logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Qishloq va o'rmon xo'jaligi
  4. Gul tuzilishi va to‘pgullar. O‘simliklarning gullash davri, changlanish, urug‘lanish va ularning qishloq xo‘jaligidagi ahamiyati

Gul tuzilishi va to‘pgullar. O‘simliklarning gullash davri, changlanish, urug‘lanish va ularning qishloq xo‘jaligidagi ahamiyati

Yuklangan vaqt:

10.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

458.5107421875 KB
Ko'chirib olish
GUL TUZILISHI VA TO‘PGULLAR. O‘SIMLIKLARNING GULLASH DAVRI, CHANGLANISH, URUG‘LANISH VA ULARNING QISHLOQ XO‘JALIGIDAGI AHAMIYATI ASOSIY SAVOLLAR 1. Gulning tuzilishi 2. Gulda jinslarning ajralishi 3. To’pgullar GULNING TUZILISHI Gulli o’simliklar uchun xos bo’lgan generativ organ hisoblanib, o’sishi cheklangan, shakli o’zgargan novdadir hamda maxsus vazifalarni bajarishga moslashgan. Ushbu o’simliklar jinsiy ko’payishi jihatidan boshqa o’simliklarga qaraganda yuqori bosqichda turadi. Gulda juda murakkab va muhim rivojlanish: mikro va makrosporogenez , changlanish , urug’lanish , murtakning shakllanishi va mevaning hosil bo’lish jarayonlari o’tadi. Gulning a‘zolari yoki organlari shakli o’zgargan barglardir. Ularning bir qismi spora hosil qilishga moslashgan, qolganlari esa o’rama barglar sifatida xizmat qiladi. Spora hosil qiluvchi barglar mikro- va megasporofillar hisoblanadi. Gulda ularning biri changchilar va ikkinchisi urug’chilar deb ataladi. Gulning umumiy sxematik tuzilishi: 1-tumshuqcha; 2-tuguncha; 3- ustuncha; 4-urug’kurtak; 5- changchi ipi; 6-bog’lovchi; 7- changdon; 8-chang donasi; 9- mikrosporalar va changchi; 10- tojbarg; 11-gul o’rni; 12-gul bandi; 13-gulkosa; 14- ostgulkosachabarg; 15-16- gulyonbarglar. Gulda gul bandi , gul o’rni , gulqo’rg’on barglari, changchilar va urug’chilar bo’ladi. Gulbandi gulni poyaga biriktiradi. Bir xil o’simliklarning gullarida gulbandi bo’lmaydi. Bunday gullarga gulbandsiz gul yoki o’troq gul deyiladi. Issiqsevar o’simliklarda gulbandi uzun bo’ladi. Gulbandining yuqori qismi kengayib gul o’rni ni hosil qilgan. Gul o’rni yassi, bo’rtgan, tekis yoki botiq bo’lishi mumkin. Gul o’rniga gulkosa, gultoj, changchi va urug’chi lar joylashgan. Gullar uchki yoki vegetativ barglardan shakl jihatidan farqlanuvchi gulyonbarglar qo’ltig’idan chiqadi. GULNING TUZILISHI Gulqo’rg’on oddiy ( perigonium ) yoki murakkab bo’ladi. Gulqo’rg’oni hosil qiluvchi bir xil rangli barglarning necha qator bo’lib joylashishidan qatiy nazar oddiy gulqo’rg’oni deyiladi. Oddiy gulqo’rg’onli gullar gultojisimon yoki gulkosasimon bo’ladi. Oddiy gulqo’rg’onning gul barglari yashil rangda bo’lsa, bunday gullar gulkosasimon deyiladi va bunga lavlagi, otquloq, izen va boshqa o’simlik gullarini misol qilish mumkin. Oddiy gulqo’rg’onning gulbargi har xil ranglarda (sariq, qizil, binafsha, pushti, ko’k va hokazo) bo’lsa, ular gultojsimon deyiladi. Bu guruhga lola, boychechak, chuchmoma, gulsafsar, shirach kabi o’simliklarning gullari misol bo’la oladi. GULNING TUZILISHI GULNING TUZILISHI Gulkosa. U kosachabarglarga ega. Gulkosa barglari gulni g’uncha vaqtida tashqi tomondan o’rab turadi. Gulkosa bargchalarida xlorofill donachalari bo’lganligi sababli qo’shimcha fotosintez organi hisoblanadi. Gultoj. tojibarglarining yig’indisiga gultoj deyiladi. Gultojbarglar qizil, po’shti, oq, havo rang va boshqa ranglarga bo’yalgan bo’lib, hasharotlarni o’ziga jalb qiladi. Gulkosa va gultoj barglari o’zaro qo’shilgan yoki qo’shilmagan, erkin bo’ladi. Erkin gulkosa va gultojli gullar juda kam uchraydi. Masalan, karamning gulida gulkosa hamda gultoj barglari erkin o’sgan. Pechakda esa ular birikib o’sib qo’ng’iroqsimon gultojlarni hosil qilgan. GULNING TUZILISHI Gulqo’rg’onining bo’lishi yoki bo’lmasligi va uni tuzilishiga qarab gullar quyidagi turlarga ajratiladi: 1. Agar gulqo’rg’on bir xil oddiy kosachasimon yoki tojsimon bo’lib, gul o’rnida spiral joylashsa (magnoliya, nilufar, liliya) – gomoxlamid gul deb ataladi. 2. Gulqo’rg’oni murakkab (qo’shaloq) kosacha bilan tojga ajralgan (chinnigul, no’xat, o’rik, olma va boshqalar) bo’lsa, geteroxlamid deb ataladi. payishi jihatidan boshqa o’simliklarga qaraganda yuqori bosqichda turadi. Gulda juda murakkab va muhim rivojlanish: mikro va makrosporogenez, changlanish, urug’lanish, murtakning shakllanishi va mevaning hosil bo’lish jarayonlari o’tadi. GULNING TUZILISHI 3. Gulqo’rg’on bir qator bo’lib, faqat kosachasimon (gazanda, qayrag’och, olabuta) bo’lsa – gaploxlamid yoki monoxlamid gul deb ataladi. 4. Gulqo’rg’on bo’lmagan va faqat sporofillar (changchilar, urug’chi) lardan yuzaga kelgan gullar – apoxlamid yoki ochiq (qoplagichsiz) gullar deb ataladi (tol,shumtol va boshqalar). GULNING TUZILISHI Changchilar. Bular morfologik tabiati va funksiyasiga ko’ra mikrosporafillardan hosil bo’lgan. Har bir changchi chang ipi ga, ikkita chang xaltachalari ga va bog’lag’ich ga ega. Chang xaltachalarida ikkita mikrosporangiy bo’ladi va ba‘zan ular chang uyalari ham deyiladi. Demak, har qaysi changchi 4 ta mikrosporangiyga ega. Changchisi rivojlanmay qolgan ba‘zi gullarga staminodiy deyiladi. Masalan, zig’ir gulida ko’rish mumkin. Guldagi changchilarning to’plami androtsey deb ataladi. Changchilar gulda erkin yoki chang ipi bilan birikib o’sadi. GULNING TUZILISHI Urug’chi yoki mevabargcha (karpella)lar. Gulning o’rtasida mevabargchalar o’rnashgan bo’lib, ular megasporabargchalar hisoblanadi yoki urug’chi deyiladi. Urug’chilarning to’plami genetsiy deb ataladi. Urug’chining tumshuqchasi, ustunchasi va tugunchasi mavjud. Urug’chi tumshuqchasi bir, ikki, uch va undan ortiq bo’laklarga bo’linishi mumkin, bu bo’laklar urug’chining nechta meva bargchadan hosil bo’lganligini bildiradi. Urug’chining tumshuqchasi chang hujayralarini qabul qilib oladi, ya‘ni urug’chining tumshuqchasida changlanish jarayoni o’tadi. GULNING TUZILISHI Urug’chi ustunchasi tuguncha bilan tumshuqchani biriktiradi. Bir xil urug’chilarda ustuncha bo’lmaydi. Urug’chining ustunchasi juda uzun bo’lishi mumkin, bunday uzun ustunchani esa makkajo’xorining urg’ochi gulida ko’ramiz. Urug’chi tugunchasi urug’chining muhim qismlaridan biri, uning gulda o’rnashishiga qarab ustki yoki ostki tugunchali bo’ladi. Urug’chini hosil qiladigan meva bargchalarining soniga qarab tugunchalar bir, ikki yoki ko’p uyali bo’lishi mumkin. Urug’chi (ginetsey) bitta meva bargchadan hosil bo’lsa, apokarp genetsiy deyiladi. Apokarp genetsiyni zirkdoshlar, ranodoshlar, ayiqtovondoshlar va asosan burchoqdoshlar oilalarining vakillarida ko’ramiz. Ikkita yoki bir nechta meva bargchalarning birikib o’sishidan hosil bo’lgan urug’chilarga senokarp urug’chi deyiladi. GULNING TUZILISHI Gullarda maxsus bezlar bo’ladi va ular nektar bezlari deb ataladi. Bu bezlar nektar deb ataladigan shirani ishlab chiqaradilar. Nektar tarkibida: glyukoza saxaroza, aminokislotalar, oqsillar, vitaminlar va boshqa organik hamda anorganik moddalar bo’lishi mumkin. Nektar bezlari asosan chetdan changlanishga moslashgan gullarda uchraydi. Nektardonlar tojbarglar asosida, gul o’rnida, changchilarda joylashadi. Lekin ko’pchilik o’simlik gullarida nektardonlar kuzatilmaydi. Gul qismlarining gul o’rinda joylashiga ko’ra gullar aktinomorf (to’g’ri), zigomorf (qiyshiq), assimetrik, siklik, atsiklik va gemitsiklik bo’ladi. GULNING TUZILISHI Gul yuzasidan bittadan ortiq simmetriya chizig’i o’tkazish mumkin bo’lsa, bunday gullar aktinomorf gullar deyiladi. Ko’pchilik gulli o’simliklarning gullari aktinomorf bo’ladi. O’rik, shaftoli, bodring, g’o’za, boychechak, gilos, pomidor va shu kabi o’simliklarning gullari bunga misol bo’la oladi. Gulli o’simliklarning evolyutsiyasi to’g’ri gullardan qiyshiq gullarni keltirib chiqargan. Gul yuzasidan faqatgina bir yo’nalishda bitta simmetrik chiziq o’tkazish mumkin bo’lsa, ular zigomorf gullar deyiladi. Bunday gullar yalpiz, kiyiko’t, beda, sebarga akatsiya, shirinmiya va boshqa o’simliklarda uchraydi. Gul yuzasidan birorta ham simmetrik chizig’i o’tkazib bo’lmasa, ular assimitrik (nosimmetrik) gullar deyiladi. Kanna, valeriana va boshqa o’simliklarda shunday gullar mavjud. GULNING TUZILISHI Siklik gulda gul azolari doira bo’lib joylashadi. Bu holatni o’rik, g’o’za, pomidor, zig’ir, limon va ko’pchilik yopiq urug’lilarning vakillarida uchraydi. Gulda gul azolari spiral holda joylashsa, bunday gullar atsiklik gullar deyiladi. Masalan, Magnoliya gulida. Gemitsiklik gullar yarim doiraviy gullar bo’lib, ularning bir qismi spiral, ikkinchi qismi esa doira shaklida joylashadi. Masalan, uchma, ayiqtovonda ana shunday gullar mavjud. O’zida gulqo’rg’oni, changchi va urug’chisi bo’lgan gullar to’liq gullar deyiladi. Faqat urug’chi va changchisi bo’lgan gullar esa yalang’och gullar deyiladi. Masalan, tolning guli shunday gullarga kiradi. Birgina gulqo’rg’oni bo’lgan gullar jinssiz gullar deb nom olgan. Misol tariqasida bo’tako’z o’simligining savatcha to’pgulini kuzating. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Agarda gulda ham androtsey (changchilar), ham ginetsey (urug’chilar) bo’lsa ikki jinsli gul deyiladi. Masalan, g’o’za, olma, bug’doy gullari - ikki jinsli gullar hisoblanadi. Bir jinsli gullarda faqat androtsey yoki ginetsey bo’ladi Bir jinsli gulda faqat androtsey bo’lsa, bir jinsli erkak gul deb ataladi. Gulda faqat ginetsey bo’lsa, bir jinsli urg’ochi gul deyiladi. Bir jinsli (erkak va urg’ochi) gullar bitta o’simlikning o’zida joylashgan bo’lsa, u bir uyli o’simlik deyiladi. Masalan, makkajo’xorining erkak gullari poyaning uchida, urg’ochi gullari esa barg qo’ltig’idagi so’ta to’pgulida bo’ladi. Bodring o’simligida erkak va urg’ochi gullari bitta palakda joylashadi. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Yong’oq daraxtining yosh novdalari uchida urg’ochi gullar, ikki yillik novdalaridagi sirg’asimon to’pgulda esa erkak gullari joylashgan. Demak, bu o’simliklar bir uyli hisoblanadi. Agarda erkak gullari bir o’simlikda, urg’ochi gullari boshqa tupda bo’lsa, ikki uyli o’simlik deb ataladi. Masalan, archa, ismaloq, tol, terak, gazanda va nasha o’simliklari ikki uyli o’simlik hisoblanadi. Ayrim o’simliklarda bir jinsli va ikki jinsli gullar bir tup o’simlikda bo’lsa ular ko’p uyli o’simliklar deyiladi. Masalan, zarang, shumtol, marjumak va boshqa o’simliklarda. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Gulning formulasi va diagrammasi. Gulning tuzilishi formulasini yozib va diagrammasini chizib ko’rsatish mumkin. Gulning formulasi va diagrammasi uning tuzilishi haqida aniq tasavvur hosil qiladi. Gul formulasi. Gulning ayrim a‘zolari lotin harfida nomlangandagi bosh harfi bilan ifodalanadi. Bulardan tashqari, gulning to’g’ri va qiyshiqligi, jinsi va boshqalar ham hisobga olinadi. Gulning qismlari quyidagi harflar va shartli belgilar bilan ifodalanadi: Gul diagrammasining tuzilishi: 1-to’pgul o’qi; 2- gulyonbarg; 3- kosachabarg; 4- tojbarg; 5-chagchi; 6- urug’chi; 7-qoplama barg. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Gulning diagrammasi . Gulning tuzilishi haqida yanada to’liqroq ma‘lumotni unung diagrammasi beradi. Unda gul a‘zolarining joylashishi aks etgan bo’ladi. Diagramma gulning o’qiga nisbatan ko’ndalang tekislikdagi sxematik tasviridir. Gulning diagrammasini chizishda, gulning qismlari shartli belgilardan foydalanadi. Diagrammani ustki tomonida gul bandi belgisi kichik shaklida ifodalanadi. Bu belgi faqat noaniq yoki ratsemoz gullar uchun qo’yiladi. Ostki qismida o’rama barg belgisi qo’yiladi. O’rama barg, gulyonbargchalar va gulkosachabarglar yoysimon o’simtali shaklda belgilanadi. Tojbarglar yoysimon, changchilar buyraksimon shaklda ifodalanadi. Urug’chi esa tugunchaning ko’ndalang kesimini ifodalovchi doira ovalsimon shakllarda ifodalanadi. Uning ichida urug’kurtaklar ham kichkina doirachalar shaklida ko’rsatib qo’yiladi. Gulning a‘zolari o’zaro qo’shilgan bo’lsa, halqalar yoki chiziqchalar yordamida birlashtiriladi. Gul diagrammalari asosan g’uncha uchun, ya‘ni gul ochilmagan davriga tuziladi. Chunki u gullagan davrida ba‘zi a‘zolari to’kilib ketishi mumkin. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Ca ( Calyx )- gulkosa; Co ( Corolla )- gultoj; A ( Androeceum )- androtsey (changchilar); G ( Gynoeceum ) -ginetsey, urug’chi; P ( Perigonium )- oddiy gulqo’rg’on G(2) — ustki tugunchali va G(2) —ostki tugunchali gul bo’ladi. -ikki jinsli gul ♀ -ayrim jinsli (bir jinsli) urg’ochi gul ♂ -ayrim jinsli (bir jinsli) erkak gul +, * - aktinomorf gul; ↑↓- zigomorf gul ( ) - gulning qismlari birikib o’sganda ∞ - gulning qismlari 10 tadan ko’p bo’lganda, cheksizlik belgisi qo’yiladi. GULDA JINSLARNING AJRATILISHI Masalan, karam gulining formulasi: * Ca 4 Co 4 A 4+2 G (2) Sabzi gulining formulasi: * Ca 5 Co 5 A 5 G (2) G’o’za gulining formulasi: * Ca 3+(5) Co 5 A (∞) G (5) Bodring gulining formulasi: *♀Ca (5) Co (5) G (3) – urg’ochi gul; *♂Ca (5) Co (5) A (3):(2)+1 –erkak gul Lola gulining formulasi: * P 3+3 A 3+3 G (3) Bug’doy gulining formulasi P (2)+2 A 3 G (2) Makkajo’xori— urug’chili gulining formulasi: ♀ P 0 G (2) changchi gulining formulasi ♂ P 0 A 3 TO’PGULLAR Aksariyat o’simliklarda gul hosil qiluvchi novda (behi, lola, lolaqizg’aldoq)da gullar yakka-yakka joylanishi mumkin. Ko’pchilik o’simliklarda gullar to’p-to’p bo’ladi va ular to’pgullar deyiladi. To’pgullarning shakli, kattaligi va gullarning soni har xil bo’lishi mumkin. Masalan, qo’g’a turkumining to’pgulida 300 ming gul borligi aniqlangan. Korifa palmasi to’pgulining uzunligi 10 metr, gullarning soni esa 6 mln. To’pgullardagi mayda gullarni aniq ko’rish mumkin. To’pgullarni ma‘lum tasniflash 1826 yildan boshlab to’pgullar shoxlanishiga ko’ra 2 ta asosiy guruhga: yon , ( ochiq ) monopodial va uchki , ( yopiq, simoz ) simpodial to’pgullarga bo’linadi. Monopodial , botrik to’pgul larning asosiy o’qi rivojlangan va gullarining soni noaniq bo’ladi, shuning uchun ham ularni noaniq to’pgullar deyiladi. To’pgul o’qi o’sishi monopodial bo’ladi.   Monopodial to’pgullarda gullar to’pgulning birinchi tartib o’qida joylashgan bo’lsa oddiy monopodial to’pgul , aksincha, gullari ikkinchi yoki uchinchi tartibdagi o’qiga o’rnashgan bo’lsa murakkab monopodial to’pgul deyiladi. Oddiy monopodial to’pgullar: TO’PGULLAR Botrik to’pgullar: A-to’pgulning tuzilishi: 1,2-asosiy va yon o’q; 3-bo’g’inlar; 4-bo’g’in oralig’i; 5-gulyonbarglar; 6-gul bandi; 7-gul; B-oddiy botrik to’pgullar; 1-shingil; 2- boshoq; 3-so’ta; 4-oddiy soyabon; 5- boshcha; 6-savatcha; 7-qalqon; 8- ko’chala; (4-6-asosiy o’qi qisqargan; qolganlari-o’zaygan); C-murakkab botrik to’pgullar; 1- murakkab shingil (ro’vak); 2-murakkab qalqon; 3-dahanasimon ro’vak (antela); D-Murakkab shingil va uning hosilalari: 1- uch karrali murakkab shingil; 2- qo’sh murakkab shingil; 3-murakkab boshoq; 4-murakkab soyabon. TO’PGULLAR Shingil - to’pgulning o’qida gullari gulbandi bilan joylashgan. Gullari pastdan yuqoriga qarab birin-ketin ochiladi. Karamdoshlar va burchoqdoshlar oilalari vakillarining to’pguli shingildir. Qalqon -ostki gullarining gulbandi ustki gullariga qaraganda uzun bo’ladi. Misol uchun nok gullari. Boshoq to’pgulning o’qida gullari gul bandsiz joylashgan: zubturim o’simligini kuzating. So’ta to’pgulning o’qi yo’g’on va seretdor bo’lishi bilan boshoq to’pgulidan farqlanadi. Makkajo’xorida, ko’chalada uchraydi. TO’PGULLAR Soyabon - to’pgulning asosiy o’qi, qisqargan gulbandi bir xil uzunlikda bo’lib, gullari bir nuqtada o’rnashgan. Piyozdoshlar oilasida uchraydi. Boshcha yoki kallakcha to’pgulning o’qi juda qisqargan. Gullari bandsiz, bir- biriga juda zich joylashgan. Bunga sebarga turkumi misol bo’ladi. Savatcha . To’pgulning yuqori qismi savatcha singari kengaygan bo’lib, unda bandsiz mayda gullar joylashgan. Savatcha to’pgul yassi, ko’zachasimon yoki gumbazsimon bo’lishi mumkin. Savatcha to’pgulning atrofini gulyonbarglar o’rab turadi. Kungaboqar, andiz, bo’tako’z o’simliklarining to’pgullari savatcha to’pgulga misol bo’ladi. Kuchala, sirg’asimon to’pgulning o’qi osilib turadigan shingildir. Oqqayin, tol, terak va yong’oqning erkak to’pguli bunga misol bo’la oladi. TO’PGULLAR Murakkab monopodial to’pgullar: Murakkab boshoq to’pgulning o’qida oddiy boshoqcha mavjud. Buni bug’doy va arpaning to’pgulida kuzatish mumkin. Murakkab soyabon to’pgulning birlamchi qabilasidagi o’qining uchida oddiy soyabonchalar o’rnashgan. Ziradoshlar oilasi vakillari to’pgullarini o’rganish kifoya qiladi. Murrakkab shingil yoki ro’vak to’pgulning asosiy o’qida oddiy shingil to’pguli joylashgan. Sholi va qo’ng’irbosh , sulining to’pgullari bunga misol bo’ladi. TO’PGULLAR Simpodial to’pgullar . Simpodial to’pgullar simoz yoki aniq (uchki, yopiq ) to’pgullar deyiladi. Simpodial to’pgullarning o’qi qisqa bo’lib, gul bilan tugaydi. Gullar uchki guldan boshlab ochiladi. Simoz to’pgullarning quyidagi turlari uchraydi: 1. Monoxaziy to’pguli ikki xil bo’ladi. a) gajak to’pgul o’qi bir tomonlama o’rnashib buralgan to’pguldir, ularni kampirchopondoshlar va iuzumdoshlar oilalarining ayrim vakillarida ko’rish mumkin. b) ilonizi to’pgulining o’qi ikki tomonlama birin ketin o’rnashgan bo’lib, iloniziga o’xshaydi. Bu xildagi to’pgul mingdevona o’simligida uchraydi. TO’PGULLAR 2. Dixaziy ayri to’pgul. To’pgulning asosiy o’qi gul bilan tugaydi. To’pgul o’qining yonidan bir-biriga qarama-qarshi joylashgan ikkita o’qi o’sib chiqadi, bularning har biri gul bilan tugaydi. So’ng ularning yonlaridan yana ikkita to’pgul o’qi o’sadi, bular ham gul bilan tugallanadi. Demak, dixaziy to’pgulida soxta dixotomik shoxlanish kuzatiladi. Bu xildagi to’pgul chinniguldoshlar oilasining vakillarida uchraydi. TO’PGULLAR 3. Pleyoxaziy yoki soxta soyabon to’pgul. Pleyoxaziy to’pgulning asosiy o’qi ancha qisqargan bo’lib, uning atrofida doira holida o’rnashgan bir qancha o’qlardan tashkil topgan to’pgullar joylashadi. Buni sutlama o’simligida uchratamiz.   Shuningdek, Tirs – murakkab to’pgul ham bo’lib, monopodial o’suvchi asosiy o’q va elementar yon to’pgullar simoidlarga ega. Yalpizdoshlar va sigirquyruqdoshlar oilalari vakillarida uchraydi. Simoz to’pgullar: A-simpodial to’pgullar: 1-3-monoxaziy: 1-oddiy monoxaziy; 2-ilonizi; 3-gajak; 4-qo’sh gajak. 5-6-dixaziy: 5-dixaziy; 6-uch karrali dixaziy. 7-8-pleyoxaziy: 7-pleyoxaziy; 8-qo’sh pleyoxaziy. B-tirs. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Bargning vazifasi, tuzilishi, tiplari va ularning insonlar hamda qishloq xo‘jaligidagi ahamiyati
Zamburug’lar va lishayniklarning tuzilishi hamda ularning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati
Ochiq va yopiq o’simliklarning umumiy tuzilishi hamda ularning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati
Poya, novda vazifasi, tuzilishi, tiplari va qishloq xo’jaligidagi ahamiyati
O'simlik hayotidagi sifat o'zgarishlari-rivojlanish. Qishloq xo’jaligi o'simliklari rivojlanishini boshqarish