logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tarix
  4. Qadimgi va Oʻrta xett bosqichi tashqi siyosati va diplomatiyasi

Qadimgi va Oʻrta xett bosqichi tashqi siyosati va diplomatiyasi

Yuklangan vaqt:

06.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1032.0966796875 KB
Ko'chirib olish
Qadimgi va Oʻrta xett bosqichi tashqi siyosati va diplomatiyasi Reja 1. Qadimgi va oʻrta Xett tashqi siyosati 2. ,,Kurustama’’ shartnomasi va uning oʻziga xos xususiyatlari  Xattusili I tashqi siyosati asosiy ikkita yo‘nalishda olib borildi. Bular janubi-sharqiy yo‘nalishda – maqsad Shimoliy Suriyani bosib olish va g‘arbiy yo‘nalishda – Arsava bilan munosbatlarga oydinlik kiritish edi. Birinchi yo‘nalishdagi maqsadiga u Alalax, Urshu, Frotning o‘ng sohili, shimoldagi Karkemish, Xashshuni egallash orqali erishdi. U mil.avv. XVIII asrda Shimoliy Suriyada Halap (Halpa) yetakchiligida tashkil topgan Yamhad Konfederatsiyasiga qarshi yurish qiladi, lekin to‘liq g‘alaba uning vorisi bo‘lgan Mursilis I davrida amalga oshdi. O‘sha vatqda xett diplomatiyasida shartnomalar ko‘pincha ikki tilda –xett va akkad, yoki ulardan birida bitilgan.Tadqiqotlar natijasida aniqlanishicha, xettlar faqatgina Mesopotamiya madaniyati ta’siri ostida bo‘lgan mamlakatlar bilan tuzgan kelishuvlarda ikki tilda shartnoma tuzishgan.  Kichik Osiyo, Anatoliya hududlaridagi mamlakatlar bilan shartnoma imzolashda faqatgina xett tilidan foydalanishgan  Telepinus I (mil.avv.1525-1500-yy.) davriga kelib davlat qaytadan kuchaya boshladi. Xettlarning zaiflashuvi natijasida unga bevosita tutash hududlarda bir qancha kichik davlatlar o‘z mavqelarini mustakhamlab, xettlardan mustaqil siyosat yurita boshlagan edi. Ulardan biri Kizzuvatna podsholigi bo‘lib, uning hukmdori Spudaxsu (Ixputaxsu) bilan Telepinus o‘rtasidagi shartnoma haqida tarixda ma’lumotlar saqlanib qolgan. Ushbu shartnoma xett davlati tarixida ma’lum bo‘lgan eng qadimgi shartnoma hisoblanadi. Shartnomada Kizzuvatna hukmdori “Buyuk podsho” unvoni bilan ko‘rsatilganligi uning xett hukmdori bilan darajasi teng ekanliginidan dalolat beradi.  “ Tutmos III hukmronligining 33-yilida va oradan yana sakkiz yil o‘tgach fir’avn saroyiga xett podsholari tomonidan sovg‘alar yuborilganligi qayd etilgan. Aftidan, bu ish Sidanda II yoki Xussiya II davrida amalga oshgan bo‘lsa kerak. Mana shu yillarda yoki undan biroz keyinroq Xett-Misr ittifoqi tuzilganligini ham taxmin qilinadi.  ,,Kurustama’’shartnomasi

O'xshashlar

Mesopotamiyada Urning III sulolasi davri tashqi siyosati va diplomatiyasi
Xett davlatida nikoh diplomatiyasi. Elchilar, choparlar, kotiblar
Qadimgi Sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatlar
Xett podsholigi
Buxoro va Xorazm xalq Respublikasining tuzilishi, ichki va tashqi siyosati hamda ularning tugatilishi