Meva va rezavor meva o’simliklarining tashqi muxit omillariga bo’lgan talabi - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Meva va rezavor meva o’simliklarining tashqi muxit omillariga bo’lgan talabi

Yuklangan vaqt:

12.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1251.65234375 KB

Ko'chirib olish

Meva va rezavor meva o’simliklarining tashqi muxit omillariga bo’lgan talabi Reja: 1. Bog’ hosilini bahorgi sovuqlardan saqlash. 2. Tirgovuch qo’yish. 3. Hosilni yig’ib-terib olish, saralash va joylash

• Bahorgi sovuqlar ta’sirida hosilning bir qismi yoki hammasi nobud bo’lishi mumkin. Bunga qarshi, odatda, bog’da serxashak, go’ng, eski poxol, shoxshabba, daraxt barglari va boshqa tutab yonadigan materiallar tutatiladi. • Buning uchun erta bahorda bu materiallar boqqa bir tekisda - eni 1,25 -1,5 m, balandligi 0,5-t 0,75 m dan to’pto’p qilib uyib chiqiladi. Daraxtlarning yoshiga va qalinsiyrakligiga qarab, har gektarda 100-200 ta uyum hosil qilinadi. • Tutun bog’ ichiga yaxshi yoyilishi uchun uyumlar bog’ning shamol esadigan tomoniga qo’yiladi. Daraxtlar gullayboshlashi bilan havo temperaturasi kuzatib turiladi, havo ochiq bo’lib temperatura 1 ga tushishi bilan uyumlar tutatiladi.1. Bog’ hosilini bahorgi sovuqlardan saqlash

Bunda uyumlarning alangalanmay, tutab yonishiga alohida ahamiyat berish zarur. Sovuq takrorlanpshishg hisobga olib, uyumlar oralatib tutatila: di. Sovuq bo’lmasa, uyumlardan o’gnt sifatida foydalaniladi. Sovuq tushishi oldidan bog’larni sug’orish ham yaxshi samara beradi: Sovuqdan zararlangan meva daraxtlarini tiklash. Keyingi 40 yil ichida (1940-1980) qattiq sovuqdan meva daraxtlari faqat 1954 yilda ko’p shikastlandi, 1968-1969 yil qishida bo’lgaya sovuqdan ham ancha zararlandi. lekin bu 1954 yilda ko’rilgan zarardek bo’lmasa ham, O’zbekistonning ba’zi viloyatlarida daraxtg lar ancha zararlandi va ayrim uchastkalarda olma, olcha, olxo’ri, shaftoli, gilos kabi daraxtlarni kundakov qilib olib tashlashga to’g’rikeldi. Ammo 1954 yil noyabrь oyida birdan tushgan qattiq sovuq meva daraxtlariga katta zarar yetkazdi. 1-2 yil ichida 10 ming gektardan kengroq maydondagi hosilli bog’lar kavlab tashlandi, yoshlari qayta tiklandi. Bundan keyingi yillarda bo’lgan sovuq meva daraxtlariga uncha katta zarar yetkazgani yo’q.

Danakli meva daraxtlari uzoq davom etadigan 20-25°, urug’li mevalar 30° li sovuqda qattiq zararlanadi. Meva daraxtlarining sovuqqa chidamliligi, ularning kelib chiqishiga, har bir tuman va viloyatning tuproq iqlim sharoitiga qay darajada moslashganligiga, meva daraxtlarining turi va navlarini to’g’ri joylashtirishga bog’liq. Yuqori agrotexnika asosida parvarish qilingan o’simliklar sovuqqa chidamli bo’ladi, aksincha, yaxshi parvarish qilinmagan bo’lsa, ular bir joyda o’sishiga qaramasdan sovuqqa chidamsiz bo’ladi.

2. Tirgovuch qo’yish Tirgovuchlar to’g’ri qo’yilganda zararkunanda va kasalliklarga qarshi daraxtlarga har xil preparatlar purkash va mevalarnn terib olish ishlari yengillashadi.Daraxt mo’l hosil bergan yili unga katta yuk tushadi. Mevalarning og’irligidan uning shoxlari egilib ketadi. Bunday daraxtda shox-shabbaning ko’rinishio’zgaradi, shoxlar yalayag’ochlanadi, natijada mevalar quyoshdan kuyadi: mevalar og’irlik qilib, shoxlar egiladi, ularning ba’zilari sinib ketadi. Kuzatishlarimizga qaraganda 300-500 kg hosil qilgan 15 yoshdagi Rozmarin nav olma daraxtiga tirgovuch qo’yilmasa, kuzga borib shoxlarining 30% sinib ketadi. O’z holiga tashlab qo’yilgan to’liq hosilga kirgan daraxtlarning shox-shabbasi 2-3 yilda shunday ko’p sinib ketadiki, natijada bog’dan olinadigan hosil keskin kamayadi, daraxtning bir qismi butunlay qurib qoladi bunday hol yuz bermasligi uchun daraxtlarning hosilli shoxlari tagiga yog’och yoki xoda tirgovuchlar qo’yiladi. Tirgovuch qo’yish bilan shoxlarni sinishdan saqlabgina qolinmaydi, balki shox-shabbaning ichki tomonlariga yorug’ yaxshi tushadi, mevalari yaxshi o’sadi, bir tekis pishadi, rangdorligi yaxshi bo’ladi, asosiysi esa tirgovuch qo’yilgan daraxtlar shamolda kam tebranadi, to’kiladigai mevalar miqdori kamayadi, standart mevalar miqdori oshadi.

Daraxtlarga tirgovuch qo’yilganda bitta tirgovuchga 10-12 kg meva og’irligi tushishi aniqlangan. Tirgovuchlar uzunligi daraxt butog’ining balandligi bilan belgilanadi, pastki uchining kengligi esa 6-7 sm bo’lishi kerak. 200 kg hosili bo’lgan daraxtga 20 ta tirgovuch qo’yish kerak. Har bir tirgovuch 3-4 yilga yetadi. Olma, nok, behi va shaftoln daraxtlariga, ayniqsa,qarilariga ko’proq tirgovuch qo’yiladi, chunki hosil ular shox-shabbasining chetki qismlarida bo’ladi.Tirgovuchlar hosil to’liq aniqlanib, tugunchalarnipg fiziologik to’kilishidan keyin qo’yiladi. Aprel-mayda tirgovuch qo’yilgan daraxtlarning hosili iyunь-iyulda qo’yilganlariga qaraganda 8-10% kam to’kilganligi aniqlangan.Erta muddatlarda tirgovuch qo’yish ko’p yillik meva shoxchalarining kam sinishini tugilgan mevachalarning kam to’kilishini ta’minlaydi.

3. Hosilni yig’ib-terib olish, saralash va joylash Mevalarni yig’ib-terib olish muddati ularning turi va nav xususiyatlariga, mahsulotga qo’yiladigan talabga va ular qanday maqsadlarda foydalanilishiga qarab belgilanadi. Uzoq joylarga jo’natiladigan yozgi va kuzgi navlar juda pishib yetilmasidan (texnik yetilganda)terib olinadi. Quritish, qayta ishlash va yangiligida iste’mol qilish uchun mo’ljallangan mevalar iste’mol qilish uchun yaroqli bo’lib, pishgan davrda, ya’ni mevaning ta’mi, rangi shu navga xos bo’lgan vaqtda terib olinadi. Olma va nokning uzoq joylarga jo’natishga mo’ljallangan yozgi navlari to’liqpishishidan 5-7 kun oldin, kuzgi navlar 10-15 kun, kishki navlar esa ob-havoga qarab 5-10 sentyabrdan oldin terib olinadi.

Meva hosilini yig’ish va uni saqlash. Olmaning bandi osongina qo’l tegmasdan uzilsa u terib olishga tayyor bo’ladi. Olmani ushlab sekin ko’tarib uni burash agar u tayyor bo’lsa osongina uziladi. Mevani terishda qattiq siqish yoki ushlash mumkin emas. Olmalarni turiga qarab haftalab yoki oylab saqlash mumkin. Shikastlanmagan toza mevalarni omborlarda saqlash uchun ajratiladi. Agar ular shikastlangan yoki urilgan bo’lsa tez ayniydi. Mevalarni yashik yoki qutilarga joylashdan oldin har bir meva maxsus qog’ozlarga o’raladi keyin ularni omborxonalarda saqlanadi. Ular tez-tez tekshirib turiladi, zararlangan mevalar olib tashlanadi.

Hosil yig’ish.Rezavor mevalardan qulupnay hosilini yig’ish davomida mevalar tez- tez terishni talab etadi. Asosan issiq havoda mevalar juda tez yetiladi. Mevalar to’liq qizil rangga kirganda teriladi. Mevalarni terish jarayonida sekin holatda bandini barmog’ bilan ushlab uzib olinadi va shikaslangan hamda zararlangan mevalar tezdaajratib olinadi. Qulupnaylarni muzlatkichlarda bir necha kun saqlash mumkin. Qulupnayni ba’zi turlari yaxshi saqlanadi mevalari bandidan sekin yulinib ajratib olinadi alohida idishlarga yoki paketlarga solinadi va muzxonalarda saqlanadi.

Etiboringiz uchun rahmat !

O'xshashlar

Meva va sabzavotlarni tozalash mashinalarining turlari

O’simliklarning yashash sharoitlari

Ekologik omillar haqida tushuncha. Iqlim omillari - yorug’lik, harorat, havo va suvga nisbatan o’simliklarning guruhlari

Ochiq va yopiq o’simliklarning umumiy tuzilishi hamda ularning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati

Gul tuzilishi va to‘pgullar. O‘simliklarning gullash davri, changlanish, urug‘lanish va ularning qishloq xo‘jaligidagi ahamiyati