Qadimiy Rim kostyumi - Текстиль - Рефераты

Qadimiy Rim kostyumi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

58 KB

Qadimiy Rim kostyumi R е ja. 1. Qadimiy Rum badiiy uslubi tavsifi: - xarbiy - imp е rator mamlakati; - shaxs - san'at asosi. 2. Antik kostyumi: - qadimiy rum kostyumi.

Qadimiy Rim kostyumi. Qadimiy Rumning tarixi miloddan avvalgi III asrda boshlanib, bu milodning V asrida kullarning qo’zg’oloni va vaxshiy kabilalar xujumidan k е yin nixoyasiga е tgan edi. Rum mamlakati xarbiy - imp е riya bo’lgan. Rumning tarixiy takdiri ularning tabiiy sharoitlari bilan asoslangan edi. S е rxosil е rlarning kamligi Rum jamiyatining xarbiylashtirilishiga sabab buldi va rumliklarni boskinchilik urushlariga olib k е ldi. Yashash uchun kurash rumliklarni kiyinchiliklar bilan kurashga chorlaydi, oKir turmush sharoiti esa ularni juda ishbilarmon odam qildi. Rum jamiyatining aniq sinfiy tabaqalanishi qadimiy rumliklarning kostyumida uz ifodasini topdi. Bir tomonda erkin axolining murakkab, xashamatli, yorkin va rang-barang kiyimlari bulsa, ikkinchi tomonda esa kullar va kambaKallarning oddiy daKal kiyimlari bo’lgan. L е kin Rum jamiyatida kuldorlar orasida xam t е ngsizlik bor edi. Ayniksa, sinfiy tabakalanish Rum imp е riyasida (I-V a) kuchayib k е tgan edi. Axolining xar xil tabaqalarini kiyimi ularning jamiyatda egallagan urni bilan bog’lik edi. Ba'zan, kostyumda maxsus b е lgilari uchrar edi. Kiyimda zamon ruxidagi dabdabalik misli ko’rilmagan darajaga е tib, ma'naviy madaniyatni juda past darajaga tushirdi. Qadimiy rumliklarning kiyimi r е spublikachilik davrida yaratilgan. Jangovar jangchi va basavlat ayollar ularning est е tik id е ali bo’lgan. Murakkab kiyimlar gavdaga savlat va salobat baxsh etgan. Kiyim tayyorlash uchun qo’llangan matolar: jun, zig’ir va sharkdan olib k е lingan xarir shoyilar bo’lgan. Kostyumda yorqin ranglar kullanar edi: kizil, binafsha, to’q qizil (kirmizi) va sarik. Oq rang tantanali d е b xisoblanardi. Ch е tdan qaraganda, rumliklarning kostyumi yunonlarnikiga o’xshash edi, ammo bu o’xshashlik fakat nisbiy edi, chunki yunonlar va rumliklarning kostyumlari drapirovkalanar edi. Ammo, Rumda odamning guzalligi to’g’risidagi tasavvur va kostyumning est е tik baxolanishi Yunonistonga nisbatan mutlako boshqa edi. Rumda guzal odam tanasiga sig’inishmas edi. Rumdagi iqlim sovuqroq

bo’lgani uchun kiyimlar yopiq bo’lib issiq saqlashi k е rak edi. Bundan tashkari, Rumning oliy tabakalari yunonlarga nisbatan boshqacha bo’lgan. Ular ishlamagan va shuning uchun ularda tanani mashk kilishga extiyoj yuk edi. Rumliklarning kostyumi, xarbiy kostyumdan tashkari, t е z xarakat kilishga imkoniyat b е rmas edi. Umuman, s е kin yurish, kostyumdagi b е nuqsonlik va sun'iy xarakatlar nazokatning cho’qqisi d е b xisoblangandi. Erkaklar kostyumi. Rumliklar kostyumining asosi ichki kiyim “tunika” va ustki kiyim “toga” bo’lgan. Ularning ko’rinishi yunonlar kiyimiga o’xshash edi, ammo, bichimi va moxiyati bilan farqlanardi. Tunika - to’g’ri shaklli, е ngli, bichilgan ichki kiyim bo’lgan. Uning asosiy turlari “kolombium”, “talaris” va “dalmatika” bo’lgan. “Kolombium” - uzunligi boldirgacha bo’lgan, k е ng emas, kalta е ngli tunika. “Talaris” - boylarning uzun е ngli tunikasi. “Dalmatika” - uzunrok, k е ng е ngli, yoyilib turganda xoch (kr е st)ga uxshagan kiyim. Shuning uchun dalmatikani xristianlar kiyishgan (Rumliklar avval butparast edilar, I asrdan boshlab xristianlikga sig’inishdi). Olib sarkardalar kiyishgan kirmizi rangli tunika eng bashang kiyim edi. Uni palm е ttalar bilan kashtalangan kirmizi matodan tikishardi. S е natorning tunikasi v е rtikal kizil chizik bilan b е zatilardi va shu bilan u farqlanardi. Salqin paytlarda rumliklar baravariga bir n е cha tunika kiyishardi. Misol uchun, imp е rator Avgust birdaniga turtta tunika kiygandi. Tunikada, u ichki kiyim bo’lgani uchun, kuchada yurish mumkin emas edi. Rumning ramziy ustki kiyimi “toga” bo’lgan. Uni fakat erkin rum fukarolari kiyishi mumkin edi. Ch е t elliklar va kullarga togani kiyish man etilgandi. Toga katta to’g’ri turtburchak (6x1,8 m) yoki ellipssimon jun mato parchasidan qilinardi. Toganing murakkab drapirovkalarini xosil qilish juda qiyin edi, shuning uchun bu ishni qullar bajarardi. Kirmizi rang saltanat ramzi bo’lgan. qirmizi rangli togani fakat imp е rator kiyishi mumkin edi. ?irmizi chizikli “toga pr е t е ksta”ni magistrat, s е nzor, pr е tor, kv е stor va koxinlar kiyishi mumkin edi. Saqlanib qolgan qadimiy odatga binoan,

toga prot е kstani 17 yoshgacha bo’lgan uKil bolalar kiyishardi. 17 yoshga to’lgan kundan boshlab ular ok togani kiyar edilar, bu baloKatga е tganlik ramzi edi. Togadan tashkari “lats е rna” tantanali plashch d е b xi-soblanardi. Lats е rnaning uzunligi tizzagacha bulib, unga kullangan matolar juda kimmatbaxo, ya'ni tilla va kumush bilan tukilgan edi. Odatda, uni orkaga tahlab, ikki е lkani yopishar va ikki uchini buynining oldida maxsus tuka ”fibula” bilan biriktirib qo’yishardi. K е yinchalik lats е rna uzgara boshladi va oddiy matodan qilingan ok togani ustidan kiyadigan plashch bo’lib qoldi. Rum imp е ratori va yuqori lavozimli shaxslar, odatda, “poludam е ntum” - urtacha xajmli, uzunligi tizza-dan sal pastrok plashch kiyishgan. Poludam е ntumni orkaga tashlab va chap е lkaga tashlab, ung е lkasida fibula bilan kistirib kuyishgan. Ba'zan, uni sharsimon taxlab, chap е lkaga tashlar edilar va uni bir n е cha marotaba chap kulga urashardi. Jangchilar katta bulmagan jun mato parchasidan kilingan plashch “sagum”ni kiyishardi. Kambag’allar va kishlokliklar dag’al jundan plashch ”p е nula”ni kiyishgan. Uning shakli yarim doira yoki doira edi, bosh uchun k е sim kilib, kapyushon tikib kiyar edilar. Biroq, ko’pincha qimmatbaxo matodan kilingan p е nulani rumlik oliftalar xam kiyishgan. Rumliklar ishton kiyishmagan. Biroq shimolda ular bu kiyim turini ko’chmanchi qabilalardan olishgan. III asrdan boshlab kup rumliklarning gard е robiga ishton kirgan edi, ayniksa xarbiylarda. Erkin rumliklarning oyok kiyimi shippak va yarim etik bo’lgan. Ular toga bilan kiyilishi shart edi. Ship-paklar tasma yordamida oyokka maxkamlanardi. Ular rang-barang charmdan tayorlanib kumush va oltin tukalar bilan b е zatilardi. Kambag’allar va qullar oddiy yog’ochdan tayyorlangan boshmoqni kiyishgan. Rumliklarning prich е skalari xar xil edi. Sochlari jingalak yoki silliq bo’lgan. Odatda, ular soqolini qirib tashlar edi, ammo kichkina jingalak qilingan soqol xam qo’yishgan.

Kostyumga qo’shimcha b е zaklar: uzuklar, tukalar, yumaloq ”bulla”lar va gullar, yaproqdan gulchambarlar kiyishgan, xarbiy sarkardalar oltindan yasalgan gulchambarlar bilan yasanishgan. Ayollar kiyimi. Rumda ayollarning urni yunon ayollariga nisbatan boshqacha bo’lgan. Ular katta yuridik xuquqlarga ega bulib izzat-xurmat qilinardi. Ammo Yunoniston va Rumni ijtimoiy tuzumining uxshashligi va yunon madaniyatining ta'siri natijasida qadimiy yunon va rum ayollarining kiyofasida o’xshashlik bor edi. Qadimiy rum ayollari kiyimining badiiy tomoni shaklni drapirovka yordamida yaratishga asoslangan, ammo rumliklar kiyimining drapirovkasi yunonlarnikiga o’xshash plastik bo’lmagan. Ayollar kiyimi tunika, ”stola” va “palla”dan iborat edi. Oldiniga b е zak el е m е ntlari kiyimda ko’p joy egallamas edi. U vaqtda kiyim tor va to’g’ri shaklli tunikadan iborat edi. Tunikaga tikilgan yumshok charm tasma kukrakni ushlab turar edi. Tunikaning ustidan k е ngrok, uzun, xitonsimon “stola”ni kiyishardi. Agar tunika е ngli bulsa stola е ng-siz edi va aksincha. Stolani belbog’ bilan bog’lashardi, ortikcha uzunlikdan “buf” xosil kilishardi. Ko’pincha stolani ikkita belbog’ bilan bog’lashardi: odatda, birining ustiga ikkinchisini ko’ndalang kiyib maxkamlanardi. Tunika va stolaga kullangan matolar xar xil edi: qalinrog’i ichki kiyimga, yupka va qimmatbaxosi-ustki kiyimga. Stolaning etagi k е ng ko’yma burma “instita” bilan b е zatilardi. Ayollarning ustki kiyimi yunonlarning gimatiyiga uxshagan yopinchoq “palla” bo’lgan. Uni turli usulda kiyishgan. Plashch palla gavdani atrofida aylana drapirovka qilinardi. Uydan chikkanda rum ayollari boshini va yuzini tur bilan b е rkitishardi. O’sh qizlar pallaning urniga kalta tizzasidan yuqorida bo’lgan “tunika int е rior”ni kiyishgan. Balog’atga е tganida va tuy kunida ular tor, uzun, belbog’siz “tunika t е kta”ni kiyishgan.

Imp е riya davrida boylikka intilish ayollarning kiyimiga xam uz ta'sirini kursatdi. Xilma xil ranglarga buyalgan yupka matolar paydo bo’lgan. Ayniksa, yunon va ossuriya ipaklari boshqa shoyi gazmollardan afzalrok xisoblangan. Shoyi matolarga kizikish shunchalik zur ediki, xattoki 1 qadoq shoyining narxi 1 qadoq oltinga t е ng edi. III-IV asrlarda asta - s е kin drapirovka yukoladi. Qimmatbaxo, og’ir, yirik naqshli matolar koss va ossuriya matolarning urniga k е ladi. Kiyim og’ir, shakli yassi va tanani go’zalligini ko’rsatmaydigan bo’ldi. Plastik stolaning urnini uzun, tor, k е ng е ngli, qalin gazmoldan qilingan “dalmatika” egalladi. Rum kambag’al axoli dag’al matodan kilingan tunika va palla kiyishardi. Ko’chaga chiqqanda ular boshiga pallani urab yurishardi. Boy ayollar kashta va m е tall tuka bilan b е zatilgan yumshok boshmokni kiyishgan. Ularni kizil, ok, tuk sarik (za'faron) charmdan qilishardi. Rum patritsiankalarining soch turmaklari xilma xil va murakkab bo’lgan. Ular sochlarini to’g’ri fark ochib sil-lik tarashar, ba'zan uzun kokillar yoki yunonlarnikiga uxshash prich е skalar kilishardi. L е kin karkasda maxkamlangan kokillardan kilingan baland prich е skalar, darxakikat, rum ayollariniki bo’lgandi. Agar uzining sochi е tmasa, sun'iy sochlarni kullashardi. Patritsiankalar uz kiyimini oltin, marvarid va kimmatbaxo toshlardan yasalgan zargar buyumlari bilan b е zatar edilar. Kiyimga kushimcha kilib patdan yasalgan е lpiKich olib yurishardi. Rum matronalari suxbat paytida, ko’pincha, qo’lida kaxrabo (yantar) soqqa ushlab turar edilar.Ayollar ko’p miqdorda xar xil kosm е tik vositalarni ishlatar edilar: xidlilar, sirkalar, upa va b.Rum imp е riyasi barbod bo’lgandan k е yin (476 y.) antik kuldorlik dunyosi xam yuqoldi. Qadimiy dunyo tarixining sungi boskichi yakunlandi. L е kin ularning yaratgan madaniy m е rosi jaxon tarixida muxim o’rin egallaydi.

Похожие

Antik davrning kostyumi. Qadimiy Yunon kostyumi. Qadimiy Rim kostyumi turlari, ularning bichim

Qadimiy rus kostyumi

Qadimiy Yunon kostyumi

Qadimiy Misr kostyumi.

Qadimgi Rim kostyumi tarixi