logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Arxitektura
  4. Византия архитектураси

Византия архитектураси

Yuklangan vaqt:

08.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

33 KB
Ko'chirib olish
В изантия архитектураси Ўрта асрнинг муҳим маданият ўчоқларидан бири Византия давлатидир. Шарқий Рим империясида 395 йили вужудга келган бу давлат 1453 йилгача яшади. Варварлар хужумидан бир мунча четда бўлган бу давлат узоқ вақт антик ҳаёти ва маданияти анъаналарини сақлаган холда, аста секинлик билан янги фармацияга-феодализмга ўта бошлади. Бу ерда антик архитектура анъаналари эъзозланди ва давом эттирилди. Шу билан бирга, бу анъаналар мустаҳкамланиб бораётган феодализм қоялари, христиан дини идеалогияси билан бойитилди. Византия архитектурасида идеал образга эга бўлган муносабат ўз кийматини сақлаб қолди. Византия меъморчилигининг ўзига хос томонларини IV асрда унинг майдонига христиан динининг кириб кела бошлаган давридан шакллана бошлади. Бу хусусият Византиянинг дастлабки гуллаган даври VI-VII асрларда яққол намоён бўлди. Константинополь бу даврда катта Византия империясининг фақат сиёсий маркази эмас, балки маданий ўчоғига ҳам айланди. «Иккинчи Рим» деб ном олган бу шаҳарда монументал қурилиш санъати ривожланди. Бу ерда хашаматли монастирь ва ибодатхоналар ансамбилини яратиш етакчи ўринни эгаллайди. Бу ансамбль типлари ранг-баранг. Айниқса, Византия учун антик ижтимоий маъмурий биноларни қуриш санъати анъаналари асосида қурилган марказий гумбазли ва чўзиқ базелика типидаги ибодатхоналар қурилиши характерлидир. Бу биноларда ички интерьернинг фазовий кенглиги христиан ибодати талаби асосида ечилгандир. Бу бинолар ташқи кўринишидан содда, вазмин, лекин ички кенглик ниҳоятда нафис ва серхашамдир. Шу мақсадда меъмор интерьер учун ёрқин, сержило мармар, олтин ва шунга ўхшаш қимматбаҳо материаллардан кенг фойдаланган. Нур ва соянинг хона ичидаги мослиги унга алоҳида сирли ва сеҳирли куч бахш этган. Илк Византия ибодатхонасининг намунаси-Равеннадаги уч нефли Сант Аполлинаре Нуово базеликасида шу хусусият ўз ифодасини топган. Чўзиқ базелика типида ишланган бу ибодатхонанинг марказий кенг нефи тепадаги дарчалардан тушаётган нурлар ҳисобига янада тантанаворлик кашф этади. Ўн нефлар устунларнинг ритмини янада оширади. Асосий диққатни диний маросимлар ўтадиган майдонга йуналтирилган. Авеннадаги марказий қуббали Сан Витале черкови (521-547) нинг ички қисми девор ва поллари рангга бой мозайика билан безатилган, рангли мармар билан пардозланган. Византия меъморлиги услуби грек ва рим меъморлиги традицияларининг маҳаллий традициялар билан уйғунлашишидан вужудга келди. Жумладан, Константинополдаги Сафия ибодатхонаси ўз конструктив тўзилиши жиҳатидан Пантеон ибодатхонаси конструкциясига ўхшаб кетади, лекин бу ўхшашлик бир мунча яширинган холда талқин этилиши билан характерланади. Византияликлар грек-рим арк-гумбаз системасидан ҳам ўз мақсадларини ифодалаш учун фойдаланганлар. Византия меъморлигида хона кенглигига алоҳида эътибор берилишини такидлаш лозим. Интерьер фазоси актив, таъсирчан, хаяжонли. Хона ичининг кенглиги, чексиз ва улуғвор бўлиб туюлиши, серхашамлилиги билан кишига психологик таъсир ўтказишга қаратилган. Византия меъморлиги ва маданияти жаҳон халқлари меъморлиги санъатини маданиятини ривожланишига катта таъсир ўтказди. Жумладан, бу маданият жанубий славянларга ўз таъсирини кўрсатди. Қадимги Рус архитектураси ва маданияти тараққиётида муҳимроль ўйнади.

O'xshashlar

Афғонистон архитектураси
Хиндистон архитектураси
Туркия архитектураси
Озарбайжон архитектураси
Эрон архитектураси