logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Qishloq va o'rmon xo'jaligi
  4. O'simlik hayotidagi sifat o'zgarishlari-rivojlanish. Qishloq xo’jaligi o'simliklari rivojlanishini boshqarish

O'simlik hayotidagi sifat o'zgarishlari-rivojlanish. Qishloq xo’jaligi o'simliklari rivojlanishini boshqarish

Yuklangan vaqt:

11.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3225.1904296875 KB
Ko'chirib olish
O’SIMLIK HAYOTIDAGI SIFAT O’ZGARISHLARI-RIVOJLANISH. QISHLOQ XO’JALIGI O’SIMLIKLARI RIVOJLANISHINI BOSHQARISH • 1. O’simlik hayotidagi sifat o’zgarishlar • 2. Rivojlanishning asosiy bosqichlari • 3. O’simlik gullashiga ta’sir etuvchi omillar REJA: • O’simliklarni rivojlanishi - undagi sifatiy fiziologik va biokimyoviy o’zgarishlardir. •   • . O’simliklar rivojlanishi Fiziologik o’zgarishlar Biokimyoviy o’zgarishlar Morfologik o’zgarishlar Ontogenez Embrional davr Yuvinil davr Ko’payish davr Qarish va o’lish davr • O’SIMLIKLAR HAYOTI QUYIDAGI BOSQICHLARGA BO’LINADI: • 1. Embrional bosqich – zigiotadan murtakni rivojlanishi va urug’ shakllangunga qadar bo’lgan davr. • 2. Yuvenil bosqich (yoshlik bosqichi)– urug’ning unishi va asosiy organlarning (barg, poya, ildiz) shakllanishi, vegetativ massaning to’planishi. • 3. yetuklik va ko’payish bosqichi – gullashga, reproduktiv organlarni (gul) paydo qilishga, urug’ va mevalarni shakllantirishga tayyorlik bosqichi. • 4. Qarilik va o’lish bosqichi – organizmning urug’ (meva) berish qobiliyatini yo’qotishidan uning tabiiy o’limigacha bo’lgan bosqichi. •   • EMBRIONAL BOSQICH • Ontogenezning embrional bosqichi zigotadan boshlab to urug’ning pishishigacha bo’lgan davrda murtakning rivojlanish jarayonlarini o’z ichiga oladi. • Barcha yopiq urug’li o’simliklarda urug’lanish jarayoni oldidan changlanish jarayoni bo’ladi. YA’ni changlar onalik tumshuqchasiga tushadi va tumshuqchadan ajralib chiqqan tomchi eritmada bo’rtgan changning o’sishi boshlanadi. Bu vaqtda changning sirtqi po’sti (ekzina) yoriladi. Ichki po’sti (intina) esa uzun naychaga aylanib pastga qarab cho’ziladi va ustuncha bo’ylab tugunchaga borib yetadi. CHang naychasi urug’ kurtakchasi yoki murtak xaltachasiga yetgach ochiladi va undagi ikkita spermaning bittasi tuxum hujayra yadrosi bilan ikkinchisi - murtak xaltachasining ikkilamchi yadrosi bilan qo’shilib urug’lanadi (bu hodisa yirik tsitolog olim S.T.Navashin tomonidan ochilgan). • • YUVENIL BOSQICH – YOSHLIK BOSQICHI • Urug’larni unishi • Vegetativ organlarni shakllanishi • Urug’larni unishi: • Urug’larni bo’kishi • Maysaning geterotrof o’sishi • Avtotrof oziqlanishga o’tish • Suvning yutilishi – urug’ning unishiga turtki bo’luvchi mexanizmdir. • • YETUKLIK VA KO’PAYISH BOSQICHI • Gullash initsiatsiyasi (induktsiya i evokatsiya) – gulni rivojlanishiga va urug’ shakllanishiga sharoit yaratib beradigan jarayondir (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002). • Gullash inistiatsiyasi Induksiya Evokatsiya Floral marfogenez Changlanish Urug’lanish Mevalash O’simliklarni gulashga kirish jarayoni (Lincoln Taizoni, Eduardo Zeiger, 2002). • Evokatsiya /lot. yevocatio – paydo qilish/ - gullash initsiatsiyasini so’ngi bosqichi xisoblanib, apeksda gul kurtaklari paydo bo’la boshlaydi (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002). . , , Floral impulslar /florigen- gullash gormoni/ Eruvchan shakarlar miqdorini oshishi, apikal meristemada invertaza faolligini oshishi   Mitoxondriya miqdorini va nafas olish intensivligini oshishi Nuklein kislotalar va oqsillar sintezining kuchayishi Oqsilni miqdoriy va tarkibiy o’zgarishi   O’simliklarning gullashiga kun va tun uzunligining ta’siri (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002). Uzun va qisqa kun o’simliklar gullashiga turli kun va tun uzunligini ta’siri (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002).   • Fotoperiodik reaktsiya turlari • Kun uzunligiga neytral o’simliklar – grechixa, no’xot, pomidor, bodring va b. • Uzun kun o’simliklar – boshoqdoshlar vakillari, ko’pgina karamdoshlar vakillari, ukrop, kungaboqar, lavlagi, tamaki va b. • Qisqa kun o’simliklar – sholi, tariq, soya, kanop, g’o’za. •   Arabidopsis o’simligi generativ fazaga kirishiga yarovizatsiya jarayonining ta’siri (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002).   Qo’ytikan (Xanthium) o’simligi generativ fazaga kirishiga induktsiya jarayonlarini ta’siri (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002).    Barg tushishidan oldin uning bandi va novda orasida aloxida qatlam – zona, xosil bo’ladi. Ularning xujayra devorlari qisman erib ketadi. Bu jarayon etilen ta’sirida amalga oshadi.  Alohida qatlam  Bargda Xlorofilni, oqsillarni, nuklein kislotalarni miqdori kamayadi.  Fotosintez faolligi pasayadi.  Xujayra organoidlari parchalanadi.  Gidrolitik fermentlar faolligi ortadi.  Parchalanish jarayonlari kuchayadi.    Etilen O’simliklarni gullashiga o’simlikdagi gullash gormoni sababchi. U nafaqat o’simlikni gullashiga balki yana uni o’sishiga xam ijobiy ta’sir etadi. Bu gormon tarkibi auksin yoki gibberilinlardan iborat ekanligini izohlaydi (Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger, 2002). O’SIMLIKLARNI O’SISH VA RIVOJLANISHINI GENLAR BOSHQAR ADI. O’SISHNI BOSHQARUVCHI GENLARN MUTATSIYA QILISH YO’LI BILAN ULARNI BOSHQARISH MUMKIN (TAMAKIDA) (LINCOLN TAIZ, EDUARDO ZEIGER, 2002). FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR • William G.Hopkins, Norman P.A. Huner. Introduction to plant physiology. USA, The University of Westwern Ontario. Willey, 2009. – 503 p. • Lincoln Taiz, Eduardo Zeiger. Plant physiology. USA, University of California, Los Angels, 2002. • Alimova R.A., Sagdiyev M.T. O’simliklar fiziologiyasi va biokimyosi: o’quv qo’llanma. – Toshkent, 2013. – 320 b. • Beknazarov B.O. O’simliklar fiziologiyasi: darslik. – Toshkent: O’zMU, 2009. – 480 b.

O'xshashlar

Qishloq xo’jaligi hayvonlari haqida
Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’ining fizik-mexanik xossalarini o’rganish
Qishloq xo’jaligi ekinlari urug’larini aniq ekadigan seyalkalar ishini o’rganish
Global joylashish tizimlari va ularning qishloq xo’jaligi texnikalaridagi tadbiqini o’zlashtirish
Aniq qishloq xo’jalik tizimlari fanining asosiy tushunchalari va tizim ishini o’rganish