadi:     4CrCL2 + 4HCL + O2 = 4CrCL3 + 4CrCL2 + 4HCL + O2 = 4CrCL3 + 2H2O2H2O  Xrom birikmalari ichida eng barkarorlari-Xrom birikmalari ichida eng barkarorlari- uch valentli xrom birikmalaridir.uch valentli xrom birikmalaridir.  Ikki valentli xrom birikmalari nixoyatda Ikki valentli xrom birikmalari nixoyatda bekaror bo&#39;lib, ular kuchli kaytaruvchilardir. bekaror bo&#39;lib, ular kuchli kaytaruvchilardir. Xromning ikki valentli birikmalari uncha kup Xromning ikki valentli birikmalari uncha kup emas. Bular CrO; Cr(OH)2, SrS, CrCL2, emas. Bular CrO; Cr(OH)2, SrS, CrCL2, CrSO4, Cr(CH3COO)2 va xakazo. Ikki CrSO4, Cr(CH3COO)2 va xakazo. Ikki valentli xrom gidroksid asos xossalar valentli xrom gidroksid asos xossalar namoyon qiladi. Cr(OH)2 xatto suvni namoyon qiladi. Cr(OH)2 xatto suvni kaytaradi:kaytaradi:  2Cr(OH)2 + H2O  --> 2Cr(OH)3 + H22Cr(OH)2 + H2O  --> 2Cr(OH)3 + H2      Cr(OH)2 xavo kisloradi bilan xam Cr(OH)2 xavo kisloradi bilan xam oksidlanadi:oksidlanadi:  4Cr(OH)2 + 2H2O + O2  -->  4Cr(OH)34Cr(OH)2 + 2H2O + O2  -->  4Cr(OH)3  Olti valentli xrom birikmari:Olti valentli xrom birikmari:  Xrom (VI)- oksid CrO3- to&#39;q qizil tusli kristall Xrom (VI)- oksid CrO3- to&#39;q qizil tusli kristall modda , kuchli oksidlovchi. U suvda erib 2 xil modda , kuchli oksidlovchi. U suvda erib 2 xil kislotalarni xosil qiladi:kislotalarni xosil qiladi:  CrO3+H2O ® H2Cr2O4    xromat kislotaCrO3+H2O ® H2Cr2O4    xromat kislota  2CrO3+H2O ® H2Cr2O7    bixromit kislota2CrO3+H2O ® H2Cr2O7    bixromit kislota      Shuning uchun CrO3 xromat angidrid deb ataladi.Shuning uchun CrO3 xromat angidrid deb ataladi.  Xromat angidrid xosil qilish uchun kaliy bixromatga Xromat angidrid xosil qilish uchun kaliy bixromatga konsentrlangan H2SO4 kislota ta&#39;sir ettiriladi:konsentrlangan H2SO4 kislota ta&#39;sir ettiriladi:  K2Cr2O7+H2SO4 ® K2SO4+2CrO3¯+ H2OK2Cr2O7+H2SO4 ® K2SO4+2CrO3¯+ H2O Xromat va dixromatlar nixoyatda Xromat va dixromatlar nixoyatda katta amaliy akamiyatga egakatta amaliy akamiyatga ega  Xromatlar neytral va ishqoriy Xromatlar neytral va ishqoriy muxitlarda (ya&#39;ni pH7 da) barkaror muxitlarda (ya&#39;ni pH7 da) barkaror bo&#39;lib, kislotali muxitda [pH<7] bo&#39;lib, kislotali muxitda [pH<7] dixromatlarga aylanadi:dixromatlarga aylanadi:  2K2CrO4+2HCL  « K2Cr2O7+2KCL2K2CrO4+2HCL  « K2Cr2O7+2KCL +H2O+H2O  yoki ionli shaklda:yoki ionli shaklda:  2CrO42- +2H+  « Cr2O72-+H2O2CrO42- +2H+  « Cr2O72-+H2O  Xrom kislotalari va tuzlari juda Xrom kislotalari va tuzlari juda zaxarlidir.zaxarlidir.

O'xshashlar

VIII guruxning D-elementlari
VI –asosiy gruppacha elementlari sulfat kislotasi ishlab chiqarish
IV guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tavsifi. atomlarning tuzilishi
VII guruhning d-elementlari atomlarining tuzilishi. elementlarning atom radiuslari va ionlanish potensiallarining o’zgarishi
V guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tafsifi. Atomlarning tuzilishi. Guruhda atom radiuslarining va ionlaranish potensiallarining o’zgarishi