Immunofluoressensiya reaksiyasini qoyish usullari - Tibbiyot - Slaydlar

Immunofluoressensiya reaksiyasini qoyish usullari

Yuklangan vaqt:

18.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

37.04296875 KB

Ko'chirib olish

Immunofluoressensiya reaksiyasini qoyish usullari Reja: 1. Fluoressesiyalanadigan antitelolarni qo’llashning bevosita usuli. 2. Fluoressesiyalanadigan antitelolarni qo’llashning bilvosita usuli.

1. Immunofluoressent usuli bilan tekshirish olib borilganda, surtma, tamg’a, gistologik kesmalar va o’stirilgan hujayralardan foydalaniladi. Ishlatiladigan buym oynalari yupqa, toza yog’sizlantirilgan va tirnalmagan bo’lishi kerak. Shuning uchun ularni neytral suyuqliklarda yuviladi, distillangan suvda chayiladi va spirt aralashmasida yoki spirt bilan efir aralashmasida saqlanadi. Ishlatishdan oldin buyum oynalari spirt lampa alangasida toblanib so’ngra sovutiladi. Avvaldan yopishtirilgan leykoplastrga kerakli yozuvlar oddiy qalam bilan yoziladi. Boshqa xil qalamlar bilan yozilganda preparat fiksatsiyalaganda erib ketib, fluoressiyalovchi zardoblar bilan ishlov berishga halaqit beradi. Surtmalar yuvindilardan va boshqa suyuqliklardan tayyorlanadi. Surtma-tamg’achalar organizmning qaysi to’qimasida yoki organida virus ko’p to’plansa, o’sha materialdan tayyorlanadi. Quturish kasalligiga diagnoz qo’yish uchun miyadan; otlarning rinopnevmoniyasida va itlarning gepatit kasalligida-jigardan; gripp, yirik shoxli hayvonlarning yuqumli rinotraxeit, adenovirus kasalliklarida burun, tamoq yuvmalaridan surtmalar, tamg’alar esa burun bo’shlig’i, bronx va kekirdak shilliq pardalaridan tayyorlanadi; chechak kasalligida surtmalar vezikulalardan, papulalardan tayyorlanadi. Gripp virusini aniqlash uchun va boshqa respirator kasalliklar qo’zg’atuvchilarini topish uchun, burun yo’llari shilliqlardan tozalanadi paxta tampon yordamida surtma olinib, buferlangan fiziologik eritma yoki oziqa muhitlari quyilgan probirkalarga joylashtiriladi. So’ngra, tampon chayiladi, siqiladi va olib tashlanadi, eritma sentrifugalanib uning cho’kmasidan surtmalar tayyorlanadi. Ko’p qavatli yassi epiteliy bilan qoplangan masalan tamoq, ko’z shilliq pardasi, qin shilliq pardalarini tekshirish uchun, dastlab shilliq moddalardan tozalanadi va qirib (qirtishlab) olinadi. Odatda bu epiteliylardan tayyorlangan preparatlar tekshirishga yaramaydi, chunki ular autofluoressensiyaga ega. Shu sababli preparatlarni qirtishlab olingan joylardagi hujayralardan tayyorlanadi. Organlardan tamg’alar tayyorlaganda buyum oynachalari organning sirtiga tegiziladi. Tamg’alar yupqa va tekis bo’lishi kerak. Surtma tamg’achalar havoda quritilgach, so’ngra fiksatsiyalanadi va ishlatilgunga qadar muzlatgichlarda saqlanadi (4 0 C-70 0 C). Nazorat uchun sog’-hayvonlarning organlaridan shu yo’l bilan preparatlar tayyorlanadi.

Agar viruslarni oldindan o’stirilgan hujayralarda to’plash kerak bo’lsa, unda o’stirilgan hujayralar probirkaga solingan yopqich oynachalar yuzasida o’stiriladi. Bu plastinkalar zararlantirilgandan so’ng har-xil vaqtlarda chiqarib olinib, oziq muhitlardan tozalash uchun fiziologik eritma bilan yoki fosfat buferi eritmasi bilan sekin yuviladi. So’ngra xona haroratida yoki toza filtr qog’ozi yordamida quritiladi va fiksatsiyalanadi. Virus antigenlari uchun eng yaxshi fiksator toza atseton hisoblanadi, uning minus 10- 15 0 C sovutilgani yoki metil spirti ishlatiladi. Preparatlar 10-20 daqiqa davomida fiksatsiyalanadi. Fiksatsiyalash vaqti va harorati virusning turiga bog’liq. O’ta xavfli viruslarni fiksatsiyalash vaqti cho’ziladi. Masalan, quturish kasalligi bilan ishlaganda preparatlar kamida 4 soat fiksatsiyalanadi. 2. Fluoressesiyalanadigan antitelolarni qo’llashning ikki asosiy usuli bor: bevosita va bilvosita a) Bevosita usulni qo’llaganda turli virus antigenlarini aniqlash uchun har bir antigenga mos keladigan fluoressensiyalanadigan antitelolar ishlatiladi. Preparatga bevosita kon’yugat quyib , 20 - 60 daqiqa davomida 37°C haroratda nam kamerada saqlanadi. Ba’zi olimlarimiz esa vaqtni uzaytirib, 4°C da saqlashni afzal ko’rishadi. Preparatni fizioiogik eritma (pH 7,2 - 7,5) bilan yuvib, havoda quritiladi, maxsus immersiya yog’i bilan mikroskopda ko’riladi. Natija ob’yektning nurlanish intensivligi va maxsusligiga qarab hisobga olinadi: (++++) - yaltiragan, yorqin yashil rangda nurlanadi; (+++) - yorug’ yashil nurlanish; (++) - kuchsiz, sariq - yashil nurlanish; (+) - noaniq rangda juda kuchsiz nurlanish; (-) - ob’yekt nurlanmaydi. Nazorat uchun albatta izlanayotgan virusi yo’q, sog’lom hayvon organlaridan tayorlangan preparatlar olinadi va xuddi shunday ishlov beriladi. Bevosita usuli antigenni aniqlash va farqlashga imkon beradi. A.Bevosita usul (bir zinali) Virus (antigen) Nurlanuvchi Nurlanuvchi

globulin kompleks (antitelo) (antigen+antitelo b). Bilvosita usulda avval antigen gomologik fluoressensiyalanmaydigan antitelolar bilan ishlov beriladi (1- bosqich). Antigen + antitelo kompleksi hosil bo’ladi, uni topish uchun gomologik antitelo olingan hayvon turiga qarshi fluoressensiyalanadigan zardob ishlatiladi (2 - bosqich). Masalan, tovuqlardan olingan antitelolar ishlatilgan bo’lsa, unda tovuq globulinlariga qarshi fluoroxrom bilan belgilangan antitelolar qo’llaniladi. Ushbu usulda fiksasiyalangan preparatga gomologik fluoressensiyalanmaydigan zardob yoki gamma-globulin quyiladi va 30 daqiqa davomida 37 0 C haroratda turadi. Bog’lanmagan antitelolar yuviladi. Preparatga turga qarshi antitelolari bor kon’yugat quyib, 20 - 60 daqiqa davomida 37 0 C haroratda nam kamerada saqlanadi. Preparatni fizioiogik eritma (pH 7,2 - 7,5) bilan yuvib, havoda quritiladi, maxsus immersiya yog’i bilan mikroskopda ko’riladi. Preparatga turga qarshi antitelolari bor kon’yugat quyib, 20 - 60 daqiqa davomida 37 0 C haroratda nam kamerada saqlanadi. Preparatni fiziologik eritma (pH 7,2 - 7,5) bilan yuvib, havoda quritiladi, maxsus immersiya yog’i bilan mikroskopda ko’riladi. Bevosita FAU usulida hujayra kulturasida (a, b, v, g) va zararlangan sichqon miyasidan tamg’ali preparatda (d,ye) quturish virusi antigenini aniqlash Bilvosita usul qator afzalliklarga ega. Bilvosita usul faqat antigenni topish uchungina emas, balki antitelolarni aniqlash va titrlash uchun ham qo’llaniladi. Bu usul sezuvchanligi bevosita usuldan bir necha bor kuchli. Chunki antigenning har bir molekulasi antiteloning birdan ortiq molekulasini bog’laydi. Tekshirilayotgan antigen bilan birikkan antitelolar o’z navbatida fluoressensiyalanadigan antiglobulinlar uchun antigen hisoblanib, ko’proq birikadi. Bundan tashqari bu usulda turli virus antigenlarini aniqlash uchun bitta fluoressensiyalanadigan zardob ishlatiladi. Biofabrikada chiqarilgan liofillangan kon’yugatlar 1 yoki 0,5 ml distillangan suvda eritiladi. Keyin ampula yorlig’ida ko’rsatilgan darajagacha fiziologik eritma bilan suyultiriladi. Eritiigan kon’yugatni 2 - 4°C haroratda 1 - 2 oy davomida saqlash mumkin.

Bilvosita usulning bir qancha modifikasiyalari ishlab chiqilgan. Komplement ishtirokidagi usul juda katta ahamiyatga ega. Uning mohiyati preparat avval inaktivlangan fluoressensiyalanmaydigan maxsus zardob va dengiz cho’chqasi komplementi bilan ishlov berilib, keyin antigen + antitelo + komplement komlpeksini aniqlash uchun ustiga fluoressensiyalanadigan antikomplementar zardob quyishdan iborat. Ushbu usul avvalgisidan ham ko’proq sezuvchan va turli virus antigenlarini aniqlash uchun faqat bitta fluoressensiyalanadigan antikomplementar zardob kerak bo’ladi. Bilvosita usulning har ikkala varianti ham antigenni topish va farqlash, maxsus antitelolarni aniqlash va titrlash uchun qo’llaniladi. Bu usulda virusli infeksiyalar diagnostikasi oddiy va tez o’tkaziladi. FAU virusning hujayralar bilan o’zaro ta’siri jarayoni morfologiyasini, hujayrada virus antigenlarining to’planish dinamikasini, virusli infeksiyalar patogenezini o’rganishga imkon yaratadi. Ayniqsa aralash va surunkali infeksiyalarni o’rganishda katta ahamiyatga ega. B.Bilvosita usul (ikki zinali) 1.Antigenni nurlanuvchi antiglobulin yordamida topish I-bosqich II-bosqich Virus Nurlanmaydigan Nurlan- Nurlanuvchi Nurlanuvchi (antigen) antitelo, o’sha anti- maydigan antiglobulin kompleks. gen N2 (immun- kompleks N2 antigen- li zardob) (antigen- ga qarshi antitelo) antitelo. Antigenni nurlanuvchi komplement yordamida topish. I-bosqich II-bosqich

Virus Komplement Nurlanmay- Nurlanuv- Nurlanuvchi (antigen) aralashmasi digan kom- chi antikom- kompleks. va nurlan- pleks (anti- plementar maydigan gen-antite- globulin antitelo lo-komple- ment) Fluoressensiyalanuvchi antitelolar usuli bo’yicha baholash sxemasi. + + + + -och yashil ravshan nur sochganda; + + + -yashil ravshan nur sochganda; + + -yashil sariq rangli past nur sochganda; + -aniq bo’lmagan past nur sochganda; - - ob’ekt nur sochmaganda; FAU diagnostikaning ekspress - usuliga kiradi, chunki qisqa vaqtda (bir necha soat) eng kam miqdordagi antigenni aniqlashga imkon beradi. Ammo, FAU ba’zan laboratoriya diagnostikasida qoniqarsiz natijalar ham beradi. Reaksiyaning maxsuslik darajasini ko’rsatish qiyin. Nospesifik reaksiyalarning sababi to’liq o’rganilmagan. Aniqlanganlari quyidagilar: 1) kon’yugatda oqsillar bilan birikmagan fluoroxromning bo’lishi; 2) kon’yugatda geterologik antitelolar bo’lishi; 3) preparatda belgilangan oqsillarning nospetsifik adsorbsiyasi

Asosiy adabiyotlar 1. Вербицкий А.А., Алешкевич В.Н и др. Микробиология и иммунология. Учебное пособие Минск-2019. 2. Salimov X. va boshqalar. Epizootologiya. Darslik. Toshkent, 2016 yil . Xorijiy adabiyotlar 1. Fenner’s. Veterinary Virology (United States of America 2016 year). 2. M.Jackson Veterinary clinical pathology. America 2010 year. Qo’shimcha adabiyotlar 1. Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 29 b. 2. Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.“O’zbekiston” NMIU, 2017.– 47 b. 3 . Bazarov X.K., Abdulakimova A.B. Veterinariya virusologiyasidan o ’ quv qo ’ llanma. Samarqand 2016 y. 4. Самуйленко А.Я., “Инфекционная патология животных” Том 1 Москва 2009. 5. Петров Р.В. Иммунология. Учебник. Москва 1983 й Internet saytlari : 1 . www.Ziyo.net.uz . 2. www.vetjurnal.uz 3. www.sea@mail.net21 4. www.veterinariy.actavis 5. www. fvat@.academy.uzsci.net

O'xshashlar

Immunofluoressensiya reaksiyasi

Sperma olish usullari

Ginekologiyada asosiy tekshirish usullari

Pankreatitlarni xirurgik davolash usullari

Simulatsiya tarixi va usullari