Туркия архитектураси - Arxitektura - Referatlar

Туркия архитектураси

Yuklangan vaqt:

08.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

33.5 KB

Ko'chirib olish

Т уркия архитектураси XI асрда салжук турклари (Ўрта Осиёдаги кўчманчи туркий қабила) Кичик Осиёнинг каттагина қисмини босиб олиб, мустақил феодал давлатини ташкил этдилар. Қабила Кичик Осиёнинг каттагина қисмини босиб олиб, мустақил феодал давлатини ташкил этдилар. Унга салжук сулоласи вакиллари раҳбарлик қилдилар. XIII асрга келиб, бу давлат Ўрта ер денгизи ҳавзаси ҳамда қора денгиз соҳилларини ҳам эгаллаб, қудратли давлатлардан бирига айланди. Шу сиёсий, иқтисодий тараққиёт даврида архитектура ва маданият ҳам жиддий ривожланди. Шаҳар қурилиши кенгайди. Савдо-сотиқнинг ўсиши, ҳунармандчилик, маҳаллий декоратив санъат равнақига ҳам ажойиб таъсир ўтказди. Кулолчилик, гилам тўқиш, металлдан бадиий буюмлар ясаш соҳасида ютуқлар қўлга киртилди. Бу санъатлар маҳаллий анъаналар асосида ҳамда Кичик Осиёдаги яқин қўшни мамлакатлар, айниқса, Кавказорти, Эрон, Ироқ таъсирида шаклланди. Муғил галаларининг исътибдоди Туркия ерларининг қатор мустақиллика эга бўлмаган феодал ерларига парчаланишига сабаб бўлди. Лекин XIV аср бошларида катта бўлмаган князлик аста-секин ўз ерларини кенгайтириб, тезда Усмон империяси деб ном олган давлатга айланди. Шу даврда Турк маданияти, архитектураси ҳам ўз тараққиётининг янги босқичига қадам қўйди. Меъморлик, тасвирий ва амалий санъатда муҳим нодир асарлар яратилди. Бу меъморликнинг шакилланишида салжуқ даври меъморлиги анъаналари муҳим роль ўйнади. Шу билан бирга, Византия меъморлиги ҳам шу давр меъморлигига унинг характерига сезиларли таъсир ўтказди. Бу таъсир туркларнинг Константинополни босиб олганларидан сўнг бошланди. Турк меъморлари биноларнинг шаклан аниқлиги, нисбатларининг бежиримлиги ва қуббали бинолар қуриш иши билан катта муваффақиятга эришдилар. Арк қирралари, декоратив токчаларга, равоқларни безаб тўрган

сталактиталар қурилган биноларнинг ниҳоятда жимжимадор бўлишига ҳизмат қилади. Нақшлар турли геометрик шакллардан чалкашиб кетгандек қилиб ишланган. Ўсимликлар дунёсидан олинган шакллардан ташкил топган. Нақш ва рельефлар эпиграфик ёзувлар билан аралашиб кетган. Бино безагида деворлар рангига ҳам алоҳида эътибор берилади. Меъморлик равнақи декоратив санъат тармоқларининг ривожланишига таъсир қилди, ёғоч ўймакорлиги борасида юксак чуққига эришилди. Усмонийлар даври меъморлигининг дастлабки босқичида бевосита салжук меъморлиги анъаналари ривожлантирилган бўлса ҳам кейинроқ Константинополь ерларини босиб олгандан кейин, Византия меъморлиги анъаналари кенг ўрин эгаллай бошлади. Турк меъморлари Византия ибодатхоналарини қуриш принципларини қабул қилиб, унинг кўринишига янги бадиий мазмун киритдилар. Бу давр турк меъморлигида катта гумбазли бинолар қуриш, бинонинг ички фазовий кенглигига алоҳида эътибор бериш кучайди. Бу хусусда Истамбулдаги Султон Боёзит II масжиди кўриниши ва планировкаси диққатга сазовордир. Туркия амалий санъати билан шуҳрат қозанди. Кyлолчилик, тўқимачилик, гилам тўқиш, металдан қурол аслаҳа ясаш борасида эришилган ютуқлар алоҳида ўрин эгаллайди. Феодал даври Турк меъморлиги Яқин Шарқ бадий ҳаётида муҳим роль ўйнайди. Турк меъморлари яратган меъморлик ёдгорликлари қўшни мамлакатларга таъсири кучли бўлди. Кейинчалик турк меъморлари яратган сарой ва масжидлар типида араб мамлакатларида, Болқон ярим ороли ва Кримда кўплаб бинолар қурилди.

O'xshashlar

Афғонистон архитектураси

Хиндистон архитектураси

Озарбайжон архитектураси

Эрон архитектураси

Византия архитектураси