Qadimgi Sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatlar - Tarix - Slaydlar

Qadimgi Sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatlar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1197.5 KB

Ko'chirib olish

Qadimgi Sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatlar Reja: 1.1. Qadimgi sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatiyaga doir hujjatlar.Qadimgi sharqdagi xalqaro aloqalar va diplomatiyaga doir hujjatlar. 2.2. Qadimgi Hindistondagi xalqaro va diplomatiya.Qadimgi Hindistondagi xalqaro va diplomatiya. 3.3. Qadimgi Xitoydagi xalqaro aloqalar va diplomatiya.Qadimgi Xitoydagi xalqaro aloqalar va diplomatiya. WWW.ARXIV.UZ

Qadimgi sharqda ko`plab dipomatik xatlar shartnomalar, turli xalqaro aktlar, qadimgi sharq mamlakatlari munosabatlari haqidagi qator hujjatlar bizning davrimizgacha yetib kelgan. Eramizdan avvalgi 3 ming yilliklardayoq misr xalqlari qo`shni mamlakatlar bilan o`zaroaloqa munosabatlarini tiklashga harakat qilganlar. VI dinastiya shoxlari davrida (eramizdan avvalgi XXV asr) Misrliklar (Qizil dengizning janubiy kirg`og`idagi) elchilar ekspeditsiyasini jo`natadilar. Eramizdagi avvalgi II ming yillarning boshlaridayoq Misrda qo`shni mamlakatlar bilan aloqalar ancha yo`lga qo`yilgan edi. Shox saroyida qo`shni davlatlarga elchi, xabarchilar yuboradigan xizmatchilar guruhi faoliyat ko`rsatar edi. WWW.ARXIV.UZ

Qadimgi sharqda Misrdagi XVIII – dinastiya (eramizdan avvalgi 2 ming yillakning o`rtalarida) Xalqaro aloqalar asosiy o`rin tutadi. Misrliklar Mitaniya, Vavilon, Assuriya, Xett davlatlari, Krits shoxlari va Egey dengizi orollaridan toki, Suriya va Falastin bilan aloqalar va munosabatlarni yaxshi yo`lga qo`ygan edilar. Misrda xorijiy davlatlar bilan diplomatik yozishmalar olib boruvchi maxsus davlat konsepyariyasi faoliyat yuritar edi. Qadimgi sharqdagi diplomatik aloqalar manbalari orasidan el –amarns yozishlari va Misr fir’anvini Ramzes II ning Xettlar shoxi Xattusalim III – bilan shartnomasi (eramizdan avvalgi 1296 – yilda tuzulgan) diqqatga sazovordir. 1887 –1888 – yillarda Amarnada (O`rta Misrdagi Nilning o`ng qirg`og`i) firavnlarning XVII – dinastiyasi Amenxotepa III va uning o`g`li Amenxotepa IV ning (eramizdan avvalgi XV – VIV – asrda va II ming yil) diplomatik yozishmalari saqlangan arxiv ochildi. WWW.ARXIV.UZ

El – amarns arxivning ko`p qismini Fir’avinga tobe bo`lgan Suriya va Falastin kenyazlarining xatlarini tashkil etadi. Xatlarning asosiy mazmunlari o`zaro xamkorlik va birodarlik, nikoxlar haqidagi kelishuvlar, xarbiy yordam yuborish haqidagi iltimosnomalar, arzlar va xakozolardan iborat. Nomalarda karvon yuborish haqidagi ma’lumotlar ham mavjud. WWW.ARXIV.UZ

El – amarns arxivida. Alinxotka – III va Aminxotka IV ga Vavilon Mettaniya tomonidan yuborilgan diplomatik nomalar saqlanib qolgan. Misr bilan Vaviloniya, Mitaniya xamkorligiga sabab Xett shoxliklarining er.av. XIV asrlarda juda kuchayib qudratga ega bo`lishi edi. Er.av XIV – XII asrlarda Misr va Xettlar orasida juda ayovsiz janglar bo`lib o`tadi. Urushlar ikkala davlatga ham qimmatga tushdi. Umumiy zaiflik va Assuriyaliklarning bosqini xavfi tufayli, ular orasida eramizdan avvalgi 1296 – yilda birodarlik shartnomalari tuzuldi. Tinchlik shartnomasi firavnlarning XIV – digastiyasi vakili Ramzis II va Xett shoxi Xattusalim III tmonidan imzolandi. WWW.ARXIV.UZ

Shartnoma uch xil – 2 ta Misr, Karnake va Ramzes va bittaa Bogaz – Kyoe tomonidan ochilgan Xett yozuvida bo`lgan. Nafaqat shartnoma matni, balki shartnoma haqidagi eslatma va qo`shimchalar ham saqlanib qolgan. Bu kelishuvdan keyin nafaqat diplomatik nomalar va elchilar muzokaralari olib borildi, balki malikalar ham o`zaro xat yozizib turar edilar. Qadimgi sharq diplomatiyasi va xalqaro Manu huquq qonunlari eng ajoyib manba hisoblanadi (eramizdan avvalgi I – asrda) Hind rivoyatiga ko`ra Manu qonunlari afsonaviy Manuning ilohiy qilib chiqish, ariylarning birinchi avlodidir. Manu qonunlarida siyosatga xalqaro huquqqa, savdo sotiqqa, xarbiy sohaga oid ko`plab qonunlar izohlanadi. WWW.ARXIV.UZ

Bu qoidalar eramizdan avvalgi I mingyillik mobaynida shakllangan edi. Hind xukumdorlari nafaqat turli qadimgi hind shoxlari bilan birga, balki qo`shni chegaradosh mamlakatlar bilan ha, tashqi siyosiy aloqalar va ichki diplomatiyani olib borar edilar. Qadimgi Ximd davlati Muur’yaning asoschisi Chandragupta A. Makidonskiyning davomchilaridan biri Selevk bilan o`zaro manfaatli munosabatlarni olib brogan. Xind xokimiyati Mauriya va ellen mamlakatlari shoxlari orasidagi o`zaro xamkorlik aloqalari eramizdan avvalgi III asrgacha davom etadi. Chandraguptaning nabirasi shox Ashoka davrida xind elchilari Selevk davlatlari bilan birga Makidoniyagacha yetib bordilar. I – III asrlarda Ko`shan shoxligidagi xind xukumdorlarining elchilari Rim imperiyasiga borishdi. Xindelchilarini imperator Avgustin huzurida bo`lganligi Strabon eslatib o`tadi. WWW.ARXIV.UZ

Xind elchilari Rim imperiyasining impiratori Trayan huzurida eranizning 100 yillarida ham bo`lganliklari haqida ham ma’lumotlar bor. Dastlabki davlatlar Xuanxe daryosining o`rta oqimi, eramizdan avvalgi II asrning boshlaridan toki eramizdan avvalgi XII asrgacha paydo bo`lib, katta bir butun shoxlikka bo`linib ketdi va eramizdan avvalgi VII asrlarda butunlay mustaqil bo`lshdi. Bu davlatlar orasida goh urushlar, goh o`zaro do`stona aloqadorliklar olib borilib o`zaro munosabatda bo`ldilar. Qadimgi Xitoy davlatlariga ustiga gunn qabilalari tomonidan bosqinlar uyushtirilib turardi. Bu bosqinlardan ximoyalanish uchun qadimgi xitoy xukumdorlari birlashishga majbur edilar, shuning uchun ham eramizdan avvalgi VI asrda shartnoma tuzdilar. Bu shartnomaga ko`ra har qanday muammolarni xal qilishda, xarbiy kuchdan foydalanmaslik, kelishmolmay qolgan tomonlar treteysk sudidan (ya’na uchunchi betraf, xolis davlat) foydalanishlari lozim edi. WWW.ARXIV.UZ

Eramizdan avvalgi III asr o`rtalarida Sin xonligi xukumdori Chjen o`z qo`l ostidaxozirgi Xitoyning markaziy qismidan toki Xuanxe va Yantsze daryalari oqimigacha bo`lgan yerlarni birlashtirib oldi. Chjen, Sin – Shi – Xuandi unvoni ostida qo`shni qabila va xalqlarni bosib olishga ekspiditsiyalar tashkil qildi. Xan dinastiyasi shoxlari davrida (eramizdan avvalgi 206 – yil va eramizning 220 – yillari) qudratli markazlashgan davlat tashkil etildi. Bu davrda xitoy katselyariyalari (devonxonalarida) ichki va tashqi siyosatning asosiy voqealari yozib borildi. Xitoy elchilari rahbarlari o`zlariga berilgan vazifani bajarganlari haqida yozma xisobotlar yozish buyurilgan edi, bu kabi ma’lumotlar bizning davrimizgacha tarixchilar yordamida yetib kelgan. WWW.ARXIV.UZ

Imperator Y – di (140 – 87 eramizdan avvalgi) tashqi siyosati qoyil maqom qilib olib bordi, u eramizdan avvalgi 138 – yilda o`z elchilarini xayraylashkarboshi Chjan San boshchiligida uzoq “g`arb” yerlariga yuborildi. Sayohat davomida elchilar O`rta Osiyo va Eron davlatlari xarbiy kuchlari, shaharlari, savdo yo`llari haqida ma’lumotlar to`plaid. Uzoq yillik sayohatdan Chjan San eramizdan avvalgi 126 yilda o`z vataniga qaytdi. Xitoy elchisi janubdagi davlatlarga borib, ularni Xitoyga buysunishlari xissa qo`shdilar. Xitoy elchilarining xizmatlari bilan eramizdan avvalgi 111 – yilda Nan – nyue davlati jangsiz taslim etildi. WWW.ARXIV.UZ

Eramizdan avvalgi I –asrda Xitoy elchilari Parfiya shoxlari huzurida bir necha marta bo`ldilar, Parfiya bilan Xitoy orasida karvonlar “Buyuk ipak yo`li”dan qatnay boshladilar. Xalqaro munosabatlar borasida xitoy lashkarboshisi va diplomati Ban chhaoning faoliyati diqqatga sazovordir, u eramizdan avvalgi I – asrda gunlarga kakshatgich zarba berib Xitoy chegarasidan surib chiqardi. Eramizning 90 – yillarida Ban Chao Xitoy impiratorini buysundirib, O`rta Osiyoning bir qismini egallab Merv shaxrigacha yetib keldi. Ban Chao g`arbiy Rim imperiyasi (Ta – Sin – G`arbiy Chin) bilan diplomatik munosabatlar o`rnatishga o`runib ko`rdi. Parfiyaliklarning qarshiligi tufayli rimliklar va xitoyliklar o`rtasida diplomatik aloqalar o`rnatilmadi, bu ishni uddalab bo`lmaydi. WWW.ARXIV.UZ

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi . – T.: O’zbekiston , 2012 2. Karimov.I.A.Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish kontseptsiyasi.T.: O’zbekiston, 2010. 3. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning «Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti» mavzusidagi xalqaro konferentsiyaning ochilish marosimida so’zlagan nutqi // Xalqaro konferentsiya materiallari, T.: O’zbekiston - 2012. 4. I.A.Karimov. O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T.1., T.: O’zbekiston, 1994 5. «O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari to’g’risida» O’zbekiston Respublikasining qonuni, 1995 yilda 22 dekabrda qabul qilingan // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi, 1995. -№12. 6. «O’zbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatiya vakolatxonalarining boshliqlarini tayinlash hamda chaqirib olish tartibi to’g’risida» O’zbekiston Respublikasining qonuni (1992 yil 3 iyulda qabul qilingan) // O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi, 1992.- № 9 WWW.ARXIV.UZ

O'xshashlar

Qadimgi Rimda xalqaro aloqalar ko’rinishlari va diplomatik organlari

Qadimgi Sharqdagi quldorlik davlatlari

Qadimgi Rimda xalqaro munosabatlar va diplomatiya

Mil.avv. I-ming yillikda Yaqin Sharqdagi vaziyat

Gay Yuliy Sezar diplomatiyasi