MIsrda qadimgi davr arxivlari - Tarix - Slaydlar

MIsrda qadimgi davr arxivlari

Yuklangan vaqt:

29.05.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5051.60546875 KB

Ko'chirib olish

MISRDA QADIMGI DAVR ARXIVLARI

REJA: 1.Misrda qadimgi davr arxivlari. 2. Tel-El-Amaran arxivi 3.Qadimgi Misr arxividagi diplomatik yozishmalar.

Olimlar Misrda Ikkidaryo oralig'i mamlak atlaridan oldin ham yozuv shakllangani to'g'risidagi faktik ma'lum otlarga duch kelishgan. U lar ibodatxonalar devorlari, qabrlar. qovalarga o'yib yozilgan va tabsh art- sharoitlar ta'sirida ham o'chib ketmay saqlanib kelgan,Bunday yozuvlar o'ziga xos “tosh arxivMla rvazifasini o'tagan. Qadimgi Misrda toshga yozuv bitish uchun maxsus mutaxassislar bo'lgan, dastlab ular toshlarga yozuvlarni o‘yib yozganlar, so‘ng maxsus tosh ko'taruvchi uskunalar yordam ida ushbu yozuvli plitalar qurilayotgan ulkan. inshootlar (piram ida, saroy, ibodatxona) devoriga mustahkamlab qoyilgan,

Ammo bu kabi arxivlar qadimgi Misrda yagona arxiv turi hisoblanm agan, ya'ni ushbu davrda boshqa turdagi arxiv hujjatlari ham keng tarqalgan. Ular papirus, loy, teriga yozilgan. Bunday manbalar ham Misrdagi arxivlarning faoliyatini amqyosda yoritib berishga asos bo‘la oladi.

Hukm dorlar saroylarida va ibodatxonalarda faoliyat yuritgan arxivlarda g'azna bilan bir qatorda turli hujjatlar saqlangan va bular orasida moliyaviy hamda huquqiy masalalar bilan bog'liq manbalar muhim hisoblangan. Ayniqsa mulkka egalik qilisb huquqini beruvchi hukmdor “hu jjat”la ri k a tta aham iyatga ega bo‘lib, u la r saroy devonxonasida saqlangan. D evonxonadan tashqari, m u h rlar d ep artam en ti, x atlar ham da soliq xizm atlari arxivlari h am fao liy aty u ritg an i m a'lum . M ulkiy m unosabatlarga oid hujjatlar m axfiy hisblangan v a shu bois u la r bilan ishlashni faqat m axsus xodim lar, ko‘p hollarda, xattotlarga ishonib topshirilgan

Devonxona arxivi ham yopiq idora hisoblangan va u bevosita vazirga bo'ysundirilgan. Vazir o‘zi hujjatlarning saqlanishini nazorat qilgan. Qadimgi Misrd amamlak atning asosiy arxivi firavn saroyidagi arxiv bo'lgan. Unda hukmdor nomiga bitilgan hujjatlarning asl nusxalari, firavnnig rasm iyfaoliyatiga oid va boshqa hujjatlar saqlangan. Firavn saroyi va ibodatxonalar yilnom alarni yozish marka zlari sifatida faoliyat olib borgan. Fir'avnlar saroyi arxivlariga doir ma'lumotlarni o'rganishda Tel-A m aran arxivi muhim ahamiyat kasb etadi.

TEL -EL -AMARAN ARXIVI Tel-El-Amaran arxivi - tarixda Misr fir'avnlari (Exnaton mil. avv. 1364-1347-yillarj arxiv i nomi bilan mashhur bo‘lib, 1885-yil Tel-elg‘-A m aransh ahrid amahalliy aholi tom onidan tasodifan topilgan.

Arxivda teri o’ramlariga, papirusga, shuningdek, loy taxtach alarg a yozilgan hujjatlar tarkibida akkad tilidagi diplom atik yozishmalar, fir'avn Amenxotep III va Amenxotap IV larning Mitonni, Ossuriya, Bobil va Kichik Suriya, Falaslin davlatlari bilan yozishgan yozishm alari, shuningdek, saroyning ichki boshqaruviga oid m an b alar topilgan. Ushbu arxiv - Misr, yaqin Sharq tarixining mil. avv. XIX asr ikkinchi yarmi – XIV asr b o sh larig a oid o‘ta m uhim m anba h isoblanadi. Bugungi ku n d a 382 ta loy taxtala r topilgan bo'lib, 300 dona atrofida loy taxtacha yozuvlari Germ aniya (194 donasi), London, Qohira, Oksford, Luvr, Ermitaj muzeylarida saqlanadi

QADIMGI MISR ARXIVIDAGI DIPLOMATIK YOZISHMALAR. Qadimgi Sharq tarixida xalqaro aloqalar va munosabatlarga oid bir qancha xujjatlar bizgacha saqlanib qolgan. Turli xil halqaro munosabatlarga oid xatlar, shartnomalar, qaydnomalar o‘sha davrdagi Qadimgi sharq podsholiklari o‘rtasidagi aloqalardan dalolat beradi. Eramizgacha bo‘lgan 3 ming yillikdanoq Misr podsholari boshqa davlatlar bilan aloqalar o‘rnatishga harakat qilishgan. V podsholik davrida eramizgacha 25 asrda misrliklar Punt davlatlariga (Qizil dengiz Janubiy qirg‘oqlari) elchilar yuborishgan. Eramizgacha bo‘lgan 2 ming yilliklarda Misrliklar qo‘shni davlatlar bilan aloqalarni yanada kuchaytirganlar. Podsho boshqa davlatlarga yuborish uchun elchilik va choparlik lavozimlarin joriy etgan.

Qadimgi Sharq halqaro munosabatlariga oid yodgorliklar ichida eng qiziqarlisi Alamarna yozishmalari va Misr fir'avni Ramzes II ning Xett podshosi Xattusilem III bilan tuzgan shartnomasi bo‘lib, u eramizgacha 1296 yilda imzolangan. Amarnada (Nilning o‘ng soxili, o‘rta Misrda) aloxida arxiv tashkil qilingan bo‘lib, unda XVIII sulola fir'avnlari Amenxotep III va uning o‘g‘li Amenxotep IV ning xalqaro munosabatlariga oid hujjatlar saqlangan. (Eramizgacha 2 ming yillik o‘rtalari XV-XIV asrlar). Al-amarna arxivining ko‘p qismini fir'avnga qaram bo‘lgan suriyaliklar va falastinlik shaxzodalarning xatlari egallaydi. Xatlarni mazmunini turli fikr almashishlar, tabriklar, nikoh xaqidagi kelishuvlar, harbiy yordam xaqidagi iltimoslar, tilla sovg‘alar va boshqalar tashkil qiladi. Shu bilan birga xatlarda karvonlar jo‘natish haqidagi ma'lumotlar ham bor.

Al-amarna arxivida Vavilonlik va Mittaniyalik podsholarning Amengxotep III va Amengxotep IV ga yozgan xatlari ham saqlanib qolgan. Eramizgacha XIV asrda Xett podsholigi kuchayib ketadi. Unga qarshi Misr, Vavilon va Mittani bir ittifoqqa birlashganlar. Eramizgacha bo‘lgan XIV-XIII asrlar Xett va Misr o‘rtasidagi urushlarga to‘la davr bo‘lgan. Urush ikki qarama-qarshi davlatni urushi to‘xtatishga majbur qilgan. Ossuriyaliklarni tazyiqi bilan ular eramizgacha 1296 yili kelishuv shartnomasini tuzganlar. XIX sulola vakili Ramzes II va Xett podshosi Xattusilem III tenglik shartnomasini imzolashgan. Bu shartnoma uchta manbada, ya'ni-ikkita Misr va bir xettlar manbalarida saqlanib qolgan. Faqat shartnomaning o‘zigina saqlanib qolmay u xaqdagi fikrlar, dala munosabatlar ham saqlanib qolgan. «Ajoyib shartnoma»dan keyin ham xalqaro munosabatlarga oid yozishmalar elchilar orqali davom ettirilgan. Yozishmalar faqat podsholar o‘rtasidagina emas, balki malikalar o‘rtasida ham bo‘lgan

O'xshashlar

Qadimgi Rim arxivlari

Janubi-sharqiy Osiyoning qadimgi davr arxeologiyasi

Qadimgi Mesopotamiya. Qadimgi Ossuriya. Qadimgi Xett

Qadimgi Eron. Qadimgi Hindiston

Qadimgi Xorazm