Mo`g`ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash. Jaloliddin Manguberdi - Tarix - Slaydlar

Mo`g`ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash. Jaloliddin Manguberdi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4676.5 KB

Ko'chirib olish

MO`G`ULLAR MO`G`ULLAR ISTILOSI VA ISTILOSI VA ZULMIGA QARSHI ZULMIGA QARSHI KURASH. KURASH. JALOLIDDIN JALOLIDDIN MANGUBERDIMANGUBERDI

REJA: REJA:  XIII asr boshlarida Xorazmshohlar XIII asr boshlarida Xorazmshohlar davlati. Mug`ullarning O`rta Osiyoga davlati. Mug`ullarning O`rta Osiyoga bosqini, Xorazmshoh mag`lubiyatining bosqini, Xorazmshoh mag`lubiyatining sabalarisabalari  Jaloliddin Manguberdining O`rta Osiyo, Jaloliddin Manguberdining O`rta Osiyo, Eron va Kavkaz xalqlarining mug`ullarga Eron va Kavkaz xalqlarining mug`ullarga qarshi kurashga birlashtirish uchun qarshi kurashga birlashtirish uchun kurashikurashi  3. 3. J.Manguberdining jasorati va J.Manguberdining jasorati va halokati. Manguberdin tavalludining 800 halokati. Manguberdin tavalludining 800 yilligi, Uning qahramon sifatida yilligi, Uning qahramon sifatida qadrlanishi.qadrlanishi.

Mug`ullarning O`rta Mug`ullarning O`rta Osiyoga bosqiniOsiyoga bosqini  Xorazmshohlar davlatining so‘nggi Xorazmshohlar davlatining so‘nggi hukmdori, mohir sarkarda. hukmdori, mohir sarkarda. Anushteginiylardan. Xorazmshohlardan Anushteginiylardan. Xorazmshohlardan Muhammadning katta o‘g‘li. Onasi – Muhammadning katta o‘g‘li. Onasi – Oychechak turkman kanizaklaridan Oychechak turkman kanizaklaridan bo‘lgan. Jaloliddin burnida holi (mank) bo‘lgan. Jaloliddin burnida holi (mank) bo‘lgani uchun Mankburni nomi bilan bo‘lgani uchun Mankburni nomi bilan atalgan. Keyinchalik bu nom talaffuzda atalgan. Keyinchalik bu nom talaffuzda o‘zgarib “Manguberdi” nomi bilan o‘zgarib “Manguberdi” nomi bilan mashhur bo‘lib ketgan. Jaloliddin voyaga mashhur bo‘lib ketgan. Jaloliddin voyaga yetgach, otasi uni G‘azna, Bomiyon, G‘ur, yetgach, otasi uni G‘azna, Bomiyon, G‘ur, Bust, Takinobod, Zamindovar va Bust, Takinobod, Zamindovar va Hindiston hududlarigacha bo‘lgan Hindiston hududlarigacha bo‘lgan yerlarda hokim va taxt vorisi etib yerlarda hokim va taxt vorisi etib tayinlangan. Biroq Turkon xotun va tayinlangan. Biroq Turkon xotun va qipchoq amirlarining qat`iy noroziligi qipchoq amirlarining qat`iy noroziligi sababli Qutbiddin O‘zloqshoh foydasiga sababli Qutbiddin O‘zloqshoh foydasiga vorislikdan mahrum etilgan. Jaloliddin vorislikdan mahrum etilgan. Jaloliddin otasining harbiy yurishlarida ishtirok otasining harbiy yurishlarida ishtirok etib, o‘zining jasur jangchi, iqtidorli etib, o‘zining jasur jangchi, iqtidorli sarkardalik qobiliyatlarini namoyish sarkardalik qobiliyatlarini namoyish etganetgan

 Chingizxon boshchiligidagi Chingizxon boshchiligidagi mo‘g‘ul qo‘shinlari mo‘g‘ul qo‘shinlari Movarounnahrga bostirib kirib Movarounnahrga bostirib kirib birin-ketin shaharlarni egallab, birin-ketin shaharlarni egallab, Samarqandga Samarqandga yaqinlashganlarida yaqinlashganlarida xorazmshoh Muhammad Kaspiy xorazmshoh Muhammad Kaspiy dengizi bo‘yida joylashgan dengizi bo‘yida joylashgan Obeskun shahri yaqinidagi Obeskun shahri yaqinidagi Ashur ada orolidan panoh Ashur ada orolidan panoh topgan. Og‘ir bemor bo‘lgan topgan. Og‘ir bemor bo‘lgan Muhammad o‘g‘illarini yoniga Muhammad o‘g‘illarini yoniga chorlab, so‘nggi damda chorlab, so‘nggi damda Jaloliddinni o‘z o‘rniga Jaloliddinni o‘z o‘rniga xorazmshoh etib tayinlagan. xorazmshoh etib tayinlagan. Jaloliddin Manguberdi ukalari Jaloliddin Manguberdi ukalari Oqshoh va Qutbiddin Oqshoh va Qutbiddin O‘zloqshohlar bilan birga O‘zloqshohlar bilan birga Urganch mudofaasiga oshiqadi. Urganch mudofaasiga oshiqadi. Lekin Urganchdagi qipchoq Lekin Urganchdagi qipchoq amirlari Turkon xotunning amirlari Turkon xotunning akasi Xumorteginni sulton deb akasi Xumorteginni sulton deb e`lon qilib, Jaloliddin e`lon qilib, Jaloliddin Manguberdiga qarshi suiqasd Manguberdiga qarshi suiqasd uyushtirmoqchi bo‘ldilar. uyushtirmoqchi bo‘ldilar. Bundan xabar topgan Jaloliddin Bundan xabar topgan Jaloliddin Manguberdi Temur Malik Manguberdi Temur Malik boshchiligidagi 300 kishilik boshchiligidagi 300 kishilik suvoriylar bilan o‘z vatani – suvoriylar bilan o‘z vatani – Xorazmni tashlab Xurosonga Xorazmni tashlab Xurosonga ketishga majbur bo‘ladi. Niso ketishga majbur bo‘ladi. Niso shahri yaqinida uni 700 nafar shahri yaqinida uni 700 nafar mo‘g‘ul suvoriysi kutardi.mo‘g‘ul suvoriysi kutardi.

Jaloliddin Manguberdi shiddatli Jaloliddin Manguberdi shiddatli janglarijanglari  Jaloliddin Manguberdi shiddatli jangdan so‘ng Jaloliddin Manguberdi shiddatli jangdan so‘ng ularni tor-mor keltirib, Nishopurga keldi. Bu ularni tor-mor keltirib, Nishopurga keldi. Bu yerdan u barcha viloyat hokimlariga qarshi yerdan u barcha viloyat hokimlariga qarshi birlashishga da`vat etdi, bir oydan so‘ng G‘azni birlashishga da`vat etdi, bir oydan so‘ng G‘azni tomon yurdi. Yo‘lda unga Hirot voliysi, qaynotasi tomon yurdi. Yo‘lda unga Hirot voliysi, qaynotasi Aminalmulk 10 ming kishilik qo‘shin bilan kelib Aminalmulk 10 ming kishilik qo‘shin bilan kelib qo‘shildi. Qandahorni qamal qilib turgan mo‘g‘ul qo‘shildi. Qandahorni qamal qilib turgan mo‘g‘ul qo‘shinlari bilan 3 kunlik jangda Jaloliddin qo‘shinlari bilan 3 kunlik jangda Jaloliddin Manguberdu ularni tor-mor keltirgan. U Manguberdu ularni tor-mor keltirgan. U G‘aznaga 1221-yil keldi. Bu yerda unga xalaj G‘aznaga 1221-yil keldi. Bu yerda unga xalaj qabilasi boshlig‘i Sayfuddin Ig‘roq, Balx voliysi qabilasi boshlig‘i Sayfuddin Ig‘roq, Balx voliysi A`zam malik, afg‘onlar sardori Muzaffar malik, A`zam malik, afg‘onlar sardori Muzaffar malik, qarluqlar boshlig‘i Hasan Qarluq kelib qarluqlar boshlig‘i Hasan Qarluq kelib qo‘shildilar. Ularning har biri ixtiyorida 30 qo‘shildilar. Ularning har biri ixtiyorida 30 minglik qo‘shin bor edi. Jaloliddin minglik qo‘shin bor edi. Jaloliddin Manguberdining o‘zidagi kuchlar esa 60 ming Manguberdining o‘zidagi kuchlar esa 60 ming suvoriy edi. Jaloliddin Manguberdi Valiyon suvoriy edi. Jaloliddin Manguberdi Valiyon qal`asini qamal qilayotgan Takajuk va Malg‘ur qal`asini qamal qilayotgan Takajuk va Malg‘ur boshchiligidagi mo‘g‘ul qo‘shiniga hujum qilib, 3 boshchiligidagi mo‘g‘ul qo‘shiniga hujum qilib, 3 kunlik jangdan so‘ng ular tor-mor keltirgan, kunlik jangdan so‘ng ular tor-mor keltirgan, 1000 dan ortiq mo‘g‘ul askari o‘ldirilgan, omon 1000 dan ortiq mo‘g‘ul askari o‘ldirilgan, omon qolgan qismi Panjshir daryosidan o‘tib, ko‘priki qolgan qismi Panjshir daryosidan o‘tib, ko‘priki buzib tashlashgan. Bu Jaloliddin Manguberdining buzib tashlashgan. Bu Jaloliddin Manguberdining mo‘g‘ullar ustidan qozongan dastlabki yirik mo‘g‘ullar ustidan qozongan dastlabki yirik g‘alabasi edi. g‘alabasi edi.

 Chingizxon katta qo‘shin to‘plab Chingizxon katta qo‘shin to‘plab Jaloliddin Manguberdiga qarshi Jaloliddin Manguberdiga qarshi shaxsan o‘zi otlangan. G‘ardiz shaxsan o‘zi otlangan. G‘ardiz qal`asi yaqinida Jaloliddin qal`asi yaqinida Jaloliddin Manguberdi Chingizxon qo‘shinining Manguberdi Chingizxon qo‘shinining ilg‘orini tor-mor keltiradi va kuchi ilg‘orini tor-mor keltiradi va kuchi ozligi sababli Sind (Hind) daryosi ozligi sababli Sind (Hind) daryosi tomon chekinadi. Chingizxon tomon chekinadi. Chingizxon qo‘shini Jaloliddin Manguberdini qo‘shini Jaloliddin Manguberdini daryodan o‘tishiga imkon bermay daryodan o‘tishiga imkon bermay qurshab oladi. 1221-yil 25-noyabrda qurshab oladi. 1221-yil 25-noyabrda bo‘lgan tengsiz jangda (Sind daryosi bo‘lgan tengsiz jangda (Sind daryosi bo‘yidagi jang) mag‘lubiyatga bo‘yidagi jang) mag‘lubiyatga uchragan Jaloliddin Manguberdi uchragan Jaloliddin Manguberdi 4000 jangchisi bilan Sindning o‘ng 4000 jangchisi bilan Sindning o‘ng sohiliga suzib o‘tib, cho‘l ichkarisiga sohiliga suzib o‘tib, cho‘l ichkarisiga kirib ketdi (Bu cho‘l hozirda ham kirib ketdi (Bu cho‘l hozirda ham cho‘li Jaloliy deb ataladi). cho‘li Jaloliy deb ataladi). Chingizxon Jaloliddin Chingizxon Jaloliddin Manguberdining bu jasoratidan Manguberdining bu jasoratidan hayratda qolib, o‘z o‘g‘illariga hayratda qolib, o‘z o‘g‘illariga qarab: “Ota o‘g‘il mana shunday qarab: “Ota o‘g‘il mana shunday bo‘lishi lozim!”, degan. bo‘lishi lozim!”, degan.

 1222-yil Chingizxon Jaloliddin Manguberdi izidan 1222-yil Chingizxon Jaloliddin Manguberdi izidan To‘rbay To‘qshin va Bola no‘yonni 20 minglik qo‘shin To‘rbay To‘qshin va Bola no‘yonni 20 minglik qo‘shin bilan jo‘natadi. Lekin ular Mo‘ltonga qadar borib, bilan jo‘natadi. Lekin ular Mo‘ltonga qadar borib, shaharni ololmay, jazirama issiqqa dosh berolmay shaharni ololmay, jazirama issiqqa dosh berolmay qaytishadi. Jaloliddin Manguberdi o‘ziga qarshi mo‘g‘ul qaytishadi. Jaloliddin Manguberdi o‘ziga qarshi mo‘g‘ul qo‘shinlari jo‘natilgani xabarini Parosravar qal`asini qo‘shinlari jo‘natilgani xabarini Parosravar qal`asini olgandan so‘ng eshitgan. Jaloliddin Manguberdi olgandan so‘ng eshitgan. Jaloliddin Manguberdi Mo‘lton tomon yo‘l olib Qubacha mulklaridan Uchcha, Mo‘lton tomon yo‘l olib Qubacha mulklaridan Uchcha, Sadusan, Xatisor, Deval va Damrillarni qamal qiladi, Sadusan, Xatisor, Deval va Damrillarni qamal qiladi, qo‘shini uchun tuyalar zarurligi tufayli Gujarot viloyati qo‘shini uchun tuyalar zarurligi tufayli Gujarot viloyati markazi Nahrvalga Xosxon boshchiligida qo‘shin markazi Nahrvalga Xosxon boshchiligida qo‘shin jo‘natadi. Shamsuddin Eltutmish Jaloliddin Manguberdi jo‘natadi. Shamsuddin Eltutmish Jaloliddin Manguberdi ustiga katta qo‘shin (30 ming otliq, 100 ming piyoda, ustiga katta qo‘shin (30 ming otliq, 100 ming piyoda, 300 ta fil) tortadi. Jaloliddin Manguberdi mardonavorlik 300 ta fil) tortadi. Jaloliddin Manguberdi mardonavorlik bilan raqibiga qarshi chiqadi. Jaloliddin bilan raqibiga qarshi chiqadi. Jaloliddin Manguberdining O‘zbek Toy Jahon Pahlavon Manguberdining O‘zbek Toy Jahon Pahlavon qo‘mondonligi ostidagi ilg‘ori Eltutmish ilg‘ori bilan qo‘mondonligi ostidagi ilg‘ori Eltutmish ilg‘ori bilan to‘qnashib raqibidan ustin keladi. Eltutmish Jaloliddin to‘qnashib raqibidan ustin keladi. Eltutmish Jaloliddin Manguberdi huzuriga elchisini yuborib sulh so‘raydi. Manguberdi huzuriga elchisini yuborib sulh so‘raydi. Jaloliddin Manguberdi Hindistonda o‘z nomidan Jaloliddin Manguberdi Hindistonda o‘z nomidan kumush va mis tangalar zarb qiladi, unga tobe hind kumush va mis tangalar zarb qiladi, unga tobe hind mulklarida uning nomi xutbaga qo‘shib o‘qilgan. mulklarida uning nomi xutbaga qo‘shib o‘qilgan.

Jaloliddin Manguberdiga qarshi Jaloliddin Manguberdiga qarshi xiyonatxiyonat  Jaloliddin Manguberdining lashkarboshisi Yazidak Jaloliddin Manguberdining lashkarboshisi Yazidak pahlavon va Sunqurjiq Toysilar xiyonat qilib Eltutmish pahlavon va Sunqurjiq Toysilar xiyonat qilib Eltutmish tomoniga o‘tganlar. Qiyin vaziyatdan qutulish uchun tomoniga o‘tganlar. Qiyin vaziyatdan qutulish uchun Jaloliddin Manguberdi harbiy kengash chaqirgan. Jaloliddin Manguberdi harbiy kengash chaqirgan. Amirlarning ko‘pchiligi Iroq tomon yurish qilib, uni Amirlarning ko‘pchiligi Iroq tomon yurish qilib, uni G‘iyosiddin Pirshohdan tortib olishni taklif qiladi. G‘iyosiddin Pirshohdan tortib olishni taklif qiladi. Iroqda siyosiy parokandalik hukm surardi. Iroq tomon Iroqda siyosiy parokandalik hukm surardi. Iroq tomon ketishga qaror qilinadi. Jaloliddin Manguberdi o‘zining ketishga qaror qilinadi. Jaloliddin Manguberdi o‘zining Hindistonda zabt etgan mulklariga O‘zbek Toy Jahon Hindistonda zabt etgan mulklariga O‘zbek Toy Jahon Pahlavoni, G‘ur va G‘azni viloyatlariga Hasan Qarluqni Pahlavoni, G‘ur va G‘azni viloyatlariga Hasan Qarluqni noib sifatida qoldirib, Iroqqa yo‘l olgan. Cho‘lu noib sifatida qoldirib, Iroqqa yo‘l olgan. Cho‘lu biyobonlarni kesib o‘tishda Jaloliddin Manguberdining biyobonlarni kesib o‘tishda Jaloliddin Manguberdining ko‘p jangchilari nobud bo‘lgan, nihoyat u 4 ming ko‘p jangchilari nobud bo‘lgan, nihoyat u 4 ming jangchisi bilan Kirmonga yetib kelgan. G‘iyosiddin jangchisi bilan Kirmonga yetib kelgan. G‘iyosiddin Pirshohning Kirmondagi noibi Baroq hojib Jaloliddin Pirshohning Kirmondagi noibi Baroq hojib Jaloliddin Manguberdiga tobelik izhor qiladi. Shundan so‘ng Manguberdiga tobelik izhor qiladi. Shundan so‘ng Jaloliddin Manguberdi Fors viloyati markazi Sherozga Jaloliddin Manguberdi Fors viloyati markazi Sherozga kelgan. Fors hokimi otabek Sa`d ibn Zangiy va Yazd kelgan. Fors hokimi otabek Sa`d ibn Zangiy va Yazd hokimi otabek Alouddavla ibn To‘g‘onshoh unga tobelik hokimi otabek Alouddavla ibn To‘g‘onshoh unga tobelik bildirishadi. Jaloliddin Manguberdi Isfahonga kelganda bildirishadi. Jaloliddin Manguberdi Isfahonga kelganda aholi uni katta tantana bilan kutib oladi, qo‘shini qurol-aholi uni katta tantana bilan kutib oladi, qo‘shini qurol- aslaha bilan ta`minlanadi. Bu hol G‘iyosiddin Pirshohga aslaha bilan ta`minlanadi. Bu hol G‘iyosiddin Pirshohga yoqmaydi, u akasiga qarshi 30 ming otliq qo‘shin bilan yoqmaydi, u akasiga qarshi 30 ming otliq qo‘shin bilan yo‘lga chiqadi. Biroq Jaloliddin Manguberdi unga yo‘lga chiqadi. Biroq Jaloliddin Manguberdi unga sovg‘a-salomlar bilan miroxur Odekni elchi sifatida sovg‘a-salomlar bilan miroxur Odekni elchi sifatida jo‘natgan va o‘zaro nizoni tinchlik bilan hal etgan. jo‘natgan va o‘zaro nizoni tinchlik bilan hal etgan.

 1225-yil Jaloliddin Manguberdi Ozarbayjonga 1225-yil Jaloliddin Manguberdi Ozarbayjonga yurish qiladi. So‘ng Bag‘dodga qarshi yurish qiladi. So‘ng Bag‘dodga qarshi yurishga hozirlik ko‘radi. Xalifa Nosirgacha yurishga hozirlik ko‘radi. Xalifa Nosirgacha elchi jo‘natib, mo‘g‘ullarga qarshi elchi jo‘natib, mo‘g‘ullarga qarshi birlashishga chaqiradi. Bunga javoban Xalifa birlashishga chaqiradi. Bunga javoban Xalifa Jaloliddin Manguberdiga qarshi o‘zining Jaloliddin Manguberdiga qarshi o‘zining mamluki amir Jamoliddin Qushtemir boshliq mamluki amir Jamoliddin Qushtemir boshliq 20 minglik qo‘shin jo‘natdi. Basra yaqinidagi 20 minglik qo‘shin jo‘natdi. Basra yaqinidagi jangda Xalifa qo‘shinlari tor-mor keltirildi. jangda Xalifa qo‘shinlari tor-mor keltirildi. Xalifa Bag‘dod mudofaasi bilan mashg‘ul Xalifa Bag‘dod mudofaasi bilan mashg‘ul bo‘ladi. Jaloliddin Manguberdi Bag‘dod bo‘ladi. Jaloliddin Manguberdi Bag‘dod atrofida 12 kun turgach, Ozarbayjon tomon atrofida 12 kun turgach, Ozarbayjon tomon ketadi. Ozarbayjon va Arron otabegi O‘zbek ketadi. Ozarbayjon va Arron otabegi O‘zbek ichkilik, maishatga berilib davlat ishlarini o‘z ichkilik, maishatga berilib davlat ishlarini o‘z holiga tashlab qo‘ygan edi, davlatni amalda holiga tashlab qo‘ygan edi, davlatni amalda uning xotini Malika xotun boshqarardi. 1225-uning xotini Malika xotun boshqarardi. 1225- yil mayda Jaloliddin Manguberdi Marog‘a yil mayda Jaloliddin Manguberdi Marog‘a shahrini jangsiz qo‘lga kiritadi. shahrini jangsiz qo‘lga kiritadi.

 Jaloliddin Manguberdi haqida Jaloliddin Manguberdi haqida uning shaxsiy kotibi, tarixchi uning shaxsiy kotibi, tarixchi Nasaviy shunday yozadi: Nasaviy shunday yozadi: “Jaloliddin qorachadan kelgan, “Jaloliddin qorachadan kelgan, o‘rta bo‘yli, turk lafzli odam o‘rta bo‘yli, turk lafzli odam edi. Fors tilini ham yaxshi edi. Fors tilini ham yaxshi bilardi. Uning botirligiga bilardi. Uning botirligiga kelganda shuni aytish kerakki, kelganda shuni aytish kerakki, sulton arslonlar orasidagi eng sulton arslonlar orasidagi eng kuchli sher edi. Bir so‘zli, kek kuchli sher edi. Bir so‘zli, kek saqlamaydigan, ochiq ko‘ngil, saqlamaydigan, ochiq ko‘ngil, to‘g‘ri odam edi. U jiddiy shaxs to‘g‘ri odam edi. U jiddiy shaxs edi. Hech qachon kulmasdi. edi. Hech qachon kulmasdi. Juda nari borsa jilmayib Juda nari borsa jilmayib qo‘yardi. U adolatsizliklarni qo‘yardi. U adolatsizliklarni yomon ko‘rardi. Jaloliddin o‘ta yomon ko‘rardi. Jaloliddin o‘ta qat`iyatli, nihoyatda irodali, qat`iyatli, nihoyatda irodali, murakkab vaziyatlarda, murakkab vaziyatlarda, taqdirning qaltis sinovlarida taqdirning qaltis sinovlarida o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydigan o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydigan favqulodda mard va botir favqulodda mard va botir sarkarda edi. sarkarda edi.

 O‘zbekiston hukumati Jaloliddin Manguberdining O‘zbekiston hukumati Jaloliddin Manguberdining mo‘g‘ul bosqinchilariga qarshi kurashda ko‘rsatgan mo‘g‘ul bosqinchilariga qarshi kurashda ko‘rsatgan mislsiz jasorati, vatanga va o‘z xalqiga sadoqat va mislsiz jasorati, vatanga va o‘z xalqiga sadoqat va cheksiz muhabbatini qadrlash va uning porloq ruhini cheksiz muhabbatini qadrlash va uning porloq ruhini abadiylashtirish maqsadida “Jaloliddin Manguberdi abadiylashtirish maqsadida “Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligini nishonlash haqida” qaror tavalludining 800 yilligini nishonlash haqida” qaror qabul qildi (1998). Qarorga ko‘ra, uning yurti qabul qildi (1998). Qarorga ko‘ra, uning yurti Xorazmda Jaloliddin Manguberdiga haykal o‘rnatildi, Xorazmda Jaloliddin Manguberdiga haykal o‘rnatildi, yirik ko‘cha, maydon, jamoa korxonalari va yirik ko‘cha, maydon, jamoa korxonalari va boshqalarga uning nomi qo‘yildi. Jaloliddin boshqalarga uning nomi qo‘yildi. Jaloliddin Manguberdining harbiy yurishlarida hamroh bo‘lgan Manguberdining harbiy yurishlarida hamroh bo‘lgan tarixchi Nasaviy Jaloliddin Manguberdiga bag‘ishlab tarixchi Nasaviy Jaloliddin Manguberdiga bag‘ishlab “Siyrat as-sulton Jaloliddin Manguberdi” (“Sulton “Siyrat as-sulton Jaloliddin Manguberdi” (“Sulton Jaloliddin Manguberdining holati”) nomli asar, Jaloliddin Manguberdining holati”) nomli asar, Maqsud Shayhzoda esa “Jaloliddin” (1943-yil) Maqsud Shayhzoda esa “Jaloliddin” (1943-yil) dramasini yozgan. Jaloliddin Manguberdi haqida dramasini yozgan. Jaloliddin Manguberdi haqida video film, doston, p`esa va boshqalar yaratilgan. video film, doston, p`esa va boshqalar yaratilgan. 2000-yilning 30-avgustida “Jaloliddin Manguberdi” 2000-yilning 30-avgustida “Jaloliddin Manguberdi” ordeni ta’sis etilgan.ordeni ta’sis etilgan.

 1230-yil 10-avgustda Arzinjon yaqinidagi jangda 1230-yil 10-avgustda Arzinjon yaqinidagi jangda Jaloliddin Manguberdi kuchlari malubiyatga uchradi. Jaloliddin Manguberdi kuchlari malubiyatga uchradi. Jaloliddin Manguberdining kuchsizlanganidan Jaloliddin Manguberdining kuchsizlanganidan foydalangan mofoydalangan mo gg `ullar katta qo`shin bilan Ozarbayjonga `ullar katta qo`shin bilan Ozarbayjonga bostirib kirib Maroa, Tabrizni egallab (1231) Jaloliddin bostirib kirib Maroa, Tabrizni egallab (1231) Jaloliddin Manguberdi ta`qib etishgan. Mayofariqin viloyatidagi Manguberdi ta`qib etishgan. Mayofariqin viloyatidagi qishloqlardan birida moqishloqlardan birida mo gg `ullar tungi hujum natijasida `ullar tungi hujum natijasida Jaloliddin Manguberdining oz sonli qo`shinini tor-mor Jaloliddin Manguberdining oz sonli qo`shinini tor-mor keltirdilar, Jaloliddin Manguberdini o`zi esa ta`qibdan keltirdilar, Jaloliddin Manguberdini o`zi esa ta`qibdan qutulib Qurdiston tolariga chiqib ketgan. Bu yerda qutulib Qurdiston tolariga chiqib ketgan. Bu yerda qaroqchi kurdlar qo`liga asir tushib, fojiali ravishda halok qaroqchi kurdlar qo`liga asir tushib, fojiali ravishda halok bo`lgan. bo`lgan.

 Manguberdi o`ziga qarshi mo`ul Manguberdi o`ziga qarshi mo`ul qo`shinlari jo`natilgani xabarini qo`shinlari jo`natilgani xabarini Parosravar qal`asini olgandan Parosravar qal`asini olgandan so`ng eshitgan. Jaloliddin so`ng eshitgan. Jaloliddin Manguberdi Mo`lton tomon yo`l Manguberdi Mo`lton tomon yo`l olib Qubacha mulklaridan olib Qubacha mulklaridan Uchcha, Sadusan, Xatisor, Deval Uchcha, Sadusan, Xatisor, Deval va Damrillarni qamal qiladi, va Damrillarni qamal qiladi, qo`shini uchun tuyalar zarurligi qo`shini uchun tuyalar zarurligi tufayli Gujarot viloyati markazi tufayli Gujarot viloyati markazi Nahrvalga Xosxon boshchiligida Nahrvalga Xosxon boshchiligida qo`shin jo`natadi. Shamsuddin qo`shin jo`natadi. Shamsuddin Eltutmish Jaloliddin Manguberdi Eltutmish Jaloliddin Manguberdi ustiga katta qo`shin (30 ming ustiga katta qo`shin (30 ming otliq, 100 ming piyoda, 300 ta otliq, 100 ming piyoda, 300 ta fil) tortadi. Jaloliddin Manguberdi fil) tortadi. Jaloliddin Manguberdi mardonavorlik bilan raqibiga mardonavorlik bilan raqibiga qarshi chiqadi. qarshi chiqadi.

 Jaloliddin Manguberdi haqida Jaloliddin Manguberdi haqida uning shaxsiy kotibi, tarixchi uning shaxsiy kotibi, tarixchi Nasaviy shunday yozadi: Nasaviy shunday yozadi: “Jaloliddin qorachadan “Jaloliddin qorachadan kelgan, o‘rta bo‘yli, turk kelgan, o‘rta bo‘yli, turk lafzli odam edi. Fors tilini lafzli odam edi. Fors tilini ham yaxshi bilardi. Uning ham yaxshi bilardi. Uning botirligiga kelganda shuni botirligiga kelganda shuni aytish kerakki, sulton aytish kerakki, sulton arslonlar orasidagi eng arslonlar orasidagi eng kuchli sher edi. Bir so‘zli, kek kuchli sher edi. Bir so‘zli, kek saqlamaydigan, ochiq saqlamaydigan, ochiq ko‘ngil, to‘g‘ri odam edi. U ko‘ngil, to‘g‘ri odam edi. U jiddiy shaxs edi. Hech jiddiy shaxs edi. Hech qachon kulmasdi. Juda nari qachon kulmasdi. Juda nari borsa jilmayib qo‘yardi. borsa jilmayib qo‘yardi.

 Xorazmshohlar davlatining so`nggi Xorazmshohlar davlatining so`nggi hukmdori, mohir sarkarda. hukmdori, mohir sarkarda. Anushteginiylardan. Xorazmshohlardan Anushteginiylardan. Xorazmshohlardan Muhammadning katta o`li. Onasi – Muhammadning katta o`li. Onasi – Oychechak turkman kanizaklaridan Oychechak turkman kanizaklaridan bo`lgan. Jaloliddin burnida holi (mank) bo`lgan. Jaloliddin burnida holi (mank) bo`lgani uchun Mankburni nomi bilan bo`lgani uchun Mankburni nomi bilan atalgan. Keyinchalik bu nom talaffuzda atalgan. Keyinchalik bu nom talaffuzda o`zgarib “Manguberdi” nomi bilan o`zgarib “Manguberdi” nomi bilan mashhur bo`lib ketgan. Jaloliddin voyaga mashhur bo`lib ketgan. Jaloliddin voyaga yetgach, otasi uni azna, Bomiyon, ur, yetgach, otasi uni azna, Bomiyon, ur, Bust, Takinobod, Zamindovar va Bust, Takinobod, Zamindovar va Hindiston hududlarigacha bo`lgan Hindiston hududlarigacha bo`lgan yerlarda hokim va taxt vorisi etib yerlarda hokim va taxt vorisi etib tayinlangan (1215). Biroq Turkon xotun tayinlangan (1215). Biroq Turkon xotun va qipchoq amirlarining qat`iy noroziligi va qipchoq amirlarining qat`iy noroziligi sababli Qutbiddin O`zloqshoh foydasiga sababli Qutbiddin O`zloqshoh foydasiga vorislikdan mahrum etilgan. Jaloliddin vorislikdan mahrum etilgan. Jaloliddin otasining harbiy yurishlarida ishtirok etib, otasining harbiy yurishlarida ishtirok etib, o`zining jasur jangchi, iqtidorli o`zining jasur jangchi, iqtidorli sarkardalik qobiliyatlarini namoyish sarkardalik qobiliyatlarini namoyish etgan (qadimgi Iris daryosi bo`yidagi etgan (qadimgi Iris daryosi bo`yidagi jang). jang).

 U adolatsizliklarni yomon U adolatsizliklarni yomon ko‘rardi. Jaloliddin o‘ta ko‘rardi. Jaloliddin o‘ta qat`iyatli, nihoyatda qat`iyatli, nihoyatda irodali, murakkab irodali, murakkab vaziyatlarda, taqdirning vaziyatlarda, taqdirning qaltis sinovlarida o‘zini qaltis sinovlarida o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydigan yo‘qotib qo‘ymaydigan favqulodda mard va favqulodda mard va botir sarkarda edi. botir sarkarda edi.

 Manguberdi tavalludining 800 yilligini nishonlash haqida” qaror Manguberdi tavalludining 800 yilligini nishonlash haqida” qaror qabul qildi (1998). Qarorga ko`ra, uning yurti Xorazmda qabul qildi (1998). Qarorga ko`ra, uning yurti Xorazmda Jaloliddin Manguberdiga haykal o`rnatildi, yirik ko`cha, Jaloliddin Manguberdiga haykal o`rnatildi, yirik ko`cha, maydon, jamoa korxonalari va boshqalarga uning nomi maydon, jamoa korxonalari va boshqalarga uning nomi qo`yildi. Jaloliddin Manguberdining harbiy yurishlarida hamroh qo`yildi. Jaloliddin Manguberdining harbiy yurishlarida hamroh bo`lgan tarixchi Nasaviy Jaloliddin Manguberdiga baishlab bo`lgan tarixchi Nasaviy Jaloliddin Manguberdiga baishlab “Siyrat as-sulton Jaloliddin Manguberdi” (“Sulton Jaloliddin “Siyrat as-sulton Jaloliddin Manguberdi” (“Sulton Jaloliddin Manguberdining holati”) nomli asar, Maqsud Shayhzoda esa Manguberdining holati”) nomli asar, Maqsud Shayhzoda esa “Jaloliddin” (1943-yil) dramasini yozgan. “Jaloliddin” (1943-yil) dramasini yozgan. Jaloliddin Manguberdi Jaloliddin Manguberdi haqida video film, doston, p`esa va boshqalar yaratilgan. haqida video film, doston, p`esa va boshqalar yaratilgan. 2000-yilning 30-avgustida “Jaloliddin Manguberdi” ordeni ta’sis 2000-yilning 30-avgustida “Jaloliddin Manguberdi” ordeni ta’sis etilgan.etilgan.

O'xshashlar

Jaloliddin Manguberdi

Vatan ozodligi va Jaloliddin Manguberdi

Jaloliddin Manguberdi – vatan himoyachisi va jasur sarkarda

Sovetlar rejimiga qarshi qurolli kurash tarixshunosligi

O’zbekiston tarixi