Suyuqliklarning laminar harakati. puazеyl formulasi. - Энергетика - Рефераты

Suyuqliklarning laminar harakati. puazеyl formulasi.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

768.5 KB

Suyuqliklarning laminar harakati. puazеyl formulasi. Reja: 1. Tezlikning silindrik truba kesimi bo’yicha taqsimlanishi. 2. Truba uzunligi bo’yicha bosimning pasayishi. Darsi-Veysbax formulasi. 3. Oqimning boshlang’ich bo’lagi.

1. Tezlikning silindrik truba kesimi bo’yicha taqsimlanishi . Qovushqoq suyuqliklar trubada laminar harakat qilganda uning oqimchalari bir-biriga parallel harakat qiladi va truba devorlari esa o’nga yopishib qolgan suyuqlik zarrachalari bilan qoplanadi. Shuning uchun truba devoridagi suyuqlik zarrachalarining tezligi nolga teng bo’ladi. Suyuqlikning devorga yopishgan qavatidan keyingi qavati esa suyuqlik zarrachalari bilan qoplangan truba devori ustida sirpanib boradi. Agar truba ichidagi suyuqlikni xayolan cheksiz ko’p yupqa qavatlariga ajrasak, u holda har bir qavat o’zidan oldingi qavat sirtida siljib boradi. Yuqorida aytilganga ko’ra truba devori sirtidagi qavatning tezligi oshib boradi. O’qda esa tezlik maksimal qiymatga ega bo’ladi. Shuning uchun truba ichidagi ishqalanish kuchi Nyuton qonuni bilan ifodalanadi. . dr du     (1) Truba ichida uzunligi l va radiusi r bo’lgan elementar naycha ajratib olamiz (8.1-rasm). Bu naychaning yuzalari dS bo’lgan 1-1 kesimi bo’yicha р 1 bosim, 2-2 bo’lgan kesimi bo’yicha esa р 2 bosim ta‘sir qilsin. Radiusi R bo’lgan tekshirilayotgan trubadagi harakat gorizontal va tekis bo’lsin. U holda elementar naychaga ta‘sir qilayotgan kuchlar 1-1 kesimdagi bosim kuchi P 1 =p 1 dS, 2-2 kesimdagi bosim kuchi P 2 =p 1 dS,

Ishqalanish kuchiar du rl rl T     2 2    dan iborat. 1-rasm. Laminar harakatda tezlikning truba kesimi bo’yicha taqsimlanishi . U holda elementar naychaning muvozanat shartidan quyidagini yoza olamiz: P 1 -P 2 -T=0 Elementar naycha kesimi dS=  r 2 ekanligini nazarda to’tib, (8.1) dan quyidagi tenglamani keltirib chiqaramiz: 0 2 2 2 1 2    dr du rl p r p r     Bu tenglamadan ushbu differensial tenglamani keltirib chiqaramiz: l p p r dr du 2 1 2     (2) Oxirgi tenglamaning o’zgaruvchilarini ajratamiz: rdr l p p du 2 2 1 

va chap tomonni u dan 0 gacha, o’ng tomonni esa r dan R gacha integrallab, tezlik uchun munosabat keltirib chiqaramiz: ) ( 4 2 2 1 R r l p p u     (3) Hosil qilingan tenglama parabola tenglamasi bo’lib, u tezlikning truba kesimi bo’yicha taqsimlanishini ko’rsatadi. (8.3) dan ko’rinib turibdiki, trubadagi harakat tezligi r=0 da maksimumga erishadi. 2 2 1 max 4 R l p p u    (4) Demak, silindrik trubada laminar harakat tezligi ko’ndalang kesimda parabola qonuni bo’yicha taqsimlangan bo’ladi. Tezlikning maksimal qiymati esa trubaning o’qi bo’yicha yo’nalgan bo’ladi. Endi trubada oqayotgan suyuqlikning sarfini topamiz. Eni dr ga teng bo’lgan xalqa bo’yicha oqayotgan (8.1-rasm) elementar sarf quyidagiga teng bo’ladi: dQ=2  rdru Oxirgi tenglikka (8.3) dan tezlikning formulasini qo’ysak, quyidagini olamiz: dr R r l p pr dQ ) ( 4 2 2 2 2 1       Bu tenglikning chap tomonini 0 dan Q gacha, o’ng tomonini esa 0 dan R gacha integrallab

l p p R R R l p p rdr R r l p p dr R r l p pr Q R Q 2 1 4 4 4 2 1 0 2 2 2 1 2 2 2 1 0 8 4 2 2 ) ( 2 ) ( 4 2                            (5) munosabat olamiz. Bu holda o’rtacha tezlikni shunday topamiz: 2 2 1 22 1 4 2 8 ) ( 8 ) ( R l p p Rl p p R R Q S Q            (6) (8.6) va (8.4) munosabatlarni solishtirib, trubada laminar harakat vaqtida o’rtacha tezlik bilan maksimal tezlik orasidagi munosabatni topamiz. 2 maxu   (7) Demak, silindrik trubada laminar harakat vaqtida o’rtacha tezlik maksimal tezlikdan ikki marotaba kichik ekan. 2. Truba uzunligi bo’yicha bosimning pasayishi, Puazeyl formulasi. Trubalardagi oqayotgan suyuqlik energiyasining ishqalanishni Еngishga sarflanishini ko’rib chiqamiz. Avval truba kesimi bo’yicha ishqalanish kuchining taqsimlanishini ko’ramiz. Buning uchun Nyuton qonuni formulasiga tezlik formulasi (8.3) ni qo’yamiz. U holda, r l p p dr du     2 2 1   (.8)

Bu formuladan ko’rinib turibdiki, ishqalanish kuchi truba o’qida nolga teng bo’lib, uning o’qidan devorlariga qarab chiziqli ortib boradi va devor sirtida eng katta qiymatga erishadi (8.1-rasm). S Dl h     21 (9) (8.9) tenglamada silindrik trubadagi uzunlik bo’yicha gidravlik yo’qotishni ishqalanish kuchi orqali berilgan. Endi bu formulaga (8.8) munosabatni qo’ysak.    2 1 2 2 1 2 2 p p R Rl R l p p He     Kesimlardagi bosim farqi (p 1 –p 2 ) ni (8.6) formuladan o’rtacha tezlik orqali ifodalasak: v R l v R l p p 2 2 2 1 3 2      va gidravlik yo’qotish formulasiga qo’ysak, quyidagi munosabatni olamiz: v D l Нl 2 8    (10) U holda gidravlik qiyalik uchun formula chiqarish qiyin emas. Buning uchun (8.10) ning ikki tomonini l ga bo’lamiz: v gD l Hl 2 32   (11) va oxirgi tenglikni quyidagicha yozamiz:

2 2 2 64 2 32 2 v gD vD v Dv gD J     Silindrik trubalar uchun Reynolds soni  vD Re Ko’rinishda yozilgani uchun 2 2 64 v gD R J e  Demak, laminar harakat vaqtida gidravlik qiyalik va bosimning pasayishi Reynolds soniga bog’liq ekan. Re 64 ko’rinishdagi miqdorni gidravlikada λ bilan belgilanadi: eR 64   (12) va ishqalanish koeffisienti deb ataladi. U holda energiyaning yo’qolishi va gidravlik qiyalik uchun quyidagicha Darsi-Veysbax formulasini olamiz: g v D l J g v D l He 2 , 2 2 2      (13) SHunday qilib, laminar harakat vaqtida truba uzunligi bo’yicha bosimning pasayishi va gidravlik qiyalik solishtirma kinetik energiyaga chiziqli bog’liq ekan. 3. Oqimning boshlang’ich bo’lagi. Yuqorda aytib o’tilgan harakat qonunlari trubadagi barqarorlashgan laminar oqimlar uchun to’g’ridir. Haqiqatda esa, trubaga endi kirgan suyuqlik boshlang’ich kesimdan boshlab ma‘lum masofa o’tgandan

keyingina laminar harakatga doir bo’lgan parabolik qonun bo’yicha taqsimlangan bo’ladi. Laminar harakatning trubada rivojlanishini quyidagicha tasavvur qilish mumkin. Hajmi juda katta idishdan suyuqlik trubaga kirsin va truba kirish qismining chekkalari yaxshilab dumaloqlangan bo’lsin. Bu holda boshlang’ich kesimda tezlik deyarli o’zgarmas bo’ladi. Bu qonun faqat chegara qatlam deb ataluvchi devor ustidagi yupqa qavatdagina bo’ziladi. Bu qavatda suyuqlikning devorga yopishishi natijasida tezlik keskin kamayib, devorda nolga tenglashadi. Shuning uchun kirish qismida tezlik chizig’i to’g’ri chiziq kesmasi (8.2-rasm) bilan aniq ifodalanadi. Kirish qismdan o’zoqlashgan sari devorlardagi ishqalanish kuchi ta‘sirida chegara qatlamiga yaqin qavatlarda harakat sekinlashib boradi va natijada bu qatlamning qalinligi oshib boradi. Oqimning ishqalanish kuchi hali ta‘sir qilmagan markaziy qismi esa bir butun harakat qilishni davom ettiradi, ya‘ni boshqacha aytganda markaziy qavatlarda tezlik deyarli bir xil bo’lgan holda chegara qatlamda tezlik kamaygani sababli yadroda tezlik oshadi. Shunday qilib, trubaning o’rta qismida tezlik oshib boradi, devor yaqinida usib boruvchi chegara qatlamda kamayadi. Bu jarayon chegara qatlam oqim kesimini butunlay egallab olmaguncha va yadro butunlay yo’q bo’lib ketguncha davom etadi (8.3-rasm). 3-rasm. Laminar harakatning trubada rivojlanib borishiga doir chizma .

Shundan keyin oqimning rivojlanishi tugab, tezlik chizig’i odatdagi laminar oqimga xos parabolik shaklni qabul qiladi. Trubaning boshlang’ich kesimidan doimiy parabolik tezlik vujudga kelguncha bo’lgan bo’lagi laminar harakatning boshlang’ich bo’lagi deb ataladi. Bu bo’lakning uzunligi quyidagi formula bilan aniqlanadi: L бош =0,028 R e D Bu formuladan ko’rinib turibdiki, boshlang’ich bo’lak Reynolds soniga va trubaning diametriga proporsional ekan.

ADABIY O TLAR 1. K. Sh. Latipov «Gidravlika, gidromashinalar, gidroyuritmalar» T.: «O’qituvchi» 1992 y 2. M. Ye. Deychi i dr. «Gidrogazodinamika» M.: Energoa tomizdat. 1984 g 3. I. L. Povx. «Texnicheskaya gidromexanika» L.: Mashinostroeniya 1986 g. 4. B. T. Yemtsev. «Texnicheskaya gidromexAniqa» L.: Mashinostroeniya 1986 g.

Похожие

Suyuqliklarning bеqaror harakati

Suyuqliklarning asosiy xossalari

Suyuqliklarning tеshik va naycha-lardan oqishi.

Trubalarda bosimning pasayishi. darsi formulasi.

Suyuqlikning barqaror harakati uchun uzluksizlik tenglamasi. ideal suyuqlik harakati uchun eyler tenglamasi