Suyuqlikning barqaror harakati uchun uzluksizlik tenglamasi. ideal suyuqlik harakati uchun eyler tenglamasi - Энергетика - Рефераты

Suyuqlikning barqaror harakati uchun uzluksizlik tenglamasi. ideal suyuqlik harakati uchun eyler tenglamasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

182.5 KB

Suyuqlikning barqaror harakati uchun uzluksizlik tenglamasi. ideal suyuqlik harakati uchun eyler tenglamasi Reja: 1.Elementar oqimcha uchun uzluksizlik tenglamasi. 2.To’la oqim uchun uzluksizlik tenglamasi. 3.Ideal suyuqliklar uchun harakat tenglamasi. Suyuqlik harakati uchun 4/ Eyler tenglamasi .

1.Elementar oqimcha uchun uzluksizlik tenglamasi Suyuqliklar harakati turlari ma‘lum bir qonuniyatlarga buysunadi harakatlanayotgan suyuqlik vaqt va muhitning koordinata bo’yicha o’zgaruvchi turli parametrlarga ega bo’lgan harakatdagi moddiy nuqtalar to’plamidan iborat. Odatda suyuqlikning o’zi egallab turgan fazoni butunlay to’ldiruvchi tutash jism deb qaraladi. Bu degan so’z tekshirilayotgan fazoni istalgan nuqtasini olsak, shu Еrda suyuqlik zarrachasi mavjuddir. Elementar oqimcha va oqim uchun uzilmaslik tenglamasi suyuqlikning tutash oqimining matematik ifodasi bo’lib xizmat qiladi. Suyuqlikning barqaror harakatini ko’ramiz. Elementar oqimcha uchun uzluksizlik tenglamasini chiqaramiz. Oqimda harakat o’qi L-L bo’lgan elementar oqimcha olamiz va uning 1-1 va 2-2 kesimlari orasidagi bo’lagini tekshiramiz (4.1-rasm). 1-1 kesimdagi yuza 1 dS , tezlik 1u , 2-2 kesimdagi yuza 2 dS , tezlik 2u bo’lsin va bu kesimlarda tegishli elementar sarflar 1 1 1 dSu q  va 2 2 2 dS u q  ga teng bo’lsin. Bu holda 1-1 va 2-2 kesimlar orqali utuvchi elementar sarflar teng bo’ladi: .2 1 q q  (1) Buni isbotlash uchun quyidagi ikki holni ko’ramiz: 1) q 1 >q 2 bo’lsin. Bu holda 1-1 va 2-2 kesimlar o’rtasida suyuqlik to’planishi yoki elementar oqimcha devorlari orqali tashqariga chiqishi mumkin degan xulosa chiqdi. Biroq yuqorida aytib o’tilgandek, elementar oqimcha devorlaridan suyuqlik o’tmaydi va uning ko’ndalang kesimlari o’tkazmasdir. Demak, bunday taxmin noto’g’ri ekanligi ko’rinib turibdi.

2) q 1 < q 2 bo’lsin. Bu holda 1-1 va 2-2 kesimlar orasida qaЕrdandir suyuqlik qo’shilib turish kerak yoki elementar oqimcha devorlari orqali ichkariga o’tib turishi kerak. Yuqoridagiga asosan bunday taxmin ham noto’g’ri ekanligi ko’rinadi. Shunday qilib (4.1) tenglik to’g’ri ekanligi isbotlandi. Elementar sarflar tengligidan quyidagi kelib chiqadi : 1 1dS u = 2 2dS u (2) 1-1 va 2-2 kesimlar ixtiyor tanlab olinganligi uchun elementar oqimchaning xohlagan kesimi uchun elementar sarf, teng bo’ladi, ya‘ni 1 1dS u = 2 2dS u = 3 3dS u =…..= n ndS u = cost (4.2) tenglama elementar oqimcha uchun uzluksizlik tenglamasi deb ataladi. 2.To’la oqim uchun uzluksizlik tenglamasi Yuqorida keltirilgan (4.2) tenglamadan ko’rinib turibdiki, elementar oqimchaning barcha kesimlarida elementar sarf bir xildir. (4.2) tenglamani quyidagicha yozish mumkin . 1 2 2 1 dS dS u u  Bundan elementar oqimchaning ixtiyoriy ikkita kesimidagi tezliklar bu kesimlar yuzasiga teskari proporsional ekanligi kelib chiqadi. To’la oqim uchun uzilmasilik tenglamasini chiqaramiz. Buning uchun elementar oqimcha uchun olingan uzilmaslik tenglamasidan foydalanamiz. Oqim sarfi cheksiz ko’p oqimchalar sarfining yig’indisidan iborat ekanligini (3.2-rasm) nazarga olib, (4.2) tenglamaning chap va o’ng qismini S 1 va S 2 yuzalar bo’yicha olingan integrallar bilan almashtiramiz.

.2 2 1 1 2 1 dS u dS u S S   (3.3) tenglamaga asosan ;1 1 1 1 1 S dS uS     2 2 2 2 2 S dS u S    bo’ladi. Shuning uchun 2 2 11 S S    (3) Tanlab olingan 1-1 va 2-2 kesimlar ixtiyoriy bo’lgani uchun 2 2 1 1 S S    = n nS S    ..... 3 3 = cost . Bu oqim uchun uzilmaslik tenglamasidir. Undan ko’rinadiki oqimning yo’nalishi bo’yicha ko’ndalang kesimlarning yuzasi va tezligi o’zgarib borishi mumkin. Lekin sarf o’zgarmaydi. (4.3) tenglamani quyidagicha ta‘riflash va yozish mumkin, ya‘ni oqimning kesimlardagi o’rtacha tezliklar tegishli kesimlarning yuzalariga teskari proporsionaldir: . 1 2 2 1 S S    3.Ideal suyuqliklar uchun harakat tenglamasi. Suyuqlik harakati uchun Eyler tenglamasi . Suyuqlik harakat qilayotgan fazoda tomonlari d x , d у , d z bo’lgan elementar hajm ajratib olamiz (4.2-rasm). U holda hajmga О x , О у , О z o’qlari yo’nalishida ta‘sir etuvchi kuchlar gidrostatikada suyuqliklar asosiy tenglamasini

chiqarganimizdek ifodalanadi. Bu Еrda farq suyuqlik harakatda bo’lganligi uchun bosim kuchlaridan tashqari inersiya kuchlari ham mavjudligidir. Shuning uchun gidrostatikada suyuqlikning muvozanat shartlaridan foydalangan bo’lsak, bu Еrda Dalamber prinsipidan foydalanamiz. U holda birlik massaga ta‘sir etuvchi inersiya kuchlarining teng ta‘sir etuvchisi x, u, va z o’qlarida quyidagi preksiyalarga ega bo’ladi: ; dt du a x x ; dt du a y y   . dt du a z z ( .4) Birlik massaga ta‘sir etuvchi bosim kuchlarining teng ta‘sir etuvchilari ; 1 x p     ; 1 y p     z p     1 (5) bo’ladi. Shuningdek, og’irlik kuchlari uchun x, u va z o’qlaridagi proporsiyalar X , Y, Z . (6) Endi x, u va z o’qlari bo’yicha Dalamber prinsipini qo’llasak, quyidagi differensial tenglamalar sistemasiga ega bo’lamiz: . 1 1 1               zp Z dtdu yp Y dtdu xp X dtdu z y x    (7) Bu tenglamalar sistemasi ideal suyuqliklar harakatining differensial tenglamasi deyiladi. U birinchi marta Eyler tomonidan suyuqliklar harakatini tekshirish uchun taklif qilingani uchun (1755 y) Eyler tenglamasi deb ham yuritiladi.

Yuqoridagi sistema uchta differensial tenglamadan iborat bo’lib , noma‘lumlar soni to’rtta: u x , u y , u z , p. Matematikada ko’rsatilishicha bunday holda yana bitta tenglama kerak bo’ladi. Ana shu to’rtinchi tenglama sifatida suyuqliklar haraktining uzilmaslik tenglamasini differensial shaklda yoziladi va u siqilmaydigan suyuqliklar uchun quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: 0       z u y u x u z y x (8) Oliy matematika kursidan ma‘lumki, ixtiyoriy vektor proeksiyalarining tegishli koordinatalar bo’yicha hosilalari yig’indisi divergensiya deyiladi. U holda . divU z u y u x u z y x          Buni nazarga olsak, (4.8) qisqacha quyidagicha yoziladi: 0 divU Murakkab funksiyaning to’liq differensiali haqidagi qoidaga asosan ,t z z u t y y u t x x u x u dt du x x x x x                (9) lekin koordinatalardan vaqt bo’yicha hosilalar tezlik proeksiyalarini beradi, ya‘ni ;xu t x    ;yu t y    .zu t z   (10) Buni nazarda to’tgan holda (4.9) ni quyidagicha yozish mumkin

. z u u y u u x u u x u dt du x z x y x x x x            (11) Shuningdek, z yu u , funksiyalarning vaqt bo’yicha to’liq hosilalarini ham quyidagicha ifodalash mumkin: , z u u y u u x u u x u dt du y z y y y x y y            (12) .z u u y u u x u u x u dt du z z z y z x z z            (13) (4.11), (4.12), (4.13) larni (4.8) ga qo’yib, ideal suyuqliklar differensial tenglamasini quyidagicha yozish mumkin: x p X z u u y u u x u u x u x z x y x x x                 1 y p Y z u u y u u x u u x u y z y y y x y                 1 (14) . 1 z p Z z u u y u u x u u x u z z z y z x z                

ADABIY O TLAR 1. K. Sh. Latipov «Gidravlika, gidromashinalar, gidroyuritmalar» T.: «O’qituvchi» 1992 y 2. M. Ye. Deychi i dr. «Gidrogazodinamika» M.: Energoa tomizdat. 1984 g 3. I. L. Povx. «Texnicheskaya gidromexanika» L.: Mashinostroeniya 1986 g. 4. B. T. Yemtsev. «Texnicheskaya gidromexAniqa» L.: Mashinostroeniya 1986 g. 5. I. O. Protodyakonov i dr. «Gidrodinamicheskiy osnov protsessov v ximicheskoy texnologii» L.: Ximiya 1987 . 6. O. M. Todes i dr. «Apparat s kipyashim zernistm sloyam» L.: Ximiya 1981 g.

Похожие

Suyuqliklar uchun bernulli tenglamasi

Real suyuqliklar va gazlar uchun bernulli tenglamasi.

Suyuqlikning harakat turlari. Oqim chizig’i va uning tenglamasi

Suyuqlik harakatining tartiblari va gidrodinamik o’xshashlik asoslari.

Suyuqliklarning bеqaror harakati