Нарсани ўзига қараб расм чизиш - Искусство - Рефераты

Нарсани ўзига қараб расм чизиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Нарсани ўзига қараб расм чизиш Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш ўтиладиган тасвирий санъат машғулотларининг асосий турларидан бири ҳисобланади. Бу машғулот жараёнида ўқувчиларнинг нарса ва ходисаларнинг кузата билиш қобилиятлари ривожланади, хотирадан ва тафаккурдан расм чизиш малакалари ортади, нарсаларнинг фазодаги ҳолатларини аниқлай билиш, уларнинг ҳажми, шакли, рангини, шуъла-сояси ёрдамида текисликда тасвирлаш тушунчалари ўсиб боради. Кузатиш жараёнида ўқувчилар нарсаларнинг ўлчовларини ўзаро солиштирадилар, улар ўртасидаги фарқни таққослаш йўллари билан топадилар. Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш дарслари икки босқичда олиб борилади. Биринчи босқич --- бу ҳажмга эга бўлмаган переспектив қисқаришни ўз олдига мақсад қилиб қўймайдиган текис нарсалар, яъни дафтарлар, байроқча, папка, ўқувчилар сумкаси, болта, арра, ҳар хил дарахтлар барглари ва шунга ўхшаш бошқа нарсалар расмини олд томондан, фронтал ҳолатда чиздирилади. Иккинчи босқичда--- ҳажм л и нарсалар яъни мевалар, гул, ҳайвон, одам, уй анжомлари, қисқаси 3 ўлчовга эга бўлган (эни, бўйи, кенглиги) геометрик шакллар ва нарсаларни чиздиришдан иборатдир. Ўқувчилар дарс жараёнида биринчидан расм чизишнинг асосини ўргансалар, иккинчидан ижодий қобил и ятлари ўсиб, эстетик жиҳатдан тарбияланиб борадилар, I-II гуруҳларда ўзига қараб расм чизиладиган нарсаларни тўғри кўришга асосий шакл нинг бўйини энига нисбат а н қоғоз юзига композицион жиҳатдан тўғри жойлашишини, бўлакларнинг нисбий ўлчовини кўрсатиб , уларнинг бир-бирига бо ғ ликлиги ни , рангла ри ни аниқлаш ва ул а рнинг ўзига хос хусусиятларига алоҳида аҳамият берилади. I-II бос қ ичлардаги тасвирий санъат дарсларида тик, ётиқ, қия чизиқларини тўғри чиза олишни, квадрат, тўғри бурчакли, тўртбурчакли, учбурчак, доира ва

бошқаларни тассавур қ ила олиш, тўғри чиза билиш ҳамда чизиқларни кўз чамасида тенг бўлакларга бўлиш қобилиятларини ўстириб бориш керак б ў лади. Чизилган расмни акварель гуашь, бўёқлари билан бўяшдан олдин унинг рангини тўғри аниқлаб олиш ва шу ранг номини тўғри айтишга ўқувчиларни ўргатиб бориш талаб этилади. Бунинг учун ўқ и тувчи махсус тайёрланган рангли плёнка, ойна ёки полиэтилин (сариқ, қизил ва зангори асосий ранглар) материаллари орқали кўргазмали қурол тайёрлаб ўқувчилар билан савол-жавоб ёрдамида танишиб чиқса яхши натижаларга эришади. I-II бос қ ичларда чизиладиган нарсанинг махсус нусхаси катта ўлчовда бўлиб, яхши кўринадиган жойга ўрнатилади. Агар чиздириладиган нарса майда ўлчовда бўлса (ҳар хил барглар, гуллар ва бошқалар) уларнинг ҳар бир партага биттадан тарқатиб чиқиш лозим бўлади. Ўқувчилар нарсани ўзига қараб расм чизганларида чизиладиган предметлар улар олдида шундай қўйилмоғи керакки, яъни переспектив ходисалар аниқ сезилмоғи керак. I-I I бо қ ичларда кўз билан чамаланадиган переспектив ходисаларининг элементар қоидалари билан таништирилади. Ҳажмли нарсалар қалам, акварель, гуашь бўёқлари билан ёруғ-соя ёрдамида қандай кўринса шундай тасвирлаш вазифаси қўйилади. Нарсалар шаклини, ёруглик манбаини ҳисобга олган ҳолда, уларнинг сиртда ёруғ ва сояларнинг жойлашуви, нарса рангининг ёруғлик тушишига қараб ўзгариши тўғрисидаги маълумотларни оладилар. Шу мақсадда сабзавот ва меваларни алоҳида ва тўп ҳолдаги расмлари чиздирилади. Шунингдек , нарсаларининг шакли ва нисбатлари пропорцияларининг ўзгаришини тасвирлай олиш ва уларнинг малакаларини ўстириш мақсадида оддий геометрик шаклларни эслатадиган уй жиҳозларини нг ўзига қараб расм чизадилар. Тўғри тўртбурчак билан чегараланган нарсаларни кенгайтириш ва ўстириш, ҳажмли нарсаларни ёруғ-соя ёрдамида тасвирлай олишни ўргатиш ма қ садида ўқувчиларга нисбатан бурчак остида столга қўйилган китоб, яшик, ҳар хил қутилар , қуш уяси ва геометрик шакллар расмлар и чиздирилади.

Переспектив ходисаларни кўргазма асосида ўқувчиларга ўргатиш дарс жараёнида анча қулайлик туғдиради. Бунда санъат асарлари, схемалар, плакатлар ва моделлардан фойдаланиш мақсадга му в офиқдир. Масалан: Ч.Ахмаровнинг "А.Навоий" ёки З.Ино ғ омовнинг "Чойга" асарларини ўқувчиларга кўрсатиб, ундаги переспектив ходисаларни сўзлаб бериш мумкин. Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш дарслари тасвирий санъат предмети курсида якунловчи босқич ҳисобланади. Шунинг учун бу г у руҳларда ўтиладиган дарслар ўқувчиларни фақатгина назарий машғулотларини бойитибгина қолмасдан, систематик равишда амалий машғулотлар ўтиб уларнинг билим малакаларини такомиллаштириб бормоқ ҳам керак. Переспектив қоидаси ва уни қўллаш усулларини фақат нарсаларнинг ўзига қараб расмини чизиш дарслардагина эмас балки хаёлдан, тасаввурдан расм чизиш дарс жараёнида рассомлар асарлари ҳақида сухбат ўтказиш машғулотларида ҳам ўқувчиларга ўргатиб, тушунтира бориш катта аҳамият касб этади. Ўқувчилар чизиқли препектива бўйича сурат текислиги марказий кўриш нури, майдони ҳақида билимлар оладилар ва бир ёки ундан ортиқ кесишиш нуқтасига эга бўлган уф қ чизиғи ҳақида олган маълумотларини янада кенгайтирадилар. Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш жараёнида ўқувчиларга одам, ҳайвон шунингдек қушлар туркумининг ўлчов нисбатлари, умумий ўлчовлар: калла, қўл, оёқ, тос ва бошқа пластик анатомия ҳақида тушунчалар берилади. Бундан ташқари фактура ҳақида маълумот бериб борилади, масалан, юзи гадир-будир бўлган нарсалар билан бир қаторда юзаси ялтироқ бўлган шиша ёки сирли нарсаларнинг шакли чизилади . Шунингдек, чизилаётган нарсани ўзига ўхшатиб, характерини топа билиш билан бирга унинг фактурасини ҳам ифода этиш талаб этилади. Нарсанинг ўзига қараб чизилган тасвирида эстетик томонга кўпроқ аҳамият берилади. Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш дарси жараёнида ҳар бир ўқитувчи мавзуга оид тасвирий санъат асарларини келтириб унда рассом

қандай тасвирий воситалардан фойдаланганлиги, унинг композицияси, асардаги рангларнинг мослашуви ҳақида чизилаётган нарсаларни таққослаб кўрсатса мақсадга мувофиқ бўлади. Бу борада ўқувчилар фақат нарсанинг ўзига қараб расм чизишдаги малакалари ошиб бормасдан балки санъатимиз намоёндалари ишлаган санъат асарлари намуналари билан танишиб борадилар. Масалан: бирор сабзавот ва мевалардан ташкил топган натюрмортни ўқувчилар чизаётган бўлсалар шунга мос ёки шу мавзуда бор нарсалардан чизилган ўзбекистонлик рассомларнинг асарларидан рангли репродукцияларни ўқувчиларга кўрсатиш самаралидир. Масалан, рассомлар А.Абдуллаев Э.М.Коволевский, З.Иноғомов, Ю.И.Елизаров, М.Набиев ва бошқа рассомларнинг асарлари репрадукциялари шунга қўл келиши мумкин. Репрадукциялар хаёлдан ва нарсанинг ўзига қараб расм ишлашда ўқувчилардан бевосита кузатишни, предметлар, экран воситалари, китобга ишланган иллюстрациялар, ҳужжатли материаллар, компьютер техникаси воситаларидан кенг фойдаланишни талаб этади ва булар бадиий образни яратишда ўқувчиларга катта ёрдам беради.

Адабиётлар 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 2. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 3. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 4. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 5. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 6. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992.

Похожие

Нарсанинг ўзига қараб расм чизиш

Мавзу асосида расм чизиш

Оддий нақш намуналарини чизиш

Бадиий таълимда қаламчизгиларнинг аҳамияти

Ганч ўймакорлигида ишлатиладиган нақш элементларини чизиш