logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tibbiyot
  4. Immunofluoressensiya reaksiyasi

Immunofluoressensiya reaksiyasi

Yuklangan vaqt:

18.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

35.177734375 KB
Ko'chirib olish
Immunofluoressensiya reaksiyasi Reja: 1. Immunofluoressensiya reaksiyasi (Fluoressensiyalanadigan antitelolar usuli)ning mohiyati. 2. Immunofluoressensiya reaksiyasining asosiy komponentlari. 1. Fluoressensiyalanadigan antitelolar usuli asosida lyuminissensiya hodisasi yotadi. Uning mohiyati shundan iborat-ki, ba’zi narsalarning atomlari turli xil energiyani (yorug’Iik, elektr va boshqa) yutib, qo’zg’algan holatga o’tadi, keyin avvalgi holatiga qaytib, yutgan energiyani yorug’ nurlanish ko’rinishida ajratadi. Lyuminissensiya fluoressensiya yoki fosforessensiya ko’rinishida kuzatiladi. Fluoressensiya - qo’zg’atuvchi yorug’llik nuri ta’siri vaqtida paydo bo’lib, u tugashi bilan to’xtaydigan nurlanish. Fosforessensiya - uzoq vaqt, hatto qo’zg’alish jarayoni tugaganda ham davom etadigan nurlanish. Tirik organizm moddalarining ko’pchiligi o’z fluoressensiyasiga ega (bu xodisa birlamchi yoki autofluoressensiya deb ataladi), lekin ularning intensivligi past. Birlamchi intensiv fluoressensiya xususiyatiga ega va fluoressensiyalanmaydigan moddalarga fluoressensiyalanish xususiyatini berish uchun ishlatiladigan narsalar fluoroxromlar (fluoressensiyalovchi bo’yoqlar) deb ataladi. Bunday fluoressensiya ikkilamchi fluoressensiya deyiladi. Fluoroxromlar lyuminissent mikroskopiyada kuchsiz birlamchi fluoressensiyaga ega biologik ob’yektlarga ishlov berish uchun juda keng qo’llaniladi. Fluoressensiya yorug’ligi to’lqin uzunligi, qo’zg’atuvchi yorug’liginikiga nisbatan katta bo’ladi. Agar qo’zg’atuvchi yorug’lik ko’k bo’lsa, unda fluoressensiyalovchi yorug’lik - yashil bo’ladi. Fluoressensiyani qo’zg’atish uchun lyuminissent mikroskopida yaqin ultrabinafsha yoki spektrning ko’k-binafsha qismi ishlatiladi. Bu maqsadda maxsus mikroskoplar ishlatiladi. Hozirgi vaqtda laboratoryalarda ML-1, ML-2, ML-3 va "Lyumam" seriyali lyuminissent mikroskoplari ishlatiladi (rasm 1). Lyuminissent mikroskop xonaning qorong’u qismida, qimirlamaydigan mustahkam stolga o’rnatiladi. Xona ventelyasiyasi yaxshi bo’lishi kerak. Tok kuchi ish vaqtida 4 - 5 A bo’lsa lampa 5-10 daqiqadan keyin to’liq yorug’lik kuchiga ega bo’ladi. Lyuministent mikroskopiyada yuqori sifatli fluoressensiyalanmaydigan immersiya yog’idan foydalaniladi. Virusofogiya amaliyotida lyuminissentli mikroskopiya ikki asosiy usulda ishlatiladi: fluoroxromlash va fluoressensiyalanadigan antitelolar usuli. Fluoroxromlash - bu preparatda yorug’likning kuchi va kontrastligini orttirish maqsadida uni fluoroxrom bilan ishlov berish. Hozirgi vaqtda maxsus fluoroxromlar to’plami ishlab chiqarilgan. Ularning akridin va tiozil guruhlari keng qo’llaniladi. Fluoroxromlarning ko’pincha juda kam miqdordagi suvdagi eritmasi ( 1:1000 dan 1:1000 000) ishlatiladi. Fluoroxromlash uchun preparatlarni ikki usulda tayyorlash mumkin: a) yangi tamg’ali surtmaga (organ, shilimshiq qavat qirindilaridan tayyorlangan) yoki zararlangan hujayra suspenziyasiga 1 - 2 tomchi akridin oranjeviyning ishchi eritmasi (1:10 000) tomdirib, yopqich oyna bilan yopiladi. Preparat tayyorlangandan keyin 10-20 daqiqa davomida lyuminissent mikroskopda ko’riladi. b) patologik materialdan olingan tamg’ali surtmalar yoki zararlangan hujayra kulturalari (yopqich oynachada), 15 - 30 daqiqa davomida 96° li eti spirtida fiksasiyalanadi, Xenks eritmasida yuviladi, preparatga 1 - 2 tomchi akridin eritmasi (1:10 000) tomdirib, 10 - 12 daqiqa dan keyin yopqich oyna bilan yopib tekshiriladi. Natijada hujayra yadrosidagi DNK yashil nurlanish beradi, sitopfazmadagi RNK esa qizil yoki to’q sariq rangda nurlanadi. Masalan: Adenovirus saqlovchi preparatda uning DNKsi yadroda har xil o’lchamli donachalar ko’rinishida yashil rangda nurlanadi. RNK saqlovchi gripp virusidan tayyorlangan preparatda esa, virusli material hujayra sitoplazmasida qizil donachalar ko’rinishida bo’ladi. DNK yoki RNKning kelib chiqishini farqlash uchun (hujayranikimi yoki virus) preparatlarni RNK - aza yoki DNK - azaning 0,5% li eritmasi bilan 5 - 10 daqiqa ishlov beriladi yoki ultrabinafsha nurlari bilan nurlanadi. Natijada hujayra DNK va RNKlari nurlanishi darhol yo’qoladi, viruslarniki esa yana 20 - 30 daqiqa davom etadi. Oddiy fluoroxromlash usuli murakkab emas, lekin ko’pchilik hollarda kasallik qo’zg’atuvchilarini to’liq farqlashga imkon bermaydi. Fluoressensiyalanadigan antitelolar usuli (FAU), yoki immunofluoressensiya reaksiyasi (IFR). Ushbu usulning prinsipi shundan iborat-ki, fluoroxrom bilan biriktirilgan antitelolar gomologik antigen bilan maxsus bog’lanish qobiliyatini saqlab qaladi. Hosil bo’lgan antigen + antitelo kompleksi lyuminissent mikroskopda fluoroxrom hisobiga o’ziga xos xarakterli nurlanish beradi. Demak, IFR yordamida serologik reaksiyaning birinchi fazasini kuzatish imkoni paydo bo’ladi; ushbu usulning maxsusligi bilan birga sezuvchanligi yuqoridir. 2. Antitelolar geteroantitelolardan tozalangan, faolligi yuqori virusga qarshi giperimmun zardoblardan olinadi. Zardoblarning gomogen fraksiyalarini ajratib, undagi antitelolar fluoroxrom bilan ishlov beriladi. Fluoroxrom sifatida FITS - fluoressein izotiosionat (yashil nurlamsh) va RSX - rodamin sulfoxlorid (qizil nurlanish)lar ishlatiladi. Fluoroxrom bilan belgilangan antitelolar kon ‘yugat deb ataladi. Kon’yugatlarni -20 C yoki yanada pastroq haroratlarda germetik yopiq idishlarda saqlash taklif etilgan. Kon’yugatni 1:10 000 tiomersal bilan konservasiya qilib ham 4°C da saqlash mumkin. Fluoressensiyalanadigan zardoblar va ularning globulinli fraksiyalari liofillangan holatda uzoq vaqt faolligini saqlaydi. Kon’yugatning har bir seriyasini ishlatishdan avval tajribada uning ishchi eritmasi tekshiriladi. Buning uchun preparatlar har xil suyultirishdagi kon’yugat bilan bo’yaladi (albatta preparat yorlig’ida ko’rsatilganidan 1 - 2 marta yuqori va past suyultirishda), intensiv nurlanish beradigan eng yuqori suyultirish tanlab olinadi va ikki hissa ko’paytiriladi. Preparat tayyorlash: Bu usulda tekshirish uchun surtma, tamg’a, gistologik kesma va hujara kulturalari ishlatiladi. Predmet oynachalari yupqa, toza, yog’sizlangan, rangsiz, tirnalmagan bo’lib, spirt yoki spirt -efirda saqlanadi. Toza oynachalarni ishlatishdan oldin spirt alangasidan o’tkazib, sovutish kerak. Predmet oynachaning maxsus tayyorlangan xira joyiga qalam bilan yoziladi. Tamg’ali surtmalar virusning eng ko’p to’planishi mumkin bo’lgan organlar va to’qimalardan tayyorlanadi. Tayyor surtmalarni havoda quritib, keyin fiksasiyalanadi va tekshirish boshlanguncha sovutgichda saqlanadi. Virusli antigenlar uchun -10 - 15°C gacha sovutilgan toza aseton yaxshi fiksator hisoblanadi, metil spirtini ham ishlatish mumkin. Preparatlar 10 -20 daqiqa fiksasiyalanadi. Fiksasiyaning davomiyligi va harorati virus turiga bog’liq. O’ta xavfli kasalliklarda fiksasiya vaqti uzaytiriladi. Masalan, quturush virusi bilan ishlaganda preparatlar fiksasiyasi 4 soatdan kam bo’lmasligi kerak. Virusologiya amaliyotida lyuminessent mikroskopni asosan ikki usulda ishlatiladi: fluoroxromlar (nur beruvchi ranglar bilan bo’yash) va nurlanuvchi antitelolar usulida. Fluoroxromlash-preparatlarni nur sochish quvvatini va kontrastligini oshirish maqsadida fluoroxromlar bilan ishliv berish. Hozirgi vaqtda mamlakatimiz sanoatida maxsus fluoroxrom to’plamlari chiqariladi.Eng ko’p qo’llaniladigan akridin guruhi (to’q sariq akridin, sariq akridin va boshqalar) va tiozil guruhi (primulin). Fluoroxromlarning past konsentratsiyadagi suvdagi eritmalari ko’p ishlatiladi (1:1000 dan to 1:1000000). Fluoroxromlash usulini ayrim viruslarni (chechak,Born kasalligi, adenovirus kasalliklarida) o’rganishda qo’llash mumkin. Ularning orasida to’q sariq akridin katta ahamiyatga ega, u nuklein kislotalarning polixromatik fluoressensiyasini chaqiradi. Asosiy adabiyotlar 1. Вербицкий А.А., Алешкевич В.Н и др. Микробиология и иммунология. Учебное пособие Минск-2019. 2. Salimov X. va boshqalar. Epizootologiya. Darslik. Toshkent, 2016 yil . Xorijiy adabiyotlar 1. Fenner’s. Veterinary Virology (United States of America 2016 year). 2. M.Jackson Veterinary clinical pathology. America 2010 year. Qo’shimcha adabiyotlar 1. Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 29 b. 2. Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.“O’zbekiston” NMIU, 2017.– 47 b. 3 . Bazarov X.K., Abdulakimova A.B. Veterinariya virusologiyasidan o ’ quv qo ’ llanma. Samarqand 2016 y. 4. Самуйленко А.Я., “Инфекционная патология животных” Том 1 Москва 2009. 5. Петров Р.В. Иммунология. Учебник. Москва 1983 й Internet saytlari : 1 . www.Ziyo.net.uz . 2. www.vetjurnal.uz 3. www.sea@mail.net21 4. www.veterinariy.actavis 5. www. fvat@.academy.uzsci.net

O'xshashlar

Immunofluoressensiya reaksiyasini qoyish usullari
Agglutinatsiya reaksiyasi
Gemagglyutinatsiya reaksiyasi
Gemadsorbsiya reaksiyasi va gemadsorbsiyani to’xtatish reaksiyasi
Bilvosita gemagglyutinatsiya reaksiyasi