Mumtoz motivatsion nazariyalar - Iqtisodiyot - Referatlar

Mumtoz motivatsion nazariyalar

Yuklangan vaqt:

12.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

239 KB

Ko'chirib olish

Mumtoz motivatsion nazariyalar Reja: 1. Maslouning ehtiyojlar ierarxiyasi nazariyasi 2. Al’derferning erg nazariyasi 3. F. Gertsbergning ikki omilli nazariyasi 4. J. Atkinson va d. Makklellandlarning maqsadga erishishga sotib olingan ehtiyojlar nazariyalari

A. Maslouning ehtiyojlar ierarxiyasi nazariyasi Bu nazariya birinchi marta 1943 yilda nashr etilgan. A. Maslou xodimlarning xulq-atvorini o`rganar ekan, ularning ko`p qirrali ehtiyojlarni qondirish istagi bilan harakat qilishini ta’kidladi. Va u tomonidan quyidagi ehtiyojlar guruhlari aniqlandi: 8 • asosiy fiziologik ehtiyojlar; • xavfsizlik ehtiyojlari; • ijtimoiy ehtiyojlar; • qadrlash va hurmatga ehtiyoj; • o`zini-o`zi anglashga ehtiyoj. A. Maslouning ta’kidlashicha, individual ehtiyojlar xulq-atvorga ikkita asosiy tamoyilga muvofiq ta’sir qilishi kerak: • taqchillik tamoyili. Qondirilgan ehtiyoj motivatsiya qilmaydi; xodimlarning harakatlari turli ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan; • ustuvorlik tamoyili. U tomonidan ba’zi ehtiyojlarning boshqalarga qaraganda muhimroq ekanligi kuzatildi. A. Maslovning asosiy taxminiga ko`ra, xodimlar doimo ko`proq biror narsani xohlashini va ular nimani xohlasalar, uning esa mavjud narsalarga bog`liqligini ta’kidlaydi. Yuqorida sanab o`tilgan ehtiyojlarning besh toifasi ancha qat’iy ravishda bo`ysunadi (1-chizma); har birining ehtiyojini keyingi bosqich qiyinchilik bilan faollashtiriladi va xatti- harakatni faqat oldingi darajadagi ehtiyojlar qondirilganda aniqlay boshlaydi. Bundan tashqari, A. Maslou fikriga ko`ra, yuqori darajadagi ehtiyojlar faollashadi va ular faqat quyi darajadagi ehtiyojlar qondirilgandan keyingina inson xatti- harakatlariga ta’sir qila boshlaydi. Roziligingizni aks ettiruvchi raqamni aylana bilan belgilang: TEST: +3 - men mutlaqo roziman; +2 - qisman roziman; +1 – norozi bo`lgandan ko`ra rozi bo`lgan ma’qul;

0 - rozi yoki norozi ekanligimni ayta olmayman; -1 -rozi bo`lgandan ko`ra norozi bo`lgan ma’qul; -2 - qisman rozi emas;-3 - mutlaqo rozi emasman. 1-chizma . Ehtiyojlarning ierarxik modeli A. Maslou Mazmuni Жавоб вариантлари 1 2 1. Alohida namuna ko`rsatgan xodimlarga ish haqi uchun maxsus (alohida) ustamalar berilishi kerak +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 2. Aniq qoidalar va yo ` riqnomalarga ega bo ` lish ishda xodimlarga baxtsiz hodisalar va xatolardan qochishga yordam beradi . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 3. Xodimlarga tashkilot raqobatdosh bo ` lgan taqdirdagina ish o ` rinlari saqlanishi mumkinligi eslatish kerak +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 4. Rahbarlar qo`l ostidagi xodimlarning ishlash sharoitlariga jiddiy e’tibor berishlari kerak. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3

5. Rahbarlar jamoada qulay ma ’ naviy va ruhiy muhitni yaratishga alohida e ’ tibor berishlari kerak . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 6. Aksariyat odamlar uchun ishda ularning shaxsiy yutuqlarini tan olish katta ahamiyatga ega . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 7. Yaxshi ish natijalari xodim uchun har doim boshqa guruh a ’ zolarining uni tushunishi va qo ` llab - quvvatlashlari muhimdir . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 8. Xodimlar o ` zlarining qobiliyatlari va imkoniyatlarini ishga to ` liq jalb qilinishni xohlashadi . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 9. Xodimlarni tashkilotda ushlab turadigan muhim omillar bu berilayotgan imtiyozlar va ijtimoiy himoya choralaridir . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 10. Har bir ishda kreativlik va tashabbuskorlik uchun imkoniyatlar topish mumkin +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 11. Ko`plab xodimlar o`z vazifalarini iloji boricha yaxshiroq bajarishga intilishadi. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 12. Rahbariyat ish vaqtidan tashqari har xil tadbirlarni tashkillashtirish orqali odamlarga katta g ` amxo ` rlik qilishi kerak . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 13. Ko`pgina xodimlar uchun ishda o`zining salohiyatini to`liq ochib berish imkoniyati muhim rag`bat hisoblanadi. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 14. O`z ishidan mag`rurlanish haqiqatan ham ko`p xodimlar uchun muhim rag`bat hisoblanadi. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 15. Norasmiy ishchi guruhlardagi munosabatlar yaxshi ish natijalariga erishish uchun juda muhim hisoblanadi . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3

16. Xodimlarning ish haqi faqat ularning ish natijalariga bog ` liq bo ` lishi kerak , ya ’ ni , kim ishlamasa , u yemaydi . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 17. Xodimlar uchun yuqori rahbariyat bilan to`g`ridan- to`g`ri muloqot qilish imkoniyati muhimdir. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 18. Ishchilar o ` z faoliyatini rejalashtirish va mustaqil qarorlar qabul qilish uchun o ` z faoliyatini rejalashtirish va mustaqil qarorlar qabul qilish imkoniyatiga ega bo ` lishlari kerak . +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 19. Xodimlar uchun eng muhimi kelajakka ishonchdir. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 20. Yaxshi jihozlar xodimning ish joyiga va tashkilotga bo`lgan munosabatini belgilaydi. +3 +2 +1 0 -1 -2 -3 O`z-o`zini faollashtirishga ehtiyoj Hurmatga bo`lgan ehtiyoj O`zini-o`zi anglashga bo`lgan ehtiyoj Xafsizlikka bo`lgan ehtiyoj Asosiy ehtiyojlar 10 6 5 2 1 11 8 7 3 4 13 14 12 9 16 18 17 15 19 20 jami jami jami jami jami “JAMI” qatoridan olingan ballar miqdorini tegishli shkala bo`yicha X belgisi bilan belgilang.

O`z-o`zini faollashtirish -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 +2 +4 +6 +8 +10 +12 Hurmatga ehtiyoj -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 +2 +4 +6 +8 +10 +12 O`zini-o`zi anglash -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 +2 +4 +6 +8 +10 +12 Xavfsizlik -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 +2 +4 +6 +8 +10 +12 Asosiy ehtiyojlar -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 +2 +4 +6 +8 +10 +12 PASTDARAJA YUQORIDARAJA Natijalarni tahlil qilgandan so`ng, siz A. Maslou ierarxiyasida har bir ehtiyojga qanday nisbatni ajratayotganingizni ko`rasiz. C . AL ’ DERFERNING ERG NAZARIYASI C . Al ’ derfer nazariyasi A . Maslouning ierarxik modelini tanqid qilish uchun reaktsiya sifatida paydo bo ` ldi . C . Al ’ derfer inson ehtiyojlarining oddiy tuzilishini taklif qildi va ularning uch turini ( A . Maslouning beshtasi o ` rniga ) ajratib ko ` rsatdi : • hayotiy ehtiyojlar; • ijtimoiy aloqalarga bo`lgan ehtiyojlar; • o`sish ehtiyojlari. Bundan tashqari , u ehtiyojlar biron bir tartibda faollashtirilmasligiga ishongan ularni faollashtirish insonning individual xususiyatlariga ham , vaziyatning o ` ziga xos xususiyatlariga ham bog ` liq , har qanday ehtiyoj boshqalardan mustaqil ravishda va istalgan tartibda faollashishishi mumkin . Quyidagi jadvalda A . Maslou ehtiyojlarining ierarxik tuzilishi va C . Al ’ derferning ehtiyojlar nazariyasi o ` rtasidagi o ` zaro bog ` liqliqligi ko ` rsatilgan . A. Maslouning ierarxik modeli bilan C. Al’derfer ERG nazariyasini taqqoslash

A. Maslouning ierarxik modeli C. Al’derferning ERG nazariyasi 1.O`z-o`zini anglash 2.Baholashga va hurmatga ehtiyoj O`sish ehtiyojlari 3. Ijtimoiy ehtiyojlar Ijtimoiy aloqalarga ehtiyojlar 4.Xavfsizlik ehtiyojlari 5. Fiziologik ehtiyojlar Hayotiy ehtiyojlar F. GERTSBERGNING IKKI OMILLI NAZARIYASI F . Gertsberg va uning izdoshlari tomonidan dunyoning turli mamlakatlarida , shu jumladan , sotsialistik mamlakatlarda olib borilgan ko ` plab tadqiqotlar ma ’ lumotlari shuni ko ` rsatdiki , kasbiy qoniqishga sabab bo ` lgan omillar ( va motivatsiya ) kasbiy norozilikni keltirib chiqaradigan omillardan ( va motivatsiyaning yo ` qligidan ) farq qiladi . F . Gersbergning fikricha , qoniqish va norozilik uchun turli omillar sabab bo ` lganligi uchun , bu ikki holat bir xil miqyosdagi tomonlar emas . Kasbiy mamnuniyatning teskarisi ishdan g ` ururlanish bo ` lmaydi , ammo g ` ururlanishningyo ` qligi va norozilikning aksi ishdan g ` ururlanishdegani emas albatta , balki qoniqmaslik bo ` ladi . Shunday qilib , F . Gertsberg nazariyasiga ko ` ra , mehnatdan mag ` rurlanish va norozilik ikkita mustaqil shkalani hosil qiladi ( ya ’ ni ular bir - biridan mustaqil bo ` lgan turli xil hodisalardir ). F. Gersbergning ta’kidlashicha, bu yerda inson ehtiyojlarining ikki xil ko`rinishi mavjud. Bir ko`rinishni insonning “hayvon” tabiatiga bog`lash mumkin – og`riqdan qochish uchun tug`ma istak, ya’ni, asosiy biologik ehtiyojlar tufayli yuzaga kelgan barcha intilishlardir. Masalan, asosiy biologik ehtiyoj sifatida ochlik mehnat qilib daromad topish zarurligiga olib keladi, keyin to`plangan zahira mustaqil ehtiyojga aylanadi. Norozilikni belgilab beruvchi omillar, yoki F. Gertsber ularni ta’kidlaganidek, ish uchun tashqi bo`lgan nazorat, shaxslararo

munosabatlar, ish sharoitlari, ish haqi, maqom va xavfsizlik kabi gigienik omillar tashkilotning siyosati va boshqaruv amaliyotini o`z ichiga oladi. Ehtiyojlarning yana bir turi - maqsadga intilish bilan bog`liq bo`lgan insonning noyob tabiatidir. Sanoat sharoitida o`z-o`zini amalga oshirish imkoniyatlari ish mazmunini, kasbiy muvaffaqiyatni, yutuqlarni tan olishni, mas’uliyat va o`z o`rnida martaba o`sishini ta’minlaydi. Faoliyatdan qoniqish va norozilikni keltirib chiqaradigan omillar 4.2- chizmada o`z aksini topgan. Ushbu natijalar shuni ko`rsatadiki, motivatorlar birinchi navbatda qoniqish tarafdori bo`lsa, gigienik omillar ishdan norozilikni aniqlaydi. F. Gertsberr shuni ko`rsatadiki, ishdan qoniqish hosil qiluvchi barcha omillarning 81% motivatorlarva xodimlarning ishidan noroziligini keltirib chiqaruvchi barcha omillar orasida 69% gigienik omillardir. Bu quyidagi diagrammada ko`rsatilgan va ko`plab tadqiqotlar natijasida olingan. F. Gertsberning mehnatni motivatsiya qilish haqidagi g`oyalari boshqaruv amaliyoti uchun quyidagi xulosalar chiqarishga imkon berdi: 1. Mavjud inson resurslaridan to`liq foydalanishdan tashvishda bo`lgan tashkilotlar tashkilotda yaxshi ish sharoitlarini yaratish uchun ko`p mablag` va ko`p kuch sarflab, shu yo`l bilan xodimlarning tashkilot manfaati uchun, qolaversa, ularning motivatsiyasini kuchaytirish uchun ishlashga bo`lgan qiziqishini oshirishi mumkinligiga ishonishadi. Biroq, shuni yodda tutish kerakki, bunday siyosat faqat xodimlarning o`z faoliyatidan qoniqmasligini kamaytirishgagina erishtirishi mumkin xolos. 2. Xodimlarning motivatsiyasiga ta’sir qilish, tashkilot manfaati yo`lida astoydil mehnat qilishga tayyorlikni oshirish uchun nafaqat gigienik omillar bilan shug`ullanish, balki xodimlarga motivatsion omillar orqali ta’sir qilish, yutuqlarini tan olish uchun sharoit yaratish, kasbiy va martabaviy o`sishi, istiqbolli va mazmunli ishlarni taklif qilishi uchun kerak. F. Gertsberg mehnatni faollashtirishuchun juda oddiy usulni, ya’ni, “gigienik”-motivatsiyaga o`tishini taklif qiladi.

U xodimlarni rag`batlantirishning yagona usuli ular uchun ishlarni qiziqarli qilishdan iborat ekanlidan kelib chiqadi. Agar ular bajaradigan ish zerikarli va ular bunga qiziqmasa, unda uni motivatsion faollashtirish kerak. Quyida motivatorlar va gigienik omillar ro ` yxatini diqqat bilan ko ` rib chiqing va ishingizda haqiqatan ham muhim ahamiyatga ega bo ` lganlarini belgilang . Ish qoniqishiga ta'sir qiluvchi omillar Belgi Motivatorlar

1. Yaxshi martaba istiqbollari 2. Olingan ish natijalariga muvofiq ish haqi 3. Yutuqlar va muvaffaqiyatlarning tan olinishi sifatidagi ish haqi 4. Yaxshi bajarilgan ishni rahbariyat va hamkasblar tomonidan tan olish va tasdiqlash 5. Xodimlarning bugungi kundagi qobiliyati va imkoniyatlariga zid keladigan istiqbolli ishi va malakasi 6. Rang-barang ijodiy ish 7. Mustaqillikni namoyish etishni taqozo etuvchi mehnat , mustaqil qaror qabul qilish imkonini beradi 8. Ishda yuqori javobgarlik 9. Mehnat jarayonining o`ziga va uning tarkibiga qiziqish 10. Ishda yutuqlar va muvaffaqiyatlarning mavjudligi Gigienik omillar 11. Jismoniy va asabiy energiya talab qilmaydigan arzon mehnat 12. Ishning yashash joyiga yaqinligi 13. Yaxshi ish sharoitlari 14. Tarmoq rahbari bilan yaxshi munosabatlar 15. Jamoa bilan yaxshi munosabatlar 16. Tashkilotdagi ishlarning holati to`g`risida xabardorlik 17. Qulay ish tartibi 18. Ish haqi darajasi 19. Imtiyozlar

Natijalarni tahlil qiling. Qaysi motivatorlar va gigienik omillar sizning ishingizga jalb qilinmagan (belgilanmagan)? 1. ---------------------------- 2. --------------------------- 3. ----- 4. ----- 5. ----- Sizningcha, qanday ustuvor qadamlar sizning ishingizning motivatsion salohiyatni oshirishi mumkin? Ishdan qoniqishni oshiradigan qadamlar Ishdagi norozilikni kamaytiradigan qadamlar 1. 1. 2. 2. 3. 3. J. ATKINSON VA D. MAKKLELLANDLARNING MAQSADGA ERISHISHGA SOTIB OLINGAN EHTIYOJLAR NAZARIYALARI Amerikalik olim J. Atkinson motivatsiya quyidagi omillarga bog`liq, deb tavsiya qildi: 1) yo`naltirilgan asosiy motivlar yoki ehtiyojlarning kuchi; 2) muvaffaqiyatning yakka tarzdagi taxminlari; 3) maqsadlarning qo`zg`otuvchi ahamiyati. J. Atkinsonning modeli tashkilotdagi xodimlarning o`zini tutishi va ish samaradorligini uchta asosiy ehtiyojlar bilan bog`laydi:

• maqsadga erishishda; • hokimiyatda; • ma’lum bir ijtimoiy guruhga mansubligida 9 . Turli xil shaxslar uchun ushbu ehtiyojlarning muvozanati har xil, masalan, bitta shaxsga tegishli bo`lish zarurati ustunlik qilishi mumkin, boshqasida esa maqsadga erishish zarurati bo`lishi mumkin. Va har bir shaxsda bu ehtiyojlarning barchasi mavjud bo`lsada (yutuqqa, guruhga va hokimiyatga), har bir aniq daqiqada ulardan eng bo`lmaganda bittasi shaxsni harakatga keltiradi. D.MakKlelland tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko`rsatdiki, yutuqqa kuchli ehtiyoj bo`lgan shaxslar uchun quyidagi xususiyatlar xarakterlidir. 1. Hisobga olingan xavfga nisbatan o`rta darajadagi tavakkalchilikka moyillik . Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyojga ega bo`lgan shaxslar yuqori xavfga moyil deb taxmin qilish mumkin. Biroq, tadqiqotlar shuni ko`rsatadiki, aslida bunday emas. Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyoj bo`lgan shaxslar o`rtacha xatarga, hisobga olingan, muvozanatli xavfga moyil. Bu bolalar o`yinlari uchun ham, muhim qarorlarni qabul qilish, kasbiy faoliyatda mas’uliyatli ishlarni bajarish uchun ham amal qiladi. 2. Tezkor aloqaga bo`lgan ehtiyoj . Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyojga ega bo'lgan shaxslar maqsadga erishish to`g`risida tezkor va aniq javob olishga imkon beradigan tadbirlarni afzal ko`rishadi. Ular baholash va fikr bildirish imkoniyati (ta’mirlash ishlari, savdo-sotiq) ishning o`ziga xos bo`lgan bunday ish yoki kasblarga o`tishadi. 3. Ishni tugatish jarayonining o`zidan qoniqish . Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyojga ega bo`lgan shaxslar vazifalarni bajarish jarayonida qoniqish hosil qiladilar, bu esa ularni moddiy rag`batlantirilishi shart emas. Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyoj bo`lgan shaxslar pulni aloqa shakli yoki ularning ishlashi qanday baholanayotganining ko`rsatkichi deb bilishadi. 4. Vazifaga ishtiyoq . Agar maqsadga erishish uchun katta ehtiyojga ega bo`lgan shaxs maqsadni tanlagan bo`lsa, unda u muvaffaqiyatli bajarilgunga qadar unda o`zini to`liq ishlashga bag`ishlash moyilligi bor. Ular yarim biznesdan voz

kechishni va chala ish qilishni yoqtirishmaydi. O`ziga yuqori ehtiyoj talabini qo`ygan rahbarlarning tadqiqotlari shuni ko`rsatdiki, ular quyidagi xususiyatlar bilan ajralib turadi: 1. Xodimlarning optimistic (ishonch ko`zi bilan qarash) ko`rinishi. Muvaffaqiyatga erishish uchun ehtiyoj katta bo`lgan rahbarlar o`zlarining bo`ysunuvchilariga ishonadilar va o`zlarining kasbiy salohiyatlarini ijobiy baholaydilar. 2. Bo`ysinuvchilar motivatsiyasiga ta’sir qilish usullari. Muvaffaqiyatga erishish uchun katta ehtiyoj bo`lgan rahbarlar xodimlarning qobiliyatlarini to`liq amalga oshirish uchun imkoniyat yaratadigan ishlarning jihatlari bilan qiziqishadi. Ular o`zlarining o`zini namoyon qilishlari uchun ko`proq imkoniyatlarga ega bo`lishlari uchun bo`ysunuvchilarning ishlarini shunday tartibga solishga harakat qiladilar. Maqsadga erishish ehtiyojining o`rtacha darajasiga ega bo`lgan rahbarlar, odatda, maqom ko`rinishlariga qiziqish bildirishadi, va maqsadga erishishga kam ehtiyojlari bo`lgan rahbarlar xavfsizlik va ishonchlilikka qiziqishadi. Bu, o`z navbatida, ular bo`ysunuvchilarni qanday undashlarida iz qoldiradi. 3. Maqsadlarni belgilashda yoki qaror qabul qilishda bo`ysunuvchilarning ishtiroki. Bunga maqsadga erishish uchun katta ehtiyoji bo`lgan rahbarlar bo`ysunuvchilarga maqsadlar qo`yishga yoki qarorlar qabul qilishda ishtirok etishlariga ruxsat berishsa, maqsadga erishishga kam ehtiyoji bo`lgan rahbarlar esa bo`ysunuvchilarni qarorlarni qabul qilish jarayoniga jalb qilishga moyil emaslar. 4 . Vazifalarga va shaxslarga yo`naltirish . Maqsadlarga erishishni talab etadigan rahbarlar ham shaxslar kabi vazifalar haqida qayg`urishadi. Maqsadlarga erishishning o`rtacha darajasiga ega bo`lgan rahbarlar asosan ishlab chiqarish vazifalari qanday hal etilishi bilan qiziqadilar, bunga erishish qobiliyati past bo`lgan shaxslar asosan o`zini himoya qilish va o`z xavfsizligini ta’minlash istagi haqida qayg`uradilar. Ko`pgina tadqiqotlar kuchli yutuq motivatsiyasi va yuqori mehnat unumdorligi (samaradorlik) o`rtasidagi bog`liqlikni tasdiqladi. D.MakKlelland, raqobatbardosh vaziyatlarda muvaffaqiyat qozonadigan shaxslar o`rtacha

darajadan yuqori natijalarga erishish uchun motivatsiya darajasiga ega ekanligini aniqladilar. Kuchli raqobat sharoitida muvaffaqiyatli faoliyat yuritgan rahbarlar kam muvaffaqiyat qozongan hamkasblariga qaraganda muvaffaqiyatga ko`proq ehtiyoj sezadilar. Ushbu ma’lumotlar shaxsiy xususiyatlar va ish samaradorligi o`rtasidagi bog`liqlikning muhimligini ochib beradi. Maqsadga erishish uchun kuchli ehtiyojga ega bo`lgan xodimlar erishish qiyin bo`lgan maqsadlarga intilishadi, qiyin ishlarda ular katta mustaqillik, ishning xilma-xilligini ta’minlashga tayyor bo`lishadi va rahbarlardan tez-tez mulohazalarni so`rashadi. Maqsadga erishish uchun zaif ehtiyoj bo`lgan xodimlar barqaror, ishonchli va oldindan aytib bo`ladigan vaziyatlarni afzal ko`rishadi. Ular ish joyidagi va ishdagi hamkasblarini o`zlari uchun ahamiyatli bo`lgan ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish manbai deb bilishadi (hurmat, bilim, aloqa, guruh a’zoligi va boshqalar). D.MakKlelland tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko`rsatdiki, rahbarlar quyi bo`g`inlarga ko`proq mustaqillik, mas’uliyat va tashabbus ko`rsatish, vazifalarni asta-sekin qiyinlashtiradigan, ishlash ko`rsatkichlarini muntazam ravishda baholab borish va yuqori samaradorlikni rag`batlantirishga imkon beradigan tegishli ish sharoitlarini yaratish orqali rahbarlarga xodimlarga erishish zaruriyatini oshirishi (unumdorlik, sifat) mumkin bo`ladi, Rahbarlarning haqiqiy kasbiy faoliyatida nafaqat yutuq motivatsiyasining yuqori yoki past darajasini hisobga olish kerak. Ko`pincha muvaffaqiyat motivatsiyasining past darajasiga muqobil muvaffaqiyatsizlikka yo`l qo`ymaslik uchun yuqori motivatsiya hisoblanadi. Muvaffaqiyatga erishish yoki muvaffaqiyatsizlikka yo`l qo`ymaslik motivatsiyasining kuchini belgilovchi asosiy omillar insonning o`ziga xos xususiyatlari va uning o`rnini bosuvchi munosabati hisoblanadi. Maqsadga erishish motivatsiyasini baholovchi TEST Sizga xos bo`lgan xatti-harakatlar uchun katakchani belgilang.

Xulq xususiyatlari Belgi 1. Ish paytida ham, ishdan tashqarida ham berilgan vazifalarni hal qilishda faollik 2. Garchi ular muvaffaqiyatga olib kelishi mumkin bo`lsada, bunday qarorlarni qabul qilishga tayyor bo`lish uchun yuz foiz kafolat berimaydi 3. Ko`pgina hamkasblaringiz hal qilgan muammolarni hal qilishda tashabbuskorlik bilan kirishishning keragi yo`q 4. O`zlarining javobgarlik doirasini kengaytirish istagining mavjudligi 5. Agar ish manfaatlarga bog`liq bo`lsa, kechiktirmasdan harakat qilish qobiliyatining mavjudligi 6. Muammolarni hal qilishga e’tiborning qaratilishi 7.Oldindan fikringizni bildirishga hojat qolganda kutishga moyillik 8. Mustaqil qaror qabul qilishga ehtiyoj bo`lmagandayuqori rahbariyat qarorlariga e’tibor qaratish 9. Muvaffaqiyatni kafolatlamaydigan vaziyat va harakatlardan qochish istagi 10. Shaxsan javobgar bo`lish kerak bo`lganligi sababli qaror qabul qilishda ehtiyotkorlikning kuchayishi 11. Agar xato yoki qiyinchiliklar xavfi bo`lsa belgilangan maqsadni amalga oshirishga shoshilmaslik tendentsiyasi 12. Agar muvaffaqiyatsiz bo`lish xavfini kamaytirsa maqsadni “chetlab o`tish” yoki vazifani qayta shakllantirish istagining paydo bo`lishi 1-6 savollarga javoblar sizning muvaffaqiyatga bo`lgan ehtiyojingizning rivojlanish darajasini ko`rsatadi.

7-12-savollarga javoblar muvaffaqiyatsizlikka yo`l qo'ymaslik uchun sizning ehtiyojlaringizning rivojlanish darajasini aks ettiradi. 1–6 savollarga olgan ballaringiz miqdorini 7–12 savollarga olgan ballaringiz bilan taqqoslab, siz nimaga ehtiyoj borligini - muvaffaqiyatga erishishingiz yoki muvaffaqiyatsizlikka yo`l qo`ymasligingiz kerakligini o`zingiz aniqlay olasiz.

Adabiyotlar: 1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi – T.: O`zbekiston. 2014.- 46 b 2. Mirziyoyev Sh.M., Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak. T: O`zbekiston, 2017.-104 b 3. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. 2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasi. 2017 yil 7-fevral. 4. Ricky W.Griffin. Fundamental of menejment. 8 th Edition. 2015.-510 p 5. Richard L.Daft. Management. Ninth edition. 2010.-699 p 6. Yo`ldoshev N.Q., Naboqov V.I. Menejment nazariyasi. Darslik. - T: TDIU, 2013.-433 b 7. Yo`ldoshev N.Q., Menejment. O`quv qo`llanma. - T: TDIU, 2006.-150 b 8. Kucharov A.S. Menejment. O`quv qo`llanma. - T: TDIU, 2009.-120 b 9. Sharifxodjayev M. Menejment nazariyasi. Darslik.- T.: O`qituvchi, 2002-464 10. G`ulomov S.S. Menejment asoslari. O`quv qo`llanma.- T:.Sharq Nashriyot- Matbaa Aksiadorlik kompaniyasi, 2002.- 365 b

O'xshashlar

“Mumtoz menejment” maktabi mohiyati

Motivatsiyaning protsessual nazariyalari

Menejment faoliyatida motivatsiya

Motivatsiya modellari

Boshqaruv funksiyalari, ularning o`zaro aloqasi va dinamizm