Ўқув ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш - Транспорт - Рефераты

Ўқув ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

200.5 KB

Ў қув ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш Режа: 1. Меъёрлаш мақсадлари. 2. Меъёрлаш методлари. 3. Шогирдлик вақт меъёрини белгилаш. 4. Меъёрлашга қўйиладиган талаблар.

1. Меъёрлаш мақсадлари Меъёрлаш ишлаб чиқариш таълими жараёни учун фақат техник жиҳатдангина эмас, балки педагогик жиҳатдан ҳам катта аҳамиятга эгадир. Меъёрлашнинг техникавий методида фақат берилган ишни бажариш учун сарфланган вақт аниқланади. Ўқув-ишлаб чиқариш ишларини меъёрлашнинг педагогик аҳамияти шундаки, ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчилардан ҳар бир топшириқни белгиланган вақт меъёрларида бажаришларини талаб қилар экан уларни меҳнатни унумдорлиги юқори бўлган усулларини эгаллашга ундайди, мақсадга эришишда қатъийликни тарбиялайди, ижодий қобилиятини ўстиради. Тажрибалар кўрсатишича ўқув ишлаб чиқариш ишларини меъёрлашга етарлича баҳо бермаслик ўқувчилар меҳнатининг унумдорлигини пасайтиради, давр талабларидан орқада қолишига сабаб бўлади. Ўқувчилар томонидан бажариладиган ўқув-ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш қуйидаги мақсадларни кўзда тутади:  ишлаб чиқариш илғорларининг иш методлари ва усулларини ўқувчилар томонидан аста-секинлик билан эгаллашига ёрдам беришни;  ўқувчиларни вақтни қадрлашга ўргатиш ва шу орқали ўқитишнинг охирига келиб корхоналарда шунга мувофиқ касб ва малака даражасидаги ишчилар учун белгиланган меъёрларни эгаллашларини таъминлашни;  ишлаб чиқариш таълимини тўғри режалаштириш ва мавжуд жиҳозлардан тўғри фойдаланиш учун бошланғич маълумотларни аниқлашни;  ўқувчиларнинг белгиланган меъёрни бажариш кўрсатгичлари асосида уларни ишлаб чиқариш таълими бўйича ўзлаштиришни оқилона баҳолашга ёрдам беришни;

 ўқув юртларида ўқувчилар ишини техник меъёрлаш ишлаб чиқариш имкониятларини, технологик жараёнга мувофиқ иш режимлари ва ишлаб чиқариш илғор тажрибаларини ҳисобга олиб ўтказилади. Ташкилий-техникавий ва бошқа характердаги камчиликлар натижадаги йўқотишлар вақт меъёрига кирмайди. Шогирдлик вақт меъёрларини тўғри аниқлаш ва қўллаш ўқувчиларда режалаштириш ва ўз фаолиятларида назорат қилиш малакаларининг вужудга келишига, касб маҳоратининг мукаммаллашиб боришига, умуман касбий- техникавий тайёргарлик сифатининг яхшилашига хизмат қилади. Ўқувчиларнинг ўқув-ишлаб чиқариш меҳнатини меъёрлаш бир қатор ўқув-тарбиявий вазифаларни бажаради (1-расм). Ўқувчиларнинг касбий маҳоратларини шакллантиришнинг муҳим воситаси ҳисобланади Ўқувчиларда ўқув вақтига нисбатан тежамкорлик муносабатини тарбиялашга ижобий таъсир кўрсатади Ўқувчиларни юқори меҳнат унумдорлигини таъминловчи тезкор иш усулларини ўзлаштиришга рағбатлантиради Ўқувчиларнинг ўқув-ишлаб чиқариш меҳнатини меъёрлашнинг ўқув тарбиявий вазифалари Амалий касбий таълимни оқилона режалаштириш учун дастлабки маълумотларни қайд этишга имкон беради Ўқувчиларда мақсад сари интилишни тарбиялашга, ижодий қобилиятларни ривожлантиришга имкон беради, ўқув- Ўқувчилар ўзлаштиришини баҳолашнинг энг муҳим холис мезонларидан бири ҳисобланади

ишлаб чиқариш фаоллигини рағбатлантиради 1-расм. Ўқувчиларнинг ўқув-ишлаб чиқариш меҳнатини меъёрлашнинг ўқув тарбиявий вазифалари. Ўқувчилар томонидан операцияларни ўрганишда бажариладиган ўқув- ишлаб чиқариш ишлари фақат ишлаб чиқариш таълимини ривожлантириш учунгина меъёрлаштирилади. Бунда ўқувчиларга вақт (ишлаб чиқариш) меъёри маълум қилинмайди. Ишлаб чиқариш ва амалиёт шароитларида ҳамда ўқув устахоналарида ўқувчилар томонидан бажариладиган мажмуавий характердаги ўқув-ишлаб чиқариш ишлари ҳамиша меъёрлаштирилади. Бунда вақт (ишлаб чиқариш) меъёри ўқувчиларга маълум қилинади. 2. Меъёрлаш методлари Ўқувчиларга ишлаб чиқариш таълими беришда икки асосий даврни: операцион ва комплекс даврни ажратиб кўрсатиш мумкин. Операцион даврда дастлабки малакалар шаклланса, комплекс даврда улар мукаммаллашади ва мустаҳкамланади. Операцион давр ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчиларга мазкур меҳнат операциясини ташкил этувчи айрим ҳаракат ва усулларни тўғри ҳамда мақсадга мувофиқроқ бажаришга ўргатади. Бу даврда ўқувчиларга вақт меъёри (ёки хизмат кўрсатиш меъёри) ҳақида гапириш салбий натижа бериши мумкин, чунки бунинг оқибатида уларнинг эътибори ишнинг сифат томонига эмас, балки миқдор кўрсаткичларига қараб йўналиши мумкин. Шунинг учун ҳам ўқувчилар асосий иш усулларини, яъни меҳнат операцияларини ўрганаётганларида уларга меъёр ҳақида ҳеч нарса гапирилмайди. Улар фақат маълум ишларнинг бажарилиши учун ташкил этиладиган ўқув жараёнини режалаштириш мақсадларигагина хизмат қилади.

Ўқувчилар бажарадиган комплекс ишлар меъёрланади ва вақт меъёри ўқувчиларга маълум қилинади. Шогирдлик вақт меъёрини белгилаш учун аввал ҳисобот (техникавий) вақт меъёри аниқланади. Ҳисоб (техникавий) методи орқали вақт меъёрини қуйидаги таркибий қисмлари учун сарфланадиган вақт миқдори аниқланади: оператив вақт, иш жойига қараш вақти, дам олиш танаффуслари ва табиий зарурат учун сарфланадиган вақт тайёргарлик ва якунлаш вақти. Оператив вақт бу берилган топшириқ (операция)ни бажарилишига сарф қилинадиган вақт бўлагидир. Операцион вақт асосий (технологик) ва ёрдамчи қисмларга бўлинади. Асосий (технологик) вақт деб, ишлов берилаётган деталнинг геометрик ва шакл ўлчамини (дастгоҳ ёки чилангарлик ишлари) ўзгартиришга ёки узел ва агрегатлар қисмларини ўзаро жойлашувини (йиғув ишлари) ўзгартириш учун сарфланадиган вақтга айтилади. Асосий (технологик) вақт қуйидагича бўлиши мумкин:  машинали, агарда деталлар ишчининг бевосита иштирокисиз дастгоҳда ишланса, масалан, механик узатиш йўли билан токарлик дастгоҳида валиклар сиртини силлиқлаш (ишчи фақат ишлов беришнинг боришини кузатиб туради);  машинали-қўлли, агар деталь ишчи томонидан дастгоҳда ишланса (масалан, қўлда узатиш йўли билан валик торецларини кесиш, пармалаш билан очиш, қўлда узатиш йўли билан текисликларни фрезерлаш ва ҳоказолар);  қўлда, агар деталь ҳеч қандай механизм қўлланмай, ишчи томонидан ишланса, масалан, чилангарлик ишлари (қўлда эговлаш, шабрлаш, кесиш ва ҳоказо). Ёрдамчи вақт деб, ишчининг деталларни ўрнатиш ва олиш, дастгоҳни ишлатиш ҳамда тўхтатиш, узатмани улаш ёки узиш, деталларни ўлчаш ва бошқалар учун сарфланадиган вақтга айтилади.

Иш жойига хизмат қилиш вақти -кун бўйи иш жойига қараш учун сарфланадиган вақтдир. Бунга смена аламаштиришга ҳамда асбобларни чархлаш, дастгоҳни иш жараёнида созлаш ва йўлга солиш, қириндини йиғиштириш, жиҳозларни мойлаш ва тозалаш, асбобларни йиғиш ва жойига қўйиш учун сарфланадиган вақт киради. Дам олиш танаффуслари вақти жисмоний толиқтирадиган оғир ишларни бажаралиши учун (оғир иш ва иш суръати оширилган) кетган вақт меъёрига қўшилади. Қолган пайтларда дам олиш вақти вақт меъёрига киритилмайди. Тайёргарлик-якунлаш вақти - бу ишчининг мазкур ишга тайёрланиш ва уни якунланишига алоқадор ҳаракатларни амалга ошириш: наряд, техник ҳужжатлар, асбоб ҳамда мосламаларни олиш ва топшириш; чизмалар билан танишиш ва бажарилаётган иш бўйича йўриқнома олиш; жиҳозларни созлаш; иш жойини тайёрлаш; асбоб ва мосламаларни ўрнатиш ва олиш; ишни топшириш кабиларга сарфланадиган вақтдир. Тайёргарлик-якунлаш вақти - бу ишчи ишнинг бошланиши ва якунида берилган узел ёки агрегат устида сарфлайдиган вақт; унинг давомийлиги узел ёки агрегатларни сонига боғлиқ эмас. Донали вақт деб, битта узел ёки агрегатга хизмат кўрсатиш учун сарфланадиган вақтга айтилади. Унга асосий (технологик); ёрдамчи; иш жойига хизмат қилиш; дам олиш учун танаффус вақтлари киради. Деталь (маҳсулотлар) партияси ёки битта детални тайёрлаш учун зарур бўлган вақт меъёри қуйидаги формула бўйича чиқарилади. ЯТ дона пар t Z T T     (мин), z t t tx t t T ЯТ Д ёр асос дона      (мин) бунда - парT ҳар бир партия учун вақт меъёри; T дона - донали вақт меъёри; Z - партиядаги деталлар сони; Я Тt  -партиясини тайёрлаш-якунлаш вақти; асосt -

асосий (технологик) вақт; t -ёрдамчи вақт; xt -иш жойига хизмат кўрсатиш вақти; t -дам олиш вақти. Бир партия деталлар (ёки битта маҳсулот) учун вақт меъёрини минутларда аниқлаб бир соат ва бир сменадаги ишлаб чиқариш меъёрини қуйидаги формулага кўра топиш мумкин: ) ( 60 соат T N дона В ) 6( 360 соатда T N дона В   бунда В N ишлаб чиқариш меъёри (бир соат ёки сменада);  донаT донали вақт меъёри. Ишлаб чиқариш меъёри - вақт бирлигида (соат, сменада) ишлаб чиқарилиши лозим бўлган маҳсулотлар миқдори бирлигини натурал (т, кг, дона) ифодасидир. Корхоналарнинг буюрмаси бўйича завод ишлаб чиқариш технологиясига мос ўқув-ишлаб чиқариш ишларини ҳисоблаш (техник) меъёри сифатида корхоналарда қўлланиладиган меъёрлар ишлатилади. Корхоналарда ишлаб чиқилган меъёрлари йўқ бўлган ўқув-ишлаб чиқариш ишлари ҳамда завод технологиясидан сезиларли фарқ қилувчи технология (йирик серияли ва қўллаб ишлаб чиқариш ўрнига кичик серияли ва доналаб ишлаб чиқариш) бўйича бажариладиган ўқув-ишлаб чиқариш ишларини ўқув юртлари меъёрлаш инструциясида берилган меъёрлар жадвалидан фойдаланиб, ҳисобот меъёрларини мутақил белгилайди. Умумгуруҳли, умумбригада йўриқномаси, иш ўрнини тайёрлаш ва йиғиштириш, дам олиш учун танаффуслар ҳамда якунлаш йўриқномаларига ажратилган вақтлар ишлаб чиқариш меъёрини белгилаш учун ўқув-ишлаб чиқариш вақтига қўшилмайди. Мисоллар келтирамиз. Ўқув куни - 6 соат ёки 360 минут. Ишни бажариш учун белгиланган вақт 60 минут, бунда ўқув-ишлаб чиқариш вақти 300 минут бўлади. Демак, ўқув меъёри ҳар бир маҳсулот учун айтайлик 120

минут бўлганда ўқувчининг кундалик ишлаб чиқариш меъёри қуйидагича бўлади. Ишлаб чиқариш меъёри 5,2 120 300  мин мин маҳсулот (3 та маҳсулот олинади). Агар гуруҳ ёки бригада бир хилдаги ишларни бажарса, унда маҳсулотлар сонини ўқувчилар сонига кўпайтириб, бутун гуруҳ учун кундалик ишлаб чиқариш меъёрига эга бўламиз. Белгиланган (ўқув ёки ишлаб чиқариш) меъёрининг ҳақиқий бажарилиши ишлаб чиқариш таълими устаси томонидан фоиз ҳисобга олинади ва ўқувчиларнинг иш вақтидаги нарядларига қайд қилинади. Берилган вақт меъёрига нисбатан ҳақиқий бажарилган ишнинг фоизи қуйидаги формула бўйича ҳисобланади: 100 , хакикий норма бер хакикий B H H  . М и с о л. Агар 12 берилган H соат-берилган меъёр, маҳсулот тайёрлаш учун кетган ҳақиқий вақт 8 вактB соат бўлса, унда (%) 150 100 8 12    хакикий H бўлади. 3. Шогирдлик вақт меъёрини белгилаш Ўқитишнинг маълум ўқувчиларнинг ўқув ишларини бажариш меъёрлари, корхоларда ишлаётган малакали ишчилар меъёридан фарқ қилади. Корхонадаги меъёрни ҳисоблашда ишчида зарурий малака ва ишлаб чиқариш тажрибаси мавжуд деб назарда тутилади. Ўқувчилар эса таълимнинг бошланғич даврида талаб қилинадиган малакаларга бутунлай ёки етарлича эга бўлмайдилар, уларнинг ишлаб чиқариш тажрибалари жуда чекланган бўлади. Шу сабабларга кўра ўқувчилар ишни малакали ишчилар учун қабул қилинган техник меъёрлар бўйича бажара олмайдилар.

Ўқувчиларда узоқ вақт давомида зўр бериб ишлашни талаб қилувчи қатор ишларни бажариш шароитлари учун етарли жисмоний мослашганликнинг йўқлигини ҳам ҳисобга олиш лозим. Бундан ташқари, ўқувчилар ўқув топшириқларини бажариш жараёнида йўриқнома олиш учун ҳам вақт сарфлайдилар. Шу туфайли ҳар бир касб бўйича тузатиш коэффициентларининг ягона шкаласи киритилган. Малакали ишчининг ҳисоблаш (техник) меъёридан шогирдлик меъёрига ўтишида тузатиш коэффициентининг шкаласи тажрибада синалган, билим юртларида жамланган материаллар асосида ўқитишнинг ҳар бир ойига мос қилиб тузилади. Унда таълим давридан ташқари ўқувчилар томонидан бажариладиган ўқув-ишлаб чиқариш ишларининг мураккаблик даражаси ҳисобига олинади. Шкала ўқувчиларнинг малака даражаларини аста-секин оширишни ва ўқувчилар ўқув ишлаб чиқариш ишларини биринчи ўқув йилининг охирига келиб 1-2 разряд, иккин ўқув йилининг охирига келиб 2-3 разряд меъёрларига мувофиқ бажарилишини назарда тутиб тузилган (1- жадвал). 1-жадвал. Ишчи вақт меъёрларини ўқувчи вақт меъёрига ўтказиш учун тузатиш коэффициентлар жадвали Машина ва машина-қўл меҳнати касблари учун (УЗ-бўлими, 3 йиллик таълим учун) Қўл меҳнати касблари учун (УЗ-бўлими, 3 йиллик таълим учун) Ойлар 1-курс 2-курс 3-курс Ойлар 1-курс 2-курс 3-курс Ишнинг мураккаблик даражаси Ишнинг мураккаблик даражаси 2-малака даража 2-малака даража 3-малака даража 4-малака даража 2-малака даража 2-малака даража 3-малака даража 4-малака даража Сентябр - 2,5 2,0 3,0 Сентябр - 3,0 2,0 3,0 Октябр 4,0 2,0 1,6 2,6 Октябр - 2,5 1,9 2,8 Ноябр 4,0 2,0 1,6 2,6 Ноябр 5,0 2,5 1,8 2,6 Декабр 4,0 2,0 1,6 2,6 Декабр 5,0 2,5 1,7 2,4 Январ 3,5 1,5 1,4 2,4 Январ 4,5 2,0 1,6 2,2 Феврал 3,5 1,5 1,4 2,4 Феврал 4,0 2,0 1,5 2,0 Март 3,5 1,5 1,4 2,4 Март 4,0 2,0 1,4 1,6 Апрел 3,0 1,2 1,2 2,2 Апрел 3,5 1,5 1,2 1,2 Май 3,0 1,2 1,2 2,2 Май 3,5 1,5 1,0 1,0

Июн 3,0 1,2 1,0 2,0 Июн 3,5 1,5 1,0 1,0 Июл 2,5 1,0 1,0 2,0 Июл 3,5 1,5 1,0 1,0 Шогирдлик вақт меъёри қуйидаги формулага кўра аниқланади: K Z T T T я Т дона ш ) (    ёки , TK Tш  бунда шT -шогирдлик вақт меъёри, минут; донаT - ишларни бажаришдаги донабай вақт меъёри, минут (бир топшириқни тайёрлаш учун сарфланадиган вақт); Я ТT  -тайёрлаш якунлаш вақти, мин; T -техник (ҳисоблаш) вақт меъёри минут; Z -ўқув-ишлаб чиқариш ишлари (деталлар, буюмлар) сони;  K меъёрлаш бўйича жадвалдан олинадиган тузатиш коэффициенти. Бу ерда: з х ёр ac дона T T T T T     , T ас -асосий (технологик) вақт, Т ёр -ёрдамчи вақт (деталларни ўрнатиш ва ечиб олиш, мосламаларни ишга тушириш, тўхтатиш ва ҳ.к.); T х - ишчи ўрнига хизмат кўрсатиш вақти (мосламаларни созлаш, мойлаш, асбобларни ечиб олиш ва ҳ.к.); Т з -дам олиш ва айрим эҳтиёжлар учун зарур бўлган вақт. Гуруҳнинг ишлаб чиқариш фаолиятига умумий вақт фонди қуйидаги формула билан ҳисобланади:   n T T T T м й ич ичф     Бу ерда: Т ич -дастур бўйича мазкур давр учун амалий касбий таълимга ажратилган умумий вақт фонди; Т й -кириш ва якуний йўриқномалар ўтказиш учун зарур бўлган вақт; Т м -амалий машқларни бажариш учун ажратиладиган вақт; n -гуруҳдаги ўқувчилар сони. Вақт меъёрини белгилаш катта тарбиявий аҳамиятга эгадир. Бунда ўқувчилар ўз меҳнатларини оқилона ташкил этишга ва унумли меҳнат қилишга ҳаракат қиладилар. Шу билан бирга вақт меъёрини белгилаш ўқувчилардан кўпроқ маҳсулот олишни назарда тутмайди. Асосий эътибор меҳнатга тўғри муносабатда бўлиш, аниқлик, тежамкорликни, юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришга интилишни тарбиялашга қаратилади.

Ўқув ишларни меъёрлашни татбиқ қилар экан, ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчилар томонидан меъёрнинг бажарилишини қатъий ҳисобга олиб бориши ва ана шу асосда уларнинг ҳар бирида меҳнат унумдорлигини аста-секин ошириб бориш чораларини кўриши зарур. Топшириқ (наряд) бериш ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчиларга вақт меъёрини маълум қилади, иш бажарилгандан сўнг уни баҳолайди ва ўқув юртининг техник назорат бўлимига ёки катта ишлаб чиқариш таълими устасига топширади. Табелдан аниқланадиган сарфланган ҳақиқий вақт асосида ва бажарилган (қабул қилинган) иш ҳажмига кўра ўқувчилар вақт меъёрини ёки ишлаб чиқариш меъёрини бажарганликлари аниқланади. 4. Меъёрлашга қўйиладиган талаблар Ўқувчиларнинг ўқув - ишлаб чиқариш ишларини меъёрлашда «КХК» лари ўқувчиларининг ўқув ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш бўйича кўрсатма, КХКларда ишлаб чиқариш фаолиятини режалаштириш ҳақидаги «Низом» га асосланиш лозим. Ўқитишнинг хамма даврида ҳам ўқув - ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаштириш назарда тутилади. Бу жиҳозларга, техникаларга, автомобилларга, қишлоқ хўжалик машиналарига эҳтиёжни аниқлаш, ўқувчиларга ишлаб чиқариш таълими беришни режалаштириш учун зарурдир. Штат бўйича технологнинг бўлиши назарда тутилмаган ўқув юртларида, меъёрлаш ишлари билан катта ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ишлаб чиқариш таълими усталари шуғулланишлари лозим. Йирик ўқув юртида меъёрлаш ишларини технолог амалга оширади. У ишлаб чиқариш таълими устаси билан биргаликда ва катта ишлаб чиқариш таълими устасининг раҳбарлигида техникавий ва шогирдлик вақт меъёрларини белгилайди. Катта ишлаб чиқариш таълими устаси ўқув йилининг бошланишига: ҳар бир касб бўйича ўқув-ишлаб чиқариш ишларининг рўйхатини; ҳар бир иш

учун техникавий талабларни; технологик харита, техникавий меъёрларни тайёрлайди. Ўқув юртлари ўқувчиларнинг ишларини техникавий меъёрлаш технологик жараёнга мувофиқ ишлаб чиқариш имкониятлари, ишлаб чиқаришдаги иш режими, илғор ишлаб чиқариш тажрибасини ҳисобга олган ҳолда ўтказилади. Меъёрларни белгилаш тартиби қуйидагича. Аввало шогирдлик меъёрини киритишда асос қилиб олувчи ҳисоблаш (техник) вақт меъёрси аниқланади. Ҳисоблаш (техника) метод ёрдамида меъёрни таркибий қисмларини миқдори, асосий вақт, иш жойига хизмат қилиш вақти, дам олиш учун танаффус вақтлари, тайёргарлик-якунловчи вақтлар белгиланади. Кўрсатилган таркибий қисмларни ҳисоблаш методикаси ўқув-ишлаб чиқариш ишларини меъёрлаш бўйича йўриқномада келтирилган. Бунинг учун қатор оммавий касблар бўйича ўқув юртларини ишлаб чиқариш фаолиятини режалаштириш ҳақидаги Низомда ишлаб чиқариш таълими дастуридаги ҳар бир мавзу бўйича ўқув вақтини йўриқнома, машқлар ва ишлаб чиқариш фаолиятига тақсимлаш жадваллари, шунингдек берилган вақтни ўтказиш коэффициенти келтирилган. Йўриқнома ва Низомда бошқа касблар бўйича келтирилган вақт меъёрлари ва тузатиш коэффицентлари ўқув юртлари томонидан ишлаб чиқилади ва касб-ҳунар коллежларининег ҳудудий бошқармаси томонидан тасдиқланади деб айтиб қўйилган. Кундалик ўқув ишлари жараёнида ўқув юрти ишлаб чиқариш таълими усталари техник ҳисоблаш меъёрлари билан ўқув-ишлаб чиқариш меъёрлари ўртасидаги ҳақиқий мувофиқликни ўрганишлари, улар ўртасидаги оралиқни қисқартиришга ҳаракат қилишлари ва ўқувчилар меҳнат унуморлигининг оширилишига эришишлари лозим. Ўқув меъёрларини усталик билан қўллаб, уларни такомиллаштирилган меъёрларга изчил ошириб, ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчиларга юқори ишлаб чиқариш малака ва

кўникмаларини сингдиради ҳамда уларда вақтни қадрлаш одатини тарбиялайди.

АДАБИЁТЛАР: 1. Мирсаидов К. «Махсус фанларни ўқитиш ва ишлаб чиқариш таълими». Т.: «Ўқитувчи», 1996. 2. Мирсаидов К., Хидиров Ў., Чориев Р. «Ишлаб чиқариш таълими». Т.:, «Ўқитувчи», 2002. 3. Олимов Қ.Т., Узоқова Л.П., Ҳалимов Э.З., Рустамов Р.М., Ашурова С.Й. Махсус фанларни ўқитиш методикаси. Т.: «Фан», 2004, -120 б. 4. Москвин М. «Организация и методика производственного обучения трактористов-машинистов». М.: 1991, 144-стр. 5. Лошаков К.А. Автомобилнинг тузилиши. -Т.: «Ўқитувчи», 1992. 264 б. 6. Мирсаидов К. «Машина-трактор агрегатларини ишга тайёрлаш юзасидан машғулотлар ўтказиш методикаси». Т.: «Ўқитувчи», 1990. 7. Скакун В.А. Ишлаб чиқариш таълими устози учун қўлланма. Т. «Ўқитувчи», 1992. 208 б.

Похожие

Ишлаб чиқариш таълими методлари

Ишлаб чиқариш таълими жараёни

Ўқувчиларга ишлаб чиқариш таълими бериш

Ўқувчиларнинг ишлаб чиқариш корхоналаридаги ўқишлари

АТК Бош тарҳи(режаси)ни ва ишлаб чиқариш биносини режалаштириш.