Koreya Respublikasi - Geografiya - Slaydlar

Koreya Respublikasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1140.9443359375 KB

Ko'chirib olish

Koreya Respublikasi Bayroq Gerb

Koreya Respublikasi , norasmiy nomlari: Janubiy Koreya , Koreya ( hangul : 대대 대 대 , hanja : 대 대 대 대 , t ɛː .han.min. ɡ uk ̚), Sharqiy Osiyoda , Koreys yarimorolida joylashgan mamlakatdir. Shimoldan Koreya Xalq Demokratik Respublikasi bilan chegaradosh. Poytaxti — Seul shahri aglomeratsiyasi aholisi bo’yicha jahonda ikkinchi o’rinda turadi . Koreya jahonning eng qadimgi tamaddunlaridan biridir; uning hududida Quyi Paleolit davridayoq odamlar yashaganligi ma’lum. Uch Koreys Qirolligining 668 - yildagi birlashuvidan to 1910 -yilgacha koreys xalqi yaxlit mamlakatda yashadi. Koreya bo ’ linishidan so’ng 1948 -yili Janubiy Koreya davlati yaratildi. Koreys Urushidan keyin Koreya Respublikasi iqtisodiyoti kuchli o'sishni boshidan kechirib, mamlakat Katta Yigirmatalik safiga kirdi. Bugungi kunda Janubiy Koreya To`rt Osiyo Barslaridan biri, deb hisoblanadi. Janubiy Koreya BMT , WTO , OECD , APEC kabi tashkilotlar a’zosi, AQShning yaqin hamkorlaridan biri bo’lib, xalqaro siyosatda faol qatnashadi. Janubiy Koreya iqtisodiyoti yuqori texnologiyalar va qulay infratizimga asoslangan, Samsung , LG , Hyundai-Kia kabi koreys shirkatlari elektronika , avtomobil , kema , mashina va robotlar ishlab chiqarishadi. Janubiy Koreya shuningdek ta’limi ilg’or mamlakatlardan biri bo’lib, aholisi ilmiy savod darajasi bo’yicha jahonda birinchi, [ matematik savod bo’yicha esa ikkinchi o’rinda turadi.

Iqtisodiyoti Janubiy Koreyaning 1997-yildagi inqirozgacha bo`lgan ildam iqtisodiy rivoji "Sharqiy Osiyo Mo`jizasi" deb atalgan. Uch dekada shiddatli iqtisodiy rivojlanish kambag`al agrar mamlakatni dunyodagi o`n ikkinchi iqtisodiy-eksport davlatiga aylantirdi. 1996-yil 12-dekabrda Koreya Iqtisodiy Hamkorlik va Rivojlanish Tashkiloti (IHRT)ga qabul qilinishi haqiqatan Koreya iqtisodiyotining avjiga chiqqan payti bo`ldi. Koreyaning bunday tez rivoji yuqori darajadagi jamg`arma va sarmoyaga katta yordam berdi, shuningdek milliy taʼlimning taraqqiy topishiga rag`bat bo`ldi. Shuning evaziga bugungi kunda bir qancha yosh o`g`il- qizlar dunyoning eng nufuzli oliygohlarida taʼlim olishmoqda.

Iqtisodiyoti  Lekin rivojlanishga bo`lgan yo`l oson bo`lmadi. Bu yo`lga erishish turli qiyinchiliklarni yengib o`tishni talab etdi. 1945-yili Yaponiya qaramligidan ozod bo`ldanidan so`ng milliy iqtisodiyotni rivojlantirish xalqning hayot-mamot masalasiga aylandi. Tabiiy boyliklarning cheklanganligi, ichki bozorning zaifligi va iqtisodiy rivojlanish tajribasiga ega bo`lmasligiga qaramay, Koreya milliy iqtisodiyotning barqaror va mustaqil rivojlanishini amalga oshirdi.  1950—53-yillarda bo`lib o`tgan Koreys Urushi Janubiy Koreya iqtisodiyoti rivojlanishiga katta putur yetkazdi. Bir xalqning o`zaro urushib ikki qismga bo`linishi Koreya tuprog`ida buzg`unchilik va alamli xotiralarni qoldirdi. Urush qurbonlari va nogironlar soni 1,5 mlnni tashkil etadi. Urushning moddiy zarar qiymati 1953-yil narxlarida 3,1 mlrd AQSh dollarini tahskil etdi.  Janubiy Koreyaning urushdan ko`rgan zarari 1953-yilgi Milliy Yalpi Maxsulot (YMM)ning 85%ini tahskil etti. Urushdan keyingi qayta tiklanish davrida (1953-1960-yy) rivojlanish darajasi xorijiy davlatlarning yordamlari bo`lishiga qaramay past bo`ldi. Shunday bo`lsa-da, 1953-yildan 1995-yilgacha o`rtacha Milliy Yalpi Maxsulot o`sishi 7,6%ni tashkil etdi, bu esa 21 marta o`sganligidan dalolat berdi.

PAK CHON HI, JANUBIY KOREYA UCHINCHI-TO’RTINCHI RESPUBLIKALARI PREZIDENTI. UCHINCHI RESPUBLIKA DAVRIDA YAPONIYA BILAN TINCHLIK SHARTNOMASI TUZILADI. KOREYA RESPUBLIKASI O’Z HUDUDIDA AQSH HARBIY BAZALARINING JOYLASHIGA QONUNIY TARZDA RUXSAT BERGANDAN SO’NG, AQSH BILAN BO’LGAN ALOQALARI YANADA KUCHAYADI. UNDAN TAHSQARI, KOREYA RESPUBLIKASI AQSH HARBIYLARINING VYETNAMDA OLIB BORGAN URUSHIDA 320 000 ASKAR BILAN QUVVATLAB TURADI, YA’NI KOREYA RESPUBLIKASI O’Z HARBIYLARINI VETNAMGA AQSH HARBIYLARIGA YORDAM BERISH UCHUN YUBORADI. BU ESA O’Z NATIJASINI BERMAY QOLMAYDI, AQSH KOREYA RESPUBLIKASINI HAR TOMONLAMA QO’LLAB- QUVVATLAY BO’SHLAYDI. IQTISODIYOT TEZLIK BILAN KO’TARILA BOSHLADI, AYRIM IQTISODIY ISLOHOTLARNING O’TKAZILISHI YALPI MILLIY MAHSULOTINING O’SISHIGA OLIB KELADI.UCHINCHI RESPUBLIKA

] To’rtinchi respublika To’rtinchi respublika 1972 -yli Yusin konstitutsiyasining qabul qilinishi bilan boshlanadi. Bu konstitutsiya prezidentlik boshqaruvini yanada mustahkamlaydi va keng vakolatlar beradi. Bu davr juda tez o’sib borayotgan Koreya Respublikasi iqtisodiyotining regressiyaga uchrashi bilan xarakterlanadi. ] Beshinchi respublika 1979 -yilda general Pak o’ldirilishi bilan Koreya Respublikasida uzoq yillarga cho’zilgan siyosiy inqiroz boshlanadi. 8 yil davomida xalq demokratiya uchun kurash olib boradi. Uzoq davom etgan kurashlardan so’ng 1987 -yilda Koreya Respublikasida demokratik saylovlar o’tkaziladi.

. 1998 -yilning o’rtalariga kelib Koreya Respublikasi oxirgi 20 yil ichida uchramagan iqtisodiy inqiroz boshlanadi, ishsizlik va inflatsiya (pul qadrsizlanishi) kuchayib ketadi. Ammo prezident o’z va’dalarini bajarishi tufayli tez orada yana Koreya Respublikasi iqtisodiyoti ko’tarila boshlaydi. Shimoliy Koreya bilan ilk marta aloqalar o’rnatiladi. 2000 -yilda Koreya Respublikasi prezidenti shaxsan KXDRga rasmiy tashrif buyuradi, bu esa ikki davlat orasida ozgina bo’lsa-da iliqlikni vujudga keltiradi. Aynan shu prezident boshqaruvi davrida Yevropa Ittifoqi bilan siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalar yanada rivojlanadi. 2002 -yil prezident Kim De Chjunga tinchlik yo’nalishi bo’yicha Nobel mukofoti topshiriladi..

 2002 -yilda esa yangi prezidentlik saylovlari o`tkaziladi, unda No Mu Xyon g’alaba qozonadi. Uning prezidentlik boshqaruvi davrida Koreya Respublikasi iqtisodiyoti ancha rivojlanadi. Ammo 2004 -yil 12-martda Janubiy Koreya Milliy Assambleyasi (Koreya Respublikasi parlamenti) vakillari Prezident No Mu Xyonni poraxo’rlik va ayrim shaxslarga siyosiy homiylikda ayblab unga qarshi ovoz beradilar. Biroq prezidentni qo`llab=quvvatlab turuvchi Uri siyosiy partiyasi Parlamentning prezidentga qarshi ovozlarini boykot qiladi. Bu holat mamalakatda parlament saylovlarining muddatdan avval o’tkazilishiga sabab bo’ladi va 2004-yil 15-aprelda saylovlar o’tkaziladi. Saylov natijalariga ko’ra Uri partiyasi parlamentdagi 299 o’rindan 152 o’rinni egallaydi. 18 yil deganda parlamentda bir partiya ko’pchilik mandatni egallaydi. Ammo 2005 -yilda o’tkazilgan saylovlarda Uri partiyasi parlamentddagi ko’pchilik mandatini yo’qotadi.  2008 -yilda o’tkazilgan saylov natijalariga ko’ra Seul shahrining sobiq hokimi Li Myon Bak prezident etib saylanadi.

Janubiy Koreyada dunyodagi xotira chiplarining 45%i ishlab chiqariladi. Janubiy Koreyaning elektronika va mashinasozlik shirkatlari jahonda yetakchi o’rinlardadir; ular qatoriga LG , Samsung va boshqalar kiradi. Butun dunyodagi LCD monitorlarning 50%i aynan Janubiy Koreyada tayyorlanadi. Samsung va LG mobil telefon ishlab chiqaruvchilari orasida dunyoda yetakchi shirkatlardandir. Janubiy Koreya aholisi elektronikadan eng ko’p foydalanuvchi xalqlar qatoriga kiradi. Internetdan foydalanuvchilarning foiz nisbatdagi soniga ko’ra birinchi o’rinda turadi. 2020-yilgacha har bir koreys xonadonida kamida bitta robot bo’lishi rejalashtirilgan. Bu reja orqali Koreya aholisining keksayishi va shu tufayli ishchi kuchi hamda askarlar soni kamayishi muammolari qisman hal qilinishi ko’zda tutilgan. Koreya Respublikasi Rossiya bilan fazoviy hamkorlik olib bormoqda, bu hamkorlik doirasida "Arirang-1" va "Arirang-2" nomli sun’iy yo’ldoshlar uchirildi. 2008-yilning 8-aprelida Koreya o’zining birinchi fazogiri - Yi So-yeonni koinotga uchirdi, u rus orbital kemasi "Soyuz TMA-12"da ishladi. FAN VA TEXNIKA

Aholi soni - 49 044 790 nafar. Janubiy Koreya aholisining katta qismini koreyslar tashkil etadi. Bundan tashqari mamlakatda kamida 300 ming nafar xitoyliklar istiqomat qilishadi. Janubiy Koreyaliklar o’rtacha 79,05 yil umr ko’rishadi. Deyarli hamma koreys tilida so’zlashadi, maktablarda ikkinchi til o’laroq ingliz , yapon , xitoy , olmon va boshqa tillar o’rgatiladi. 2005-yil ma’lumotlariga ko’ra Janubiy Koreya aholisining 46,5%i dinsizdir. Qolgan aholi o’zini yo xristian , yoki buddist, deb ko’rsatgan; boshqa dinlar nihoyatda kam tarqalgan.

Janubiy Koreya ommaviy madaniyati Osiyo qit’asi va umuman dunyoda yoyilmoqda. XXI asrda paydo bo’lgan bu fenomen koreys to’lqini deb nomlandi. Bu fenomen o’z ichiga K-pop (koreys pop) musiqasi, koreys teleseriallari va filmlarini oladi. Zamonaviy texnologiyalarning koreyslar hayotiga chuqur kirib borgani ularning madaniyatiga kuchli ta’sir qildi. Koreys yoshlari orasida video o’yinlar shunchalik ommalashganki, matchlar hatto telekanallarda ham namoyish etiladi (misol sifatida Arirang kanalida tez-tez ko’rsatiluvchi Starcraft translatsiyalarini keltirish mumkin).

Koreya Respublikasiga davlat tashrifi  O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning Koreya Respublikasiga 2006 yil mart oyida amalga oshirgan davlat tashrifi chog’ida davlatlarimiz o’rtasidagi ko’p tomonlama munosabatlarni kengaytirish va chuqurlashtirishga xizmat qilgan hamda uni yangi sifat bosqichiga olib chiqqanini ifodalagan “Koreya Respublikasi va O’zbekiston Respublikasi o’rtasidagi strategik sheriklik to’g’risidagi qo’shma deklaratsiya” imzolangan edi.

 Koreya Respublikasi Prezidenti Li Myon Bakning 2009 yil may oyida O’zbekistonga amalga oshirgan davlat tashrifi amialiy vaziyatda, do’stlik va o’zaro ishonch ruhida o’tdi. Tashrif chog’ida keng ko’lamga ega bo’lgan ikki tomonlama, mintaqaviy va xalqaro masalalar yuzasidan muzokalalar olib borildi va uning yakuniga ko’ra mamlakatlarimiz o’rtasidagi ko’p tomonlama hamkorlikni yanada rivojlantirish to’g’risidagi kelishuvlarga erishildi.

 O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning Koreya Respublikasiga 2010 yil fevral oyida amalga oshirgan davlat tashrifi tomonlarning strategik hamkorlikni, oldingi uchrashuvlar chog’ida erishilgan kelishuv va shartnomalar ijrosining ta'minlanishini yanada rivojlantirish tarafdori ekanligini tasdiqladi. Davlatlarimiz o’rtasidagi turli sohalar bo’yicha olib borilayotgan ikki tomonlama hamkorlik 200 dan ziyod hujjat asosida tartibga solib kelinadi.

 O’zbekiston va Janubiy Koreya bir-birining mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga ega bo’lgan turli masalalarga yondashuvini qo’llab-quvvatlab keladi. Xususan, O’zbekiston Koreya Respublikasining rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar o’rtasidagi muloqotda vositachilik rolini mustahkamlagan hamda uning xalqaro maydondagi nufuzi va ta'sirining oshishiga xizmat qilgan tadbir - 2010 yil noyabrda Seulda bo’lib o’tgan “katta yigirmalik” sammitining muvaffaqiyatli o’tganini olqishlaydi.

O’zbekiston va Janubiy Koreyaning savdo-iqtisodiy aloqalari  O’zbekiston va Janubiy Koreyaning savdo-iqtisodiy, sarmoyaviy va moliyaviy-texnikaviy hamkorligi ikkitomonlama munosabatlarni mustahkamlashda muhim omil sanaladi va ulkan istqbollarga egadir. Tomonlar tog’-kon sanoati, neft va gaz, neft va kimyo, qurilish, avtomobilsozlik, to’qimachilik, qishloq xo’jaligi tarmoqlarida, shuningdek, yuqori texnologiyalar sohasida sarmoyaviy hamkorlikni yanada kengaytirishdan manfaatdordirlar.

1992 yilda imzolangan Savdo bitimiga ko’ra, mamlakatlarimiz o’rtasida mumkin qadar qulaylik berish rejimi o’rnatilgan. Koreya Respublikasi O’zbekistonning tashqi savdo bo’yicha sheriklari orasida yetakchi o’rinlardan birini egallaydi.  2010 yilda ikki tomonlama tovar aylanmasi hajmi 2009 yildagiga nisbatan 31,5 foizga o’sib, 1 milliard 614 million 700 ming AQSh dollarini tashkil etdi. O’zbekistondan Janubiy Koreyaga transport, sayyohlik va kommunikatsiya xizmatlari, paxta tolasi, oziq-ovqat mahsulotlari, mashina va asbob-uskunalar eksport qilinadi. Koreya Respublikasidan esa kimyoviy mahsulotlar va plastmassa, qora metallar, transport, konsultativ va kommunikatsiya xizmatlari, oziq-ovqat, neft mahsulotlari, mashina va asbob- uskunalar import sifatida olinadi.

Seul - Osiyodagi yirik moliyaviy markaz va Jahon Savdo Markazining uyi. Janubiy Koreya kemasozlikda dunyoda yetakchi hamda dunyodagi eng yirik eksportyor mamlakatlardan biri. Janubiy Koreyaning 1997-yildagir inqirozgacha bo`lgan ildam iqtisodiy rivoji «Sharqiy Osiyo Mo`jizasi» deb atalgan. Uch dekada shiddatli iqtisodiy rivojlanish kambag`al agrar mamlakatni dunyodagi o`n ikkinchi iqtisodiy-eksport davlatiga aylantirdi

1950 — 53-yillarda bo ’ lib o ’ tgan Koreys Urushi Janubiy Koreya iqtisodiyoti rivojlanishiga katta putur yetkazdi. Bir xalqning o ’ zaro urushib ikki qismga bo ’ linishi Koreya tuprog ’ ida buzg ’ unchilik va alamli xotiralarni qoldirdi. Urush qurbonlari va nogironlar soni 1,5 mlnni tashkil etadi. Urushning moddiy zarar qiymati 1953-yil narxlarida 3,1 mlrd AQSh dollarini tahskil etdi. Janubiy Koreya kemasozlikda dunyoda yetakchi hamda dunyodagi eng yirik eksportchi mamlakatlardan biridir. Janubiy Koreyaning urushdan ko ’ rgan zarari 1953-yilgi Milliy Yalpi Maxsulot (YMM)ning 85%ini tahskil etti. Urushdan keyingi qayta tiklanish davrida (1953- 1960-yy) rivojlanish darajasi xorijiy davlatlarning yordamlari bo ’ lishiga qaramay past boʻldi. Shunday bo ’ lsa-da, 1953-yildan 1995-yilgacha o ’ rtacha Milliy Yalpi Maxsulot o ’ sishi 7,6%ni tashkil etdi, bu esa 21 marta o ’ sganligidan dalolat berdi. Bu vaqt davomida aholi yillik o ’ sishi 2,2%, YMM real daromadi aholi boshiga 5,6%ni, yani 9,3 marta o ’ sishni tahskil etdi. 1953-yildan 2007-yilgacha Janubiy Koreya YMM 2,3 mlrddan 1,2 trln AQSh dollariga o ’ sdi. Aholi boshiga YMM daromadi qiymati 67 AQSh dollaridan 24 600 dollarga o ’ sganini ko ’ rsatadi.

Janubiy Koreyaning elektronika va mashinasozlik shirkatlari jahonda yetakchi o’rinlardadir; ular qatoriga LG , Samsung va boshqalar kiradi. Butun dunyodagi LCD monitorlarning 50%i aynan Janubiy Koreyada tayyorlanadi. Samsung va LG mobil telefon ishlab chiqaruvchilari orasida dunyoda yetakchi shirkatlardandir. Janubiy Koreya aholisi elektronikadan eng ko’p foydalanuvchi xalqlar qatoriga kiradi. Internetdan foydalanuvchilarning foiz nisbatdagi soniga ko’ra birinchi o’rinda turadi. 2020-yilgacha har bir koreys xonadonida kamida bitta robot bo’lishi rejalashtirilgan. Bu reja orqali Koreya aholisining keksayishi va shu tufayli ishchi kuchi hamda askarlar soni kamayishi muammolari qisman hal qilinishi ko’zda tutilgan. Koreya Respublikasi Rossiya bilan fazoviy hamkorlik olib bormoqda, bu hamkorlik doirasida "Arirang-1" va "Arirang-2" nomli sun’iy yo’ldoshlar uchirildi. 2008-yilning 8-aprelida Koreya o’zining birinchi fazogiri - Yi So-yeonni koinotga uchirdi, u rus orbital kemasi "Soyuz TMA-12"da ishladi.

O'xshashlar

Mali respublikasi

Turkmaniston Respublikasi

O’zbekiston Respublikasi

Turkiya respublikasi

Tojikiston Respublikasi