Qadimgi Rim arxivlari - Tarix - Slaydlar

Qadimgi Rim arxivlari

Yuklangan vaqt:

05.06.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1649.0302734375 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Qadimgi Rim arxivlari

Qadimgi Rim arxivlari quyidagi guruhlarga bo’linadi; • 1. Davlat arxivlari. • 2. Ibodatxona arxivlari. • 3. Bank, notarial idoralar arxivlari. • 4. Fuqarolar xususiy arxivlari. • 5.Tadbirkorlik arxivlari. • 6. Hunarmandlar texnika arxivlari.

Davlat arxivlari • Rim respublikasi oliy hokimiyat organi Senat hisoblangan va mamlakatning muhim siyosiy, ma'muriy, ijtimoiy-iqtisodiy, huquqiy va boshqaruvga oid sohalarni tartibga solishda muhim masalalarni hal etgan. Uning faoliyati bilan bog'liq hujjatlar (qonun loyihalari, hisobot, bayonnoma, senat dekretlari va b.) davlat arxivi Erarida (Erari) saqlangan, mazkur arxiv senat binosi yaqinidagi Saturn ibodatxonasida joylashtirilgan.

Erari – Qadimgi Rimda davlat arxivi. Mil. avv. 79-yilda Erari mamlakatning markazlashgan arxiviga aylantirilgan va uning nomi Tabulyariy deb o'zgartirilgan . • Erari aralash turdagi hujjatlar saqlovxonasi sanalgan. Hukumat hujjatlari bilan birga bu yerda diplomatik, siyosiy, harbiy shart-nomalar, tashkiliy-tasarruf hamda ma'muriy-xoʻjalik ishlariga doir muhim hujjatlar, shuningdek, g'azna, harbiy mukofotlar, turli moddiy boyliklar ham saqlangan. Arxivga topshiriladigan hujjatlar yog'och taxtachalar, papirus, pergamentlarga bitilgan bo'lib, qonun matnlari esa mis taxtachalarga oʻyib yozilgan. Yog'och taxtachalar to'p-to'p bog'lamalarda, papirus hujjatlari o'ramlarda, pergament hujjatlari daftar va kitoblarda saqlangan.

Arxiv hujjatlarining saqlanishi • Arxivga topshiriladigan hujjatlar yog'och taxtachalar, papirus, pergamentlarga bitilgan bo'lib, qonun matnlari esa mis taxtachalarga oʻyib yozilgan. Yog'och taxtachalar to'p-to'p bog'lamalarda, papirus hujjatlari o'ramlarda, pergament hujjatlari daftar va kitoblarda saqlangan. Arxiv manbalari hujjatlarning ma'lum muassasalarga tegishlili-gi hamda ma'lumotlar turi bo'yicha tasniflangan.

Ibodatxona, kohinlar arxivlari • Qadimgi rimliklarning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayotida ibodatxona, kohinlar arxivlarining o'z o'rni boʻlgan. Ushbu ar- xivlarda davlat boshqaruvi, sud-huquq ishlari, ma'muriy-xoʻja-lik ishlari, ilmiy va diniy sohalarga oid hujjatlar to'plangan.

Ibodatxonalar mulkini tasarruf etish bilan bog'liq manbalar moliyaviy hisobotlar, oldi-sotti shartnomalari, vasiyatnoma, tilxat va h.k. hujjatlar kohinlar arxivlarida saqlangan; shu- ningdek, bu yerda alohida shaxslarga tegishli muhim hujjatlar ham bo'lgan va bu bilan ushbu arxivlarning ijtimoiy ahamiya-ti yanada ortgan. Masalan, Yuliy Sezar va Avgustlarning vasi- yatnomalari Vesta ibodatxonasida saqlangan. Yuqori lavozimdagi kohinlar pontifiklar asosiy davlat hujjatlari sanalgan solnomalarni yozib borganlar va ularni Kapitoliydagi Yunona ibodatxonasida saqlaganlar.

Bank, notarial idoralar arxivlari • Qadimgi Rimda banklar va xususiy ayirboshlash shohob- chalari (kontoralari) taraqqiyoti bilan ularning arxivlari ham rivojlanib borgan. Bank arxivlari "argentariy"lar ham davlatga tegishli, ham xususiy turda bo'lgan. Bank ishlari bilan mil. avv. II asrda erkin kishilar - "ingenus"lar shug'ullanishgani ma'lum

Davlat banklari bilan bir qatorda xususiy ayirboshlash sho- hobchalari (kontoralar) Rimda keng faoliyat olib borgan. Ular "numus" ("tanga" so'zidan) va "mensariy" ("stol" soʻzidan) deb atalgan. Rimning ulkan imperiyaga aylanib, shaharlarining o'sib borishi bu yerga katta miqdorda pul mablag'larining ki- rib kelishiga sabab boʻlgan. Kapitalning kirib kelishi yoki chet mamlakatlarga olib chiqilishi uchun bunday bank idoralarining faoliyati muhim bo'lgan, shu sabab xususiy bank ishi tez taraq- qiy etib borgan. O'z qoʻllarida ko'plab pul mablag'larini saqlab turgan mensariylar, ushbu pullarni qarz oluvchi tadbirkor va savdogarlarga ma'lum foizlarga berganlar. Masalan, Pompeyda 1875-1876-yillarda olib borilgan qazuv ishlari natijasida bank- chi Setsiliy Yukund arxividan 150 dona yozuv taxtachasi topil- gan boʻlib, ularning aksariyati mijozlarning qarzga pul olish to'g'risidagi tilxatlari hamda kvitansiyalari edi.

Fuqarolarning xususiy arxivlari • Qadimgi Rimda fuqarolarning xususiy oila arxivlari keng tarqalgan. Yer -mulkka egalik qilish va tasarruf etish huquqini tasdiqlovchi qimmatli hujjatlar, xoʻjalikni yuritish bilan bog'liq xoʻjalik-moliyaviy qog'ozlari, oila a'zolariga tegishli rasmiy hujjatlar va h.k. manbalar fuqarolar tomonidan saqlab kelingan va ularning shaxsiy arxivlarini tashkil qilgan. Rim imperiyasida yerga shartli ravishda egalik qilish shakli - prekariy keng tarqal-gan. Kasodga uchrab, yersiz qolgan dehqonlar soliq to'lash shar-ti bilan zodagonlardan yer olganlar. Prekariy maxsus guvohno-ma-hujjat, yorliq, tilsatlar bilan rasmiylashtirilgan va bunday hujjatlar ham oila arxivida saqlangan.

Tadbirkorlik arxivlari. • Qadimgi Rimda faoliyat yuritgan tadbirkorlar arxivlarida asosan yer maydonlari hamda konlarni ijaraga berish bo'yicha hujjatlar saqlangan. Ijaraga oluvchi shaxs ishlab chiqarilgan mahsulot egasi sifatida foydaning ma'lum qismini davlat g'az-nasiga hamda ijara to'lovlariga to'lagan. Ijara shartnomasi, qayd etish bo'yicha qog'ozlar, to'lovlar haqidagi yozuvlar ham mazkur arxivlarda salmoqli o'rinni egallagan.

Hunarmandlar texnika arxivlari. • Qadimgi Rimda hunarmandlarning texnika arxivlari tar-mog'i birmuncha rivoj topgan. Hunarmandchilikda ayniqsa metallga ishlov berish, qurol-aslaha tayyorlash, qurilish mollari ishlab chiqarish hamda uy-ro'zg'or buyumlarini yasash taraqqiy etgan. Biroq yuqori miqdordagi soliqlar hamda hunarmandlarni har tomonlama davlat nazoratiga olish siyosati natijasida hunar- mandchilik sohasi va unga tegishli boʻlgan arxiv tizimi nisbatan sust rivojlangan.

E’tiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

MIsrda qadimgi davr arxivlari

Qadimgi Yunoniston va Rim sivilizatsiyasi

Qadimgi Mesopotamiya. Qadimgi Ossuriya. Qadimgi Xett

Dastlabki arxivlarning shakllanishi va turlari

Qadimgi Eron. Qadimgi Hindiston