Уюшган жиноятчилик ва жиноий гуруҳлар психологияси - Юриспруденция - Рефераты

Уюшган жиноятчилик ва жиноий гуруҳлар психологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Уюшган жиноятчилик ва жиноий гуруҳлар психологияси Режа: 1. Уюшган жиноятчилик ва жиноий гуруҳларнинг психологик тавсифи. 2. Жиноий гуруҳлар типологияси. 3. Жиноятчи гуруҳларнинг жиноий ҳаракатларининг психологияси. Шахс ва гуруҳнинг криминал йўналганликларининг ижтимоий-психологик тавсифи.

1. Уюшган жиноятчилик ва жиноий гуруҳларнинг психологик тавсифи Уюшган жиноятчилик ижтимоий ўта хавфли бўлиб, жиноятчиликнинг «чўққиси» ни англатади. У одатдаги жиноий шерикларлан фарқли ўлароқ жиноий ҳамжамият тарзидаги фаолиятни билдиради. Уюшган жиноятчилик – барқарор ҳодиса бўлиб, одатдаги жиноятнинг олдини олиш – профилактика тадбирларига бўйсунавермайди, чунки жиноий жамоа иштирокчиларининг криминоген боғлиқлиги доимий ўзаро таъсир билан кучайтириб турилади, гуруҳ аъзоларидан бирининг жиноий муҳитдан четга чиқишига уриниши эса шафқатсизлик билан ўч олинишига сабаб бўлади. Уюшган жиноятчилик кенг қамровлилиги билан ажралиб туради. Кўпинча бутун бошли худудларни, халқ хўжалиги тармоқларини ўз тўри билан қамраб олиб, жиноятчиларнинг ҳуқуқ - тартибот идораларидаги айрим коррупцияга мойил ходимлари, порахўр, мансабини суистеъмол қилиш, катта миқдорда давлат ва жамоа мулкини ўзлаштириш, қонунга хилоф контрабанда-валюта операциялари ёрдамида жамият тараққиётига ғов солади. 2. Жиноий гуруҳлар типологияси. Жиноий ҳамжамият аъзоси бўлиб қолгач, кўпчилик жамоатчилар фаоллашиб кетади, чунки уларнинг фаолияти гуруҳ «обрў-эътибори» билан қувватланиб турилади. Уюшган жиноятчиликни фақат унгагина хос учта белгилар характерлаб берилади: 1. Барқарор ташкилий тизим узоқ муддат давомида мунтазам жиноий фаолият билан шуғулланишини кўзда тутиб ташкил қилинади, жиноий ҳамжамият аъзолари ўртасида мавқе зинапоялари амал қилади, унга кўра «қуйи» мавқедаги шахс юқорироқ мавқени эгаллаганга сўзсиз бўйсунади, роллар ва фаолият чегаралари қатъий тақсимлаб қўйилади, ўзига хос «меҳнат тақсимоти» ихтисослашуви ҳукм суради, штат рўйхатига монанд тарзда «амаллар» белгилаб қўйилади - қўрбоши (баъзан бир неча гуруҳларнинг қўрбошилари) жиноий «касса» хазиначиси, алоқачилар, қора

ишни бажарадиган жангарилар, «раҳбар»га - қўрбошига сўзсиз итоат этадилар. Айрим жиноий тўдалар ўз разведкалари ва контраразведкаларини, баъзан эса ҳатто ўз судларини тузадилар. Жиноий гуруҳ аъзолари бир-бирига ипсиз боғланган, «қондош», шу жумладан қурбонларнинг тўкилган қони эвазига «қондош» бўлиб қоладилар. Кўпчилик жиноий гуруҳ аъзолари «қасам» ичадилар, ҳар қандай шароитда ҳам «шериклари» ва содир этган жиноятларини сир сақлашга сўз берадилар. Бу уларнинг «ахлоқ кодекси» дир. 2. Жиноий гуруҳ гарчи сурбетлиги ва мураккаб тайёргарлигига кўра пишиқ- пухта фақат битта жиноятни (масалан банкни ўмариш) содир этиш учунгина эмас, балки узоқ муддат, баъзан йиллар мобайнида жиноий фаолият билан шуғулланиш мақсадида таркиб топади. 3. Уюшган жиноятчиликнинг учинчи белгиси –коррупциядир, бошқача қилиб айтганда, жиноий элементларнинг давлат аппарати ҳамда ҳуқуқ-тартибот идоралари билан чатишиб кетишларидан иборатдир. 3.Жиноятчи гуруҳларнинг жиноий ҳаракатларининг психологияси. Жиноятчи гуруҳларнинг жиноий ҳаракатларини таҳлил қилганда қуйидаги омилларга эътибор бериш керак: 1. Ушбу гуруҳга уюшиш сабаблари:  «бирлашмасдан» жиноят содир этишнинг имконияти йўқлиги;  жиноий мақсадларнинг уйғунлиги;  шахсий бир-бирини ёқтириш;  хулқ-атворнинг, эътиқодларнинг монандлиги, ҳуқуқий онгдаги умумий норасолик. 2. Жиноий гуруҳда ролларнинг тақсимланиши:  ирода сифатлари;  ташкилотчилик қобилиятлари;  етакчиларнинг обрўси ва ташаббуси;

 иккинчи даражали аъзоларнинг иродасизлиги, мослашувчанлиги, ичкиликка ружу қўйиш. 3. Гуруҳ ичидаги тўқнашувлар ва зиддиятлар. Уюшган жиноий тизимлар зулукдек жамият қонини сўради. Яширин иқтисод уларнинг молиявий асосидир.

4. Шахс ва гуруҳнинг криминал йўналганликларининг ижтимоий - психологик тавсифи . Жиноятчиликнинг туб ўзаги ғараздан иборат мотивдир (контрабанда, сохта пул ясаш, валюта операциялари қонунларининг бузилиши каби). Давлат ва хизмат сирларини сотиш, қотиллик ва қийнаш, қурол ва ўқ-дори билан қонунга хилоф операциялар каби жиноятлар учун ғаразли мотивлашув характерлидир. Шантаж қилиб тўлов ундириш мақсадини кўзлаган жиноятчиликнинг яна бир тури «кинднэппин» (одамларни, кўпчилик ҳолларда болаларни ўғирлаш) ҳам томир отди. Уюшган жиноий гуруҳларнинг манбаларидан бири (айниқса рэкэт жиноятида) спортчилар бўлиб қоляпти. Зўравонлигининг интенсивлиги жиҳатидан рэкэт уюшган жиноятчиликнинг энг тажовузкор турларидан бири бўлиб ҳисобланади. Кўп ҳолларда у жисмоний зўрлик ишлатиш, азоблаш, қийнаш, кимнидир гаровга олиш, мол-мулкни йўқ қилиб ташлаш, босқинчилик кўринишларида намоён бўлади. «Омади чопган» жиноий ҳамжамият аъзоларида жазонинг муқаррар эмаслиги, корпоратив бирдамлик, ҳимояланганлик туйғуларини шакллантиради. Бироқ жиноий гуруҳлардан бирини фош этишга оид муваффақиятли ўтказилган тергов бошқа гуруҳлардаги жиноятчиликларда фош этилишдан қўрқувни уйғотади, ўзини асраш ҳиссини қўзғатади. Тергов муваффақиятли ўтказилиши учун жиноий ҳамжамиятнинг психологик таҳлилини, унинг тузилишини, барча аъзоларини, «лавозим зинапоясидаги» мавқеини, ҳар бирининг шахсий хусусиятларини ўрганиш ва аниқлашдан бошламоқ зарур.

Похожие

Уюшган жиноятчиликни тергов қилиш

Профессионал жиноятчиларнинг ўзига хос хусусиятлари

Жиноятчи психологияси

Миллий хавфсизлик хизмати ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар тизимида

Юридик психологиянинг долзарб вазифалари ва предмети