Dehqonchilik tizimi va qonunlari - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Dehqonchilik tizimi va qonunlari

Yuklangan vaqt:

31.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2749 KB

Ko'chirib olish

Dehqonchilik tizimi va qonunlariDehqonchilik tizimi va qonunlari Reja:Reja: 1. Dehqonchilikning asosiy qonunlari. 2. Dehqonchilik tizimi haqida tushuncha va uning turlari. 3. Hozirgi zamon dehqonchilik tizimining asosiy tarkibiy qismlari.

Adabiyotlar ro’yxati: 1. Axatov A. Tuproq resurslari va ulardan foydalanish. T.2016, 196 b. 2.Ramazonov O ., Yusupbekov О. Tuproqshunoslik va dehqonchilik .- Т. Sharq , 200 5 .16 01 0304 0A 18 021B 22 0324 0A 130F170E 0226 0328 1B031819 29 02

1. O’simlikning hayotiy omillari ichida fazoviy omillarini belgilang? yorug’lik, issiqlik, havo yorug’lik, issiqlik, suv suv, oziq moddalar yorug’lik, oziq moddalar, suv 2. Suvni nisbatan kam talab qiladigan o’simliklar nomini belgilang? kserofitlar; gidrofitlar; mezofitlar; barchasi; 3. O‘simlik hayotida yorug’likning mohiyati - fotosentizni ochib bergan olimni belgilang? K.A.Timiryazev Y.Libix A.Mayyer. R.Vilyams 4. O’simlikning hayotiy omillari ichida yer omillarini belgilang? yorug’lik, issiqlik, havo yorug’lik, issiqlik, suv suv, oziq moddalar yorug’lik, oziq moddalar, suv

Takrorlaymiz!!!!! 1. O' simliklaming hayot omiliariga nimalar kiradi? 2. O'simlik rivojlanishida yorug‘likning ahamiyatini izohlang. 3. O'simlik rivojlanishida issiqlikning ahamiyati nirnada? 4. O‘simlikka havo nima uchun zarur? 5. O‘simlik rivojlanishida suv qanday vazifalami bajaradi?0B 1C 1E1F 20 251F 0B 20 08 271F 20 0608 281F 0B 20 291F 20 1810

• Dehqonchilik qishloq xoʼjaligining asosiy tarmogʼi boʼlib aholini oziq-ovqat, sanoatni xom-ashyo, chorvachilikni esa yem-xashak bilan taʼminlaydi. Ekinlardan sifatli va yuqori hosil olish maqsadida ularni parvarish qilish usullari, tuproq unumdorligini oshirish tadbirlari bilan shugʼullanadi. Yerning asosiy xususiyatlaridan biri uning eskirmasligidir. Yerdan toʼgʼri foydalanish qishloq xoʼjaligi xodimlarining eng muhim vazifasidir. • Maʼlumki, hamma oʼsimliklar ham boshqa tirik organizmlar kabi, oʼsib-rivojlanishi va hosil berishi uchun muayyan shart-sharoit boʼlishini talab qiladi. Demak, ularning hayot faoliyati tashqi muhit bilan chambarchas bogʼliq. Shuning uchun ham oʼsimliklarning tashqi muhit bilan oʼzaro bir-biriga taʼmir etishi ilmiy dehqonchilikning asosi hisoblanadi. • Oʼsimlik organlari hosil boʼlishida qatnashuvchi, oʼsishiga, rivojlanishiga, hosildorligiga, yetishtirilgan mahsulot sifatiga taʼsir etuvchi omillar dehqonchilikda madaniy oʼsimliklarning hayot omillari deyiladi.

Dunyo olimlarining dehqonchilik faniga qoʼshgan xissalari • Dehqonchilik fanini rivojlanishida qator olimlar oʼz hissasini qoʼshgan. • M.V.Lomonosov (1711-1765) “Yer qatlamlari haqida" nomli asarida qora tuproqni kelib chiqishini bayon qildi. • Bolotov XVIII asrning ikkinchi yarmida yer tuzilishi, almashlab ekish, begona oʼtlarga qarshi kurash, oʼgʼitlash masalalari boʼyicha maqolalar bilan dehqonchilikning asosiy printsiplarini ta ь rifladi. U yetti dalali almashlab ekishning 3 ta dalasi qoʼriq boʼlishini bayon etdi. • I.M.Komov 1898 yilda "Dehqonchilik haqida" asarida partov sistemasiga qarshi chiqib u koʼp dalali va ekinlar navbatlab ekiladigan almashlab ekishni tavsiya qildi. • D.I.Mendeleev mineral oʼgʼitlarni qoʼllashni tekshirib, dehqonchilikni intensivlashtirishga daʼvat etdi. • M.G.Pavlov (1793-1840) almashlab ekishni keng tashviqot qildi. U tuproqning singdirish qobiliyatini oʼrganish boʼyicha katta ishlar olib bordi. • V.R.Vil ь yams (1863-1939) tuproqshunoslikda biologik nazariya asoschisi hisoblanadi. • K. А. Timiryazev, D.N.Pryanishnikov, А. G. Doyarenko, K.K.Gedroyts kabi olimlar oʼsimliklarni oziqlanishi va uni boshqarish masalalari boʼyicha qator asarlar yaratganlar .

Tuproqdan olingan moddalarni qaytarish qonuni • Tuproqdan olingan moddalarni qaytarish qonunini 1840 yilda Yu.Libix kashf etdi. Bu qonunga binoan tuproqdan hosil bilan olingan moddalar oʼgʼit solish yoʼli bilan qaytarilishi lozim.

Minimum qonuniqonuni • Minimum (minimum, optimum va maksimum) qonuni. Yu.Libix oʼsimlik hosili minimumda turgan faktor miqdorini koʼpaytirishga toʼgʼri proportsionalligini bayon etdi, yaʼni hosildorlik minimumda turgan omilga bogʼliq boʼladi. • Oʼsimliklarning hayot omillariga boʼlgan talabi boʼyicha minimal, optimal va maksimal meʼyorlarni belgilash mumkin.

Oʼsimlik hayot omillarining teng ahamiyatliligi va almashtirib boʼlmaslik qonunini • V.R.Vilyams oʼsimlik hayot omillarining teng ahamiyatliligi va almashtirib boʼlmaslik qonunini bayon etdi. Hamma hayot omillari teng ahamiyatga ega, yaʼni birini oʼrnini ikkinchisi bosa olmaydi.

Hayot omillarini birgalikda taʼsir etish qonuni • Libsher XIX asrda hayot omillarini birgalikda taʼsir etish qonunini quyidagicha taʼrifladi, yaʼni "Oʼsimlik boshqa omillar bilan qanchalik optimal meʼyorda taʼminlangan boʼlsa, u minimumda turgan faktordan shuncha samarali foydalanadi".

Dehqonchilik tizimi haqida umumiy Dehqonchilik tizimi haqida umumiy tushunchalar.tushunchalar. • Qishloq xoʼjalik ekinlaridan maksimal hosil olishga imkon beradigan darajadagi tuproq unumdorligiga erishish va uni saqlashga qaratilgan agrotexnik, meliorativ hamda tashkiliy xoʼjalik tadbirlar majmuasiga dehqonchilik tizimi deyiladi. • Tarixiy taraqqiyot davrida dehqonchilik tizimini oʼzgarishi ishlab-chiqarish kuchlarining rivojlanish darajasi va kishilik jamiyatining ijtimoiy-iqtisodiy munosabatiga qarab sodir boʼlgan. Shuning uchun dehqonchilik tizimi muayyan sharoitda progressiv boʼlib, ijtimoiy iqtisodiy munosabatlar oʼzgarishi bilan kelgusida qoloqlashib qoladi va keyinchalik birmuncha progressiv dshqonchilik tizimi bilan almashinadi.

Dehqonchilik tizimining vazifasiDehqonchilik tizimining vazifasi • Dehqonchilik tizimi yerdan samarali foydalanishga, tuproq unumdorligi va samaradorligini oshirishga qaratilgan barcha agrotexnik va meliorativ tadbirlar majmuasidir. Bular almashlab ekish, yerni ishlash, oʼgʼitlardan toʼgri foydalanish, zararkunanda va kasalliklarga chidamli serhosil navlarni ekish, ekinlarni jadallashtirilgan usullarda parvarish qilish, begona oʼtlar, zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurashish, kompleks mexanizatsiyadan foydalanish, tuproqning shoʼrlanish va botqoqlanishiga qarshi irrigatsiya va melioratsiya tadbirlarini amalga oshirish, ixota daraxtzorlarini barpo etish va hokazolardan iborat.

Ibtidoiy dehqonchilik tizimi • Ibtidoiy dexqonchilik tizimi. Maʼlumki, tuprok unumdorligi tabiiy jarayonlar taʼsiri ostida, odam faoliyati ishtirokisiz ham shakllangan. Dehqonchilikning bu qismiga qirqma-olovli yoki oʼrmon-dalali, qoʼriq va partov yer tizimi kiradi. Masalan, qirqma-olovli va qoʼriq yer dehqonchilik tizimi eng eski boʼlib, shu bilan birga yerga nisbatan xususiy mulkchilik boʼlmagan sharoitda u eng ibtidoiy hisoblangan. Qirqma dehqonchilik tizimida daraxtlar kesilib kundakov qilingandan keyin oʼrmondagi qoldiqlar yendirib yuborilgan, boʼshagan maydonlardan madaniy ekinlar ekish uchun foydalanilgan. Bunda tuproq kislotaligini neytirallashgan hisobiga tuproq oziq elementlariga boyigan, bu esa tuproqda mikrobiologik jarayonlarni aktivlashtirish uchun muhim ahamiyatga ega boʼlgan.

Ekstensiv yoki oʼtuvchi dehqonchilik Ekstensiv yoki oʼtuvchi dehqonchilik tizimi.tizimi. • Dehqonchilikning ekstensiv tizimiga shudgorlash tizimi kiradi. Bunda tuproq unumdorligi odam ishtirokida shudgorni ishlash yoʼli bilan tabiiy holda, kamroq meliorativ tadbirlar, mexanizatsiya va oʼgʼitlash vositalari yordamida tiklanadi va saqlab turiladi. Dehqonchilnkning ekstensiv tizimi oddiy tizimdan shu bilan farq qiladiki, haydash uchun yaroqli yerlarning katta qismi, ekin ekish uchun ajratiladi, kamroq qismi esa shudgor uchun qoldiriladi.

Dehqonchilikning intensiv jadallashtirilgan) Dehqonchilikning intensiv jadallashtirilgan) tizimi.tizimi. • Dehqonchilikning jadallashtirilgan tizimida haydaladigan hamma yerlar ekinlar bilan band qilinib, ularga qator oralari ishlanadigan ekinlar ekiladi. Dehqonchilikning bu tizimida yerga organik va mineral oʼgʼit solib, yuqori darajada sifatli ishlov berish orqali mikrobiologik jarayonlar tartibga solinadi, begona oʼtlar, kasallik va zararkunandalarga qarshi kurashda ximiyaviy vositalardan foydalaniladi, mexanizatsiya ishlari yuqori darajada olib boriladi va meliorativ tadbirlarni qoʼllanish yoʼli bilan tuproq unumdorligi oshiriladi. Dehqonchilikning bu tizimiga oʼt qator orasi ishlanadigan ekinli tizim va ekin almashinadigan tizim kiradi.

Dehqonchilikning intensiv tizimida qishloq xoʼjaligi qaysi omillar asosida yuritiladi Yuqori Agro texnika Agro - Kimyo А gro- meliora- tiv tadbir- lar Mexani- Zatsiya- lash- tirish А vtoma- tik boshqa- rish Kasallik va zarar- Kunanda- larga qarshi kimyoviy va biologik kurash Yuqori xosil- dorlik va sifat- ni taʼmin- lash

Hozirgi zamon dehqonchilik Hozirgi zamon dehqonchilik tizimining maqsaditizimining maqsadi • Hozirgi zamon dehqonchilik tizimi yerlardan samarali foydalanish va tuproqning unumdorligini oshirishni, konkret va iqtisodiy sharoitda eng kam mehnat va xarajat sarflangan holda har gektar yerdan eng koʼp va yuqori hosil yetishtirishni taʼminlashi kerak. • Dehqonchilikning ilmiy asoslangan tizimi qishloq xoʼjaligini tabiiy ofatlardan saqlashda, tuproq unumdorligini oshirishda, ilgʼor agrotexnika tadbirlarini oʼzlashtirishda, yerlarni sugʼorishda, ximikatlardan foydalannshda, ratsional almashlab ekishda, yaxshi nav ekinlarini ekishda mexanizatsiyadan keng kulamda foydalanishga yordamlashishi zarur.

Sugʼoriladigan dehqonchilikning Sugʼoriladigan dehqonchilikning qisqacha tarixi.qisqacha tarixi. • Insoniyat sug’orib dehqonchilik qilish bilan juda qadimdan shug’ullanib kelgan. Suvning ulkan hayotiy kuch ekanligini tushungan inson qadim zamonlardan beri undan toʼgʼri foydalanish uchun kurashib kelgan. Bundan ming yillar ilgariyoq Misr, Xitoy, Hindiston, Rim, Mesopotamiya, Suriya, O’rta Osiyo, Kavkaz ortida va boshqa koʼp joylardan sugʼorish maqsadlarida hamda undan transport sifatida keng foydalanilgan.

Markaziy Osiyoda sugʼorish qachon Markaziy Osiyoda sugʼorish qachon boshlangan.boshlangan. • Markaziy Osiyoda sugʼorish qachon boshlangan degan masala hammani qiziqtiradi. Olimlrimizning tadqiqotlariga koʼra, zardushtiylik dinining (islomgacha yashagan) mukaddas kitobi boʼlgan А vesto (aslida Ovasta) da sunʼiy sugʼorish, dehqonchilik haqida koʼp gapiriladi. Bu kitob eramizdan avvalgi ikkinchi ming yilliklar oxiri birinchi ming yillikning boshidagi voqealarni bayon etadi. Yunon tarixchisi Gerodot: «Misrni Nil yaratdi», degan edi. Darhaqiqat, Misr territoriyasining faqat 2-2,5% tashkil etuvchi Nil daryosi vodiysida Misr aholisining 97%i yashaydi. • O’zbekistonda sug’orma dehqonchilik deyarlik 5-6 ming yillik tarixni oʼz ichiga oladi. Qadimdanoq irrigatsiya (lotincha - sugʼorish) inshootlarini qurish va uni takomillashtirish borasida muhim qadamlar qoʼyilgan. Oʼzbekistondagi qadimgi shaharlar geografiyasiga nazar tashlasak, ularning koʼpchiligini daryolar atrofida bunyod boʼlganligini osongina sezamiz: Toshkent-Chirchiq atrofida bunyod boʼlganligini osongina sezamiz: Toshkent-Chirchik atrofida, Samarqand-Zarafshon, Toʼrtkoʼl- А mudaryo, Bekobod, Xoʼjand, Qoʼqon-Sirdaryo, Termiz- А mudaryo boʼyida yuzaga keldi, rivojlandi.

Dastlabki suvni yuqoriga uzatish Dastlabki suvni yuqoriga uzatish inshoatlari nima.inshoatlari nima. • Koʼpgina joylarda suv sathi yer yuzidan past boʼlgan. Suvdan foydalanish uchun uni yuqoriga koʼtaradigan qurilma-chigir kashf etildi. Uning yordamida kichik daryo, kanal, ariq, quduq suvlari ancha balapdga koʼtarilgan va kerakli joylarga yetkazilgan. А yniqsa, Xorazm, Zarafshon vodiysining quyi qismida bunday qurilmalar yaxshi samara bergan (ot, tuya va boshqalar yordamida harakatga kelgan). Respublikamizda revolyutsiya arafasida deyarli 90 mingta chigir boʼlgan.

Dehqonchilikning rivojlanish tizimiDehqonchilikning rivojlanish tizimi Dehqonchilikning vazifasi. Dehqonchilik qishloq xoʼjaligining asosiy tarmogʼi boʼlib aholini oziq-ovqat, sanoatni xom-ashyo, chorvachilikni esa yem-xashak bilan taʼminlaydi. Ekinlardan sifatli va yuqori hosil olish maqsadida ularni parvarish qilish usullari, tuproq unumdorligini oshirish tadbirlari bilan shugʼullanadi. Ilmiy dehqonchilikning vazifasi oʼsimliklarni tashki muxit sharoitiga boʼlgan talabani oʼrganish va shuning asosida ularni qondirish usullarini ishlab chiqishdir. Yerning asosiy xususiyatlaridan biri uning eskirmasligidir. Yerdan toʼgʼri foydalanish qishloq xoʼjaligi xodimlarining eng muhim vazifasidir.

Dehqonchilik fani quydagi bo’limlarni o’z ichiga oladi Dehqonchilik fanining bo’limlari Dehqonchilikning ilmiy asoslari Tuproq rejimlari va ularni boshqarish Begona o’tlar va ularga qarshi kurashish Yerga ishlov berish E’kinlarni ekish Almashlab ekish Dehqonchilik tizimi Та jriba ishlari va uslubiyati

O'xshashlar

Sug’oriladigan yerlarni meliorativ holatini yaxshilash chora-tadbirlari

G'о'za biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi

Qishloq xo’jaligida sug’orishning fiziologik ahamiyati

Bug’doy ekinlari zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari

Organik va meniral o’g’itlar. Begona o’tlar 2