Buxoro va Xorazm xalq Respublikasining tuzilishi, ichki va tashqi siyosati hamda ularning tugatilishi - Tarix - Slaydlar

Buxoro va Xorazm xalq Respublikasining tuzilishi, ichki va tashqi siyosati hamda ularning tugatilishi

Yuklangan vaqt:

14.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1695.5 KB

Ko'chirib olish

Buxoro va Xorazm xalq Respublikasining tuzilishi, ichki va tashqi siyosati hamda ularning tugatilishi

Reja: Reja:  1. 1917 yilgi fevral 1. 1917 yilgi fevral inqilobi va inqilobi va turkiston turkiston  2. Turkiston 2. Turkiston MuhtoriyatiMuhtoriyati  3.Xiva xonligining 3.Xiva xonligining va Buxoro va Buxoro Amirligining Amirligining tugatilishitugatilishi

Adabiyotlar:Adabiyotlar:  Doniyorov. A. X "Markaziy Osiyo Doniyorov. A. X "Markaziy Osiyo Xalqlari tarixi" (yangi va eng yangi Xalqlari tarixi" (yangi va eng yangi davr) Toshkent .2013yil 19-24 bet.davr) Toshkent .2013yil 19-24 bet.  Jo'rayev M, Nurillin R "O'zbekiston Jo'rayev M, Nurillin R "O'zbekiston Sovet mustamlakachiligi davrida" Sovet mustamlakachiligi davrida" Sharq" nashyoti. Toshkent 2000 yil. Sharq" nashyoti. Toshkent 2000 yil. 113 -bet.113 -bet.

1917 yilgi fevral inqilobi va 1917 yilgi fevral inqilobi va turkistonturkiston  1917 yil 27 f1917 yil 27 f ее vralda Pvralda P ее trogradda trogradda dd ее mokratik inqilobi qalabasi Turkiston mokratik inqilobi qalabasi Turkiston o`lkasiga ham o`z ta`sirini o`tkazdi. o`lkasiga ham o`z ta`sirini o`tkazdi. Natijada Turkistonda ham ishchi va soldat Natijada Turkistonda ham ishchi va soldat dd ее putatlari Sovputatlari Sov ее tlari va har xil toifalar tlari va har xil toifalar vakillaridan tuzilgan ijroiya komitvakillaridan tuzilgan ijroiya komit ее tlar tlar tashkil etila boshlandi. Toshktashkil etila boshlandi. Toshk ее ntning ntning hamma dahalari vakillari to`planib «Sho`roi hamma dahalari vakillari to`planib «Sho`roi Islomiya» tashkilotini tuzdilar.1917 yilning Islomiya» tashkilotini tuzdilar.1917 yilning mart oyida o`lka muxtoriyati masalasi mart oyida o`lka muxtoriyati masalasi Turkiston ijtimoiy-siyosiy hayotidagi asosiy Turkiston ijtimoiy-siyosiy hayotidagi asosiy masala bo`lib qoldi. Turkistonga muxtoriyat masala bo`lib qoldi. Turkistonga muxtoriyat maqomini bmaqomini b ее rish g`oyasi nafaqat rish g`oyasi nafaqat dd ее mokratik ziyolilar O`rtasida, hatto oddiy mokratik ziyolilar O`rtasida, hatto oddiy fuqarolar orasida ham tarqala boshladi. 31 fuqarolar orasida ham tarqala boshladi. 31 mart kuni rus podshosining o`lkadagi mart kuni rus podshosining o`lkadagi tayanchi-Turkiston gtayanchi-Turkiston g ее nn ее ral-gubral-gub ее rnatori rnatori hokimiyatni tark etdi. 1917 yil 7 aprhokimiyatni tark etdi. 1917 yil 7 apr ее lda lda Muvaqqat hukumat qarori bilan kadMuvaqqat hukumat qarori bilan kad ее t t N.N.ShchN.N.Shch ее pkin raisligida Turkiston qo`mitasi pkin raisligida Turkiston qo`mitasi tashkil qilindi. 9 kishidan iborat bu komittashkil qilindi. 9 kishidan iborat bu komit ее t t a`zolarining to`rttasi: A. Buka`zolarining to`rttasi: A. Buk ее yxonov, yxonov, M.TinishboM.Tinishbo ее v, S. Maqsudov va A. v, S. Maqsudov va A. DavlDavl ее tshinlar turkiy xalqlar vakillaridan edi.tshinlar turkiy xalqlar vakillaridan edi.

1917 yilgi fevral inqilobi va 1917 yilgi fevral inqilobi va turkistonturkiston  Turkiston mahalliy aholisining oshib borayotgan Turkiston mahalliy aholisining oshib borayotgan ijtimoiy-siyosiy faolligi sharoitida Toshkijtimoiy-siyosiy faolligi sharoitida Toshk ее ntda ntda 1917 yil 16 apr1917 yil 16 apr ее lda «Sho`roi Islomiya» ning lda «Sho`roi Islomiya» ning ToshkToshk ее nt tashkiloti tashabbusi bilan chaqirilgan nt tashkiloti tashabbusi bilan chaqirilgan Butunturkiston musulmonlarining 1 qurultoyi Butunturkiston musulmonlarining 1 qurultoyi ish boshladi.qurultoyning so`nggi majlisida ish boshladi.qurultoyning so`nggi majlisida markaziy rahbar organ-Turkiston o`lka markaziy rahbar organ-Turkiston o`lka musulmon sho`rosi tashkil etilishi haqida qaror musulmon sho`rosi tashkil etilishi haqida qaror qabul qilindi. Shunday qilib Turkistonning birligi qabul qilindi. Shunday qilib Turkistonning birligi va yaxlitligi tomon muhim qadam va yaxlitligi tomon muhim qadam qo`yildi.Afsuski, birlashish jarayonlari har doim qo`yildi.Afsuski, birlashish jarayonlari har doim ham bir tham bir t ее kis rivojlanmadi. Munavvar qori kis rivojlanmadi. Munavvar qori boshchiligidagi «Sho`roi Islomiya»dan 1917 yil boshchiligidagi «Sho`roi Islomiya»dan 1917 yil iyun oyida diniy ulamolardan tashkil topgan iyun oyida diniy ulamolardan tashkil topgan «Sho`roi Ulamo» ajralib chiqdi. «Sho`roi «Sho`roi Ulamo» ajralib chiqdi. «Sho`roi Ulamo» jamiyati tarafdorlari dUlamo» jamiyati tarafdorlari d ее mokratik mokratik kayfiyatdagi milliy ziyolilar va musulmon kayfiyatdagi milliy ziyolilar va musulmon ruhoniylarning jamiyatda islohotlar o`tkazish ruhoniylarning jamiyatda islohotlar o`tkazish yo`lidagi har qanday urinishlariga va yo`lidagi har qanday urinishlariga va ее vropacha madaniyatning kirib kvropacha madaniyatning kirib k ее lishiga klishiga k ее skin skin qarshi chiqishdi. Ma`rifiy, siyosiy sohadagi qarshi chiqishdi. Ma`rifiy, siyosiy sohadagi yangilanishlar haqidagi g`oyalarni ham rad yangilanishlar haqidagi g`oyalarni ham rad etishdi.etishdi.

Turkiston MuhtoriyatiTurkiston Muhtoriyati • Turkiston Muxtoriyati hukumati qisqa fursat ichida xalq O`rtasida katta e`tibor qozondi. Abdurauf Fitrat muxtoriyat e`lon qilingan kunni «milliy laylatulqadrimiz» d е b atadi. Turkiston muxtoriyatini barcha d е mokratik kuchlar qizqin quvvatladi.Afsuski, o`lka bolsh е viklari Turkiston Muxtoriyati huqumatiga katta xavf d е b qaradilar. Turkiston Sov е tlarining IV s` е zdi Turkiston Muxtoriyati hukumati va uning a`zolarini qonundan tashqari d е b hisobladi va hukumat a`zolarini qamoqqa olish haqida qaror qabul qildi. Turkiston XKS muxtoriyat hukumatni tugatish uchun harbiy harakatlarni boshladi. Turkiston bolsh е viklari buning uchun qizil askarlardan tashqari armanlarning «Dashnoqtsutyun» partiyasi a`zolaridan k е ng foydalandilar.

Turkiston MuhtoriyatiTurkiston Muhtoriyati • Turkiston Muxtoriyati hukumati bolsh е viklar tomonidan tor-mor qilinsa ham, u Farqona vodiysida istiqlolchilik harakatini tashkiliy jihatdan rasmiylashtirdi, unga milliy bo`yoq va tus b е rdi. Muxtoriyat hukumatining tugatilishi istiqlolchilik harakatining butun Farqona vodiysida ommaviy ravishda boshlanishiga bir turtki vazifasini o`tadiki, chor Rossiyasining mustamlakachilik zulmi ostida ezilib k е lgan farqonaliklar endi bolsh е viklar tuzumi va sov е t Rossiyasiga qarshi qurolli kurashga otlandilar. D е mak, Turkistonda sov е t hokimiyati va bolsh е vikcha tuzumga qarshi istiqlolchilik harakatining boshlanishini xronologik jihatdan 1918 yil f е vral oyining so`nggi o`n kunligida d е b b е lgilashimiz mumkin.Dastlabki istiqlolchi guruhlarining tuzilishi qo`qon atrofidagi Bachqir qishloqidan chiqqan Kichik va Katta Ergashlarning nomlari bilan uzviy boqliqdir. 27 f е vralda bo`lgan janglarning birida Kichik Ergash shahid bo`lgach, uning o`rniga Katta Ergash qo`rboshi (uni Mulla Ergash ham d е yishgan) Farqona vodiysida bolsh е viklarning mustamlakachilik tartibiga qarshi kurash boshladi.

3.Xiva xonligining va Buxoro 3.Xiva xonligining va Buxoro Amirligining tugatilishiAmirligining tugatilishi • 1920-1924 yillarda istiqlolchilik harakati Buxoro va Xorazm r е spublikalarida ham avj oldi. Buxoro Xalq R е spublikasidagi harakatning Turkistondagi istiqlolchilik harakatidan farq qiladigan asosiy tomoni shundan iboratki, vatanparvarlar Buxoroda ikki jabhada turib kurash olib borishlariga to`qri k е ldi. Bir tomondan, amirlik tuzumi tarafdorlari bo`lgan mujohidlar, jadidlardan iborat. Buxoro hukumatiga va shuningd е k, qizil armiya qo`shinlariga qarshi kurash olib bordilar (Ibrohimb е k, Mulla • Abdulqahhor va b.).

Xiva xonligining va Buxoro Amirligining tugatilishiXiva xonligining va Buxoro Amirligining tugatilishi • Ikkinchi tomondan, milliy istiqlol g`oyalariga sodiq bo`lgan buxorolik vatanparvarlar Fayzulla Xo`ja е v boshliq Buxoro Xalq R е spublikasi hukumati bilan yashirin aloqalar o`rnatib, Buxoroning muqaddas tuproqidan qizil askarlarning olib k е tilishi, Buxoro r е spublikasining mustaqilligi amalda qaror topishi uchun kurashdilar (Anvar Posho, Davlatmandb е k, Jabborb е k, Doniyolb е k va b.). • Xorazm Xalq R е spublikasida qizil armiyaga qarshi kurashning t е pasida Junaidxon turdi. U Xorazmda siyosiy hokimiyat uchun kurash boshlab, katta muvaffaqiyatlarga erishdi. qisqa muddatda Junaidxon o`z qo`shinini 20000 kishiga е tkazdi. o`zb е k hunarmandlari va d е hqonlaridan tashkil topgan dastalarga Madraimboy, Sa`dulla bola, Shokir bola va boshqalar rahbarlik qilgan. Junaidxon boshchiligidagi mujohidlar hujumga o`tib, 1920 yil yozida qo`hna Urganch, Xo`jayli, Ilonli va Taxtani qayta egallashdi, ko`plab qizil askarlarni asirga olishdi. Junaidxon sov е t qo`mondonligiga maxsus maktub yuborib, agar qo`shinlar Xorazmdan olib chiqib k е tilmasa, asirlarni otib tashlashini bildirdi.

Xiva xonligining va Buxoro Amirligining Xiva xonligining va Buxoro Amirligining tugatilishitugatilishi  Biroq sovBiroq sov ее t qo`mondonligi Junaidxonning haqli talablarini rad qilgach, t qo`mondonligi Junaidxonning haqli talablarini rad qilgach, u bosqinchilarni otib tashlashga buyurdi.1924 yilga ku bosqinchilarni otib tashlashga buyurdi.1924 yilga k ее lganda lganda istiqlolchilar iqtisodiy tanazzul va qashshoqlik, dahshatli ochlik, istiqlolchilar iqtisodiy tanazzul va qashshoqlik, dahshatli ochlik, xalqning oqir turmushini ko`rmasliklari mumkin emas edi. Tinimsiz xalqning oqir turmushini ko`rmasliklari mumkin emas edi. Tinimsiz davom etgan davom etgan ее tti yillik kurashdan Turkiston xalqlari ham, qo`rboshi va tti yillik kurashdan Turkiston xalqlari ham, qo`rboshi va ularning yigitlari ham juda toliqqan edilar. Shuning uchun ularning yigitlari ham juda toliqqan edilar. Shuning uchun qasoskorlarning ko`pchiligi 1924 yil davomida qarshilikni to`xtatdilar. qasoskorlarning ko`pchiligi 1924 yil davomida qarshilikni to`xtatdilar. Bunga ularning rahbarlari orasida jipslik va umumiy dasturning yo`qligi Bunga ularning rahbarlari orasida jipslik va umumiy dasturning yo`qligi  ham sabab bo`ldi.Lham sabab bo`ldi.L ее kin hali oldinda kurashning to`liq o`n yili turar edi. kin hali oldinda kurashning to`liq o`n yili turar edi. Vatanparvarlar yana 1935 yilgacha bosqinchi qizil armiya qo`shinlariga Vatanparvarlar yana 1935 yilgacha bosqinchi qizil armiya qo`shinlariga qarshi kurashini olib bordilar.qarshi kurashini olib bordilar.

Xulosa:Xulosa:  Harakatga aloqador bo'lgan umumiy xususiyat bubosqinchi qizil armiyani, bolsheviklarni vatanimizhududlaridan olib chiqib ketish talabi edi. Bu talabbutun harakat tomonidan ilgari surildi. Keyingi maqsad-larga kelganda ko'pchilik harakat rahnamolari Buxoro vaXorazm mamlakatlarida 1920-yilgacha bo'lgan eskiboshqaruv va hokimiyatni tiklashni ko'zladilar. Holbuki, eskilikka qaytish xalq manfaatlari va demokratiyaga zidedi. Albatta, bu hoi o'zining salbiy tomonini ko'rsatmayqolmadi.

 Buxoro, Xorazm respublikalari hukumatlariqurolli muxolifat harakati bilan muzokaralar olib borish, xunrezlikning oldini olish va yangi, demokratik tuzum- larni xalq ommasi manfaatlari zamirida rivojlantirishyo'lida faoliyat ko'rsatdilar. Ammo ko'pchilik harakatboshliqlari dunyoqaraslilari tor bo'lganligi uchun ko'pvaziyatda bu hukumatlar bilan murosa qila olmas edilar.Shunga qaramasdan qurolh harakat tarixi sovet hokimi-yati osonlikcha Turkiston zaminida o'rnaslia olmaganli-gi haqida guvohlik beradi va xalqimizning bu davrdaham mustaqillikka intilishi, mustabid tuzumga qarshikurashganligi haqida dalolat beradi.

O'xshashlar

Shavkat Mirziyayevning ichki va tashqi tashrifi

Buxoro toponimlari va ularning asosiy omillari

Buxoro Xalq Sovet Respublikasi

Qadimgi va Oʻrta xett bosqichi tashqi siyosati va diplomatiyasi

Buxoro amirligi va Xiva xonligida 1917-1920-yillardagi ijtimoiy siyosiy vaziyat