Avtomobilning o’tag’onlik xususiyati - Транспорт - Рефераты

Avtomobilning o’tag’onlik xususiyati

Загружено в:

14.12.2023

Скачано:

0

Размер:

147.6904296875 KB

Avtomobilning o’tag’onlik xususiyati Reja. 1. Avtomobilning o’tag’onligi, o’tag’onlikni baholovchi o’lchamlari. 2. O’tag’onlikning tayanchlanish ko’rsatkichlari. 3. Avtomobil o’tag’onligiga differentsialning ta’siri.

1. Avtomobilning o’tag’onligi, o’tag’onlikni baholovchi o’lchamlari. Qiyin yo’l sharoitida va yo’l bo’lmagan joylarda ham transport vositasining harakatlana olish qobiliyatini uning yo’l to’siqlaridan o’tuvchanligi deyiladi. Transportni vositasini ishlatish shuni ko’rsatadiki, yo’l sharoiti yomon bo’lgan taqdirda ham undan unumli foydalanishni talab etiladi. Qiyin yo’l sharoitiga o’tish qiyin bo’lgan uchastkalar, sirpanchiq, yumshoq va tog’li yo’llar kiradi. Transport vositalari o’z o’tag’onligi bo’yicha uch guruhga bo’linadi: normal o’tag’onli avtomobillar; yuqori o’tag’onli avtomobillar; eng yuqori o’tag’onli avtomobillar. Normal o’tag’onli avtomobillar faqat orqa yoki oldingi ko’prigi yetakchi bo’lib, ularni tekis yo’llarda ishlatiladi. Bu turdagi avtomobillarda jami 4 ta g’ildirak bo’lib, bulardan ikkitasi yetakchi g’ildiraklar bo’ladi. Bu holatda g’ildiraklar formulasi 4x2 bo’ladi. Yuqori o’tag’onli avtomobillarni old va orqa ko’priklari yetakchi bo’lib, ularni notekis yo’llarda, cho’l va yo’lsiz dalalarda ishlatiladi. Bu turdagi avtomobillarda g’ildiraklarning hammasi yetakchi bo’ladi. Bu holatda g’ildiraklar formulasi 4x4, 6x6, 8x8 bo’ladi. Eng yuqori o’tag’onli avtomobillarga yarim zanjirli va yetakchi ko’prigi uchta va undan ortiq bo’lgan avtomobillar kiradi. Avtomobilning yo’l to’siqlaridan o’tuvchanlik turlari va ularning o’lchamlari asosan geometrik va tayanch-tishlashish ko’rsatkichlaridan iborat (25.1-rasm). 25.1-rasm. Avtomobilning yo’l to’siqlaridan o’tishi.

2. O’tag’onlikning tayanchlanish ko’rsatkichlari. Avtomobil o’ta oladigan to’siqning balandligi N bo’lganda yetaklanuvchi va yetakchi g’ildiraklarni to’siqdan oshib o’tayotgan vaqtidagi tasvirlari keltirilgan (25.2-rasm). 25.2-rasm. G’ildiraklarning to’siqdan o’tishi. a) yetaklanuvchi oldingi g’ildirak. b) yetakchi orqa g’ildirak. Transport vositasining yo’l to’siqlaridan o’tuvchanligining tayanch- tishlashish ko’rsatkichlari quyidagilardan iborat: etaklanuvchi g’ildirak yerdan uzilish vaqtida unga vertikal G k kuch, gorizontal itaruvchi R kuch, to’siqning reaktsiya kuchi R v , Z 1 va yo’lning reaktsiya Z kuchi ta’sir qiladi. SHakllardan ko’rinib turibdiki, balandlik g’ildirak radiusidan N > r k katta bo’lishi mumkin emas, balki kichik N < r k Itaruvchi R kuchning qiymati katta bo’lishi kerak. G’ildirakdagi burovchi moment M k ta’sirida to’siqning tayanchida P k urinma kuch hosil bo’ladi. Bu kuch R k ' va R k ” tashkil etuvchilarga ajraladi. Bu yerda qo’shimcha R k ” kuch hosil bo’lib, u Z kuch bilan qo’shilib, g’ildirakni yuqoriga ko’tarib, uni to’siqdan oshib o’tishini ta’minlaydi. R k ' kuch esa g’ildirashga qarshilik Z 1 kuchni kamaytiradi. Bu kuchlarning qiymatlari quyidagicha aniqlanadi: oldingi g’ildirakning muvozanat shartini yozamiz: Z = G K va Z = P

o’tag’onlikning bo’ylama radiusi r 1 , o’tag’onlikning ko’ndalang radiusi r 2 , o’tag’onliknig balandligi h yo’l . O’tag’onlikning oldingi  1 burchagi, avtomobilning oldingi eng chekka nuqtasini to’siqqa tegmay chiqib keta olishini ta’minlaydi. O’tag’onlikning orqa  2 burchagi, avtomobil orqaga harakatlanganda uning orqa eng chekka nuqtasini to’siqqa tegmay o’tishini ta’minlaydi. Zamonaviy avtomobillarning o’tag’onlik o’lchamlari quyidagi jadvalda keltirilgan (25.1-jadval). 25.1-jadval Avtomobillar h yo’l , m  1 , grad  2 , grad r 1 , m Engil avtomobillar 150-220 20-30 15-20 3,2-8,3 Yuk avtomobillari 250-350 40-60 25-45 2,7-5,5 Avtobuslar 220-300 10-40 6-20 4-9 O’tag’onliknig bo’ylama r 1 radiusi avtomobilning bo’ylama tekislik bo’yicha to’siqqa tegmay undan oshib o’tishini ta’minlaydi. O’tag’onlikning ko’ndalang r 2 radiusi avtomobilning o’ta olish mumkin bo’lgan to’siqning balandligini belgilaydi. O’tag’onlikning oralig’i h yo’l asosiy ko’rsatkichlardan biri bo’lib, avtomobilning eng pastki nuqtasidan yo’l yuzasigacha bo’lgan masofadir. Bu oraliq to’siqning balandligini belgilaydi, o’tag’onligi normal bo’lgan avtomobillarda 4x2 bo’lganda h yo’l =150-220 mm, o’rtacha o’tag’onli 4x4 avtomobillarda h yo’l =180-270 mm va yuqori o’tag’onli avtomobillarda h yo’l =400-500 mm bo’ladi.

3.Avtomobil o’tag’onligiga differentsialning ta’siri. Differentsial, osma va amortizatorlar kuch uzatmani tuzilishi, oldingi va orqa g’ildiraklar orasidagi masofalar o’tag’onlikka katta ta’sir qiladi. G’ildiraklarning izlarini mos kelishi qarshilik kuchlarini kamaytiradi. Avtomobil yomon yo’l sharoitida ishlashi uchun uning yetakchi g’ildiraklariga katta kuch berish kerak. Dvigatel quvvatini kamaytiruvchi va kuch uzatma qarshiligini oshiruvchi hamma omillar: qismlarning yeyilishi, yondirish tizimini noto’g’ri sozlanishi, past sifatli yonilg’i va moylarning ishlatilishi o’tuvchanlik qobiliyatiga ta’sir etadi. G’ildiraklarning yo’l bilan sifatsiz tishlashishi va g’ildiraklarnig g’ildirashiga qarshiliklarni ortishi o’tuvchanlikka katta ta’sir qiladi. Kuchaytirilgan yo’l to’siqlaridan o’tish uchun avtomobilga eni katta shinalarni o’rnatiladi.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Avtomobilning yurish rovonligi xususiyati

Avtomobilning yonilg’i tejamkorlik xususiyati

Avtomobilning boshqariluvchanligi

Avtomobilning turg’unligi

Avtomobilning yurish ravonligi