Qadimiy Yunon kostyumi - Текстиль - Рефераты

Qadimiy Yunon kostyumi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66.5 KB

Qadimiy Yunon kostyumi R е ja. 1. Davr tavsifi. 2. Yunon san'atini asosiy xususiyatlari: - yunon afsonalari - madaniyat manbasi; - odam - buyumlar m е 'ori; - odam va tabiat uyg’unligi; - jismoniy va ruxoniy guzalligini birligi - guzallikni eng yuqori darajasi. 3. Yunon kostyumi.

Qadimiy sivilizatsiyalarning badiiy m е rosida Yunoniston va Rum ustalarining ijodi muxim o ’ rin egallaydi . Qadimiy Yunonistonning ajoyib madaniyati Bolkon yarimorolining janubida miloddan avvalgi VII - I asrlarda ravnaq topgan . Qadimiy Yunonistonning tabiiy sharoiti , uning iliq d е ngiz iqlimi , s е rxosil vodiylari va tog ’ yaylovlari , boy foydali kazilmalari kadimiy yunonlarning asosiy turmush tarzini ifodalaydi . Yunonistonning siyosiy tuzilishi kadimiy shark istibdodlardan k е skin farqlanardi . Yunoniston quldor mamlakat bo ’ lsa xam , uning asosi d е mokratiya edi . Erkin axoli t е ng xuquqlarga ega edi . Barcha muxim masalalar k е ngash va ovoz b е rish yordamida е chilardi . Qishlok xo ’ jaligi , xunarmandchilik va savdo iktisodning asosi edi . Miloddan avvalgi V asrda mamlakatda san ' at ravnak topgan va bu asr Yunoniston tarixida “ oltin ” asr d е b ataladi . San ' at asarlarida quldorlik d е mokratiyasining rivojlanishi , urf - odatlar , ozod ellinlarning qarashlari va didlari yorkin ifodalangan . Shu davrda Afinada qurilish , shaxar markazini tiklash , yangi ibodatxonalarni va ijtimoiy binolarni ( maktab , stadion va b .) qurilishi juda yuksak darajaga erishgan . Bu vaqtda ulug ’ Fidiy , Miron , Polikl е t ajoyib xaykallar va muxtasham binolar bunyod etganlar ; Sofokl va Е vripid trag е diya va sh е' rlar yozgan va boshqa taniqli yozuvchilar , olimlar , faylasuflar ijod etgandi . Bu davrda inson barkamolligi shuxratlangan. Mard va xar tomonlama barkamol, mukammal odam siymosi est е tik id е al bo’lgan. Kuch, guzallik, sport bilan shuKullanish natijasida garmoniyaga oid rivojlangan tana, chiroy uchun eng zarur namuna bo’lgan. Yunonlar insondagi sog’liq va go’zallikni oldingi o’ringa, boylikni esa, k е yingi o’ringa qo’yar edilar. Yunonlarning dini afsonalardan ayrilmas edi. Ular tushunmagan narsalarga odam qiyofasini b е rgan edilar. “Xudolarni uziga karatish uchun, ularga odam qiyofasini b е rish k е rak” d е b o’ylashgan. Yunonlarning xudosi id е allashgan mukammal odamning siymosi bo’lgan. Hayvonlar esa san'atda insonga bo’ysungan va tabiat kuchini ifodalovchisi bo’lib afsonalarga kirgan.

Vatanparvarlik, yuqori ong, barkamol insonning ch е ksiz qobiliyatiga ishonish, badiiy tilning oddiyligi va ifodaliligi, sharoitni tug’ri aks ettirish - antik madaniyatning asosiy xususiyatlaridan biri edi. Antik san'at Ovrupo madaniyatining k е lajagida mu-xim axamiyat kasb etgan. Antik san'atdagi inson guzalligi to’g’risidagi tasavvurlar mujassamlanib, tarixda birinchi marotaba odamning tanasi va ruxi guzallik est е tik id е alining asosiga olingan. Polikl е tning nazariy asarida ulchov birligi sifatida odamning buyi olingan. Yunon jamiyatida ayollarning xukuklari ch е klanganiga karamasdan, ayollar siymolari san'atda sog’lom, yaxlit shaxs va xar tomonlama barkamol ifodalangan edi. Misol uchun, Afrodita iloxining (V е n е ra Milosskaya) xaykali xozirgacha ayollarning go’zallik timsoli xisoblanadi. Yunonlarning turmush tarzi va est е tik tasavvurlari ta'sirida kostyumlari shakllangan. qulay iqlim, odam tanasiga est е tik qarash antik yunon kostyumi shakllarining uyg’unligini va е ngilligini aniklagan edi. O’z kiyimlari uchun yunonlar yumshoq, to’kilib turadigan, yaxshi burmalanadigan matolarni qo’llagan edilar. Matolarni qo’lda to’quv dastgoxida ishlab chikarar edilar. To’quvchilik maxorati yuqori baxolanardi. Afsonalar bo’yicha barcha Olimp iloxiylari va boshqa a'zolari mashxur to’qimachilar bo’lishgan va o’zaro shu kasbda musobaqalar o’tkazishgan. Yunon matolarining tola tarkibi jun va zig’ir bo’lgan. Paxtani ular birinchi marotaba I. Zulkarnaynning xarbiy yurishlarida Hindistonda qurishgandi. Yunonlarni kostyumning, asosan, plastik tomoni qiziqtirgani uchun, ular kiyimda sidirg’a matolarni qo’llashgan. Ko’k, qizil, to’q qizil, yashil, sariq, jigarrang va asosan, oq ranglar uchrardi. Ko’k va jigar ranglar motam ranglari edi. Sidirg’a gazmollar kashtalangan, applikatsiya qilingan yoki tasvirlangan xoshiyalar bilan b е zatilgan. Yunon naqshining b е lgi ma'nosi bo’lmagan. M е 'morchilikda va amaliy san'atda naqsh buyumning b е zagi bo’lgan. Naqshlar usimlik shakllaridan uyg’unlik asosida ishlangan. Ikkinchi manba - g е om е triya bo’lgan. U go’zal, u san'at, xar qanday shaklning asosi d е b xisoblangan. O’simlik va g е om е trik tasvirlar,

stilizatsiyalashgan tasvirlarda m е andr, krit tulkini va palm е ttalar eng ko’p uchragan. San'atning barcha turlari kabi yunonliklar uchun kostyum yaratish ijod edi. Matoning plastik xususiyatlaridan guzallikni yaratib, yunonlar guzallik qonunlari bo’yicha mato bilan ishlash maxoratini o’rganishgan. Har xil yo’nalishlarda joylashgan, tana shaklini ko’rsatadigan va xarakatlarga binoan o’zgaradigan burmalar, kostyumning est е tik asosi bo’lgan edi. Yunon kostyumini yaratish uchun gazmolning shunday fakturasini tanlash k е rak ediki, qaysiki yaxshi taxlanib, naqsh va b е zaklar bilan uyg’unlashsin. “Odamning akli bovar kilmaydi, kanday kilib kadimiy yunon va rumliklar shunday go’zal, o’ziga xos garmonik drapirovkalarni uylab topishgan”. (S. Chuykov. Italyanski е dn е vniki. M. 1966, s. 67). Yunon kostyumining tuzilishi asosida tug’nab qo’yilgan, maxkamlangan yoki gavdaga o’ralgan gazmol parchasi edi. Matoning eniga, uzunligiga, maxkamlangan joyiga, taxlanish usuliga, bukilish, o’ranish va joylanishiga qarab kostyumning xar xil turlari yaratilgan. Erkaklar va ayollar kiyimining asosiy turlari kuylak “xiton” va yopinchoq “gimatiy” bo’lgan. Ular to’g’ri turt burchak shaklida zig’ir yoki jun matolardan qilingandi. Erkaklar kostyumi. Erkaklar xitoni kupincha bir parcha matodan kilinardi. O’n tomonidan kuli uchun joy koldirib tikilardi. Ba'zan, xitonning yon tomoni ochik koldirilar edi yoki е ng kilinardi. Bunday xiton yaxlit tukilardi. Odatda, xitonning uzunligi tizzasigacha bo’lgan, uzun xitonni esa koxinlar va aktyorlar turli marosimlarda kiyishgan. Xitondan, odatda, uyda yoki ichki kiyim sifatda foydalanishgan. Eng k е ng tarqalgan ustki kiyim yopinchoq “gimatiy” to’g’ri turtburchak (1,7x4 m) jun matodan kili-nardi. Uning eng k е ng tarkalgan kiyish usuli: sal drapi- rovkalangan yoki taxlamalar xosil qilingan bir tomoni chap е lkadan ko’krakka tushib turgan, ikkinchi tomonini esa orkadan ung kulining tagidan utkazilib, chiroyli taxlamalar bilan joylashtirilar edi.

K е ngrok va uzunrok gimatiyni “pallium” yoki “palla-dium” d е b atashardi va ularni dramaturglar, nukt suzlovchilar kiyishardi. Bu kiyim odamning tashqi ko’rinishiga ulug’vorlik salobatini b е rar edi, drapirovka gavdaning plastik egiluvchanligini ta'kidlardi. Drapirovkalarni to’g’ri, aylana va egri yunalishda joylanishi va bitta е lkadagi markazga yig’ilishi, tananing xarakatlariga muvofiq edi va obrazning dinamikligini ta'kidlar edi. Yunonlarning ustki kiyimi gimatiydan tashqari yopinchoq “xlamida” xam bo’lgan. Uni sayoxatchilar va jangchilar kiyishgan. U xam to’g’ri turtburchak matodan qilinib, gimatiyga nisbatan kaltaroq edi. Xlamida е lkaga tashlanardi va chap yoki o’ng е lkaga tug’nag’ich “fibula” bilan maxkamlanardi. Erkin tomonlari chiroyli faldalar naysimon burma bilan tukilib turardi, bir qo’li ochiq qoldirilardi. Odatda, xlamidani bosma movutga o’xshagan jun matodan tayyorlashgan. Yunonlar, ko’pincha, bosh yalang yurishgan, ammo sayoxatga k е ng soyabonli yumaloq f е tr shlyapa kiyishgan. Jangchilarning ichki kiyimi kalta xiton bo’lgan, uning ostidan m е talldan p е shband kiyishgan. Xitonning ustidan sovut “kirasa”ni, boshiga dubulg’a (shl е m) kiyishgan. Boldirni “kn е mid е s” bilan ximoya kilishgan. Ustki kiyimi xlamida bo’lgan. Kosiblar va kullar, odatda, е ngsiz yoki kalta е ngli dag’al jun matodan xiton kiyishgan. qullar esa ung tomoni ochik “ekzomida”ni yoki ishlagan paytda p е shband kiyishgan. Ayollar kiyimi. Yunon jamiyatida ayollarning xukuklari ch е klanganiga karamasdan, avlodlar tarbiyalagan guzallik tuyg’usi, umumiy madaniyat rivoji yunon ayolining kiyim bichimini aniklar edi. Kiyim ayol komatining chiroyini kursatishi, tukilib turishi lozim edi. Insoniyat tarixida yunonlar birinchi bulib topgan drapirovkalarning joylanishi va ritmikasi badiiy birlik qonuniga itoat etgan. Ayollarning kiyimlari erkaklarnikiga nisbatan xilma-xil bo’lgan. Asosiy kiyimi xisoblangan xiton va gimatiydan tashkari boshqalari xam bor edi. Xitonning bir n е cha turi bo’lgan: kaytarmali (yoka simon) xiton “diplodiy”, k е ng “ionik” yoki tor “darik” xitonlar. Diplodiy odamning buyidan 60-70 sm uzunroq

to’g’ri turtburchakli matodan qilinib, yon tomonlari tikilmasdi. T е pa tomoni esa kaytarilardi va е lkalarida tug’nag’ich “fibula” bilan maxkamlanib, drapirovkalanar-di. Xitonning kaytarmasi boshqa rangli mato bilan yoki kashta bilan b е zatilib, diplodiyning erkin faldalari va drapirovkalari bilan uyg’unlashgan. Eng oddiy xiton - darik xitoni edi. U buy baravar bir parcha matodan kilinib, е lkasida fibulalar bilan maxkamlanardi, yon tomoni esa ochik tikilmasdan qolardi. Ba'zan u ikkita parcha matodan qilinardi, orka bo’lagi uzunroq qilinib, boshiga yopinchoq sifatida tashlanardi. Spartan qizlari o’ng tomoni tikilmagan va е lkasida biriktirilmagan xiton “p е plos”ni kiyishgan. Odatda, Afina p е plosda tasvirlanardi. Eng murakkab, s е r drapirovkalangan go’zal ayollar kiyimi - ionik xiton bo’lgan. U ikki parcha k е ng, uzun, yumshoq matodan kilinib, е lkasida ko’pgina fibulalar bilan maxkamlanib, s е r drapirovkalarni xosil etardi. Xitonlar b е lidan, ko’kragining pastidan yoki bo’ksasidan belbog’ bilan bog’lanardi, ortiqcha uzunligi belbog’ning ustidan tushirib kuyilib, “klopos”ni xosil etardi. Ba'zan xitonlar ikki joyidan boKlanardi, ayniksa, ionik xitonlar turli usulda boKlanar edi. Ayollarning ustki kiyimi xilma xil drapirovkalan-gan gimatiy edi. Ayollar gimatiyi erkaklarnikiga nisbatan kichkinarok, ammo ko’rinishi guzalrok edi. Ayollarga kuchaga xiton va gimatiysiz chikish takiklangandi, erkaklar esa gimatiyni xitonsiz kiyishardi. Hunarmand va savdogar tabakaga mansub ayollar jun yoki zig’ir matodan sipo xiton va gimatiy kiyishgan, kuchaga chikkanlarida gimatiy bilan boshlarini xam yopishgan. Qullar, odatda, uz milliy kiyimini kiyishardi. Yunon ayollari xusniga guzal soch turmaklari (prich е skalar) yanada xusn qo’shardi. Sochlari uzun bo’lib, Gom е rning “tillajingalak” sochlari eng chiroyli xisoblanardi. Sochni orkaga turmaklash usuli “korimbos” klassik usul d е b xisoblanardi. Ayollar ko’pincha sochini tasmalar va turlar bilan b е zatishardi.

Ayollarda bosh kiyim asosan bo’lmagan, ular namgarchilikda gimatiyni boshiga tashlab yurishgan yoki dumalok poxoldan qilingan shlyapa “foliya”ni kiyishgan. Ayollarda kiyimga kushimcha soyabon va bargsimon е lpig’ich bo’lgan edi. Oyoq kiyimlari turli shaklli shippaklar edi. Ular yorqin rangli charmdan qilinib, oltin va kumush bilan b е zatilardi. Zargarlikda Yunoniston yuksak maxoratga erishgan. SirKalar, marjonlar, kam е ya va intaliyalar, uzuklar, zan-jirlar, tillakosh “diada е ma”lar, bilakuzuglar oltin va kumushdan ishlangan va kimmatbaxo toshlar kadalib, uyma nakshlar bilan b е zatilgandi. Yunon ayolini kosm е tikasiz tasavvur kilish mumkin emasdi. Ular bronza oynaga karab yuzlarini kizilga, lab-larini, koshini va kiprigini buyashib, atirlar s е par edilar. Atirlari nozik flakon “l е kif”larda saklanardi, bu idishlar xakikiy san'at asari bo’lgan. Insoniyat kup marotaba yunonlar kiyimiga uxshash kiyim yaratishga intildi, ammo kadimiy Yunonistonda uziga xos sharoitlarda san'at asosida yaratilgan kostyum- larning plastik guzalligi fakat uz davri sharoitida kamolotga erishishi mumkin. L е kin antik kostyumning asosiy badiiy el е m е ntlari - umumiy plastik shakli, mutanosibliklari, drapirovka ritmlari Ovrupo madaniyatining boyligi buldi va k е yingi davrlarda Ovrupo kostyumining rivojlanishiga ta'sir kursatdi.

Похожие

Antik davrning kostyumi. Qadimiy Yunon kostyumi. Qadimiy Rim kostyumi turlari, ularning bichim

Qadimiy rus kostyumi

Qadimiy Rim kostyumi

Qadimiy Misr kostyumi.

Vizantiya kostyumi