Buxoro Amirlikdagi eng katta saroy mansablari va unvonlari - Tarix - Slaydlar

Buxoro Amirlikdagi eng katta saroy mansablari va unvonlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

755.5 KB

Ko'chirib olish

Buxoro Amirlikdagi eng katta Buxoro Amirlikdagi eng katta saroy mansablari va unvonlari saroy mansablari va unvonlari Buxoro Amirlikdagi eng katta Buxoro Amirlikdagi eng katta saroy mansablari va unvonlari saroy mansablari va unvonlari

 Qushbegi, Qushbegi, dargoh vaziri, ya’ni bosh vazir lavozimi dargoh vaziri, ya’ni bosh vazir lavozimi edi. Davlatning barcha boshqaruv idoralari unga edi. Davlatning barcha boshqaruv idoralari unga itoat etar edi. Bir so’z bilan aytganda, barcha ijroiya itoat etar edi. Bir so’z bilan aytganda, barcha ijroiya hokimiyat qushbegining qo’lida edi. Viloyat va hokimiyat qushbegining qo’lida edi. Viloyat va tuman hokimlari ham qushbegi tavsiyasiga binoan tuman hokimlari ham qushbegi tavsiyasiga binoan tayinlanar edi. Qushbegi xon istiqomat qilib turgan tayinlanar edi. Qushbegi xon istiqomat qilib turgan arki oliyda turar ediarki oliyda turar edi . .  Devonbegi Devonbegi - xonlikning moliya-xazina ishlarini - xonlikning moliya-xazina ishlarini boshqargan. Soliq va jarimalarning undirilishi boshqargan. Soliq va jarimalarning undirilishi ustidan nazoratni ham devonbegi amalga oshirgan. ustidan nazoratni ham devonbegi amalga oshirgan. Devonbegi arki oliyning bir chetida yashagan. Devonbegi arki oliyning bir chetida yashagan.  Ko’kaldosh Ko’kaldosh -(xon bilan bir onadan sut emgan kishi) -(xon bilan bir onadan sut emgan kishi) butun amirlik hududida amirga va amirlikka nisbatan butun amirlik hududida amirga va amirlikka nisbatan do’stona yoki dushmanlik munosabatida bo’luvchilar do’stona yoki dushmanlik munosabatida bo’luvchilar haqidagi ma’lumotlarni to’plab hukmdorga etkazib haqidagi ma’lumotlarni to’plab hukmdorga etkazib turgan.turgan.  Mushrif Mushrif - lavozimida ishlagan amaldorlar xonga - lavozimida ishlagan amaldorlar xonga in’om etilgan buyumlarni hamda harbiy anjomlarni in’om etilgan buyumlarni hamda harbiy anjomlarni ro’yxatga olish bilan mashg’ul bo’lgan. Soliq ro’yxatga olish bilan mashg’ul bo’lgan. Soliq tushumlarini ham maxsus daftarga yozib borgan.tushumlarini ham maxsus daftarga yozib borgan. Buxoro Amirlikdagi eng katta Buxoro Amirlikdagi eng katta saroy mansablari va unvonlari saroy mansablari va unvonlari

 Mirshab - Mirshab - tungi qorovullar boshlig’i vazifasini bajargan.tungi qorovullar boshlig’i vazifasini bajargan.  Dodxoh Dodxoh - fuqarolarning arz va shikoyatlarini tinglovchi, hal etuvchi mansabdor - fuqarolarning arz va shikoyatlarini tinglovchi, hal etuvchi mansabdor bo’lgan, bularni kerak bo’lsa xon yoki qushbegiga etkazib turgan.bo’lgan, bularni kerak bo’lsa xon yoki qushbegiga etkazib turgan.  Inoq Inoq - bu lavozimda ishlagan amaldorlarning vazifasi amir farmoyishlarini bek - bu lavozimda ishlagan amaldorlarning vazifasi amir farmoyishlarini bek va boshqa tabaqadagi mahalliy mansabdorlarga etkazishdan iborat bo’lgan.va boshqa tabaqadagi mahalliy mansabdorlarga etkazishdan iborat bo’lgan.  Miroxo’r Miroxo’r - amirning ovchi qushlarini tasarruf qiluvchilar ustida turgan, xon - amirning ovchi qushlarini tasarruf qiluvchilar ustida turgan, xon ovlarini uyushtirish ishiga mutasaddi bo’lgan.ovlarini uyushtirish ishiga mutasaddi bo’lgan.  Dasturxonchi Dasturxonchi - amir huzurida uyushtiriladigan ziyofatlar uchun mas’ul - amir huzurida uyushtiriladigan ziyofatlar uchun mas’ul amaldor.amaldor.  To’qsobo To’qsobo - amir tug’i sohibi bo’lgan harbiy mansabdor.- amir tug’i sohibi bo’lgan harbiy mansabdor.  Parvonachi Parvonachi - biror shaxsning biror lavozimga tayinlanganligi haqidagi yorliqni - biror shaxsning biror lavozimga tayinlanganligi haqidagi yorliqni o’sha shaxsga etkazuvchi amaldor.o’sha shaxsga etkazuvchi amaldor.  Sadrlar Sadrlar - vaqf mulklarini boshqaruvchi mansabdorlar. Vaqf muassasasining - vaqf mulklarini boshqaruvchi mansabdorlar. Vaqf muassasasining boshliqlari bo’lgan mutavallilar sadrlarga bo’ysunganlar. Sadrlarning vazifa va boshliqlari bo’lgan mutavallilar sadrlarga bo’ysunganlar. Sadrlarning vazifa va huquqlari vaqf yorlig’i shartlarida qayd etib qo’yilgan. Sadrlar vaqf xo’jaligi huquqlari vaqf yorlig’i shartlarida qayd etib qo’yilgan. Sadrlar vaqf xo’jaligi daromadining ma’lum qismini olardilar. daromadining ma’lum qismini olardilar.

 Shayxulislom Shayxulislom - musulmon jamoasi boshlig’i. Qozilik - musulmon jamoasi boshlig’i. Qozilik ishlarida hamda kundalik hayotda qonunlarga rioya ishlarida hamda kundalik hayotda qonunlarga rioya etilishini ta’minlovchi amaldor. Bu lavozim avloddan-etilishini ta’minlovchi amaldor. Bu lavozim avloddan- avlodga meros bo’lib ham o’tgan.avlodga meros bo’lib ham o’tgan.  Katta qozi (Qozi kalon) Katta qozi (Qozi kalon) - davlatning oliy qozisi - davlatning oliy qozisi (sudyasi). Amir aralashmaydigan barcha qozilik ishlariga (sudyasi). Amir aralashmaydigan barcha qozilik ishlariga rahbarlik qiluvchi oliy davlat lavozimi. Qozi kalon rahbarlik qiluvchi oliy davlat lavozimi. Qozi kalon «Shariat panoh» deb atalardi. Qozi kalon huzurida a’lam «Shariat panoh» deb atalardi. Qozi kalon huzurida a’lam va 12 muftiydan iborat devon tuzilgan. Uning vazifasi va 12 muftiydan iborat devon tuzilgan. Uning vazifasi jinoiy ishlarni har tomonlama ko’rib chiqishdan iborat jinoiy ishlarni har tomonlama ko’rib chiqishdan iborat bo’lgan.bo’lgan.  Muftiy Muftiy - qozi kalon murakkab deb hisoblagan turli - qozi kalon murakkab deb hisoblagan turli diniy-huquqiy masalalar bo’yicha, shariat qonunlariga diniy-huquqiy masalalar bo’yicha, shariat qonunlariga asoslanib fatvo chiqargan. Bu fatvo uning yoki bir necha asoslanib fatvo chiqargan. Bu fatvo uning yoki bir necha muftiyning muhri bilan tasdiqlangach, qoziga berilar edi. muftiyning muhri bilan tasdiqlangach, qoziga berilar edi. Qozi bu fatvoga asoslangan holda hukm chiqarardi. Qozi bu fatvoga asoslangan holda hukm chiqarardi. Amaldorlarga amir nazariga tushgan xizmatlari uchun Amaldorlarga amir nazariga tushgan xizmatlari uchun otaliq, eshik og’asi otaliq, eshik og’asi kabi e’tiborli unvonlar berilgan. kabi e’tiborli unvonlar berilgan. Xonning, uning o’g’illarining ham otalig’i bo’lgan. Xonning, uning o’g’illarining ham otalig’i bo’lgan. Amaldorlar harbiy yurishlarda ham qatnashgan.Amaldorlar harbiy yurishlarda ham qatnashgan.

 Xon yig’inida amaldorlarning Xon yig’inida amaldorlarning amaliga qarab o’rni bo’lar edi. amaliga qarab o’rni bo’lar edi. Shunga ko’ra ular xonning o’ng Shunga ko’ra ular xonning o’ng va so’l tomonida, unga va so’l tomonida, unga yaqinroq va uzoqroq erda yaqinroq va uzoqroq erda o’tirardilar. Ba’zilari o’tirishar, o’tirardilar. Ba’zilari o’tirishar, ba’zilari esa tik turishardi. ba’zilari esa tik turishardi. Kattaroq amaldor saroyga ot Kattaroq amaldor saroyga ot minib kirsa, ba’zilari piyoda minib kirsa, ba’zilari piyoda kirardi. Amirlikda kirardi. Amirlikda amaldorlardan tashqari diniy amaldorlardan tashqari diniy ulamolar ham hukmron ulamolar ham hukmron mavqega ega edi. Ular o’zlarini mavqega ega edi. Ular o’zlarini Muhammad payg’ambarning Muhammad payg’ambarning avlodlarimiz deb hisoblovchi avlodlarimiz deb hisoblovchi sayyidlar hamda choriyor sayyidlar hamda choriyor halifalar - Abubakr, Umar, halifalar - Abubakr, Umar, Usmon va Ali avlodlaridanmiz Usmon va Ali avlodlaridanmiz deyuvchi xo’jalardan iborat edi. deyuvchi xo’jalardan iborat edi.

 Amirlikda eng katta Amirlikda eng katta mansabdorlardan biri Qozi kalon mansabdorlardan biri Qozi kalon hisoblanardi. Uning hisoblanardi. Uning mahkamasida har bir viloyatdan mahkamasida har bir viloyatdan bittadan qozi ish olib borardi. bittadan qozi ish olib borardi. Ularni amirning o’zi tayinlardi. Ularni amirning o’zi tayinlardi. Qozi din masalalari, oila, meros, Qozi din masalalari, oila, meros, jinoiy ishlarga oid masalalar jinoiy ishlarga oid masalalar bo’yicha hukmlar qabul qilardi. bo’yicha hukmlar qabul qilardi. Buxoro amirligi 27 beklik: Buxoro amirligi 27 beklik: Karmana, Xatirchi, Ziyovuddin, Karmana, Xatirchi, Ziyovuddin, Nurota, Qarshi, Kitob, Nurota, Qarshi, Kitob, Shahrisabz, Chiroqchi, Shahrisabz, Chiroqchi, Yakkabog’, G’uzor, Boysun, Yakkabog’, G’uzor, Boysun, Sherobod, Denov, Karki, Chorjuy, Sherobod, Denov, Karki, Chorjuy, Xisor, Ko’lob, Qorategin, Darvoz, Xisor, Ko’lob, Qorategin, Darvoz, Baljuvon, Sho’g’non-Rushon, Baljuvon, Sho’g’non-Rushon, Qo’rg’ontepa, Qobodiyon, Kalif, Qo’rg’ontepa, Qobodiyon, Kalif, Bo’rdalik, Qoboqli va Norazm Bo’rdalik, Qoboqli va Norazm bekliklaridan iborat edi. Har bir bekliklaridan iborat edi. Har bir beklikni amir tomonidan tayinlab beklikni amir tomonidan tayinlab qo’yiladigan hokimlar - beklar qo’yiladigan hokimlar - beklar idora qilardi.idora qilardi.

 Hokim huzurida yuzlab mahalliy ma’murlar xizmat qilardi. Hokim huzurida yuzlab mahalliy ma’murlar xizmat qilardi. Manbalar amirlikda mahalliy ma’murlar shtati 30000 kishini Manbalar amirlikda mahalliy ma’murlar shtati 30000 kishini tashkil etganligidan guvohlik beradi. Hokim va uning tashkil etganligidan guvohlik beradi. Hokim va uning xizmatkorlariga maosh davlat xazinasidan berilmas edi, ular xizmatkorlariga maosh davlat xazinasidan berilmas edi, ular mahalliy aholidan olingan turli - tuman soliq va to’lovlar mahalliy aholidan olingan turli - tuman soliq va to’lovlar hisobiga tirikchilik qilishardilar. Hokimlar, soliq yig’uvchilar, hisobiga tirikchilik qilishardilar. Hokimlar, soliq yig’uvchilar, qozilar xohlagancha ish yuritardilar, ularning faoliyatini qozilar xohlagancha ish yuritardilar, ularning faoliyatini belgilovchi qonunqoidalar yo’q edi. Ularning suiste’mollari belgilovchi qonunqoidalar yo’q edi. Ularning suiste’mollari xalq gardaniga og’ir yuk bo’lib tushardi. XIX asr 30-yillarida xalq gardaniga og’ir yuk bo’lib tushardi. XIX asr 30-yillarida amir qo’shinida 19 mingga yaqin yollangan askarlar bo’lib, amir qo’shinida 19 mingga yaqin yollangan askarlar bo’lib, ular turli shahar va istehkomlarda harbiy xizmatni o’taganlar. ular turli shahar va istehkomlarda harbiy xizmatni o’taganlar.

 Qo’shin askarlari, asosan, o’q-yoy, nayza, qilich, Qo’shin askarlari, asosan, o’q-yoy, nayza, qilich, xanjar, oybolta kabilar bilan qurollangan. Manbalar xanjar, oybolta kabilar bilan qurollangan. Manbalar amir qo’shinida piltali miltiqlar va kichik to’plar ham amir qo’shinida piltali miltiqlar va kichik to’plar ham bo’lganligidan guvohlik beradi. Amir qo’shinining bo’lganligidan guvohlik beradi. Amir qo’shinining jangovorlik darajasi past edi. Askarlar harbiy jangovorlik darajasi past edi. Askarlar harbiy mashqlarga nisbatan ko’proq mehnat bilan band mashqlarga nisbatan ko’proq mehnat bilan band bo’lardi. Sipohlikka 15 yoshdan 70 yoshgacha bo’lardi. Sipohlikka 15 yoshdan 70 yoshgacha erkaklar olinardi, qo’shin safida keksayib qolganlar erkaklar olinardi, qo’shin safida keksayib qolganlar anchagina bo’lardi. anchagina bo’lardi.

 Amirlikning yillik daromadi 2 mln. 300 ming so’m Amirlikning yillik daromadi 2 mln. 300 ming so’m bo’lgani holda, uning 1 mln. 300 ming so’mi bo’lgani holda, uning 1 mln. 300 ming so’mi qo’shinni saqlashga sarflanardi. Oziq-ovqat qo’shinni saqlashga sarflanardi. Oziq-ovqat etishmasligidan sipohlar qochardi, kiyimi yupun etishmasligidan sipohlar qochardi, kiyimi yupun edi. XIX asr o’rtalarida askarlar soni, piltali miltiq edi. XIX asr o’rtalarida askarlar soni, piltali miltiq va to’plar ham anchagina ko’paygan. Qo’shinda va to’plar ham anchagina ko’paygan. Qo’shinda yuz boshi, ming boshi singari harbiy lavozimlar yuz boshi, ming boshi singari harbiy lavozimlar bo’lib, umumiy qo’mondonlikni lashkarboshi bo’lib, umumiy qo’mondonlikni lashkarboshi boshqargan. Amirlikning qo’shini muntazam boshqargan. Amirlikning qo’shini muntazam bo’lmay, zaruriyat bo’lganda to’planardi, ularni bo’lmay, zaruriyat bo’lganda to’planardi, ularni to’plash qiyin kechardi. Bu amirlikning zaiflik to’plash qiyin kechardi. Bu amirlikning zaiflik omillaridan biri edi.omillaridan biri edi.

O'xshashlar

XIV-XV asrlarda saroy va bog‘lar memorchiligi

Buxoro tim va toqlari

Buxoro muzeylari

Buxoro amirligi

Buxoro minoralari