Ko'llar va suv ombori - Geografiya - Slaydlar

Ko'llar va suv ombori

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5942 KB

Ko'chirib olish

Ko`llar va suv ombori

 Dunyodagi yirik ko’llarning qit’alar bo’yicha taqsimlanishi quyidagicha: suv yuzasi maydoni 100 km 2 dan katta bo’lgan ko’llar Yevropa qit’asida 33 ta, Osiyoda 44 ta, Afrikada 28 ta, Shimoliy Amerikada 25 ta, Janubiy Amerikada 6ta, Abstraliya va Okeaniyada 11 tani tashkil etadi.  Dunyodagi eng yirik ko’l – Kaspiy dengizidir.  Yer sharining quruqlik qismidagi barcha chuchuk suv zahiralarining 20% i dunyodagi eng chuqur ko’l bo’lgan Baykaldadir.

Dunyodagi suv yuzasi maydoni jihatidan eng yirik ko`llar Kaspiy ko`li 374000 km .kv. Yuqori ko`li 82680 km .kv. Viktoriya ko`li 69000 km .kv.

2-ilova 2. Ko’llarni paydo bo’lish sharoiti(genezisi)ga bog’liq holda tasniflash Barcha ko’llarni paydo bo’lish sharoitiga (genezisi boyicha) ko’l botiqning shakliga, harorat tartibiga, kimyoviy va biologik tartibiga hamda boshqa belgilarga qarab tasniflash mumkin. Ko’l vujudga kelishi uchun yer sirtida botiqlik yoki ko’l botig’i paydo bo’lishi hamda u suv bilan to’lishi kerak. Ko’l kosasi yog’inlar, daryo suvlari va yer osti suvlari hisobiga to’ladi. Ko’l kosasining o’zi esa Yerning endogen va ekzogen kuchlari ta’sirida paydo bo’lishi mumkin.

Muzlik ishi natijasida hosil bo`lgan ko`llar Finlandiyadagi ko`llar Rossiyadagi ko`llar

Suv omborlari haqida umumiy ma‘lumotlar.  Ma‘lumki, daryolardagi suv miqdori yil davomida mavsumidan, mavsumga va u yildan bu yilga o’zgarib turadi. Yer yuzidagi, ayniqsa, O’rta Osiyo kabi arid iqlimli xududlardagi ba‘zi bir daryo va soylarning suv miqdori yil davomida shu qadar notekis va noqulay taqsimlanganki, oqibatda milliard – milliard metr kub suv xalq xujaligiga hech qanday foyda keltirmasdan behuda oqib ketadi. Ayrim paytlarda, masalan toshqin va tulinsuv davrlarida tulib – toshib oqib, katta zarar keltiradi. O’lkamiz sharoitida, qishloq xujaligida suvga bo’lgan talab ortgan mavsumlarda esa bunday daryo va soylarda suv keskin kamayib ketadi, ayrim hollarda butunlay qurib qoladi.

 Mana shunday sharoitda daryo va soylar suvidan tula va samarali foydalanish hamda toshqinlarni oldini olish maqsadida ularning oqim rejimini boshkarib turish zarur. Bu muammoni daryolarda sun‘iy ko’llar – suv omborlari barpo etish yuli bilan hal etish mumkin. Suv omborlari qurish o’lkamiz kabi qurg’okchilik hamda qishlok xujaligi sug’orishga asoslangan xududlarda ayniqsa zarurdir. Ko’pchilik suv omborlarini qurishda ekinzorlarni suv bilan ta‘minlashdan tashqari, ulardan gidroenergetika, baliqchilikni rivojlantirish, yirik sanoat korxonalari va shahar suv ta‘minotini yaxshilash maqsadida foydalanish ham nazarda tutiladi.

Suv omborlari geografiyasi.  Daryolardagi suv va energiya boyliklari (resurslari)dan tularoq foydalanish maqsadida Yer kurrasida juda ko’p suv omborlari qurilgan. Dunyodagi eng yirik suv ombori Viktoriya – Nil daryosida qurilgan Ouen – Fols (Viktoriya) suv ombori bulib, Keniya, Tanzaniya, Uganda davlatlari xududida joylashgan. Uning suv sig’imi 205 km3 (Viktoriya ko’li bilan qushib hisoblanganda) bulib, Nil daryosi oqimini yillararo boshqarishga muljallangan.

O’rta Osiyo davlatlari xududidagi eng yirik suv omborlari Suv ombori Daryo Oddiy loyixada kursatilgan Suv sig ’ imi, mln.m 3 Maydoni, km 2 O ’ rtacha chuqurligi, m Tuxtagul Norin 19500 284,0 68,7 Rog ’ un Vaxsh 12400 160,0 77,5 Norak Vaxsh 10500 98,0 107,0 Tuyamuyin Amudaryo 7300 790,0 9,2 Chordara Sirdaryo 5700 900,0 7,9 Qayroqqum Sirdaryo 4200 513,0 8,2 Chorbog Chirchiq 2000 40,3 50,0 Andijon Qoradaryo 1750 60,0 29,1 Tolimarjon Amudaryo 2530 77,4 19,8 Tudako ’ l Zarafshon 875 225,0 3,8 Kattaqo ’ rgon Zarafshon 845 83,6 10,1 Janubiy Surxon Surxondaryo 800 65,0 12,3

O’zbekistonning eng yirik suv omborlari Suv ombori Daryo Oddiy loyixada kursatilgan Suv sig ’ imi, mln.m 3 Maydoni, km 2 O ’ rtacha chukurligi, m Tuxtagul Norin 19500 284,0 68,7 Rog ’ un Vaxsh 12400 160,0 77,5 Norak Vaxsh 10500 98,0 107,0 Tuyamuyin Amudaryo 7300 790,0 9,2 Chordara Sirdaryo 5700 900,0 7,9 Qayroqqum Sirdaryo 4200 513,0 8,2 Chorbog ’ Chirchiq 2000 40,3 50,0 Andijon Qoradaryo 1750 60,0 29,1 Tolimarjon Amudaryo 2530 77,4 19,8 Tudako ’ l Zarafshon 875 225,0 3,8 Kattaqo ’ rg ’ on Zarafshon 845 83,6 10,1 Janubiy Surxon Surxondaryo 800 65,0 12,3

O'xshashlar

Suv omborlari va ularning ahamiyati

O’zbekiston ko’llari va suv omborlari

Yerning suv qobig’i – Gidrosfera

Dunyo okeani suv va uning inson hayotidagi ahamiyati

O’zbekiston va Markaziy Osiyo davlatlarida suv omborlarini tashkil etilishining muammolari