Diffuz pretsipitatsiya reaksiyasi - Tibbiyot - Slaydlar

Diffuz pretsipitatsiya reaksiyasi

Yuklangan vaqt:

18.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

18.9111328125 KB

Ko'chirib olish

Diffuz pretsipitatsiya reaksiyasi Reja: 1. Immun diffuziya reaksiyasining mohiyati. 2. Diffuz pretsipitatsiya reaksiyasini turli usullari. 3. Diffuz pretsipitatsiya reaksiyasini qo’yish.

1. Virus antigeni – virus oqsillaridir.Ular virionning tarkibida bo’ladi va antigenning korpuskulasini ifodalaydi, ularning kattalarini agar geli diffuziyalamaydi. Virusning eruvchi antigenlari esa agar gelda bemalol diffuziyalanadi. DPR gelda qo’yish usuli quyidagidan iborat, agar gelining qatlamida bir nechta chuqurchalar qilinadi va ularga antigenlar va zardoblar shunday qilib qo’yiladiki zardoblar va antigenlar bir biriga yaqin bo’lishi kerak. Chuqurchalardan antigen va zardoblar gel qalinligiga diffuziyalanadi. Har qaysi chuqurchadan barcha tomonga qarab diffuziyalana boshlaydi. Antigen va zardoblar to’ldirilgan chuqurchalar orasidagi yuzada bir–biriga qarama– qarshi diffuziyalanadi, (gelda ikkilamchi diffuziya). Agarda ular bir–biriga gomologik bo’lsa antigen- anitelo kompleksi hosil bo’ladi; u katta bo’lganligi uchun boshqa diffuziyalanmaydi, ammo cho’kib (pretsipitatsiyalanadi) oqish pretsipitatsiya chizig’i hosil qiladi. U gel yuzasining tiniq fonida yaxshi ma’lum bo’ladi (1-rasm). Demak, diffuziyalanayotgan antigen va zardob bir biriga gomologik bo’lmasa, pretsipitatsiya chizig’i hosil bo’lmaydi. Bu nuqtai nazar amaliyotdagi qator masalalarni echadi, ulardan eng muhimlari quyidagilar: 1) 2- rasmda ko’rsatilgan DPR cxemasi yordamida qon zardobidagi (Z) antitelolarni unga gomologik SA antigenga (masalan virusga ) nisbatan aniqlab topadi. Agarda zardob Z o’zining tarkibida SA spetsifik antigenga qarshi antitelo saqlasa, Z va SA quyilgan chuqurchalar orasida pretsipitatsiya chizig’i hosil bo’ladi. Bunday pretsipitatsiya chizig’i nazoratdagi normal zardob NZ va SA quyilgan chuqurchalar orasida paydo bo’lmaydi. 2)Aniq zardob SZ antitelosiga gomologik bo’lgan materialdagi noma’lum (SA) topish DPR ga o’xshash sxema yordamida bajariladi (3 rasm). Tekshiriladigan materialda zardobdagi (SZ) antitelolarga gomologik antigen bo’lsa, A va SZ quyilgan chuqurchalar orasida pretsipitatsiya chizig’i hosil bo’ladi biroq boshqa chuqurchalar orasida paydo bo’lmaydi;

Noma’lum virusni farqlash 4-rasmda tasvirlangan DPRning sxemasi yordamida amalga oshirilishi mumkin. Bu yerda SA noma’lum antigen; SZ 1 . SZ 5 -noma’lum antigenlarga antitelo saqlovchi zardoblar. Agar pretsipitatsiya chizig’i masalan SA va SZ 3 to’lg’azilgan chuqurchalar oralig’ida paydo bo’lsa, demak tekshiriladigan antigen SZ 3 zardobdagi antitelolarga gomologikligidan dalolat beradi. 4)Zardobdagi antiteloning titrini aniqlash mumkin. Bu yerda zardob o’zining eng yuqori suyultirilgan darajasida gomologik antigen bilan pretsipitatsiya berishi chizig’ining hosil bo’lishi (bizning misolimizda 1:16) Zardobdagi (SZ) antitelo titrining ko’rsatgichini belgilaydi DPR petri likopchasida, buyum oynasida va naychalarda qo’yish mumkin. DPR buyum oynalarida qo’yish keng qo’llaniladi. Uni amalga oshirish uchun quyidagilar kerak: yog’sizlantirilgan buyum oynalari; 2-5 ml belgilangan pipetkalar va paster pipetkalari; o’tkir uchli 5 mm diametrli naycha yoki maxsus qolip; namlantirilgan kamera; chuqurchadagi agar gelini chiqarib oladigan o’quv perosi yoki maxsus moslama; fiziologik eritmada yoki pH 7,2-7,4 fosfat bufer eritmasida tayyorlangan 1,0– 1,5% agar; antigenlar; zardoblar . Agarning tozaligi katta ahamiyatga ega, shuning uchun yaxshi tozalangan Difko agaridan foydalaniladi Ish uchun yaqqol pretsipitatsiya chizig’i hosil qilaoladigan va antigen+antitelo kompleksi hosil qilishini ta’minlaydigan yuqori titrli sretsifik antigenlar va zardoblar olinadi. DPR qo’yish Reaksiyani qo’yish tartibi quyidagilardan iborat: Yog’sizlantirilgan buyum oynachalari sovuq va tekis joyda (stolga) terib qo’yiladi. Pipetkaga 60 0 C qizdirilgan agardan 1,5 –2 ml olinadi va zigzaksimon harakat bilan avval oynachaning atroflariga quyiladi va so’ngra o’rtasi to’ldiriladi, quyish payti to’lqin va pufakchalar bo’lmasligi kerak.Oynachaga quyilgan agarning qalinligi 1,5 – 2 mm bo’lishi

kerak, so’ngra agarni qotishini ta’minlash uchun 5-10 daqiqa qoldiriladi. Qotgan agar qatlamida chuqurchalar tayyorlanadi. Chuqurchalarning soni DPR qaysi maqsadda qo’yilishiga bog’liq, chuqurchalarning diametri 5mm, chuqurchalar orasidagi masofa 3-4 mm bo’ladi. Ko’pincha chuqurchalarning ikki turdagi joylashishi qo’llaniladi. Chuqurchalarni tayyorlash uchun uchi o’tkir naychalardan foydalaniladi. Agar tayyor qolip bo’lmasa doirasi to’g’ri keladigan har qanday naycha yoki kichik kalibrli miltiqning (5,6 kalibrli) patron gilzalaridan foydalaniladi. U holda dastlab qog’ozga chuqurchalarning o’zaro joylashish tasviri chizib olinadi va agar quyilgan petri likopchasi yoki buyum oynachasi tagiga qo’yilib unga qarab chuqurchalar kesib tayyorlanadi. Chuqurchada qolgan agarni esa igna, paster pipetkasining uchi bilan, yoki o’quv perosi yordamida chiqarib tashlanadi. Chuqurchaga quyilgan suyuqliklar oqmasligini ta’minlash uchun, chuqurchani tubiga eritilgan suyuq agardan paster pipetkasi yordamida tomchi tomizilib so’ngra qaytadan tortib olinadi. Bu holatning tasviri 57 rasmda tasvirlanganidek ko’rinishda bajariladi. Biroq ayrim hollarda yaxshi yog’sizlantirilgan oynaga eritilgan agar yaxshi yopishgan bo’lsa, chuqurchaga qo’shimcha suyuq agar tomizilmasa ham unga quyilgan suyuqliklar oqib ketmaydi va pretsipitatsiya chizig’i normada hosil bo’ladi. Tayyorlangan chuqurchalarga DPR komponentlari (antigenlar va zardoblar) quyiladi. Komponentlarni quyganda chuqurchalar to’lib bir biriga aralashib ketishini oldini olishi kerak. Buning uchun yaxshi cho’zilgan paster pipetkalari yordamida suyuqliklar tomiziladi. DPR komponentlari tomizilgan buyum oynachalarida agar qurib qolmasligi uchun namlantirilgan kameralarga joylashtiriladi. Namlantirilgan kamera sifatida har qanday qopqoqli idishlardan (eksikator, petri likopchasi va boshqalardan) foydalanish mumkin, ularga suvga botirilgan paxta yoki filtr qog’ozi qo’yiladi. Namlantirilgan kamera xona haroratida qizdiriladi yoki termostatga joylashtiriladi (termostatda) diffuziyalanish kamroq bo’lsada tez bo’ladi. DPR ning dastlabki natijasini hisoblash 8-10 soatdan, asosiyni 24 soatdan va oxirgisi esa 48 soatdan so’ng o’tkaziladi. Petri likopchasida DPR qo’yish

Texnik jihatdan buyum oynalarida qo’yishdan farq qilmaydi, faqat bu erda agar qatlamining qalinligi 3mm, chuqurchalar doirasi va ular orasidagi masofa ham biroz kattaroq bo’ladi. Shuning uchun natijani hisoblash vaqti 5-7 kungacha uzayadi. Kapillyarlarda DPR qo’yish usuli Bu usul tajribada keng qo’llanilmaganligi sababli biz unga to’xtalmaymiz. Buyum oynalarida qo’yiladigan DPR preparatlarni 48-72 soatdan so’ng quritilib, qora amidli rang bilan bo’yash mumkin. Bu esa preparatlarni uzoq muddatga saqlashga va uni suratga olishga imkon beradi. DPR ning yutuqlari quyidagilardan iborat: quyish texnikasi sodda; javob olish tez; komponentlarning tozaligi shart emas; steril sharoitda ishlashni talab qilmaydi; komponentlar nihoyat kam miqdorda talab qilinadi; har qanday eruvchi antigenlar bilan ishlash mumkin; natijalarni suratga olish mumkin. Ammo uning bu fazilatlarini, o’zining asosiy kamchiligi hisoblangan kam sezuvchanligi qoplaydi. Shunga qaramasdan virus kasalliklarining laboratoriya diagnostikasida DPR keng qo’llaniladi. Patmateriallarda quturish, yirik shoxli hayvonlarning rinotraxeit, cho’chqalarning afrika o’lati, itlarning o’lati va boshqa kasalliklarni viruslarini topish hamda otlarning yuqumli anemiya, adenoviruslarini, respirator - sinsitial kasalligi, yirik shoxli hayvonlarning diareya kasalliklari viruslarini farqlashda va yirik shoxli hayvonlarning qon zardoblarida RS – virusga qarshi antitelolarni aniqlashda keng ishlatiladi. DPR sezuvchanligini oshirish maqsadida musbat nazoratlar bilan qo’yiladi va natijasi pretsipitatsiya chiziqlarining bukilgan joyiga qarab hisoblanadi. Topshiriq Quyon zardobining tarkibida n’yukasl kasalligi virusiga qarshi antitelo borligini aniqlash. Material bilan ta’minlash Yog’sizlantirilgan buyum oynalari; 2 va 5 ml belgilangan pipetkalar; paster pipetkalari; 5,6 mm kalibrli patron gilzalari; 18- 24 sm kattalikdagi tagiga namlantirilgan

filtr qog’ozi to’shalgan va qapqoqli kyuveta; namlantirilgan filtr qog’oz to’shalgan Petri likopchasi; pero o’rnatilgan ruchka; fiziologik eritmada tayyorlangan 1,2% agar; n’yukasl virusi bilan immunlangan quyonning qon zardobi; n’yukasl virusi bilan zararlantirilgan tovuq homilasining allantois suyuqligi; quyonning normal qon zardobi; tovuq homilasining normal allantois suyuqligi.

Asosiy adabiyotlar 1. Вербицкий А.А., Алешкевич В.Н и др. Микробиология и иммунология. Учебное пособие Минск-2019. 2. Salimov X. va boshqalar. Epizootologiya. Darslik. Toshkent, 2016 yil . Xorijiy adabiyotlar 1. Fenner’s. Veterinary Virology (United States of America 2016 year). 2. M.Jackson Veterinary clinical pathology. America 2010 year. Qo’shimcha adabiyotlar 1. Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 29 b. 2. Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.“O’zbekiston” NMIU, 2017.– 47 b. 3 . Bazarov X.K., Abdulakimova A.B. Veterinariya virusologiyasidan o ’ quv qo ’ llanma. Samarqand 2016 y. 4. Самуйленко А.Я., “Инфекционная патология животных” Том 1 Москва 2009. 5. Петров Р.В. Иммунология. Учебник. Москва 1983 й Internet saytlari : 1 . www.Ziyo.net.uz . 2. www.vetjurnal.uz 3. www.sea@mail.net21 4. www.veterinariy.actavis 5. www. fvat@.academy.uzsci.net

O'xshashlar

Pretsipitatsiya reaksiyasi (PR)

Agglutinatsiya reaksiyasi

Immunofluoressensiya reaksiyasi

Gemagglyutinatsiya reaksiyasi

Gemadsorbsiya reaksiyasi va gemadsorbsiyani to’xtatish reaksiyasi