Buxoro toponimlari va ularning asosiy omillari - Tarix - Slaydlar

Buxoro toponimlari va ularning asosiy omillari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

623.5 KB

Ko'chirib olish

Buxoro toponimlari va Buxoro toponimlari va ularning asosiy omillariularning asosiy omillari

 Joy nomlari jamiyat hayoti bilan Joy nomlari jamiyat hayoti bilan chambarchas bog’langan ma’naviy chambarchas bog’langan ma’naviy ehtiyojdir. Darhaqiqat, insoniyat taraqiyot ehtiyojdir. Darhaqiqat, insoniyat taraqiyot davomida, o’z ehtiyojini qoldirish uchun davomida, o’z ehtiyojini qoldirish uchun tobora qulaylik yaratadi. Har bir yaratilgan tobora qulaylik yaratadi. Har bir yaratilgan qulaylik (g’oya ) esa bugungi va ertangi qulaylik (g’oya ) esa bugungi va ertangi kunimizning o’zgarishiga sabab bo’ladi.kunimizning o’zgarishiga sabab bo’ladi.

 TarixiTarixi  Buxoro shahri sharqning mashhur qadimiy Buxoro shahri sharqning mashhur qadimiy shaharlaridan biri. Arxeologik maʼlumotlarga shaharlaridan biri. Arxeologik maʼlumotlarga ko`ra, Buxoroga miloddan avvalgi 1-ming yillik ko`ra, Buxoroga miloddan avvalgi 1-ming yillik o`rtalarida asos solingan. Zarafshon daryosining o`rtalarida asos solingan. Zarafshon daryosining quyi oqimida joylashgan Buxoro shahri va uning quyi oqimida joylashgan Buxoro shahri va uning atrofidagi yerlar qadimda nihoyatda atrofidagi yerlar qadimda nihoyatda xushmanzara — hayvonot va o`simlik dunyosi xushmanzara — hayvonot va o`simlik dunyosi betakror, ko`l va oqar suvlarga boy bo`lib, betakror, ko`l va oqar suvlarga boy bo`lib, tarixchi Narshaxiyning „Buxoro tarixi“ asaridagi tarixchi Narshaxiyning „Buxoro tarixi“ asaridagi maʼlumotlar buni tasdiqlaydi.maʼlumotlar buni tasdiqlaydi.

 Faraz qilaylik, kutilmaganda shahar, tuman, qishloq, Faraz qilaylik, kutilmaganda shahar, tuman, qishloq, ko’cha, maydon yoki xiyobonlarning nomi tasodifan go’ib ko’cha, maydon yoki xiyobonlarning nomi tasodifan go’ib bo’lib qoldi. Shunday paytda odamlarning holatini bir ko’z bo’lib qoldi. Shunday paytda odamlarning holatini bir ko’z o’ngingizga keltiring. Pochta, telefon, telegraf xizmati o’ngingizga keltiring. Pochta, telefon, telegraf xizmati o’sha ondayoq to’xtab qoladi. Transportlarning yurishi o’sha ondayoq to’xtab qoladi. Transportlarning yurishi izdsan chiqadi. Uyingizga chaqirilgan “tez yordam” izdsan chiqadi. Uyingizga chaqirilgan “tez yordam” mashinasi borar manzilini bilmay ovora bo’lib qoladi. mashinasi borar manzilini bilmay ovora bo’lib qoladi. Shunga o’xshash yuzlab muammolar girdobida odamlar Shunga o’xshash yuzlab muammolar girdobida odamlar sarson sargardon bo’ladi. Shu farzning o’zidan sarson sargardon bo’ladi. Shu farzning o’zidan odamlarniong kundalik ehtiyoji uchun joy nomlarning odamlarniong kundalik ehtiyoji uchun joy nomlarning nechog’lik zarurat ekanligini tasavvur qilish mumkin. nechog’lik zarurat ekanligini tasavvur qilish mumkin.

 „„ Buxoro“ atamasi sanskritcha „vixora“ Buxoro“ atamasi sanskritcha „vixora“ so`zining turkmo`g`ulcha shakli — „buxor“ so`zining turkmo`g`ulcha shakli — „buxor“ („ibodatxona“) dan kelib chiqqan deb („ibodatxona“) dan kelib chiqqan deb taxmin qilingan. Keyingi tadqiqotlarda bu taxmin qilingan. Keyingi tadqiqotlarda bu atama sug`diycha „bug`“ yoki „bag“ atama sug`diycha „bug`“ yoki „bag“ („tangri“) hamda „oro“ („jamol“) so`zlaridan („tangri“) hamda „oro“ („jamol“) so`zlaridan iborat bo`lib, „tangri jamoli“ degan maʼnoni iborat bo`lib, „tangri jamoli“ degan maʼnoni anglatadi, degan fikr ilgari surilmoqda. anglatadi, degan fikr ilgari surilmoqda.

 Siyosiy tarixiSiyosiy tarixi  Buxoro shahrining islomga qadar bo`lgan siyosiy Buxoro shahrining islomga qadar bo`lgan siyosiy tarixi xususidagi maʼlumotlar miloddan avvalgi 7-tarixi xususidagi maʼlumotlar miloddan avvalgi 7- 8 asrlar bilan chegaralanadi. Miloddan avvalgi 7-8 asrlar bilan chegaralanadi. Miloddan avvalgi 7- asrlarda asrlarda AhamoniylargaAhamoniylarga boshqaruvi ostida, boshqaruvi ostida, milloddan avvalgi 329-yilda milloddan avvalgi 329-yilda Iskandar ZulqarnaynIskandar Zulqarnayn tomonidan bosib olingan. Milodiy 5-asrlarda tomonidan bosib olingan. Milodiy 5-asrlarda Eftaliylar davlatigaEftaliylar davlatiga qarashli bo`lgan. Buxoro 6-8 qarashli bo`lgan. Buxoro 6-8 asrlar boshida asrlar boshida BuxorxudoiylarBuxorxudoiylar hokimligi poytaxti hokimligi poytaxti edi.edi.

 709 yilda uni 709 yilda uni Arab xalifaligiArab xalifaligi fath etgan, 9-10 asrlarda esa fath etgan, 9-10 asrlarda esa UsmoniylarUsmoniylar poytaxti bo`lgan. 999 yilda Buxoroni poytaxti bo`lgan. 999 yilda Buxoroni QoraxoniylarQoraxoniylar , 1220 yilda. , 1220 yilda. Mo`g`ullarMo`g`ullar bosib olgan. 1370 bosib olgan. 1370 yildan Buxoro yildan Buxoro Amir TemurAmir Temur va va TemuriylarTemuriylar davlati, 16-asr davlati, 16-asr boshidan Shayboniylar (1533 yilda bu davlat poytaxti boshidan Shayboniylar (1533 yilda bu davlat poytaxti Samarqanddan Buxoroga ko`chirilishi tufayli Buxoro Samarqanddan Buxoroga ko`chirilishi tufayli Buxoro xonligi deb atala boshlagan) va 1533 yildan 1920 xonligi deb atala boshlagan) va 1533 yildan 1920 yilgacha Buxoro xonligi (amirligi) markazi bo`lgan, so`ng yilgacha Buxoro xonligi (amirligi) markazi bo`lgan, so`ng Buxoro bosqini natijasida sho`rolar tomonidan bosib Buxoro bosqini natijasida sho`rolar tomonidan bosib olingan. 1920 yil 8 Sentyabrdan Buxoro shahri Buxoro olingan. 1920 yil 8 Sentyabrdan Buxoro shahri Buxoro Xalq Sovet Respublikasi (BXSR) ning poytaxti bo`lgan. Xalq Sovet Respublikasi (BXSR) ning poytaxti bo`lgan. Buxoro shahri 1925 yildan O`zSSR va 1991 yil 1 Buxoro shahri 1925 yildan O`zSSR va 1991 yil 1 Sentyabrdan mustaqil O`zbekiston Respublikasi Sentyabrdan mustaqil O`zbekiston Respublikasi tarkibida. tarkibida.

 Arxeologik tadqiqotlarArxeologik tadqiqotlar  Buxoro shahrini arxeologik jihatdan faol o`rganish ishlari Buxoro shahrini arxeologik jihatdan faol o`rganish ishlari 70-80-yillarga to`g`ri keladi. O`zbekiston FA Arxeologiya 70-80-yillarga to`g`ri keladi. O`zbekiston FA Arxeologiya institutitining maxsus arxeologik jamoasi (A. R. institutitining maxsus arxeologik jamoasi (A. R. Muhammadjonov, I. Ahrorov, J. Mirzaahmedov, Sh. Muhammadjonov, I. Ahrorov, J. Mirzaahmedov, Sh. Odilov) va O`zbekiston Madaniyat vazirligining Meʼmoriy Odilov) va O`zbekiston Madaniyat vazirligining Meʼmoriy yodgorliklarni taʼmirlash va asrash in-ti otryadi (Ye. G. yodgorliklarni taʼmirlash va asrash in-ti otryadi (Ye. G. Nekrasova boshchiligida) tomonidan olib borilgan Nekrasova boshchiligida) tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasida hozirgi Buxuro viloyati hududida tadqiqotlar natijasida hozirgi Buxuro viloyati hududida miloddan avvalgi 4-3-ming yilliklardayoq ovchilik va miloddan avvalgi 4-3-ming yilliklardayoq ovchilik va baliqchilik bilan shug`ullangan, toshdan turli qurol va baliqchilik bilan shug`ullangan, toshdan turli qurol va buyumlar yasash mahoratlari yuksak darajaga yetgan buyumlar yasash mahoratlari yuksak darajaga yetgan neolit davriga mansub qabilalar yashagani aniqlandi.neolit davriga mansub qabilalar yashagani aniqlandi.

 . Milolddan avvalgi 2-ming yillikning 2-yarmida . Milolddan avvalgi 2-ming yillikning 2-yarmida Zarafshon daryosi o`zaniga yaqin yerlarga, Zarafshon daryosi o`zaniga yaqin yerlarga, ayniqsa uning qad. tarmoqlari (Vobkentdaryo, ayniqsa uning qad. tarmoqlari (Vobkentdaryo, Mohondaryo, Gujayli va boshqalar) havzalariga Mohondaryo, Gujayli va boshqalar) havzalariga chorvadordehqon qabilalar kelib joylashib, ular chorvadordehqon qabilalar kelib joylashib, ular botqoq yerlarda dehqonchilik qilish bilan birga botqoq yerlarda dehqonchilik qilish bilan birga yaylovlarda chorvachilik bilan ham mashg`ul yaylovlarda chorvachilik bilan ham mashg`ul bo`lganlar. Arxeologlar Qorako`l tumanidagi bo`lganlar. Arxeologlar Qorako`l tumanidagi Zamonbobo degan joydan mazkur qabilalar Zamonbobo degan joydan mazkur qabilalar manzilgohlaridan birining qoldiqlarini topib manzilgohlaridan birining qoldiqlarini topib o`rgandilar o`rgandilar

 Shu bois bu madaniyat fanda Zamonbobo Shu bois bu madaniyat fanda Zamonbobo madaniyati deb ataldi. Miloddan avvalgi 1-ming madaniyati deb ataldi. Miloddan avvalgi 1-ming yillikda Buxoro vohasida astasekin sunʼiy yillikda Buxoro vohasida astasekin sunʼiy sug`orish tarmoqlari va mustahkamlangan sug`orish tarmoqlari va mustahkamlangan qishloqlar vujudga kela boshlaydi. Zarafshon qishloqlar vujudga kela boshlaydi. Zarafshon daryosining kad. tarmog`i — Shoxrud daryosining kad. tarmog`i — Shoxrud bo`ylaridagi dastlabki qishloqlarning, jumladan bo`ylaridagi dastlabki qishloqlarning, jumladan hoz. Buxoro shahri o`rnida bo`lgan qishloqning hoz. Buxoro shahri o`rnida bo`lgan qishloqning barpo bo`lishi aynan ana shu davrga to`g`ri barpo bo`lishi aynan ana shu davrga to`g`ri keladi. keladi.

 70-yillarda Buxoroning eski shahar 70-yillarda Buxoroning eski shahar qismida olib borilgan arxeologik qismida olib borilgan arxeologik qazishmalar natijasida Buxoroni arxeologik qazishmalar natijasida Buxoroni arxeologik jihatdan o`rganish tarixida birinchi marta jihatdan o`rganish tarixida birinchi marta materik qatlamga qadar yetib borishga va materik qatlamga qadar yetib borishga va madaniy qatlamlanish chuqurligi 20 m dan madaniy qatlamlanish chuqurligi 20 m dan ortiq ekanligini aniqlashga muvaffaq ortiq ekanligini aniqlashga muvaffaq bo`lindi. bo`lindi.

 Mir Arab madrasasi yaqinidagi arxeologik Mir Arab madrasasi yaqinidagi arxeologik qazishma chog`ida materik qatlam ustida qazishma chog`ida materik qatlam ustida to`q jigarrang torf qatlami (40-70 sm) to`q jigarrang torf qatlami (40-70 sm) borligi, uning ichida esa yovvoyi va xonaki borligi, uning ichida esa yovvoyi va xonaki hayvonlar suyaklari qoldiqlari hamda sopol hayvonlar suyaklari qoldiqlari hamda sopol idish va buyumlar parchalari ko`p ekanligi idish va buyumlar parchalari ko`p ekanligi maʼlum bo`ldi. Torf qatlami Madrasa maʼlum bo`ldi. Torf qatlami Madrasa tomon tobora qalinlashib borib, bino ostiga tomon tobora qalinlashib borib, bino ostiga kelganda qalinligi 7,5 m ga yetgan. kelganda qalinligi 7,5 m ga yetgan.

 Bu esa qadimda Buxoro hududidan Zarafshon Bu esa qadimda Buxoro hududidan Zarafshon daryosi tarmoqlaridan biri — ilk o`rta asr daryosi tarmoqlaridan biri — ilk o`rta asr manbalarida qayd etilgan „Rudi zar“ („Oltin manbalarida qayd etilgan „Rudi zar“ („Oltin irmoq“) ning o`tganligini isbotlaydi. Arxeologik irmoq“) ning o`tganligini isbotlaydi. Arxeologik tadqiqotlar keyinchalik qurib qolgan mazkur tadqiqotlar keyinchalik qurib qolgan mazkur tarmoqning har ikki qirg`og`i bo`ylab bir qancha tarmoqning har ikki qirg`og`i bo`ylab bir qancha mustahkamlangan qishloqlarning vujudga mustahkamlangan qishloqlarning vujudga kelgani va ular Buxoroning eng qadimgi shahar kelgani va ular Buxoroning eng qadimgi shahar o`zagini tashkil qilganini tasdiqladi o`zagini tashkil qilganini tasdiqladi

 . Shahar o`zagi 3 qism — „Oltin irmoq“ning o`ng . Shahar o`zagi 3 qism — „Oltin irmoq“ning o`ng qirg`og`ida joylashgan ark, yaʼni qalʼa hamda qirg`og`ida joylashgan ark, yaʼni qalʼa hamda uning o`ng va so`l qirg`oqlaridagi qishloqlardan uning o`ng va so`l qirg`oqlaridagi qishloqlardan iborat bo`lgan. Bu yerdan topilgan ko`plab iborat bo`lgan. Bu yerdan topilgan ko`plab ashyoviy dalillar, xususan sopol idish va ashyoviy dalillar, xususan sopol idish va buyumlar Buxoro tarixining turli davrlari buyumlar Buxoro tarixining turli davrlari (milolddan avvalgi 1-ming yillikning 3choragidan (milolddan avvalgi 1-ming yillikning 3choragidan 20-asr boshlariga qadar) ga oid bo`lib, ulardan 2 20-asr boshlariga qadar) ga oid bo`lib, ulardan 2 tasi milolddan avvalgi 5-asrga taalluqli ekanligi tasi milolddan avvalgi 5-asrga taalluqli ekanligi aniqlandi. aniqlandi.

 Bundan tashqari, Buxoro arkida olib borilgan Bundan tashqari, Buxoro arkida olib borilgan arxeologik qazishmalar vaqtida yana ko`plab arxeologik qazishmalar vaqtida yana ko`plab yangi va nodir ashyoviy dalillar topildiki, ular yangi va nodir ashyoviy dalillar topildiki, ular shaharning qadimgi tarixini o`rganishda muhim shaharning qadimgi tarixini o`rganishda muhim ahamiyatga egadir. Bu yerda 13-15,5 m, ahamiyatga egadir. Bu yerda 13-15,5 m, shuningdek 16,5-18,5 m chuqurlikdan 2 ta paxsa shuningdek 16,5-18,5 m chuqurlikdan 2 ta paxsa devor qoldig`i topildi. Ular Buxoroning qadimiy devor qoldig`i topildi. Ular Buxoroning qadimiy mudofaa devori harobalari bo`lib, biri (miloldiy 4-mudofaa devori harobalari bo`lib, biri (miloldiy 4- 5 asrlar) ning balandligi 2,5–3 m, ikkinchisi 5 asrlar) ning balandligi 2,5–3 m, ikkinchisi (miloddan avvalgi 4-3 asrlar) niki 2-2,5 m. (miloddan avvalgi 4-3 asrlar) niki 2-2,5 m.

 Shahar yoshi aniqlashga doir Shahar yoshi aniqlashga doir tadqiqotlartadqiqotlar  Shuningdek, shaharning yoshini aniqlash Shuningdek, shaharning yoshini aniqlash maqsadida butun Buxoro vohasi bo`ylab, maqsadida butun Buxoro vohasi bo`ylab, chunonchi yirik arxeologik yodgorliklar — chunonchi yirik arxeologik yodgorliklar — Poykend, Qo`rg`oni Vardonze, Romitan, Poykend, Qo`rg`oni Vardonze, Romitan, Varaxsha, Xoja Bo`ston, Qo`zimontepa, Varaxsha, Xoja Bo`ston, Qo`zimontepa, Oqsochtepa va boshqa shahar Oqsochtepa va boshqa shahar harobalarida keng arxeologik qazishmalar harobalarida keng arxeologik qazishmalar olib borildi. olib borildi.

 Konimex tumanida miloddan avvalgi 6—5-Konimex tumanida miloddan avvalgi 6—5- asrlarga doir yodgorliklar (Chordara shahar asrlarga doir yodgorliklar (Chordara shahar harobasi, Qumrabod — I, Qumrabod — II, harobasi, Qumrabod — I, Qumrabod — II, Arabon — I, Arabon — II nomli Arabon — I, Arabon — II nomli mustahkamlangan qishloqlar, miloddan avvalgi mustahkamlangan qishloqlar, miloddan avvalgi 6-asrga oid Shodibek va Qalqonota qo`rg`onlari) 6-asrga oid Shodibek va Qalqonota qo`rg`onlari) topib o`rganildi (1975—77). Ulardan yuqori topib o`rganildi (1975—77). Ulardan yuqori darajada rivojlangan hunarmandchilik va darajada rivojlangan hunarmandchilik va meʼmorlikka doir ko`plab ashyoviy dalillar topildi. meʼmorlikka doir ko`plab ashyoviy dalillar topildi. O`sha davrga taalluqli qishloqlar qoldiqlari O`sha davrga taalluqli qishloqlar qoldiqlari Jondor tumanidagi Xojaxotin, Laylakxo`r, Jondor tumanidagi Xojaxotin, Laylakxo`r, Boshtepa, Oqtepa va boshqalar joylardan ham Boshtepa, Oqtepa va boshqalar joylardan ham topildi. topildi.

 Shahar yoshi belgilanishiShahar yoshi belgilanishi  Arxeologik tadqiqotlar jarayonida Buxoro Arxeologik tadqiqotlar jarayonida Buxoro xususidagi yozma manbalarda keltirilgan xususidagi yozma manbalarda keltirilgan maʼlumotlar bilan arxeologik topilmalar maʼlumotlar bilan arxeologik topilmalar qiyoslanib, quyidagicha xulosaga kelindi. qiyoslanib, quyidagicha xulosaga kelindi. Zarafshon daryosining quyi oqimidagi Zarafshon daryosining quyi oqimidagi dastlabki manzilgohlar jyoz davri dastlabki manzilgohlar jyoz davri (miloddan avvalgi 2-ming yillikning 2-(miloddan avvalgi 2-ming yillikning 2- yarmi) dayoq vujudga kelib, ular sinchli yarmi) dayoq vujudga kelib, ular sinchli yarim yerto`lalardan iborat bo`lgan (qurib yarim yerto`lalardan iborat bo`lgan (qurib qolgan Mohondaryo tarmog`i mintaqasida qolgan Mohondaryo tarmog`i mintaqasida olib borilgan tadqiqotlar buni tasdiqlaydi); olib borilgan tadqiqotlar buni tasdiqlaydi);

 miloddan avvalgi 6—5-asrlarda Zarafshon daryosining miloddan avvalgi 6—5-asrlarda Zarafshon daryosining yirik tarmogilari deltalari joylashgan yerlarda yirik tarmogilari deltalari joylashgan yerlarda mustahkamlanmagan manzilgoxlar paydo bo`lgan. mustahkamlanmagan manzilgoxlar paydo bo`lgan. Miloddan avvalgi 4-asrda esa Buxoro arki qurilajak Miloddan avvalgi 4-asrda esa Buxoro arki qurilajak hudud baland mudofaa devori va keng xandaq bilan hudud baland mudofaa devori va keng xandaq bilan o`rab olinib, uning etagida uchta mustahkamlangan o`rab olinib, uning etagida uchta mustahkamlangan manzilgoh joylashgan (bu xil manzilgohlar miloddan manzilgoh joylashgan (bu xil manzilgohlar miloddan avvalgi 1-ming yillik boshidan O`rta Osiyoning avvalgi 1-ming yillik boshidan O`rta Osiyoning dehqonchilik qilinadigan viloyatlariga xosdir). Mazkur dehqonchilik qilinadigan viloyatlariga xosdir). Mazkur manzilgohlardan biri Firobdiz, ikkinchisi Navmichkat, manzilgohlardan biri Firobdiz, ikkinchisi Navmichkat, uchinchisi Buxoro deb atalgan. Keyinchalik bu uch uchinchisi Buxoro deb atalgan. Keyinchalik bu uch manzilgoh o`zaro birlashib va to`xtovsiz taraqqiy etib manzilgoh o`zaro birlashib va to`xtovsiz taraqqiy etib borib, kattagina shaharga — Buxoro vohasining borib, kattagina shaharga — Buxoro vohasining savdohunarmandchilik va maʼmuriy markaziga aylangan. savdohunarmandchilik va maʼmuriy markaziga aylangan.

 Buxoro shahrining Buyuk ipak yo`li Buxoro shahrining Buyuk ipak yo`li chorrahasida joylashganligi ilk davrlardan chorrahasida joylashganligi ilk davrlardan boshlab hunarmandchilik tarmoqlari boshlab hunarmandchilik tarmoqlari (kulolchilik, temirchilik, misgarlik, (kulolchilik, temirchilik, misgarlik, zardo`zlik, zargarlik, shishasozlik, zardo`zlik, zargarlik, shishasozlik, kandakorlik, badiiy kashtachilik va h.k.) va kandakorlik, badiiy kashtachilik va h.k.) va savdo-sotiq ishlarining rivojlanishiga turtki savdo-sotiq ishlarining rivojlanishiga turtki bo`ldi. bo`ldi.

 Sovet hukmronligi davridaSovet hukmronligi davrida  Rossiya istilosi davrida bir necha mayda Rossiya istilosi davrida bir necha mayda qayta ishlash korxonalari vujudga keldi. qayta ishlash korxonalari vujudga keldi. 20-asr boshida Buxoroda 12 ta mahalla, 20-asr boshida Buxoroda 12 ta mahalla, 360 dan ortiq guzar, 250 dan ziyod 360 dan ortiq guzar, 250 dan ziyod Madrasa, 390 ta masjid, qariyb 150 ta Madrasa, 390 ta masjid, qariyb 150 ta karvonsaroy, 350 ta hovuz bo`lgan. karvonsaroy, 350 ta hovuz bo`lgan. Buxoro madrasalarida 10 mingdan ortiq Buxoro madrasalarida 10 mingdan ortiq talaba o`qigan. Buxoroda 1920-yillardan talaba o`qigan. Buxoroda 1920-yillardan boshlab sanoat korxonalarining soni va boshlab sanoat korxonalarining soni va salmogi ortib bordi.salmogi ortib bordi.

 Viloyat hududida gaz va neft konlarining Viloyat hududida gaz va neft konlarining topilishi shaharda yangi sanoat topilishi shaharda yangi sanoat tarmoklarini rivojlantirishga asos bo`ldi. tarmoklarini rivojlantirishga asos bo`ldi. Uysozlik, madaniymaishiy xizmat Uysozlik, madaniymaishiy xizmat tarmoqlarini barpo etish jadallashdi. tarmoqlarini barpo etish jadallashdi. Obodonlashtirish va ko`kalamzorlashtirish Obodonlashtirish va ko`kalamzorlashtirish ishlari tubdan yaxshilandi. Xalqaro va ishlari tubdan yaxshilandi. Xalqaro va mahalliy turizm yo`lga qo`yildi. mahalliy turizm yo`lga qo`yildi.

 Hozirgi kundaHozirgi kunda  Hozirgi kunda Buxoro shahrida 30 dan ortiq yirik Hozirgi kunda Buxoro shahrida 30 dan ortiq yirik sanoat korxonasi mavjud. Viloyat sanoat sanoat korxonasi mavjud. Viloyat sanoat korxonalari yalpi mahsulotining yarmidan korxonalari yalpi mahsulotining yarmidan ko`prog`i Buxoroda ishlab chiqariladi. ko`prog`i Buxoroda ishlab chiqariladi. Korxonalarda asosan mahalliy xom ashyo qayta Korxonalarda asosan mahalliy xom ashyo qayta ishlanadi. Ayrim korxonalar gaz va neft sanoati ishlanadi. Ayrim korxonalar gaz va neft sanoati hamda q.x.ga xizmat qilishga ixtisoslashgan. hamda q.x.ga xizmat qilishga ixtisoslashgan. Buxoro to`qimachilik k-ti („Buxoroteks“), qorako`l Buxoro to`qimachilik k-ti („Buxoroteks“), qorako`l z-di, zardo`zlik, pillakashlik fkalari, paxta, z-di, zardo`zlik, pillakashlik fkalari, paxta, yog`ekstraksiya, vino, g`isht, remontmexanika z-yog`ekstraksiya, vino, g`isht, remontmexanika z- dlari, un, go`sht, uysozlik k-tlari, poyabzal, dlari, un, go`sht, uysozlik k-tlari, poyabzal, tikuvchilik fkalari hamda hunarmandchilik tikuvchilik fkalari hamda hunarmandchilik tarmoqlari ishlab turibdi.tarmoqlari ishlab turibdi.

 Shaharda 10 dan ortiq xorijiy mamlakatlar bilan Shaharda 10 dan ortiq xorijiy mamlakatlar bilan hamkorlikda qurilgan qo`shma korxonalar hamkorlikda qurilgan qo`shma korxonalar faoliyat ko`rsatadi: „BuxTel“ (Isroil) mayonez, faoliyat ko`rsatadi: „BuxTel“ (Isroil) mayonez, „OmegaSitora“ (Gretsiya) mo`yna buyumlari, „OmegaSitora“ (Gretsiya) mo`yna buyumlari, „GufikAvitsenna“ (Xindiston) dori-darmon, „GufikAvitsenna“ (Xindiston) dori-darmon, „Marmar“ (AQSH) qurilish materiallari ishlab „Marmar“ (AQSH) qurilish materiallari ishlab chiqaradi. 1996 yilda Buxoroda Koreya chiqaradi. 1996 yilda Buxoroda Koreya Respublikasida ishlab chiqarilgan telefon st-Respublikasida ishlab chiqarilgan telefon st- yalari o`rnatildi. Buxoroda O`zbekiston yalari o`rnatildi. Buxoroda O`zbekiston paxtachilik i.t. in-tining filiali, bog`dorchilik, paxtachilik i.t. in-tining filiali, bog`dorchilik, niholchilik tajriba xujaligi va „Sohibkor“ xo'jaligi niholchilik tajriba xujaligi va „Sohibkor“ xo'jaligi joylashgan. joylashgan.

 Buxoro yirik ilmmaʼnaviyat, maʼrifat markazlaridan. 1996 Buxoro yirik ilmmaʼnaviyat, maʼrifat markazlaridan. 1996 yil martdan O`zbekiston FA Samarqand bo`limining yil martdan O`zbekiston FA Samarqand bo`limining Buxoro mintaqaviy markazi faoliyat ko`rsatmoqda. 1997 Buxoro mintaqaviy markazi faoliyat ko`rsatmoqda. 1997 yilda 3 oliy o`quv yurti (davlat unti, oziq-ovqat va yengil yilda 3 oliy o`quv yurti (davlat unti, oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi inti, tibbiyot inti), 5 kollej, 3 sanoat texnologiyasi inti, tibbiyot inti), 5 kollej, 3 akademik litsey, tarix faniga ixtisoslashgan maktab, 47 akademik litsey, tarix faniga ixtisoslashgan maktab, 47 umumiy taʼlim maktabi, 89 maktabgacha tarbiya umumiy taʼlim maktabi, 89 maktabgacha tarbiya muassasalari, 28 ommaviy kutubxona, Buxoro davlat muassasalari, 28 ommaviy kutubxona, Buxoro davlat meʼmoriybadiiy muzey ko`rikxonasi, 2 teatr mavjud. meʼmoriybadiiy muzey ko`rikxonasi, 2 teatr mavjud. „Buxoro haftanomasi“ gaz. chiqadi (adadi 2000).„Buxoro haftanomasi“ gaz. chiqadi (adadi 2000).  1997 yilning Oktyabrida Buxoro shahrining 2500 yilligi 1997 yilning Oktyabrida Buxoro shahrining 2500 yilligi O`zbekistonda keng nishonlandi. 50 dan ortiq tarixiy-O`zbekistonda keng nishonlandi. 50 dan ortiq tarixiy- meʼmoriy obidalar taʼmirlandi, yangi istirohat bog`lari, meʼmoriy obidalar taʼmirlandi, yangi istirohat bog`lari, xiyobonlar barpo qilindi.[1]xiyobonlar barpo qilindi.[1]

 Buxoro — o‘rta asrning 140 dan ortiq Buxoro — o‘rta asrning 140 dan ortiq arxitektura yodgorliklarini o‘zida saqlagan arxitektura yodgorliklarini o‘zida saqlagan „muzey shahardir“. Ko`p asrlar avval „muzey shahardir“. Ko`p asrlar avval qurilgan Poi Kalon, Qo‘sh Madrasa, Ismoil qurilgan Poi Kalon, Qo‘sh Madrasa, Ismoil Somoniy maqbarasi, minorai kalon kabi Somoniy maqbarasi, minorai kalon kabi ansambllar bugungi kungada ham ansambllar bugungi kungada ham barchaning diqqatida. barchaning diqqatida.

 AdabiyotlarAdabiyotlar  Narshaxiy, Buxoro tarixi, T., 1966; Narshaxiy, Buxoro tarixi, T., 1966;  Istoriya at-Tabari, T., 1987; Istoriya at-Tabari, T., 1987;  Hofiz Tanish Buxoriy, Abdullanoma [1 —2 j.lar], T., 1999—2000; Hofiz Tanish Buxoriy, Abdullanoma [1 —2 j.lar], T., 1999—2000;  Hasanxoja Nisoriy, Muzakkiri ahbob, T., 1993; Hasanxoja Nisoriy, Muzakkiri ahbob, T., 1993;  Mir Muhammad Amin Buhariy, Ubaydullaname, T., 1957; Mir Muhammad Amin Buhariy, Ubaydullaname, T., 1957;  Abduraxmoni Tali, Istoriya Abulfeyzxana, T., 1959; Abduraxmoni Tali, Istoriya Abulfeyzxana, T., 1959;  Fazlellax ibn Ruz bixan Isfaxani, Mexmannameyi Buxapa, M., 1976; Fazlellax ibn Ruz bixan Isfaxani, Mexmannameyi Buxapa, M., 1976;  Axmad Danish, Istoriya Mangitskoy dinastii, Buxoro shahri. Axmad Danish, Istoriya Mangitskoy dinastii, Buxoro shahri. „O`zbekturizm“ milliy kompaniyasining „Buxoro“ mehmonxonasi. „O`zbekturizm“ milliy kompaniyasining „Buxoro“ mehmonxonasi. Dushanbe, 1967; Dushanbe, 1967;  Mirza Abdal Azii Sami, Tarixi salatini mangitiyya, M., 1962; Mirza Abdal Azii Sami, Tarixi salatini mangitiyya, M., 1962;  Insoniyatning ilmiy va madaniy merosi — uchinchi ming yillikka Insoniyatning ilmiy va madaniy merosi — uchinchi ming yillikka (1997 yil 18— 20 okt., Buxoro-Xiva), T., 1997. (1997 yil 18— 20 okt., Buxoro-Xiva), T., 1997.

 E’TIBORINGIZ E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Buxoro tim va toqlari

Buxoro va Xorazm xalq Respublikasining tuzilishi, ichki va tashqi siyosati hamda ularning tugatilishi

Buxoro muzeylari

Buxoro amirligi

Buxoro minoralari