Respublika agrosanoat majmuasi va uni rivojlantirish imkoniyatlari - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Respublika agrosanoat majmuasi va uni rivojlantirish imkoniyatlari

Yuklangan vaqt:

27.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

555.64453125 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: RESPUBLIKA AGROSANOAT MAJMUASI VA UNI RIVOJLANTIRISH IMKONIYATLARI Reja: 1. Agrosanoat majmuasining zarurligi, maqsadi, vazifalari va tarkibi. 2. Agrosanoat majmuasining sohalari va bo‘g‘inlari. 3. Agrosanoat majmuasi tarkibidagi tarmoqlar o‘rtasidagi munosabatlar.

Qishloq xo‘jaligi sohasida ishlarimizni izchil davom ettirib, mamlakatimizda qulay agrobiznes muhitini yaratib, bu borada investitsiyaviy jozibadorlikni oshirib, sohani sanoatlashtirish masalasiga ustuvor ahamiyat qaratishimiz lozim. Sh.M.Mirziyoyev.

1.Agrosanoat majmuasining zarurligi, maqsadi, vazifalari va tarkibi. Agrosanoat majmui (ASM) - qishloq xo‘jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash, taqsimot, ayirboshlash va iste’moli bo‘yicha iqtisodiyot tarmoqlari o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlar majmuidir. ASM tarkibiga qishloq xo‘jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash, saqlash, sotish ASM uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish tarmoqlari kiradi. ASMning asosiy maqsadi - mamlakat aholisini sifatli oziq-ovqat va iste’mol tovarlari bilan talab darajasida ta’minlashdir. Bu muammo ulkan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lib, uning talab darajasida hal etilishi aholi turmush darajasini yuksaltiradi.

ASMning asosiy tarmog‘i bo ְ‘ lgan qishloq xo‘jaligi ijtimoiy mehnat taqsimotining dastlabki davrlarida qishloq xo‘jaligi faqat dehqonchilik va chorvachilik tarmog‘idan iborat bo‘lgan. Keyinchalik dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish bo‘yicha alohida mustaqil tarmoqlar ajralib chiqa boshladi. Bular: paxtachilik, g‘allachilik, sabzavotchilik, bog‘dorchilik, qoramolchilik, qo‘ychilik va boshqalar. Bu tarmoqlar ishlab chiqaradigan mahsulot turi, texnologiyasi, ishlab chiqarishni tashkil etish, qo‘llaniladigan texnikalar tizimining xilma-xilligi bilan ajralib turadi.

ASM tarmoq tuzilmasining bir-biridan farq qilishi

2. Agrosanoat majmuasining sohalari va bo‘g‘inlari. ASM 4ta asosiy sohadan iborat : I soha – ASMni ishlab chiqarish vositalari bilan ta’minlaydigan sanoat tarmoqlarini o‘z ichiga oladi: traktor va qishloq xo‘jaligi mashinasozligi, oziq-ovqat va yengil sanoat mashinasozligi, kimyoviy vositalar va mineral o‘gitlar ishlab chiqarish, asbob-uskunalar va texnikalar ta’miri, qurilish. Soha hissasiga yakuniy mahsulotning 10 % i, asosiy ishlab chiqarish fondlarining 15 % i, ASM ishchilarining 20 % i to‘g‘ri keladi. II soha – qishloq xo‘jaligi bo‘lib, ASM ning markaziy bo‘g‘ini hisoblanadi. Qishloq xo‘jaligi 80 ta tarmoqdan ishlab chiqarish resurslarini qabul qiladi va o‘z mahsulotlarini 60 ta tarmoqqa tarqatadi. Qishloq xo‘jaligida band bo‘lgan har bir ishchi tarmoqdan tashqarida 5 ta kishining bandligini ta’minlaydi. Ushbu sohada ASM yakuniy mahsulotining 50 % ga yaqini jalb qilingan va ASM ishchilarining 60 % i band. III soha – qishloq xo‘jaligi mahsulotini tayyorlash, qayta ishlash, saqlash, tashish, shuningdek, yakuniy mahsulot realizatsiyasi bilan shug‘ullanuvchi tarmoqlar va korxonalarni o‘z ichiga oladi. Ushbu sohaga oziq- ovqat sanoati, (sut va go‘sht sanoati), yengil (tekstil, jun-teri va poyafzal), omixta yem sanoati, tayyorlov va savdo tashkilotlari kiradi. Sohaga yakuniy mahsulot umumiy hajmining 40 % i asosiy ishlab chiqarish fondlari va majmua ishchilarining 20 % i to‘g‘ri keladi. IV soha – ASM da infratuzilma muhim o‘ringa ega. Infratuzilma tarmoqlari ASM ning barcha sohalariga xizmat ko‘rsatadi. Infratuzilma-takror ishlab chiqarishni amalga oshiruvchi iqtisodiyot tarmoqlar majmuidir.

Yakuniy mahsulot – yalpi mahsulot (tovarlar va xizmatlar) qiymatidan ishlab chiqarish sarfi chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismidir. Yakuniy mahsulot deganda iste’molga chiqib ketadigan mahsulotni tushunish mumkin. Korxona darajasida uning tovar mahsulotdan farqi yo‘q. ASM da yakuniy mahsulot deganda majmuaning barcha sohalarida yaratilgan va yakuniy iste’mol hamda eksportga chiqib ketadigan mahsulot tushuniladi.

ASMning sohalari va bo‘g‘inlari

3.Agrosanoat majmuasi tarmoqlari tarkibi o‘rtasidagi munosabatlar  ASMning samarali faoliyatini ma’lum darajada iqtisodiy munosabatlar tizimi belgilab beradi. Iqtisodiy munosabatlar – bu ishlab chiqarish jarayonida korxonalarning iqtisodiy manfaatlarini ro‘yobga chiqaruvchi munosabatlar shaklidir.  ASM da mahsulot ishlab chiqarish, tayyorlash, qayta ishlash, saqlash va sotish bilan shug‘ullanadigan korxonalar o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakli bo‘lib xo‘jalik shartnomasi hisoblanadi  Xo‘jalik shartnomasi – ishlab chiqarish jarayonida ikkala tomonning majburiyatlarini belgilab beruvchi hujjat hisoblanadi. Ushbu hujjat orqali korxona va tashkilotlar ishlab chiqarilgan mahsulot va ko‘rsatilgan xizmatlar hajmi bahosi va ta’riflarini tartibga soladi, mahsulot ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish hajmi, sifati buzilganda, tovarlarni sotish muddati o‘tib ketganda tegishli choralar ko‘riladi. Shartnomada tomonlarning huquq, majburiyatlari, aniq natijalar bo‘yicha javobgarligi aks etadi.

ASMda mahsulot ishlab chiqarish, tayyorlash, qayta ishlash, saqlash va sotish korxonalar o‘rtasidagi shartnoma turlari

 Kontraktatsiya shartnomasi. Bunda qishloq xo‘jaligi mahsulotini ishlab chiqaruvchi yetishtirilgan mahsulotni tayyorlovchiga yetkazib beradi, tayyorlovchi mahsulotni qayta ishlash yoki sotish uchun ushbu tovarni olishi va belgilangan tartibda to‘lovni amalga oshirishi zarur.  Oldi-sotdi shartnomasi. Shartnomada bir tomon (sotuvchi) ikkinchi tomonga (sotib oluvchi) tovarni sotishi kerak. Sotib oluvchi esa ushbu tovarni ma’lum narxga sotib olishi kerak. Sotuvchi tovar ishlab chiqaruvchi ham bo‘lishi mumkin yoki ulgurji va chakana tashkilotlar bo‘lishi ham mumkin.  Yetkazib berish shartnomasi. Ushbu shartnomaga muvofiq tadbirkorlik faoliyati bilan shug ְ‘ ullanadigan sotuvchi – ta’minotchi (yoki yetkazib beruvchi) kelishilgan muddatda yoki tovar ishlab chiqariladigan yoki sotiladigan muddatda tijorat maqsadlarida foydalanish uchun tovarlarni yetkazib beradi.  Komissiya shartnomasi – ho‘l meva va qayta ishlangan meva-sabzavot mahsulotlari ― “O‘zagroeksport” ixtisoslashtirilgan tashqi savdo kompaniyasi tomonidan xorijiy sheriklar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tuzilgan eksport shartnomalari, shuningdek fermer va dehqon xo‘jaliklari, agrofirmalar va qayta ishlash korxonalari o‘rtasida tuziladigan komissiya shartnomalari hisoblanadi

Qisqacha xulosalar ! Agrosanoat majmui (ASM) - qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash, taqsimot, ayirboshlash va iste’moli bo‘yicha iqtisodiyot tarmoqlari o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlar majmuidir. ASM tarkibiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash saqlash, sotish ASM uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish tarmoqlari kiradi. ASM ning asosiy maqsadi - mamlakat aholisini sifatli oziq-ovqat va iste’mol tovarlari bilan talab darajasida ta’minlashdir. Bu muammo ulkan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lib, uning talab darajasida hal etilishi aholi turmush darajasini yuksaltiradi.

Vazifa: Respublika agrosanoat majmuasi va uni rivojlantirish imkoniyatlari haqida internet manbaalaridan yanada to‘liqroq ma’lumotlar tayyorlab kelish hamda klaster ped texnologiyadidan foydalangan holda ASM haqida ma’lumotlar yozib kelish.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari. 2. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.: O‘zbekiston, 2008. 3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ― “2013-2016 yillarda qishloq joylarida xizmat ko‘rsatish va servis sohasini jadal rivojlantirish yuzasidan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 1957-sonli qarori // Xalq so‘zi. 2013. 17 aprel. 4. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «2016 — 2020 yillarda qishloq xо‘jaligini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida»gi PQ–2460-sonli qarori. 2015.29 dekabr. 5. Ergashev R.X. Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti. Darslik. T.: Fan va texnologiya, 2010. 6. R.X.Ergashev, Sh.Sh.Fayziyeva, S.N.Xamrayeva “Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti” Toshkent «Iqtisod-moliya» 2018 7. www.agro.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Qishloq xo’jaligi korxonalarini ixtisoslashtirish va uni takomillashtirish

Paxta yetishtirishning iqtisodiy samaradorligi va uni oshirish yo’llari

Qishloq xo’jalik mahsulotlari tannarxi va uni kamaytirish yo’llari

Fermer xo’jaliklari faoliyati iqtisodiy asoslari va uni takomillashtirish yo’llari

O’zbekiston qishloq xo’jaligida bog’dorchilik