logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Arxitektura
  4. Озарбайжон архитектураси

Озарбайжон архитектураси

Yuklangan vaqt:

08.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

32 KB
Ko'chirib olish
О зарбайжон архитектураси Ўрта асирчилик бу ерда IV-V асрлардан бошланди. Бу даврда Озарбайжон сосонийлар давлати таркибида эди. Илк феодализм даврида Озарбайжонда асосан эски шаҳарларни кенгайтириш, янги шаҳарларни қуриш борасида сезиларли ишлар олиб борилди. Илк феодализм асри санъати, айниқса, меъморчилиги кўпроқ яқин қўшнилари Арманистон ва Грузия архитектурасига яқин бўлган. VII асрда арабларнинг Озарбайжон ерларини босиб олиши унинг меъморчилик санъати ва маданиятига катта таъсир ўтказди. Бу ерларда ислом динининг тарқалиши эса у билан боғлиқ бўлган масжид, карвонсарой ва бошқа меъморлик ёдгорликларининг вжудга келишига сабаб бўлди. Низомий даври деб юритиладиган XII аср ва XIII асрнинг бошлари Озарбайжоннинг ўрта аср санъати ва меъморчилигида, амалий санъатида, маданияти тараққиётида алоҳида ўрин эгаллайди. Бу даврда хунармандчилик ривожланди. Қатор шаҳарлар йирик маданий марказга айланди. Озарбайжон маданиятининг йирик вакиллари шу ерларда яшаб ижод килди. Булар ичида Хоқоний, айниқса, Низомиддин Илёс Низомий Ганжавий (1141-1209) алоҳида ўрин тутади. Улар ўз асарларида материалистик дунёқарашни илгари сурдилар, меҳнат аҳлига зўр хурмат билан қарадилар, уларни ўз асарларида кўйладилар. Бу асрларда меъморчилик ва тасвирий санъат (миниатюра) борасида ҳам катта ютуқлар қўлга киритилди. Шу даврда шакилланган монументал меъморлик принциплари кейинги бир неча аср мобайнида ўз қийматини йўқотмади. XI-XIII асрларда Озарбайжоннинг кўпгина шаҳарларида қурилиш жадал ривожланди. Шаҳар деворлари, мудофаа қалъа ва миноралари, сарой, минорали масжидлар, мақбара, ҳаммом ва шунга ўхшаш бинолар қурилди. Синиқ калъа, Қиз минора, Юсуф ибн қуссир ва Мўмин-хотин мақбаралари шу даврнинг нодир ёдгорликларидандир. Мўғил галаларнинг Озарбайжон ерларига хужуми унинг санъати тараққиётини тухтатиб қўйди. Лекин бу узоққа чўзилмади. XIV аср ўрталарида Ширвон шох давлати Шимолий Озарбайжонда ўзининг мустакиллигини ўрнатди. XIV-XV асрларда монументал меъморчиликда кўзга кўринарли ёдгорликлар юзага келди, минорасимон мақбаралар қурилди. Булар ичида қорабоқлар ва Бардос қишлоқларидаги мақбаралар диққатга сазовордир. Бокудаги Ширвон шоҳлар саройи XV аср монументал меъеморлигининг машҳур намуналаридандир. Эски шаҳарнинг энг баланд жойига қурилган бу сарой ансамбли бир неча ўн йил мобайнида қурилган бўлса ҳам, бадиий жиҳатдан яҳлит бўлиб кўринади. Сарой ансамблидаги турли ҳажм ва шакиллар ўлчамининг ўзаро мутаносиблиги, пештоқ, қубба ва минораларнинг ажойиб ритми бутун ансамбл бадиийлигини оширишга хизмат қилади. Ўйма нақш ва ғиштларнинг терилиши бинонинг бадиий-эмоционал томонини оширишга ҳизмат қилади. Бу ансамбл меъморлигида Кичик Осиё, Эрон меъморлиги анъаналари таъсири борлиги сезилади. Лекин ўзининг композицион тўзилиши ва бежиримлиги жиҳатидан тенги йўқдир. Ўрта асрлар Озарбайжон тасвирий санъати ичида миниатюра алоҳида ўрин эгаллади ва ўзининг энг гуллаган даврини бошидан кечирди.

O'xshashlar

Афғонистон архитектураси
Хиндистон архитектураси
Туркия архитектураси
Эрон архитектураси
Византия архитектураси