Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш - Искусство - Рефераты

Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш. Расмнинг ўзига қараб расм чизиш мактабда ўтиладиган тасвирий санъат машғулотларининг асосий турларидан бири, ҳисобланади. Бу машғулот жараёнида ўқувчилар реалистик санъат асарларини чизиш, яратиш кўникмаларини эгаллайдилар, бу дарсларда уларнинг нарса ва ходисаларининг кузата билиш қобилиятлари ривожланади, хотирадан ва тафаккурдан расм чизиш малакалари ортади, нарсаларнинг фазодаги ҳолатларини аниқлай билиш, уларнинг ҳажми, формаси, рангини, ёруғ-сояси ёрдамида текисликда тасвирлаш тушунчаларини эгаллайдилар, буюмлар нисбатини ўзаро солиштирадилар, улар ўртасидаги фарқини таққослаш йўллари билан топадилар. Мактабда нарсанинг ўзига қараб расм чизиш дарслари икки босқичда олиб борилади. Биринчи босқич – бу ҳажмга эга бўлмаган переспектив қисқаришини ўз олдига мақсад қилиб қўймайдиган текис нарсалар, яъни дафтарлар, байроқча, папка, ўқувчилар портфели, болта, арра, ҳар хил дарахтлар барглари ва шунга ўхшаш бошқа нарсалар расмини олд томондан, фронтал ҳолатда чиздирилади. Иккинчи босқичда - ҳажмли нарсалар яъни мевалар, гул, ҳайвон, одам, уй, анжомлари, қисқаси 3 ўлчовга эга бўлади. (эни, бўйи ва кенглиги) геометрик шакллар ва нарсаларнинг чизлиришдан иборатдир. Биринчи-иккинчи босқич ўқитиладиган расм дарсларида ўқувчилар ёши ҳисобга олинибгина қолмасдан балки дарс жараёни чизиладиган нарсалар ўқувчиларни қизиқтирадиган бўлиши керак. Бу бошланғич даврда фақатгина эмоционал таъсир этибгина қолмай, эстетик идрок этишда ҳам муҳим роль ўйнайди. Ўқувчилар дарс жараёнида биринчидан расм чизишнинг асосини

ўргансалар, иккинчидан ижодий қобилиятлари ўсиб, эстетик жиҳатдан табияланиб борадилар. I-II босқичларда ўзига қараб расм чизиладиган нарсаларни тўғри киришга асосий шакилга бўйининг энига нисбатини, қоғоз юзига композицион жиҳатдан тўғри жойлашишини, бўлакларнинг нисбий ўлчовини кўрсатиб уларнинг бир-бирига боғланишини, рангларини тўғри аниқлаш ва уларнинг ўзига хос хусусиятларига алоҳида аҳамият берилади. I- II босқичларда талабалар тасвирий санъат дарсларида тик, ётиқ , қия чизиқларни тўғри чиза олишни квадрат, тўғри бурчакли, тўртбурчак, учбурчак,доира ва бошқаларни тўғри чиза билиш ва тўғри айтилишига ҳамда чизиқларни кўз чамасида тенг бўлакларга тўлиш қобилиятларини ўстириб бермоқ керак. Чизилган расмни акварель, гуаш, бўёқлари билан бўяшдан олдин унинг рангни тўғри аниқлаб олиш ва шу ранг номини тўғри айтишга ўқувчиларни ўргатиб бориш талаб этилади. Бунинг учун ўқитувчи махсус тайёрланган ранглик пленка, ойна ёки полиэтилен (сариқ, қизил ва зангори асосий ранглар) материаллари орқали кўрсатмали қурол тайёрлаб ўқувчилар билан савол-жавоб ёрдамида танишилиб чиқилса яхши натижаларга эришади. I-II босқичларда чизиладиган нарсанинг махсус нусхаси катта ўлчовда бўлиб, яхши кўринадиган жойга ўрнатилади. Агар чиздириладиган нарса майда ўлчовда бўлса (ҳар хил барглар, гуллар, бошқалар) уларнинг ҳар бир партага биттадан тарқатиб чиқиш лозим бўлади. I-II босқичлари ўқувчилар нарсани ўзига қараб расм чизганларида чизиладиган предметлар улар олдида шундай қўйилмоғи керакки, яъни преспектив ходисаларни улар тасвир этмайдиган бўлишлари керак. I-II босқичларда кўз билан чамаланадиган переспектива ходисаларининг элементар қоидалари билан таништирилади. Шунингдек, ҳажмли нарсаларни қалам, акварель, гуаш бўёқлари билан ёриқ-соя ёрдамида қалам, акварель, гуаш бўёқлари билан ёруғ-соя ёрдамида қандай кўринса шундай тасвирлаш вазифаси қўйилади. 1-2 синф ўқувчилари нарсаларни фақат фронтал (олди кўриниш). ҳолатда чизган бўлсалар, III-IV ва юқори синфлар ўқувчилари

нарсаларни фронталь ҳолатда, бурчак остида куз "кўриги" баландлигида ва ундан пастда, ёки куз кўригидан юқорида қўйиб расам чизадилар. I босқич ўқувчилари нарсалар шаклини, ёруғлик манбаини ҳисобга олган ҳолда, уларнинг сиртда ёруғ ва сояларнинг жойлашуви, нарса рангининг ёруғлик тушушига қараб ўзгариши тўғрисидаги маълумотларни оладилар. Шу мақсадда сабсавод ва меваларни алоҳида ва тўп ҳолдаги расмлари чиздирилади. Шунингдек, нарсаларнинг шакли ва нисбатлари пропорцияларини ўзгаришини тасвирлай олиш ва уларнинг малакаларини ўстириш мақсадида оддий геометрик шаклларини эслатадиган уй жиҳозларини ўзига қараб расмини чизадилар. I босқичда эса тўғри тўртбурчак билан чегараланган нарсаларни тузилишини ўрганиш, чизиқли переспектива ҳақида тушунчаларни кенгайтириш ва ўстириш, ҳажмли нарсаларни ёруғ соя ёрдамида тасвирлаб олишда ўргатиш мақсадид, ўқувчилар нисбатан бурчак остида столга қўйилагн китоб, яшик, коробка, қуш уяси ва геометрик шакллар расмини чиздирилади. I-II босқичларда нарсанинг ўзига қарабрасм чизиш дарслари тасвирий санъат предмети курсида якунловчибосқич ҳисобланади. Шунинг учун бу синфларда ўтиладиган дарслар ўкувчиларни фақатгина назарий машғулотларини бойитибгина қолмасдан, систематик равишда амалий машғулотларни ўтб уларнинг билим малакаларини такомиллаштириб бормоқ ҳам керак. I-II босқичлрда ўтиладиган дарслар ўқувчилрга оддийдан мураккабга бориш усулида назарий ва амалий билимлар берилади. Переспектива қоидаси ва уни қўллаш усулларини фақат нарсаларнинг ўзига қараб расмини чизиш дарсларидаги эмас, балки хаёлдан, тасаввурдан расм чизиш дарс жараёнида рассомлар ҳақида сухбат ўтказиш машғулотларида ҳам ўқўвчиларга ўрганиб, тушунтириб бориш катта аҳамият касб этади. I – босқич ўқувчилар чизиқли переспектива бўйича сурат текислиги,

марказий кўриш нури, майдони ҳақида билимлар оладилар, ва бир ёки ундан ортиқ кесишиш нуқтасига эга бўлган уфқ чизиги ҳақида олган столга маълумотларини янада кенгайтирадилар. I-босқич ўқувчилар олдига қўйиладиган вазифалар орасида нарсалар шаклини назарий жиҳатдан тўғри куриш масаласи асосий ўринни эгаллайди. Лекин чизиқли перепетиванинг пухта ўзлаштирмасдан туриб мақсадга эришиш қийин. Нарсанинг ўзига қараб рсм чизиш жараёнида ўқувчиларга одам, ҳайвон шунингдек қушлар тулумининг ўлчов нисбатлари, умумий ўлчовлар: калла, қўл, оёқ, тоз ва бошқа пластик анатомия ҳақида тушунчалар берилади. Бундан ташқари фактура ҳақида маълумот бериб борилади, масалан, юзи ғадир-будур бўлган бир қаторда юзаси ялтироқ бўлган шишали, сирли нарсаларнинг шакли чизилади. Шунингдек, чизилаётган нарсани ўзига ўхшатиш, ҳарактерини топа билиш билан бирга унинг фактурасини ҳам ифода этиш талаб этилади. Нарсанинг ўзига қараб чизилган тасвирини эстетик томон ига а кўпроқ аҳамият берилади. Нарсанинг ўзига қараб чизиш дарси жараёнида ҳар бир ўқувчи темага оид тасвирий санъат асарларини келтириб унда рассом қандай тасвирий санъат асарларини келтириб унда рассом қандай тасвирий воситалардан фойдаланганлиги, унинг композицияси, асардаги рангларнинг мослашуви ҳақидаги чизилаётган нарсаларга таққослаб кўрсатса мақсадга мувофиқ бўлади. Бу орқали ўқувчилар фақат нарсанинг ўзига қараб расм чизишдаги малакалари ошиб бормасдан балки санът асарлари намояндалари (намуналари) билан ҳам танишиб борадилар. Масалан: бирор бир сабзаво т ва мевалардан ташкил топган натюрмортни ўқувчилр чизаётган бўлсалар шунга мос ёки шу темада бор нарсалардан чизилган Ўзбекистонлик рассомларнинг асарларидан рангли репродукцияни ўқувчиларга кўрсатиш самаралидир. Масалан: М.Набиев. З.М.Ковалевский, Н.К.К.ашина, З.Иноғомов, А.Абдуллаев рассомларнинг асарлари репродукциялар шунга қўл келиши мумкин. (репродукциялар вкладыши) Хаёлдан ва нарсанинг ўзига қараб расм

ишлашда ўқувчилардан бевосита кузатишни, предметлар, экран воситалари (кинофильмлар, слайдалар), китобга ишланган иллюстрациялар, ҳу ж жатли материаллари талаб этади ва булар бадиий образни яртишда ўқувчиларга катта ёрдам беради.

Адабиётлар 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 2. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 3. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 4. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 5. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 6. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992.

Похожие

Нарсани ўзига қараб расм чизиш

Мавзу асосида расм чизиш

Оддий нақш намуналарини чизиш

Чет эллар тасвирий санъат ўқитиш методлари (миср, юнон, рим)

Бадиий таълимда қаламчизгиларнинг аҳамияти