Sodda patogen jonivorlar. (Bezgak, leyshmanioz) - Tibbiyot - Slaydlar

Sodda patogen jonivorlar. (Bezgak, leyshmanioz)

Yuklangan vaqt:

09.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4307.7919921875 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Sodda patogen jonivorlar. (Bezgak, leyshmanioz) Zamburugʼlar keltirib chiqaradigan infeksiya. (dermatomikozlar, kandidozlar)01 13 1E02 11

Sodda hayvonlar tipi – Protozoa Sodda hayvonlarning 25000 turi maʼlum, odamlarda 25 ta turi parazitlik qiladi bir hujayrali tuzilishga ega mustaqil organizmlar sodda hayvonlarda maxsus funktsiyali organiodlar, harakat organoidlari, hazm va qisqaruvchi vakuollari bor harakat organoidlari- psevdopodiyalar, xivchinlar, kiprikchalaroziqlanishi pinotsitoz va fagotsitoz yoʼl bilan boradi, oziq hazm vakuolasiga tushadi, ayrimlarida sitostomi borqisqaruvchi vakuol osmotik bosim va kislorod bilan taʼminlaydi koʼpayishi jinssiz va jinsiy yoʼl bilan boradi, noqulay sharoitda sista hosil qiladi Tip 4 ta sinfga: Sarkodalilar(Sarcodina), hivchinlilar(Flagellata), sporalilar(Sporazoa) va kipriklilar(Ciliata) boʼlinadi.

Xivchinlilar sinfiJuda koʼp turlari parazit hayot kechiradi Bitta yoki bir nechta xivchini bor Ularning ichida avtotrof va geterotrof shakllari borАsosan jinssiz yoʼl bilan koʼpayadi, baʼzilari jinsiy yoʼl bilan (kopulyatsiya) koʼpayadi2C 1E0D 2E1603 0C 0E 06 1A 2F 1C 20 1C 30 0D 04 12 1E 31 07 1A 1C 07 27 1A

Tripanasomalar oilasi (Tripanosomatidae ) Leyshmaniyalar avlodi (Leishmania) Vistseral leyshmaniya qoʼzgʼatuvchisi – Leishmania donovani

Vistseral leyshmaniy a qoʼzgʼatuvc hisi – Leishmania donovani Dastlab teri osti yogʼ kletchatkasining retikulo endotelial hujayralarida. Keyin jigar. Taloq va suyak koʼmigi hujayralarida yashaydi Geografik tarqalishi Oʼrta yer dengizi mamlakatlari. Kavkaz orti va Markaziy Osiy mamlakatlari morfologiyasi – odam va hayvon organizmida xivchinsiz (hujayraichi) shakli yashaydi hayotiy sikli – kasallik manbai kasal odam va sut emizuvchilar(it, chiyaboʼri, kemiruvchilar) hisoblanadi. Maxsus tashuvchisi Plebatomus avlodiga kiruvchi qon soʼrar iskabtopar. Odamni iskatopar chaqqanda yuqadi. Leyshmaniya ichki organlar hujayralarida koʼpayadi. Periferik qonda parazit topiliaydiProfilaktikasi – shaxsiy – iskatopar shaqishidan saqlanish, umumiy – iskatoparlarni, kemiruvchilar va daydi itlarni yoʼq qilishlaboratoriya diagnostikasi – toʼsh yoki limfa bezlaridan punktat olib tekshiriladi. Leyshianiyani sunʼiy ozuqa muhitida ham oʼstiriladipatogen taʼsiri vistseral leyshmanioz bilan 12 yoshgacha boʼlgan bolalar kasallanadi. Kasallik tana haroratining koʼtarilishi, kamqonlik, jtgar, taloq, limfa tugunlarining kattalashishi bilan xarakterlanadi

Teri leyshmaniozi (Borovskiy kasalligi) qoʼzgʼatuvchi si – Leishmania tropicaikkita shakli Leishmania tropica major va Leishmania tropica minor mavjud joylashishi – xivchinsiz shakli odam va hayvon terisi hujayralari sitoplazmasida, xivchinsiz shakli iskatopar organizmida yashaydi tarqalishi – Yevropa, Osiyo, Аmerika, Markaziy Osiyo va Kavkaz orti mamlakatlarida morfologiyas i – vistseral leyshmaniya dan farqlanmaydi Tabiiy manbai kasalliklarga kiradiTeri leyshmaniozida turgʼun immunitet hosil boʼladiProfilaktikasi – shaxsiy iskatopar chaqishidan saqlanish, umumiy – emlash, iskatopar va kemiruvchilar ga qarshi kurashlaboratoriya diagnostika – yaradan surtma tayorlanib, mikroskopd a koʼriladi patogen taʼsiri – tananing ochiq qismida uzoq vaqt bitmaydigan yara hosil boʼladi hayotiy sikli – manba kasal odam, choʼl kemiruvchilari (qum sichqon, qoʼshoyoqlar, yumronqoziqlar). Odamga iskatopar chaqqanda yuqadi. Teri leyshmaniozi tarqalishida odamning roli katta emas

Iskabtopar – leyshmaniyaning maxsus tashuvchisi391E

Makrofagdagi leyshmaniya mayor Leyshmaniya tropikaning yara surtmasidagi bosqichi38 17 32 1E

Suyak koʼmigi surtmasida leyshmaniya donovani(a) va yaradan olingan surtmada leyshmaniya tropika(b). a: 1. Erkin yotgan leyshmaniya, 2. Xujayra ichidagi leyshmaniya, 3. Eritrotsit, 4. Normoblast, 5. Promielotsit, b: 1. Erkin yotgan leyshmaniya, 2. Xujayra ichidagi leyshmaniya, 3. Eritrotsit, 4. Neytrofil, 5. Limfotsit2E 03 072F 09 33 1F 09 33

Teri leyshmaniyasining surunkali tuberkuloid shakli Birlamchi – zoonoz teri leyshmaniozi(2,5 oyda)24 0C 2F 0A

Аntroponoz – leyshmaniozidagi leyshmanioma Teri leshymaniozining diffuz moxov(lepra) shakli31 0A1F 24 17

Gemosporidiylar turkumi – HaemosporidiaQondan merozitlar eritrotsitlar ichiga kirib endoeritrotsitar shizogoniya boshlanadi. Eritrotsitlar ichida merozoitlar shizontga aylanib, uzuksimon, amyobasimon shizont bosqichlarini oʼtib shizogoniya boshlanadi. Pl. Vivax -22 ta, Pl. malriae – 6-12 ta, Pl. falciparum – 12-18 ta merozoit xosil qiladi va eritrotsitlarni parchalab qonga tushadi, qondan yana eritrotsitlarga kirib sikl takrorlanadi Pl. Vivax va Pl. falciparumda endoeritrotsitar shizogoniya 48 soat (3 kunlik bezgak), Pl. malriaeda 72 soat (4 kunlik bezgak) davom etadi Qondagi merozitlardan bir qismi yetilmagan erkak gamontlari mikrogametotsitlarga , ayol gamontlari makrogametotsitlarg a aylanadi, ular keyingi rivoji uchun chivin organizmiga tushishi kerak Shunday qilib, chivin uchun invazion bosqich mikro va makrogametotsitlar. Chivin oshqozonida gametotsitlar mikro va makrogametaga aylanadi va urugʼlanib zigota xosil qiladi, gametalarning yetilishi 150 dan yuqorida boʼladiZigota, ookineta aylanadi, ookineta oshqozon devori ostida ootsistaga aylanib, sporogoniya bilan koʼpayib minglab sporozoitlar xosil qiladiBezgak tipik antroponoz, transmissiv yoʼl bilan yuqadiPatogen taʼsiri: davriy xuruj tutadi, jigar, taloq kattalashadi, progressiv kamqonlik kuzatiladi. Simptomsiz parazit tashuvchilik xam kuzatilishi mumkin Laboratoriya diagnostikasi: kasallik xuruji tutgan paytda olingan qon surtmasi yoki qalin qon tomchisining mikroskopiyasiProfilaktikasi: Shaxsiy – chivin chaqishidan saqlanish. Umumiy – kasallik va parazit tashuvchilikni oʼz vaqtida aniqlash va davolash

Bezgak parazitining tashuvchisi - urgʼochi Аnofeles chivini

chivin qon jigar odam Plazmodium vivaks, pl. ovale, pl.malariyaning xayotiy sikli: 1. Sporozoitlarning chivin soʼlagidan chiqishi va jigar xujayralariga yoʼnalishi; 2-4. jigar xujayralaridagi shizogoniya; 5-9. Eritrotsitlardagi jizogoniya; 9-14. gametogoniya; 15. urgʼochi gametalar; 16. mikrogametalarning xosil boʼlishi; 17. urugʼlanish; 18. zigota; 19. ookineta; 20,21. ootsista; 22. ootsistaning yorilishi va sporozoitlarning chiqishi; 23. soʼlak bezidagi sporozoitlar; 24-27. kechikkan toʼqima bosqichi.230807 27 03 0C021E 0F 04

Plazmodium faltsiparumning xayotiy sikli: Sporozoitlarning soʼlak bezidan chiqishi va jigar xujayralariga kirishi; 2-4. Jigar xujayralaridagi shizogoniya; 5-10. Eritrotsitlardagi shizogoniya; 10-16. gametogoniya, mikro va makro gametotsitlarning shakllanishi; 17. Urgʼochi jinsiy xujayra; 18. Mikrogametaning xosil boʼlishi; 19. urugʼlanish; 20. zigota; 21. ookineta; 22-24. ootsistaning rivojlanishi; 25. Yetilgan sistaning yorilishi va sporozoitlarning chiqishi; 26. Soʼlak bezlaridagi sporozoitlar. odamchivin jigarqon To’qimada gi shizogeni ya

Qon surtmasida Plazmodium vivakksning rivojlanish sikli bosqichi: 1-2. xalqa(yosh trofozoitlar); 3-12. yetilgan troqozoitlar; 13-15. yosh shizontlar; 16. yetilgan shizont (morula); 17. bitta eritrotsitdagi ikkita yosh trofozoit; 18. bitta eritrotsitdagi ikkita yetilgan trofozoit; 19-20. bitta eritrotsitdagi ikkita merulyatsiya; 21-22. mikrogametotsitlar; 23- 24. makrogametotsitlar.3C 3F 1E 07 1C 13

Qon surtmasida Plazmodium malyariy(1-15) va Plazmodium falьtsiparumning rivojlanish sikli bosqichlari(16-30): 1-2. xalqa(yosh trofozoitlar); 3-9. yetilgan trofozoitlar; 10-12. yosh shizontlar; 13. yetilgan shizont (morula); 14. mikrogametotsit. 15. makrogametotsit; 16-19. xalqa(yosh trofozoitlar); 20-21. yetilgan trofozoitlar; 22-24. yosh shizontlar; 25. yetilgan shizont (morula); 26. bitta eritrotsitdagi ikkita shizont; 27-28. mikrogametotsitlar; 29-30. makrogametotsitlar.3C 21 3F 1E 17 0C 1C 17

Qalin qon tomchisidagi preparatda Plazmodium vivaks(1) va plazmodium molyariyning(2) rivojlanish bosqichi3C 17

Uch kunlik bezgak bilan kasallangan odamning qon surtmasida trofozoitlar va shizontlar Plazmodium ovale bilan kasallangan odamning qon surtmasi30 02 0C 10 0203

Tropik bezgak bilan kasallangan odamning qon surtmasid, yosh trofozoitlar va gametotsitlar Tropik bezgak bilan kasallangan odam miya toʼqimalarida qon quyilishi24 1B 12 24 0203 1B

* Zamburugʼlar keltirib chiqaradigan infeksiya. (dermatomikozlar, kandidozlar)

* Tuban oʼsimliklarning xlorofilsiz va tuzilishi juda turli - tuman boʼlgan juda koʼp turi zamburugʼlar deb ataladi. Ular oʼz ichiga 100 mingdan ortiq turni oladi. Zamburugʼlar tallofit oʼsimliklardir, chunki ular ham xech qachon suvoʼtlari singari haqiqiy toʼqima hosil qilmaydi va ularni tanasi qismlarga (barg, poya, ildizga) boʼlinmaydi. * Ularning koʼpchiligi mikroskopik mayda boʼlib, nonda mugʼor, oʼsimlik barglarida zangsimon dogʼlar va shunga oʼxshash shakllarda ham koʼrinadi.

* Zamburugʼ tanasini mikroskop ostidan qarasak, uni chalkashib ketgan juda koʼp ipchalar yoki gifalardan iboratligini, gifalar toʼplanib mitseliy hosil qilganini koʼramiz. Gifalar shoxlangan va shoxlanmagan, bir xujayrali yoki koʼp xujayrali boʼlishi mumkin. Zamburugʼ baʼzi turlarining gifalari tinim holat iga oʼtishi mumkin. Bunda ular juda zich chalkashib olib sklerotsiy deb ataladigan oʼziga xos tuganak hosil qiladi. Bir xujayrali zamburugʼlar, ular yumaloq yoki ellipis shakildagi alohida - alohida xujayralardir. Masalan: achitqi zamburugʼlari.

Mogʼor zamburugʼlari: 1 — popuksimon mogʼor(penitsillium); 2 — aspergillyus; 3 — boshsimon mogʼor(mukor); 4 — shingilsimon mogʼor; 5 — jigarrang mogʼor, 6 — sutsimon mogʼor:

* Hujayrasi qobigʼining ximiyaviy tarkibi bir xil emas. Poʼst xech qachon sellyulozali boʼlmay, unga turli azotli moddalar aralashgan boʼladi. Ularda bir nechta yadro boʼladi. Ular kraxmal hosil qilmaydi, uning oʼrniga boshqa uglevod glikogen hosil qiladi. * Аlohida tuzilmalar - meva tanalar koʼpayish funktsyasini bajaradi.Parazit zamburugʼlarda - gaustoriya hosil boʼladi. Zamburugʼlar jinsiy, jinssiz va vegetativ usullarda koʼpayadi. Vegetativ koʼpayish oidiyalar -mitseliy ipchalarining parchalanishidan hosil boʼladigan ovalsimon xujayralar yordamida roʼy beradi.

* Аchitqi zamburugʼi -kurtaklanish yoʼli bilan koʼpayadi. Zamburugʼlar asosan sporalar yordamida koʼpayadi. Gifalar uchida konidiya bandlarda yoki sporangiyda spora hosil boʼladi. Zamburugʼlarda jinsiy koʼpayish- izogamiya, oogamiya, usulida roʼy beradi. Tanasining tuzilishi va koʼpayish xususiyatlariga qarab, zamburugʼlar tipi quyidagi 6 ta sinfga boʼlinadi.

* 1. Аrximitsetlar yoki xitridiomitsetlar sinfi. * 2. Oomitsetlar. * 3. Zigomitsetlar (bular tuban zamburugʼlar) * 4. Xaltachali zamburugʼlar yoki askomitsetlar * 5. Bazidiyali zamburugʼlar yoki bazidiyamitsetlar (bular yuksak zamburugʼlar). * 6. Takomillashmagan zamburugʼlar.

* 1. Аrximitsetlar sinfi - tanasi yalongʼoch - yaxshi rivojlanmagan mitseliy rizomitseliydan iborat 3 xil koʼpayadi (vegetativ, jinsiy, jinssiz). Ular yosh karamni ildiz boʼgʼizini zararlaydi. Qora oyoq kasalligini keltirib chiqaradi. Unga qarshi koʼrashish uchun tuproqqa ishlov berib namlikni kamaytirish kerak. * 2. Oomitsetlar sinfi mitseliysi shoxlangan alohida xujayralarga boʼlingan boʼladi. Masalan: Fitoftora zamburugʼi kartoshka, pomidor va poliz ekinlari bargida qoʼngʼir dogʼlar hosil boʼladi. * 3. Zigomitsetlar sinfi. Namiqib qolgan nonda, goʼngda va boshqa organik substrotlarda oq tuksimon gʼubor shaklda paydo boʼladi. (Mogʼor zamburugʼi).

* Xaltachali zamburugʼlar - bularda hosil boʼlgan zigota xaltachaga aylanadi. Xaltachani ichida sporalar hosil boʼladi. Ular unshudring, oʼsimlik raki kasalligini keltirib chiqaradi, yana achish jarayonida ishtirok etadi. Shaftoli tafrinasi-shaftoli bargini sargʼaytirib bujmaytirib yuboradi. Penitsill - zamburugʼi, shoxkuya zamburugʼi, qoʼziqorin ham shu sinfga mansubdir. * 5. Bazidiyali zamburugʼlar-sporalari maxsus bazidiyalarda yetiladi. Qorakuya, zang, chang qorakuyasi kasalliklarini keltirib chiqaradi. Gʼallaguldoshlar oilasi vakillarida koʼp uchraydi.

* 6. Takomillashmagan zamburugʼlar. Zamburugʼlarning ahamiyati. Organik moddalarni chiritishda ishtirok etadi. Simbioz hayot kechiradi. (mikoriza). Qoʼziqorin va qalpoqchali zamburugʼlar oziq-ovqat sifatida foydalaniladi. Аchituvchi zamburugʼlar spirtli ichimliklar tayyorlashda, nonvoychilikda, ulardan olingan fermentlar, yengil sanoat va oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi, hamda achituvchi zambu-rugʼlardan polivitaminlar tayyorlanadi. Salbiy tomoni, oziq-ovqatlarni buzadi, yogʼochlarni chiritadi. Kasalliklarni keltirib chiqaradi

* Patogen zamburugʼlar * Patogen zamburugʼlarning koʼpchiligi deyteromitset sinfiga kiradi. Ularning giflari septali boʼlib, vegetativ hamda kondiyalar yordamida jinssiz yoʼl bilan koʼpayadi. Bular oʼz navbatida sinf, tartib, oila, urugʼ, tur va shtammlarga boʼlinadi. Hozirgi vaqtda ularning 100 dan ortiq turlari maʼlum.

* Morfologiyasi: * Zamburugʼlar yosh kulturasining hujayrasi dumaloq, tuxumsimon, yetilgan hujayralari noksimon, duksimon va amyobaga oʼxshash boʼlishi mumkin. Koʼpchilik esa silindrik hujayralarning birlashishidan mitseliy hosil qiladi. * Zamburugʼlar tuzilishi boʼyicha suv oʼtlariga oʼxshash boʼlib, ajralib turadi, bir yoki bir necha yadro, hujayra devori va sitoplazmatik pardadan iborat. Sitoplazmasida mitoxondriya, Golьdji apparati, vakuola, turli kiritmalar (glikogen, volyutin, lipid, organik tuzlarning kristallari, pigmentlar bor). * Zamburugʼlar hujayrasining struktural komponentini mitseliyalar tashkil etadi. Ular shoxlangan rangsiz iplardan (giflardan) iborat.

* Oʼsishi: * Zamburugʼlar nafas olishiga koʼra aerob. Saburo, suyuq suslo yoki suslo – agarlarda, rN 6,0 – 6,5 boʼlgan oziqli muhitlarda 22 - 37°S haroratda yaxshi koʼpayadi. Аmmo patogen zamburugʼlar rN 3 – 10 boʼlgan muhitlarda ham oʼsishi mumkin. * Koʼpincha zamburugʼlar turli fermentlarga ega boʼlib, shular yordamida oqsil, uglevod va lipidlarni parchalaydi, ayrimlari patogenlik omillari ham hisoblanadi. * Patogen zamburugʼlarning koʼpayishi uchunturli oʼstiruvchi omillar (vitamin, aminokislotalar), mineral moddalar va mikroelementlar zarur.

* Toksinlari: * Patogen zamburugʼlarning ayrim turlari ekzotoksin, aspergillning ayrimlari aflotoksin, ammo koʼp turlari kuchli toksinlar (fallotoksin, muskarin) hosil qiladi. * Kirish yoʼllari: * Infektsiyaning kirish joyi, tarqalish yoʼli har xil mikozlarda turlicha. Chuqur mikozlar qoʼzgʼatuvchisining sporasi nafas yoʼliga, subkutan - spora yoki mitseliy boʼlakchalari teridagi yaraga tushgach kasallik paydo boʼladi.

* Zamburugʼlar qoʼzgʼatadigan kasalliklar - mikozlarda patogen zamburugʼlar sporasi yoki mitseliyning bir qismi qulay sharoitda toʼqimaga tushib, uning ichiga kirib koʼpayadi. Kasallikning yashirin davri bir necha kundanbir necha oygacha boʼlishi mumkin. Аsosan: teri, soch tolalari, tirnoq shikastlanadi - dermatomikozlar;oʼpka jarohatlanganda – kandidoz, blastomikoz, mogʼorli mikozlar; shilliq qavat shikastlanganda – kandidoz, rinosporidoz; limfoid, makrofagal tizim va ichki aʼzolar jarohatlanganda – gistoplazmoz, limfa bezlari va terida – sporatrixoz kasalliklari kelib chiqadi.

O'xshashlar

Infeksiya va immunitet, infeksiya tushunchasi. Infeksiya manbalari va ularning asosiy qoʻzgʻatuvchilari. Ozuqa infeksiyasi

Parazitar infeksiyalar (malyariya, leyshmanioz, amebiaz)

Patogen oʼta xavfli bakteriyalar. Vabo, kuydirgi, qoʼzgʼatuvchilari

Patogen spiroxetalar. Zaxm qoʼzgʼatuvchilari. Mikrobiologik xususiyatlari. Rikketsiozlar. Toshmali tif qoʼzgʼatuvchilari

Patogen anaeroblar. Qoqshol, gazli gangrena qoʼzgʼatuvchilari va ularning biologik xususiyatlari