logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tarix
  4. Buxoro minoralari

Buxoro minoralari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2335.20703125 KB
Ko'chirib olish
Buxoro minoralari REJA:  Minorai Kalon  Vobkent Minorasi  Chor Minor  Xulosa  Foydalanilgan adabiyotlar Minorai Kalon  Buxoroning belgisi hisoblangan Minorai Kalonning barpo etilish vaqti va Rabot Malik karvonsaroyining qurilish davri Qoraxoniylar davriga to'g'ri keladi. Tarixdan ma'lumki, X asrning ikkinchi yarmida Somoniylarga qarshi turk g'ulomlaridan iborat harbiy boshliqlar ishtirokida fitna va qo'zg'olonlar boshlanib ketgan. Natijada 996-yilda turklar Buxoroda qo'zg'olon ko'targanlar va bu yerni egallaganlar. 999 yilda Nasr tomonidan shaharni egallab olinishi Movarounnahrda Qoraxoniylar hukmronligini o'rnatgan. Ular 1141 yilgacha davlat boshida turganlar. Minorai Kalon Buxoro arxitektura  Minorai Kalon Buxoro arxitektura yodgorliklari ansamblida markaziy o'rinnl egallaydi.  Minorai Kalon qadimiy minoralar o'rtasida alohida o'ringa egadir. Ushbu noyob inshootdagi shakllarning o'zaro monandligi, mutanosibligi, geometrik uyg'unlik, ajoyib ko'rk va mahobatlilik unga chinakam go'zallik bag'ishlaydi. Puxta g'ishtlarga jilo berilib, mustahkam terilgan. Geometrik qoidalarga to'la rioya qilingan holda chiroyli va har tomonlama puxta ishlangan ushbu minora Buxoro me'morchilik maktabining noyob asarlaridandir.  Kalon minorasi baland bo`lishiga qaramay o'tgan IX asr davomida ro'y bergan ko'plab yer silkinishlarga qarshilik ko'rsatib kelgan. U keyingi davrda dastlab 1924-yilda (tanasi va muqarnaslari) ta'mirlangan. Yer ostida qolib ketgan qismi 1960-yillarda ta'mirlangan. Ustuvorlik siri inshoot konstruksiyasining to'g'ri tanlanganligi, poydevor konstruksiyasi hamda g'isht terimining sifatliligi, zilzilbardosh yechim qabul qilinganligidadir. Minorai Kalon  Minorai Kalon bunyod etilgan davrdaRabot Malikda (hozir u joy Navoiy viloyatiga o'tgan) qurilgan karvonsaroy ham monumental arxitektura yodgorliklaridan biridir. Karvonsaroy inshooti bejirim, bezakli va naqshinkor yaratilgan. Uning old fasadida jilo berilgan yirik g'ishtlar ishlatilgan, devorlari puxta qilib terilgandir. Minorai Kalon  Muxandis va me`mor Baqo loyihasi asosida Arslonxon qurdirgan (1127). M.k. o`rnida avval ham minora bo`lgan, u qulab tushgach, hozirgisi mustahkam qilib qayta qurilgan. Poydevori tosh va maxsus qir qorishmasidan terilgan. Yer sathidan 9 m chu-qur, bal. 50,0 m, kursisi qirrador, tanasi g`o`lasimon, tepasi gumbazli davra qafasa-ko`shk bilan bog`langan. Minora yuqoriga ingichkalashib boradi va muqarnas bilan tugaydi. Qafasasidagi 16 ravoqli darchalar orqali atrofni kuzatish mumkin. Tepaga minora ichidagi 104 pilpoya aylanma zina orqali chiqiladi. Masjidi kalon tomonidan minoraga o`tiladigan ko`prikcha bo`lgan. M.k.ning o`zagi ham, bezagi ham chorsi g`isht (27x27x4x5 sm) ganchxok lo-yida terilgan. Bezak gishti o`rniga qarab turli shaklda, sirti silliq pardozlangan. Buxoroga asos solinishi Vobkent minorasi    Buxoro viloyati Vobkent sh.dagi me`moriy yodgorlik (12-a.). O`n ikki qirrali supa asosga o`rnatilgan g`o`la (quyi qismining diametri 6,19 m, yuqori qisminiki — 2,81 m) shaklida rangdor, pishiq g`ishtlardan qurilgan. Bir paytlar yonida mavjud bo`lgan masjid tomonidan kirib, yuqoriga aylanma zinapoya orqali chiqilgan. Bo`rtma naqshli 10 belbog` bilan qismlarga ajratilgan, har bir qismi bir-biriga o`xshamaydigan qilib g`isht terib naqshlangan, quyisidagi naqshlar orasida qurilgan yili va qurdirgan shaxs (Sadr Burhoniddin Abdulaziz II) ning nomi kufiy uslubida yozilgan. Minoraning uchi kengaytirilib, qafasa ishlangan (diametri 3,66 m), g`isht terib ishlangan 10 ravoq orasida 10 darcha hosil qilingan, darchalarning quyisi g`isht panjara bilan to`silgan. Minoraning tashqi ko`rinishi ko`p jihatdan Minorai kalonga o`xshaydi, lekin muqarnaslari ancha sodda. Minora supasi tuproq ostida qolgan, qurilgan paytida uning bal. 2,3 m bo`lganini arxeologik tadqiqotlar ko`rsatadi. Minoraning umumiy balandligi esa 40,3 m. Buxoro viloyatining Vobkent tumanida joylashgan Vobkent minorasi  Qoraxoniylarning Boxorodagi noibi Sadr Burhoniddin Abdulaziz II tomonidan bunyod etilgan.  Sadr Burhoniddin Abdulaziz II Qoraxoniylar davridagi amaldorlardan biri. Tug‘ilgan yili ma’lum emas. 1199-yil G‘ijduvonda vafot etgan. XII asrda Qoraxoniy hukmdorlari ham islom dinini qabul qilgan bo‘lib, diniy yer-mulklarga ham e’tibor Somoniylar davridagi darajaga ko‘tarilgan. Burhoniddin Abdulaziz XII asrning so‘nggi choragida Buxoroda sadr – vaqf yerlarining boshqaruvchisi lavozimiga tayinlangan. U Abduxoliq G‘ijduvoniyning muridlaridan biri bo‘lgan va Vobkent minorasi ham G‘ijduvoniy tashabbusi va mablag‘i evaziga qurilgan. Chor minor    Chor minor  (fors. — to`rt minora) — Buxorodagi me`moriy yodgorlik (1807). Xalfa Niyozqul qurdirgan. Ch.m. an`anaviy usulda qurilgan masjid, bir qavatli Madrasa, atrofi bir kavatli xujralar bilan o`ralgan hovlidan iborat. Sinchli peshayvon tipidagi masjid hovlining jan.g`arbiy burchagida joylashgan. Madrasaga 2 qavatli, gumbaz tomli darvozaxona orqali kiriladi. Murabba tarxli darvozaxona o`ziga xos mujassamot yechimiga ega: oldi peshtokli, to`rt burchagida to`rtta minora joylashgan (nomi ham shundan), minoralarning tepa qismi gumbaz shaklida yakunlangan bo`lib, ular sirkori koshinlar bilan bezatilgan. 2 qavatli xonaning 1qavati miyonsaroy ko`rinishida bo`lib, izoralari toshlar bilan qoplangan, tomi gumbazli, 2qavati kutubxona, kutubxonaning shifti pastak gumbazli bo`lib, sodda muqarnaslar halqasi bilan to`ldirilgan. 2qavatga minoralarning biridagi zina orqali chiqiladi. XULOSA  O’rta asrlarda Buxoro Markaziy Osiyodagi barcha musulmonlarning muqaddas shahri bo’lgan edi, bunda nafaqat diniy hurmat-e’tibor, balki estetik tuyg’ular ham ifodalanar edi. Buxoro shon-sharaf mujassam bo’lgan shahar deb hisoblanar edi, u yerda eng mashhur kishilar yig’ilar edi. Islomda Qur’ondan keyin ikkinchi o’rinda turgan diniy kitob – eng haqqoniy hadislarning to’plami bo’lgan «Al-jami as-sahih» ning muallifi Imom Al-Buxoriy edi. Abu Ali ibn Sino (Avitsenna) shaharga yaqin bo’lgan qishloqdan kelib chiqqan edi, u shaharda o’z faoliyatini boshlagan. Islomda eng muqaddas shaxslardan biri shayx Bahovaddin Naqshband, so’filar ta’limotining asoschisi, buxorolik misgar edi. Shayxning go’rini ziyorat qilish Makkaga borib bajarilgan haj marosimiga tenglashtirilar edi. Bahovaddin Naqshbandning maqbarasi hozir ham shaharning eng muqaddas joyi deb hisoblanadi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YHATI:  B. A. Ahmedov. O’zbekiston tarixi manbalari. - Toshkent: “O’qituvchi”. 2001.  T. S. Saidqulov. O’rta Osiyo xalqlari tarixining tarixnavisligidan lavhalar. - Toshkent: “O’qituvchi”. 1993. –B. -.  Narshaxiy. Buxoro tarixi. T., 1993.  I.K.Nazarov, I.Sh.Allayorov. Buxoro geografiney. Buxoro.,' 1994.'  Arrina. Poxod Aleksandra. M., 1962.  A.R.Muhammadjonov. Quyi Zarafshon vodiysining sug`orilish tarixi. T., 1972.  «Avesto» kitobi — tariximiz va ma’naviyatimiz — ning ilk yozma manbai (ilmiy seminar materiallari). Toshkent., 2000.  A.R.Muhammadjonov. Buxoro shahri 2500 yoshda. T., 1998 yil.

O'xshashlar

Buxoro muzeylari
Buxoro amirligi
Buxoro yodgorliklari
Buxoro xonligi
Buxoro o’lkashunosligi