Айрим спорт турларининг физиологик характеристикаси - Физическая культура - Рефераты

Айрим спорт турларининг физиологик характеристикаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

111.5 KB

А йрим спорт турларининг физиологик характеристикаси Режа: 1. Енгил ателетика 2. Велоспорт .

Биз юқорида жисмоний тарбия ва спорт билан шуғулланишнинг организмдаги кўпгина физиологик ва биокимёвий жараёнларга таъсири қандай функионал ўзгаришларга олиб келишини ва бу ҳолатларнинг чуқурлиги, давомийлиги асосан таъсир этувчи омилнинг кучига, мудда тига яқиндан боғлиқ эканлигини кўриб чиқдик. Бундан ташқари, машқ қилиш туфайли кузатиладиган ўзгаришлар асаб тизимининг хусусиятларига, машқ қилганлик даражасига ҳам бе восита алоқадорлиги ҳақида гапириб ўтилди. Масалан, бир хил жисмо ний юклама эндигина шуғулланишни бошлаганлар билан тажрибали спортчиларда ҳар хил физиологик ва биокимёвий силжишларга олиб келади ёки ўрганувчи учун максимал юрак уриши ва юқори қон боси мига сабаб бўлувчи машқ тури юқори малакали спортчида айтарлик ўзгаришларга олиб келмайди ва ҳокоза. Яна шу нарса диққатга сазаворки, кўриб ўтгнимиздек жисмоний машқларни клас сификациялашда уларнинг организмга таъсир этиш хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда иш тутилади (тегишли бобга қаранг), уларни циклик (спортчасига юриш, чопиш, сузиш, велосипед ҳайдаш, ва ҳокоза), ёки ациклик (оғирлик кўтариш, спорт гимнастикаси, ку раш, спорт ўйинлари ва ҳокоза) гуруҳларга ажратишда қандай физиологик ва биокимёвий силжишларни асос қилиб олиш билан бир қаторда қайси спорт тури билан шуғулланишни ҳам эътиборга олиш лозим. Шунга кўра, ҳар бир спорт турининг физиологик ва биокимё вий жиҳатдан умумий ўзгаришларга олиб келишини билишдан ташқари уларнинг ўзига хос хусусиятларини фарқлаш учун қуйида айрим спорт турларини қайд қилинган нуқтаи назардан кўриб чиқамиз. Енгил ателетика . Бу турнинг таркибига спортчасига юриш, чопиш, сакраш, граната, лаппак (диск), тўқмоқ, ядро ирғитиш каби машқлар киради. Енгил атлетиканинг ҳамма тури ҳам даставвал организмнинг умумий жисмоний тайёргарлигини, қобилиятини оши ради, шунга кўра у билан ҳар қандай спортчининг шуғулланиши мақсадга мувофиқ.

Чопиш яқин (қисқа, ўрта, узоқ ва жуда узоқ масофаларга югуриш билан характер ланади. Буларнинг ҳаммаси айтиб ўтилганидек циклик иш ҳисобланади. Шулардан қисқа масофага югуришнинг техникаси энг мураккабдир. Спринтерлар (кисқа масофаларга югурувчилар) тезлик ва куч ишлатиб иш бажа ради, шунинг учун уларнинг мускуллари юқори қўзғалишга эга бўлади. Шу билан бирга уларда бевосита иш бажарувчи мускуллар кучли гипертрофияланган бўлади. Бундай ги пертрофия миофибрилли гипертрофия дейилади. Узоқ масофаларга югурувчиларда эса мускуллар қўзғалувчанлиги ва гипертрофияси бир мунча кам ривожланган бўлиб, гипер трофия саркаплазматик характерга эга бўлади. Югурувчиларда мускул кучли қисқариш билан максимал ҳолда бўлиши ҳам керак. Шунинг учун спринтерларда мускуллар “портловчи” кучга эга бўлади. Турли масофаларга югуриш ҳар хил йўл билан энергия сарфланишига олиб ке лади. Қисқа масофаларга югурувчиларда асосан анаэроб йўл билан, ўрта ва узоқ масофа ларга югуришда анаэроб-аэроб йўл билан энергия ажралиши талаб қилинади. Масофа қанча узун бўлса, аэроб жараён шунчалик кўпроқ намоён бўлади. Қанча масофа узоқ бўлса энергия сарфлаш ҳам шунча кўпроқ бўлади, буни ушбу жадвалда кўриш мумкин. Турли масофаларга югуришда сарфланадиган энергия (ккал). Кўрсатгичл ар Масофа (метрларда) 1 00 2 00 4 00 8 00 15 00 30 00 50 00 100 00 421 05 Жами сарфланган энергия (ккал) 3 5 7 0 1 00 1 30 17 0 28 0 45 0 750 250 0 1 м.масофа учун энергия сарфи (ккал) 3 ,5 3 ,5 2 ,5 1 ,5 1,2 0,9 0, 9 0,8 0,6

Қисқа масофаларга югурувчиларда (100м, 200м) ўпка вентеляцияси 8- 10 л/мин, кислородга бўлган умумий талаб 8-13 л, кислородга нисба тан бўладиган қарздорлик умумий талабнинг 90 % ва ундан ҳам юқори бўлиши мумкин. Урта масофаларга югуришда бу кўрсатгичлар қуйидагича: ўпка вентеляцияси - 120 л, кислородга талаб - 5,0-5,5 л/мин, кислородга нисбатан қарздорлик унга бўлган уму мий талабнинг 70 % ини ташкил қилади. Демак, бундай югуриш чоғида организмнинг ки слородга бўлган талаби 1/3 даражада қондирилади. О 2 нисбатан катта қарздорлик қонда сут кислотасини кўпайтириб юборади, натижада қон реакцияси кислоталик томонга оғади. Спинтер тинч турганда юрак уриш частотаси 60 га тенг бўлса, стайерларда - 40 атро фида. Яхши машқ қилган спортчиларда юракнинг ҳам систолик ҳам минутлик ҳажми бироз камроқ бўлади (тинчлик пайтида), бу ҳолат тинчлик пайтида юрак фаолиятининг тежамкорлик билан ишлашини кўрсатади. Қисқа масофаларга югуришда юрак уриш частотаси 190-200 та бўлади. Тахминан шундай ҳолат ўрта масофаларга югуришда ҳам кузатилади лекин бундай чопишнинг охи рига келиб ушбу кўрсатгич 210-220 га чиқиши мумкин. Узоқ ва жуда узоқ масофаларга югуришда эса юрак уриши частотаси 160-180 дан ошмайди. Урта масофаларга югуришда юракнинг систолик ва минутлик ҳажми энг максимал даражага чиқади (тегишли ҳолда 200-220 мл ва 40-42 литр). Артерия қон босими югурув чиларда (тинчлик ҳолатда) физиологик норма атрофида бўлиб, систолик босим юклама бажарилганида 180-200 мм симоб устунига тенглашади. Диастолик босимда эса ўзгариш айтарли бўлмайди. ¡рта масофаларга югуриш қонда кучли ўзгариш чақиради, қон шаклли элементлари кескин кўпайиб кетади, плазма таркибида сут кислотаси миқдори ошиб кетади (150-200 мг %). Жуда узоқ масофаларга югуриш пайти қонда лейкоцитлар кўпайиб, глюкоза ниҳоятда пасайиб кетади (60-50 мг %).

Сузиш. Сузиш ўзининг специфик хусусиятига эга, бунда спортчи қарийб вазнсиз лик ҳолатида ҳаракат қилади. Лекин сувда ҳаракат қилиш бир мунча қийинчиликлар ҳам чақиради. Чунки сувнинг қаршилиги ҳаво қаршилигидан анча юқори. Спортчи қанча тез сузса шунча кўп сув қаршилигига учрайди (100 м-га сузувчиларда бу қаршилик 800 м-га сузувчиларга қараганда уч марта зиёд). Сузиш пайтида энергия сарфи қуруқлик шароитида бажариладиган циклик ҳаракатларга нисбатан кўп бўлади. Бунинг сабаби иккита, биринчидан сув қаршилигини енгиш қўшимча энергия сарфланишини талаб қилади (1 м масофани сувда босиб ўтиш, одатдаги юришга қараганда 4 марта кўп энергия сарфига олиб келади). Иккинчидан сув ҳавога нисбатан кучли иссиқлик ўтказувчанлигига эга (масалан, 12 0 С сувда 4 минут тур ган одам шу ҳароратда очиқ ҳавода 1 соат турганидагича энергия йўқотади). Сузувчи - ларда юрак қон-томирлари тизимининг ишлаши ўзига хос хусусиятга эга. Чунки сузиш доим горизонтал ҳолатда ўтади, бу ҳолат эса қон босимининг вертикал тургандагига нис батан бироз кўтарилади. Одатда сузишда мусабақа шароитида) юрак уриш частотаси 180-200 га чиқади. Юракнинг систолик ва минутлик ҳажми ҳам сувда сузиш шароитида одатда юриш ҳолатига нисбатан бироз кўпайган бўлади. Сузиш пайтида тер ажралиш кузатил майди, шунинг учун ҳам сузувчиларда буйраклар анча интенсив ишлар экан, кўпинча уларнинг сийдигига эркин оқсил учрайди. Сузишнинг яна бир хусусияти шундаки, узоқ масофага югуришда организм қизиб кетишга қарши курашса, сузишда совиб кетишга қарши курашади. Чанғи спорти ўзининг асосий хусусиятлари билан катта ва ўртача қувватдаги цик лик иш ҳисобланади. Унинг яна бир характерли томони шундан иборатки, чағничининг тезлиги, ҳаракат таркиби доим бир хилда бормайди. Масалан, баландликка кўтарилишда тезлик камайиб ишнинг қуввати ошади, пастликка тушишда эса бунинг тескарисича иш қуввати камайиб, тезлик ошади. Буларнинг барчаси спортчидан юксак маҳорат талаб қилиб, унинг организми ҳолатларида хилма-хил ўзгаришлар келтириб

чиқаради. Жумла дан, проприорецептив реакция, кўриш ва вестибуляр анализаторларининг фаолияти чанғи спортида муҳим ўрин тутади (трассанинг баланд-пастлиги, эгри-бугрилиги ва ҳокоза). Яхши натижаларга эришиш учун чанғичиларда умумий ва махсус чидамлилик, куч, тезлик ва чаққонлик анча мукаммаллашган бўлиши керак. Чанғида машқ бажариш танадаги барча ҳаракатга келтирувчи мускулларнинг фаол ишлаши билан характерланади. Бу билан у енгил атлетика машқларидан тубдан фарқ қилади. Шунинг учун чанғичиларда умумий ва қўл ва оёқ мускуллари кучли гиперрофия лаган бўлади. Бунинг устига улар ҳам аэроб, ҳам анаэроб шароитида ишлашга адапата цияланган бўлади. Чанғичиларда энергия сарфлаш анча кўп, минутига ўртача 15-20 ккалдан тўғри келади (умумий энергия сарфлаш эса 2000-5000 ккал-гача бўлади). Чанғичида машқ ба жариш танадаги гликоген заҳирасини камайтириб, қон таркибидаги глюкоза миқдорини баъзан 40-38% гача тушириши мумкин. Шунинг учун бевосита машқ бажариш давомида (дистанцияда) уларга қўшимча озиқланиш тавсия қилинади. Чанғичиларда нафас олиш частотаси минутига 50-60 мартгача кўпайиб, унинг минут лик ҳажми 100-140 л. атрофида бўлади. Чанғичилар спортнинг бошқа тури билан шуғулланувчилар қараганда энг катта ўпка тириклик сиғимига эга бўладилар. Чанғичилар юраги катта ҳажмга эга (900-1400см 3 ), юрак уриш частатаси тинчлик даврида 40 дан ошмайди, юракнинг систолик ва минутлик ҳажми тегишли ҳолда 60-70 мл ва 3,5 литрга тенг бўлади. Юрак уриш частотаси машқ пайтида ўртача 170-180 га тенг, баъзан трассада бу кўрсаткич 200 гача ҳам чиқиши мумкин. Уларнинг артериал қон бо сими тинчлик даврида 125-70 мм. сим. устунига тенг бўлади. Жуда қийин масофаларини босиб ўтишда баъзан диастолик босим пасайиб кетади.

Чанғичилар ҳаракатининг қийинлиги ва узоқ масофаларига мусобақа уюштирилга нида уларда тана массасининг 0,5-5,0 кг гача камайиб кетишига сув бўғими кўплаб йўқотиш кузатилади). Велоспорт . Велосипедчиларнинг ҳаракат фаолияти кўпинча катта ва ўртача интен сивликдаги циклик иш ҳисобланади. Бунда ҳаракат вестибуляр ва кўриш сенсор ти зимларининг фаолиятига кенг кўламда таянилади. Велосипед ҳайдаш оёқлардан динамик ишни қўллардан эса статик ишни талаб қилади. Қўл бажарадиган иш спортчининг малака сига, педални айлантириш техникасига ва бошқа омилларга боғлиқ. Велосипед ҳайдаш эгилиб қилинадиган ҳаракат турларига киради ва бундай ҳолат нафас олишни бироз қийинлаштиради. Лекин шунга қарамасдан уларда нафас олиш ҳажми 120-180 литрга, кислородни ўзлаштириш эса 4-5 литрга етиши мумкин. Велосипедчининг юрак уриш частотаси тезлгига боғлиқ. 35-50 км/соат тезликда юрак уриш частотаси 120- 130 тани, 50-55 км/соатда эса 190-210 тани ташкил қилади. Бир вақтнинг ўзида қўл мус кулларининг статик иш, оёқ мускулларининг эса динамик иш бажариши қон айланишни анча оғирлаштиради. Велоспортчиларда эритроцитлар ва гемоглабин қонда анча кўп бўлади (тегишли ҳолда 0,5 мл ва 15-16 %). Спорт гимнастикаси. Гимнастика машқлари билан шуғулланиш танадаги барча мускулларни фаоллаштиради. Шунинг учун ҳам бу машқ организм умумий жисмоний қувватини ошириш учун қўлланилади. Маълумки, гимнастика машқлари ациклик ҳаракат ҳисобланиб куч ва тезлик ишлатиб бажариладиган иш турига киради. Баъзи бир гимна стик машқларда асосан куч ишлатиб бажариладиган машқлар ҳам амалга оширилади. Гимнастик машқларнинг қийинчилиги шундан иборатки, бунда машғулотлар мобай нида нерв жараёнларини мураккаб динамик стреотипи шаклланади. Бу нарса олдин дан режалаштирилган комбинацияларни одатдагидан ташқари таянч нуқтага бажариш за рурлигига олиб келади.

Мускуллар, пайлар ва вестибуляр аппаратлардан келадиган импульслар асосида юзага келадиган шартсиз тоник рефлекслар баъзан машқ бажарилишига ижобий таъсир этса, баъзан аксини салбий таъсир қилади. Ҳалақит қиладиган шартсиз тоник рефлекс ларни йўқотиш учун кўплаб машқ қилишга тўғри келади. Гимнастик машқларни бажариш сенсор тизимларнинг катта юклама бажаришини талаб қилади, айниқса ҳаракат сенсор тизимининг бу борадаги маъсулияти катта (мускул лар ва нервлардан келадиган импульслар асосида). Иккинчи ўринда гимнастикачи учун вестибуляр, кейин тактил, кўриш, эшитиш анализаторларидан олинадиган информация ҳам муҳим. Кўпинча машқлар вестибуляр аппаратнинг қўзғалувчанлиги ва фаолиятининг турғунлигини талаб қилади. Гимнастикачиларда асосий юклама тушадиган мускуллар гипертрофияланади (мио фибриллар типида). Мураккаб машқларни бажаришда бир йўла жуда кўплаб ҳаракат бирликларининг ишга тушишига тўғри келади. Мускуллар қисқаришидан олдин максимал даражада бўшашиши ҳам керак, бу нарса кучли гимнастикачиларда айниқса яхши йўлга қўйилган бўлади. Гимнастикадан ўтказиладиган мусобақаларда ҳаракат фаоллиги қисқа бўлганлиги учун энергия сарфи юқори бўлмайди. Лекин машқ қилиш пайтларида бутун машғулот да вомида 4000 ккал-гача энергия сарфланади. Гимнастикачиларнинг юрак қон томирлар тизими тинчлик пайтида спорт билан шуғулланмаган одамларникидан унчалик фарқ қилмайди. Машқ бажариш жараёнида юрак уриш частотаси 180-200 гача чиқади. Спорт гимнастикаси машқларида қўл ва оёқлардан қон айланиши тана вазиятининг ерга нисбатан ўзгариб туриши билан одатдагидан фарқ қилади. Бунга спортчи яхши мос лашиб олгандагина у юқори кўрсатгич бериши мумкин. Масалан, гимнастикачи бошини пастга қилиб машқ бажарганида унга кўп қон оқиб келиши тажрибасиз, ёш спортчиларда тананинг шу қисмида қон айланишни меъёридан юқори бўлишига олиб келади. Гимнасти -

качи қанчалик тажрибали, юқори маҳоратга эга бўлса бундай пайтлари унинг бошидаги қон томирлари торайиб қон айланиш тегишли меъёрда сақланади. Бокс. Спортнинг бу тури ситуацион машқлар гуруҳига киради, бўладиган мусобақалар пайти 3 минутдан бажариладиган беллашув 1 минутлик танаффус билан олиб борилганлиги учун спортчининг чарчоғи босилмаси қайтадан рингга чиқади. Бокс билан шуғулланишш нерв тизимининг, ҳаракат аппаратининг фаоллиятига катта талабла қўяди. Бунда ҳаракат реакцияларининг тезлиги муҳим аҳамият касб этади. Беллашув пайти ҳаракатлар турли хил тезликда, кучда бажарилади. Бу эса нерв жараёнларининг тез-тез алмашиниб туришини ва сезгирликнинг юқори бўлишини талаб қилади. Боксчилар тери сининг баъзи қисмларида (бетда) оғриқни сезиш анча камайган бўлади. Боксчи зарбасининг энергияси ушбу формула билан ўлчанади: F = m · V 2 /2. F - зарба энергияси m - тана массаси; V - тезлик. Бундан кўриниб турибдики, қанчалик тез лик юқори бўлса зарба энергияси ҳам шунча кучли бўлади,. яъни тезлик 2 марта ошса зарба энергияси4 – марта. Массасининг 2 март кўпайиши зарбани ҳам 2 марта кўпайтиради. Шунинг учун боксда тезлик муҳим аҳамиятга эга. Боксчиларда энергия сарфи 15-25 ккал/мин, 3 раунд давомида спортчи 200-250 ккал энергия сарфлайди. Мусобақа даврида юзага келган кислородга нисбатан қарздорлик мусобақадан кейин 15-20 минут вақт ўтиши билан йўқотилади. Юрак уриши боксчиларда минутига 180-200 мартагача чиқиши мумкин, систолик босим эса 200 мм симоб устунигача кўтарилади. Боксчи тинч турганида яққол брадикар дия кузатилади. Юрак ҳажми уларда ўртача 948 см 3 етиши мумкин. Боксда пастки жағ, бурун суяги, чекка суяги ва қуёшсимон чалкашликларга кучли зарба бериш нокдаун ва нокаутга олиб келади. Бунда тана мувозанати бузилиб, хушдан кетиш ҳолатлари келиб чиқади. Қуёшсимон чалкашликка зарба бериш билан юракка бо рувчи нервлар қаттиқ

шикастланиб шок ҳолатига олиб келиши мумкин. Натижада вақтинча нафас олиш тўхтайди, юрак ҳаракати пасайиб кетади, киши ҳушидан кетади. Бошга зарба олиб нокаутга тушиш вестибуляр аппарат фаолияти нинг бузилиши ва мия чайқалишидан келиб чиқади. Нокаут пайти ранг оқаради, кўз қорачиғи кенгаяди, атрофдаги воқеалар қабул қилинади, бош айланади. Одатда нокаутдан кейин беллашув тўхтатилади. Кураш. Кураш ўзининг хусусиятларига кўра ацикликностандарт ҳаракат бўлиб, унда динамик куч тезлик ишлатилиб бажариладиган иш вақти-вақти билан соф куч қўлланилиб амалга ошириладиган иш билан алмашинади. Яна кўриш ҳарактларида ста тик элементлар ҳам муҳим ўрин эгаллайди. Шунинг учун ҳам у куч, тезлик, чидамлилик ва чаққонликни ривожлантирадиган спорт турларига киради. Курашчиларда скелет мус - куллари гипертрофияланган бўлиб мускулларнинг нисбий кучи (яъни 1 кг тана массасига тўғри келадиган куч). Спорт билан шуғулланмайдиганларға қараганда 2,0-2,5 марта зиёд бўлади. Курашчиларда тананинг чап ва ўнг томонлари мускуллари бирдай ривожланади. Курашнинг ҳамма турларида ҳам машқ қилиш натижасида организм анаэроб ҳолатда ишлашга мослашиб боради. Кураш билан шуғулланиш жараёнида нафас олиш частотаси 40 - 50 га етиши мумкин. Лекин курашчиларда нафас олиш ритми бир хил бўлмасдан иш жараёнида бир неча бор ўзгариб туради (курашчиларнинг тутган вазиятига қараб). Кислородга нисбатан бўладиган умумий талаб 16-37 л-га етиши мумкин. Кисло роднинг ишлатилиши эса минутига 1,8-2,0 л атрофида бўлади. Юрак уриш частотаси 170-200 га қон босими эса (систолик босим) 160- 180 мм си моб устуни атрофида бўлади. Спортчиларнинг тана массасига қараб юқори малакали спортчиларда юрак ҳажми 719-1248 см 3 гача етиши мумкин. Оғир ателетика. Спортнинг бу турида бажариладигаан ҳаракатлар асосан куч ишла тилиб амалга ошириладиган машқларга киради. Лекин штангани силтаб ва даст кўтаришда тезлик ҳам муҳим. Бунда ҳаракатни

бошқариш учун проприорецептив ва вес тибуляр сенсор тизимлар муҳим аҳамиятга эга. Штангачиларнинг тана мускуллари гипер трофияланган бўлади, чунки машқ қилишнинг хусусияти шунга олиб келади. Шу билан бир қаторда уларда суяк-бўғим боғламлари ҳам яхши ривожланган бўлади. Буларнинг бар часи штангачи тана массасининг ошиб боришига олиб келади. Штангачиларда натижа ларнинг ўсиб бориши кўпинча мускуллар ҳаракати координациясини бошқариб боришга боғлиқ. Оғир атлетика вақт бирлигида энг кўп энергия сарфланадиган спорт турига ки ради (1 минутда 30-40 ккал). 1 соат машқ қилишда умумий энергия сарфи 300-500 ккал-га етади. Штангани кўтариш одатда нафас олишни тўхтатиш ва кучаниш билан амалга ошири лади. Бу вақтда кўкрак ичи босими ошади, натижада рефлектор йўл билан мускул лар қисқариши кучаяди. Ишнинг бундай бориши штангачиларда ўпка вентеляцияси ҳамда кислород истеъмол қилишни кўпайтирмайди. Одатда машқ бажарилиб бўлинганидан кейин нафас олиш ва қон айланиш тезлашади (Ленинград феномени). Бунинг асосий са баби оғирлик қутарганда мускулларнинг кучли қисқариши туфайли у ердаги қон томирла рининг қисилиб қон ўтишининг қийинлашишидир. Штангачиларда юрак уриш частотаси минутига 120-190 гача қоннинг систолик бо сими 150-180 мм симоб устунигача бориши мумкин. Уларда кучаниш туфайли бўладиган зўриқиш-юрак кенгайишига олиб келиши мумкин. Спорт ўйинлари ўз хусусиятлари билан ностандарт (ситуацион) спорт турига ки ради. Уларда ҳаракатнинг тезлиги, қуввати бир неча омилларга боғлиқ (ўйинчилар ҳолати, майдонининг кўлами ва бошқалар). Спорт ўйинларида аралаш (циклик ва ацик лик) ҳаракатлар амалга оширилади. ¡йинчиларда ҳаракатги бошқариш бу спорт турла рида энг мураккаб бўлиб, беллашув жараёнида жуда кўп нарсаларни ҳисобга олишга тўғри келади. Бунда ахборотларни йиғиш, таҳлил қилиш ва тез орада маълум қарорга ке - лиш нерв ва мускуллар тизимидан жуда катта кучланишни талаб қилади. Буларнинг бар часи спортчининг маҳоратига боғлиқ.

Спорт ўйинлари спортчи учун энг муҳим анализаторлардан бу кўриш анализатори дир. Кўз билан чамалаб ҳаракат қилиш кўпинча ҳал қилувчи рол ўйнайди. Шунинг учун ҳам уларда кўриш майдони анча кенгайган бўлади. Бир сўз билан айтганда спорт ўйинлари билан шуғуллланувчиларда кўз ва ҳаракат аппаратининг фаолияти то боро мукаммаллашиб боради. Спорт ўйинлари билан шуғулланадиган спортчиларда тинчлик пайтида бажарилади ган ва синус аритмияси кузатилади (парасимпатик таъсуротнинг кучайиши натижасида).

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Руководство по физиологии. Физиология мышечной деятельности, труда и спорта. Изд-во «Наука», Л. 1969. 2. В.С.Фарвель, Я.И.Коц. Физиология челвека (с основами биохимии). Изд-во «Физкультура и спорт». М.1970. 3. В.В.Васильева, Э.Б.Коссовская, Н.А.Степочкина. Физиология чело века. Изд-во «Физкультура и спорт». М.1973. 4. Физиология человека. Учебник для институт физической культуры. Под. ред. проф. Н. Б. Зимкина. Изд-во «Физкультура и спорт». М.1974. 5. И. М. Серопегин, Б. М. Волков, М. М. Снайцский. Физиология человека. Изд-во «Физкультура и спорт». М.1979. 6. З.Т.Турсунов, К.Р.Рахимов, Ш.Қ.Қурбонов. Функциональное состая ние организма при мышечной деятельности. Изд-во «Фан». Т.1980.

Похожие

Спорт фаолияти вактида организмнинг физиологик холатининг динамикаси

Жисмоний тарбия ва спорт машғулотларининг умумий физиологик қонуниятлари

Жисмоний машқлар ва спорт билан шуғулланишнинг физиологик характеристкаси

Харакат малакаларини шакллантириш ва спорт техникасини ўрганишнинг физиологик асослари

Жисмоний машқлар ва спорт физиологияси ёки машқ қилишнинг физиологик асослари