Ишлаб чиқариш устама харажатлари ҳисоби ва уларни маҳсулот (иш, хизмат) таннархига киритиш усуллари - Экономика - Рефераты

Ишлаб чиқариш устама харажатлари ҳисоби ва уларни маҳсулот (иш, хизмат) таннархига киритиш усуллари

Загружено в:

12.10.2022

Скачано:

0

Размер:

60.1064453125 KB

Ишлаб чиқариш устама харажатлари ҳисоби ва уларни маҳсулот (иш, хизмат) таннархига киритиш усуллари Режа: 1. Ишлаб чиқариш устама харажатлар ҳақида тушунча ва уларнинг таркиби 2. Ишлаб чиқариш устама харажатларининг ҳисоби 3. Ишлаб чиқариш устама харажатларни маҳсулот (иш, хизмат)лар таннархига киритиш усуллари 4. Хизмат кўрсатувчи бўлинмалар ишлаб чиқариш устама харажатларини асосий ишлаб чиқариш бўлимлари ўртасида тақсимлаш методлари

1. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УСТАМА ХАРАЖАТЛАР ҲАҚИДА ТУШУНЧА ВА УЛАРНИНГ ТАРКИБИ Ишлаб чиқариш устама харажатлари деганда ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган, бироқ аниқ маҳсулот таннархига тўғридан тўғри олиб бориб бўлмайдиган харажатлар тушунилади. Бундай харажатлар сирасига қуйидагилар киради: * ишлаб чиқаришда ишлатилатиган энергиянинг ҳар хил турлари (электроэнергия, газ ва бошқалар) харажатлари; * ишлаб чиқаришга кўрсатиладиган транспорт хизматлари харажатлари; * асосий воситаларни сақлаш ва таъмирлаш харажатлари; * ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган асосий воситалар ва номоддий активларнинг амортизация ажратмалари; * ишлаб чиқаришдаги мулкларни суғурталаш харажатлари; * иситиш, ёритиш ва ишлаб чиқариш биноларини асраш харажатлари; * ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган бинолар, машина ва ускуналар, ижарага олинган бошқа мулкларнинг ижара тўловлари; * ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатишда банд бўлган ходимларнинг иш ҳақи; * тош, шағал, қум ва бошқа рудасиз материаллар қазиб олиш харажатлари; *ёғоч материалларини тайёрлаш ва уларга ишлов бериш харажатлари; * махсус кийимлар ва пойафзалларни таъмирлаш, тикиш харажатлари. * илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишланмалари харажатлари * ишлаб чиқариш тусидаги бошқа харажатлар. Юқорида санаб ўтилган ишлаб чиқариш устама харажатлари корхоналарнинг умумишлаб чиқариш бўлинмалари харажатлари

ҳисобланади. Уларни ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар таннархига киритиш зарурати негизида қуйидагилар ётади: Биринчидан, улар корхонанинг ишлаб чиқариш фаолиятига тегишли (тааллуқли) ҳисобланади. Иккинчидан, ишлаб чиқариш устама харажатлари корхонанинг барча ишлаб чиқариш харажатларининг таркибий қисмидир. Учинчидан, уларсиз бир бирлик маҳсулотга тўғри келадиган барча харажатларни аниқлаб бўлмайди. Ишлаб чиқариш устама харажатларини тўғридан-тўғри аниқ маҳсулот таннархига киритиб бўлмасликка сабаб шундаки, улар бир вақтнинг ўзида корхонада ишлаб чиқилаётган барча маҳсулот турларига тегишли (тааллуқли) ҳисобланади. Шу боис ҳам, маҳсулот (иш, хизмат)лар таннархини реал аниқлаш учун ишлаб чиқариш устама харажатлари маълум тартиблар асосида ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ўртасида тақсимланиши объектив зарурат ҳисобланади. 2.ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УСТАМА ХАРАЖАТЛАРИНИНГ ҲИСОБИ Ўзбекистон Республикаси 21- cон БҲМСга биноан ишлаб чиқариш устама харажатлари ҳисоби 2510 "Умумишлаб чиқариш харажатлари" счётида олиб борилади. Ушбу счёт дебетида билвосита ишлаб чиқариш захиралари, ходимлар билан меҳнат ҳақи бўйича ҳисоб-китоблар ва бошқаларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади. Умумишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олувчи счётларда ҳисобга олинган харажатлар 2010 "Асосий ишлаб чиқариш", 2310 "Ёрдамчи ишлаб чиқариш" счётларининг дебетига ҳисобдан чиқарилади.

Умумишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олувчи счётлар бўйича аналитик ҳисоб корхонанинг алоҳида бўлинмалари ва харажатлар моддалари бўйича юритилади. Умумишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олувчи счётлар (2500)нинг боғланиши: Т/ р Хўжалик муомалаларининг мазмуни Счётларнинг боғланиши Дебет Кредит 1 Умумишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган асосий воситаларнинг эскириши 2510 0220-0299 2 Умумишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган номоддий активларнинг амортизацияси 2510 0510-0590 3 Умумишлаб чиқариш мақсадларига материалларнинг сарфланиши 2510 1010-1090 4 Умумишлаб чиқариш мақсадларига сарфланган материаллар қийматидаги фарқ ҳисобдан чиқарилди 2510 1610 5 Ўзида ишлаб чиқарилган ярим тайёр маҳсулотлар умумишлаб чиқариш мақсадлари учун (синовлар, тажрибалар ўтказишга) берилди 2510 2110 6 Ёрдамчи ишлаб чиқариш хизматлари умумишлаб чиқариш харажатларига ҳисобдан чиқарилди 2510 2310

7 Келгуси давр харажатлари умумишлаб чиқариш харажатларига ҳисобдан чиқарилди 2510 3110-3190 8 Ўзида тайёрланган маҳсулотлардан умумишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган эҳтиёжлар учун фойдаланилди 2510 2810 9 Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш (энергия, сув, газ, алоқа ва ҳоказо) бўйича мол етказиб берувчиларнинг хизматлари 2510 6010 10 Илгари тақдим этилган, лекин қондирилмаган даъволар суммасининг умумишлаб чиқариш харажатларига ҳисобдан чиқарилиши 2510 4860 11 Умумишлаб чиқариш харажатлари билан боғлиқ суғурта харажатлари 2510 6510 12 Умумишлаб чиқариш ишлаб чиқаришга тегишли ягона ижтимоий тўлов бўйича харажатлар 2510 6520 13 Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатишда банд бўлган ходимларнинг меҳнат ҳақи харажатларининг ҳисобланиши 2510 6710 14 Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш буйича ажратилган бўлинмалар, шўъба ва қарам хўжалик жамиятлари томонидан амалга оширилган харажатлар 2510 6110, 6120

15 Илгари ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш учун берилган материалларнинг ортиқчаси ва қайтарилиши 1010 2510 16 Умумишлаб чиқариш харажатларининг маҳсулот таннархига киритилиши 2010 2510 17 Ёрдамчи цехларга хизмат кўрсатиш бўйича харажатлар уларнинг иш ва хизматлари таннархига киритилди 2310 2510 18 Умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми яроқсиз маҳсулотларни тузатиш харажатларга қўшилди 2610 2510 19 Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш харажатлари келгуси давр харажатлари таркибида акс эттирилди 3110-3190 2510 20 Умумишлаб чиқариш харажатларининг (бекор туриб қолишлар ва ҳоказолар) бир қисми жавобгар шахслар зиммасига юкланди 4730 2510 21 Умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми (табиий офат, ёнғин ва ҳоказолар сабабли) зарарларга ҳисобдан чиқарилди 9430, 9720 2510

3.ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УСТАМА ХАРАЖАТЛАРНИ МАҲСУЛОТ (ИШ, ХИЗМАТ)ЛАР ТАННАРХИГА КИРИТИШ УСУЛЛАРИ Ишлаб чиқариш устама харажатларини маҳсулот (иш, зизмат)лар таннархига киритиш қуйидаги кетма-кетликда амалга оширилади. 1.Ҳисоб маълумотлари бўйича жами ишлаб чиқариш устама харажатлари суммаси аниқланади. 2.Ишлаб чиқариш устама харажатлари тақсимот базаси аниқланади. Тақсимот базаси сифатида барча ишлаб чиқарилаётган маҳсулот (иш, хизмат) турлари учун умумий ҳисобланган критерий (мезон) ёки ҳар бир ишлаб чиқариш устама харажатлари учун алоҳида белгиланган критерий (мезон) олинади. Умумий критерий (мезон) бўлиб, кўпинча, қуйидагилар ҳисобланади: •ишлаб чиқариш ходимлари (ишчилар)нинг ишлаган иш вақти • ишлаб чиқариш жиҳозларининг иш вақти • асосий ишлаб чиқариш ходимлари меҳнат ҳақи харажатлари • ишлаб чиқарилган маҳсулот бирлиги. Алоҳида ишлаб чиқариш устама харажатлари учун тақсимот базаси сифатида қуйидагилар ҳам олиниши мумкин: Ишлаб чиқариш устама харажат тури Таксимлаш учун база Ижара тўлови - хоналар майдони Ишлаб чиқариш жиҳозлари суғуртаси - Жиҳозлар бошланғич қиймати Амортизация - Жиҳозлар бошланғич қиймати ТНБ назоратчилари иш ҳақи - Асосий и/ч ходимлари иш ҳақи Иситиш ва ёритиш -хоналар майдони

3.Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлаш ставкаси аниқланади. Ушбу ставка жами ишлаб чиқариш харажатлар суммасини тақсимот база сифати танлаб олинган умумий критерий (мезон, белги, кўрсаткич)нинг умумий миқдори (суммаси)га бўлиш орқали топилади, яъни: Жами ишлаб чиқариш устама харажатларини Ст =-------------------------------------------------------------------------------- Тақсимот базаси миқдори (суммаси) Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлаш ставкаси, ўз навбатида, икки хил бўлиши мумкин: (1) Умумий (умумзавод) ва (2) хусусий (цехлараро). Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлашнинг умумий (умумзавод) ставкаси жами корхона бўйича яхлит тарзда ишлатилади. Масалан, маълум ҳисобот даврида ишлаб чиқариш устама харажатлари жами 100000000 сўм, асосий ишлаб чиқариш ходимлари ишлаган вакт жами 100000 соатни ташкил этган бўлса, у ҳолда ишлаб чиқариш устама харажатлари таксимоти ставкаси ўртача 1000 сўм/киши-соатни (100000000/100000)ни ташкил қилади. Ва айнан шу ставка бўйича ишлаб чиқариш устама харажатлари барча маҳсулот турлари ўртасида тақсимланади. Агар А маҳсулот ишлаб чиқаришга асосий меҳнат сарфи 30000 киши-соатни ташкил этган бўлса, у холда ушбу маҳсулот таннархига жами 30 000000 сўмлик (30000*1000) ишлаб чиқариш устама харажатлари киритилади. Агар ишлаб чиқариш жараёни алоҳида-алоҳида бўлимлар орқали амалга оширилса, у ҳолда ишлаб чиқариш устама харажатларини таксимлашининг хусусий (цехлараро) ставкасини қўллаш максадга мувофиқ бўлади .

А цех Б цех В цех Жами Ишлаб чиқариш устам харажатлари, сўм. 25000000 40000000 35000000 100000000 Таксимот базаси 40000 10000 50000 100000 (меҳнат-соат) Ишлаб чиқариш устам харажатлари таксимот ставкаси 625 4000 700 1000 Агар Х маҳсулотни ишлаб чиқаришга кетадиган асосий меҳнат сарфи А цехда 10000 киши/соатни, Б цехда 5000 киши/соатни, В цехда 15000 киши/соатни ташкил этган бўлса, бу ҳолда ушбу маҳсулот таннархига олиб борилган ишлаб чиқариш устама харажатлари 36 750 000 сўмни (10000*625+5000*4000+15000*700) сўмни ташкил этади) Бироқ ишлаб чиқариш устама харажатлари уларнинг ҳақиқий миқдори асосида ҳисоб-китоб қилиш турли муаммоларни туғдиради. Чунончи: •ишлаб чиқариш устама харажатлари ва ишлаб чиқариш ҳажмини олдиндан аниқлаш имкони бўлмаганлиги сабабли буюртма таннархини ҳисобот даври охиригача аниқлаб бўлмайди; • ишлаб чиқариш устама харажатлари ва ишлаб чиқариш фаолиятини ойдан-ойга ўзгариб туриши ишлаб чиқариш устама харажатлари тақсимот ставкасида кўплаб ўзгаришларга олиб келади. Юқоридагилар сабабли амалиётда ҳисобот даври мабойнида ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлашнинг режали ставкаси кенг қўлланилади. Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлашнинг режали ставкасини ҳисоб- китоб қилиш ўз ичига қуйидаги қадамларни олади: 1. Ишлаб чиқариш устама харажатларини прогноз ҳажми аниқланади. 2. Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлаш базаси танланади.

3.Прогнозлаштирилган ишлаб чиқариш устама харажатлари прогнозлаштирилган тақсимот базаси миқдорига бўлиш орқали унинг прогнозли ставкаси белгиланади 4. Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлашнинг аниқланган прогнозли ставкаси асосида ушбу харажатлар маҳсулот турлари ўртасида тақсимланади. Ишлаб чиқариш устама харажатларини тақсимлашнинг режали ставка бўйича таксимлашда ҳисобот ойи охирида ҳақиқий ишлаб чиқариш устама харажатлари аниқлангандан сўнг режа ставкадаги ва ҳақиқий устама харажатлар ўртасидаги фарқ аникланади. Ушбу фарқ икки хил бўлиши мумкин: 1.Тўлиқ тақсимланмасдан қолган ишлаб чиқариш устама харажатлари; 2.Ортиғи билан таксимлаб юборилган ишлаб чиқариш устама харажатлари. Тўлиқ тақсимланмасдан қолган ёки ортиғи билан таксимланган ишлаб чиқариш устама харажатларини ҳисобдан чиқариш қуйидаги иккита усулда ҳисобдан чиқарилиши мумкин 1.Агар маҳсулотлар тўлиқ сотиб юборилган бўлса, у ҳолда режали ва ҳақиқий ишлаб чиқариш устама харажатлари ўртасидаги фарқ суммасига «Сотилган маҳсулот таннархи» счётининг дебети ёки кредитида тузатиш қилинади. 2.Агар маҳсулотлар тўлиқ сотиб юборилмаган бўлса, у ҳолда режали ва ҳақиқий ишлаб чиқариш устама харажатлари ўртасидаги фарқ суммаси «Тугалланмаган ишлаб чиқариш», «Тайёр маҳсулот» ва «Сотилган маҳсулот таннархи» счётлари қолдиқлари улушига қараб мутаносиб равишда улар ўртасида тақсимланади. Мисол: айтайлик, жами ишлаб чиқариш устама харажатлари суммаси прогноз бўйича 100 000 000 сўм, режадаги асосий ходимлар меҳнат миқдори 100000 киши/соат. У ҳолда ишлаб чиқариш устама харажатларининг тақсимлаш режа ставкаси 1000 сўмни (100000000/100000)

ташкил этади. Амалда ходимлар меҳнат миқдори ҳақиқатда 110000 киши/соатни, ҳақиқатда кетган ишлаб чиқариш устама харажатлари 120 000 00 сўмни, режа ставка бўйича сотилган маҳсулот таннархига олиб борилган ишлаб чиқариш устама харажатлар суммаси 110000000 сўмни ташкил этган. Бу ҳолда ишлаб чиқариш устама харажатлари ва улар тақсимоти ҳисобини акс эттирувчи счётларда қуйидагича ёзувлар қилинади. Агар, юқорида келтирилган 110 000 000 сўмлик ишлаб чиқариш устама харажатлари режа ставка бўйича қуйидагича тақсимланган бўлса- «Тугалланмаган ишлаб чиқариш» счётига 11 000 000 сўм ёки 10%) , «Тайёр маҳсулот» счётига 33 000 000 сўм ёки 30 % ва «Сотилган маҳсулот таннархи» счётига 66 000 000 сўм ёки 60 %, у ҳолда ҳақиқий ва режа ставкада тақсимланган ишлаб чиқариш устама харажатлари суммалари ўртасидаги фарқ (бизнинг мисолимизда у 10 000 000 сўм кам миқдорда тақсимланган) юқоридаги счётларда қуйидагича акс эттирилади: Ишлаб чиқариш устама харажатлари Сотилган тайёр маҳсулот таннархи

4.ХИЗМАТ КЎРСАТУВЧИ БЎЛИНМАЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УСТАМА ХАРАЖАТЛАРИНИ АСОСИЙ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ БЎЛИМЛАРИ ЎРТАСИДА ТАҚСИМЛАШ МЕТОДЛАРИ Хизмат кўрсатувчи бўлинмаларнинг(масалан, таъмирлаш, таъминот ва бошқаларнинг) ишлаб чиқариш устама харажатлари маҳсулот таннархига ушбу харажатларни асосий ишлаб чиқариш бўлинмалари ўртасида тақсимлаш ва қайта тақсимлаш йўли билан киритилади. Бундай тақсимлаш ва қайта тақсимлаш қуйидаги методлар асосида амалга оширилади: 1.Тўғридан-тўғри (бевосита) тақсимлаш методи. 2. Қадамба-қадам тақсимлаш методи. Тўғридан-тўғри (бевосита) тақсимлаш методи .Ушбу методга кўра хизмат кўрсатувчи бўлинмаларнинг ўзаро бир-бирига кўрсатадиган хизматлари эътиборга олинмайди, ушбу хизмат кўрсатувчи бўлинмалар харажатларининг барчаси асосий ишлаб чиқариш бўлинмалари харажатларига уларнинг жами устама ишлаб чиқариш харажатларидаги улушига мос равишда тўғридан-тўғри олиб борилади. Мисол. Айтайлик, корхонанинг асосий ишлаб чиқариш цехлари ва хизмат кўрсатувчи Техник хизматлар ҳамда Моддий-техника таъминоти бўлимлари ишлаб чиқариш устама харажатлари , ушбу харажатларни тақсимлаш базалари қуйидагича: Ишлаб чиқариш бўлимлари Хизмат кўрсатувчи бўлинмалар Жами харажатл ар Машина цехи Йиғув цехи Техник хизмат (Т.Х.) Моддий- техник таъминот (МТТ) Ишлаб чиқариш 40 000 000 20 000 000 60 000 000 11 600 000 131 600 000

устама харажатлари смета бўйича суммаси Кўрсатилган хизматларни тақсимлаш базалари: Техник хизматлар (ТХ) Режадаги меҳнат сарфи (киши/соат) 24000 40000 - 16000 80000 Улуши, % 30 50 20 100 Моддий- техника таъминоти (МТТ) Режадаги меҳнат вақти сарфи (киши/соат) 16000 2000 2000 - 100% 20000 Улуши, % 80 10 10 100 Юқоридаги маълумотларга кўра хизмат кўрсатиш бўлинмаларининг ишлаб чиқариш устама харажатлари асосий ишлаб чиқариш цехлари ўртасида бевосита методга кўра куйидагича тақсимланади: Кўрсаткичлар Асосий ишлаб чиқариш бўлимлари Хизмат кўрсатиш бўлимлари Жами харажатл ар Машина цехи Йиғув цехи Техник хизмат Моддий техник таъминоти Таксимотдан 40 000 000 20 000 000 60 000 000 11 600 000 131 600

олдинги Ишлаб чиқариш устама харажатлари сметаси 000 Курсатилган хизматлар таксимоти: Техник хизматлар Таксимот коэффициенти 3/8 ёки 37,5 % 5/8 ёки 62,5 % 8/8 ёки 100% Таксимот суммаси 22 500 000 (60 000 000* 37,5%) 37 500 000 (60000000* 62,5 %) - 60 000 000 0 Моддий техника таъминоти Таксимот коэффициенти 8/9 ёки 88,9 % 1/9 ёки 11,1 % 9/9 ёки 100 % Таксимот суммаси 10 311 111 (11600000 *88,9%) 1 288 889 (11600000* 11,1 % -11 600 000 0 Жами харажатлар 72 811 111 58 788889 0 0 131 600 000 Қадамба-қадам тақсимлаш методи. Ушбу методга кўра хизмат кўрсатувчи бўлинмаларнинг ўзаро бир-бирига кўрсатадиган хизматлари эътиборга олинади, ушбу хизмат кўрсатувчи бўлинмалар харажатларининг барчаси асосий ишлаб чиқариш бўлинмалари харажатларига уларнинг жами устама ишлаб чиқариш харажатларидаги улушига мос равишда қадамба- қадаб олиб борилади. Чунончи, 1- қадамда хизмат кўрсатиш бўлинмаларининг ишлаб чиқариш устама харажатлари асосий ишлаб чиқариш цехлари ва хизмат кўрсатувчи бўлинмалар ўртасида тақсимот улушига қараб тақсимланади. 2қадамда бошқа хизмат кўрсатиш

бўлинмасига 1-қадамда тақсимланган харажатлар асосий ишлаб чиқариш бўлимлари ўртасида улар учун белгиланган тақсимот улушларига қараб қайта тақсимланади. Юқоридаги материаллар асосида хизмат кўрсатувчи бўлинмаларнинг ишлаб чиқариш устама харажатлари асосий ишлаб чиқариш бўдимлари ва хизмат кўрсатиш бўлинмалари ўртасида кадамба-кадам таксимлаш методига кўра куйидагича тақсимланади: Кўрсаткичлар Хизмат кўрсатиш бўлимлари Асосий ишлаб чиқариш бўлимлари Жами харажатлар Техник хизмат Моддий техник таъминоти Машина цехи Йиғув цехи Таксимотдан олдинги Ишлаб чиқариш устама харажатлари сметаси 60 000 000 11 600 000 40 000 000 20 000 000 131 600 000 Курсатилган хизматлар таксимоти: Техник хизматлар 1-қадам ТХ улуши ТХСуммаси 20 % 12 000 000 30 % 18 000 000 - 50% 30 000 000 100% (60 000 000) 2-қадам ММТга тўғри (23 600 20980400 2619600 (23 600

келувчи харажатлар тақсимоти 000) 000) Таксимот улуши *88,9% 11,1% Жами 78 980 400 52 619 600 131 600 000

Фойдаланилган а дабиётлар . 1. Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонуни. Т., «Халқ сўзи» газетаси, 1996. 2. Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 1997 йил 15-январ 5-сон буйруғи (йиллик ва ярим йиллик ҳисоботни тўлдириш тўғрисида). Т., «Ўзбекистон Республикаси Молиявий қонунлари» ойлик нашр, 1997. 3. Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти 0-21. 4. Бобожонов О.,Хасанов Б. Финансов ы й учет. - изд. ТГЭУ, 2001 5. Бобожонов О.У. Молиявий ҳисоб. Т., «Меҳнат», 1999. 6. Молиявий ҳисоб. КАРАНА корпорацияси, Т., 2000. 7. Палий В.Ф. Управленческий учет - М.:Союзаудит. 1997. 8. Палий В.Ф., Палий В.В. Финансов ый учет., -М.: ФБК. 2001 9. Ризақулов А.А., Иброҳимов А.К., Ҳасанов Б.А., Усанов А.У., Маматов З.Т. Бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартлари. 1- III том. ТМИ ва ИУТ, 1994. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

Бевосита харажатлар ҳисоби ва уларни маҳсулот (иш, хизматлар) таннархига қўшиш тартиби

Ишлаб чиқариш харажатлари ва маҳсулот сотиш таҳлили

Харажатлар ҳисоби ва маҳсулот (иш, хизмат)лар таннархини ҳисоблаш

Қишлоқ хўжалиги менежментида ишлаб чиқариш харажатлари, маҳсулот таннархи ва ишлаб чиқариш рентабеллиги

Харажатларни туркумлаш ва уларнинг ҳисоби