Neft turlari

Neft turlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

917 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Neft turlari Reja: 1. Neft turlari. 2. Neftning eng muhim xususiyatlari(zichligi, qovushqoqligi). 3. Kislotali, parafinli hamda oltingugurtli neftlar. 4. Naftenli hamda aromatik uglevodorodli neftlar.

Neft turlari.Neftning eng muhim xususiyatlari(zichligi, qovushqoqligi). Neftlar - tо‘q jigar rang, aksariyat qora rangli, ayrim hollarda salkam rangsiz, qovushqoq suyuqlik, yog‘simon modda bо‘lib, har xil uglevodorod birikmalaridan tashkil topgan. Tabiatda neft suyuq holatdan quyuq, qatron(smola)simon holgacha uchraydi. Neftning eng muhim xossalaridan biri uning zichligi bо‘lib, bu xususiyat uning tarkibiga kiruvchi komponentlar: smola, asfalten va unda erigan gazlar miqdoriga bog‘liq bо‘lgan holda 0,75 dan 0,99 gacha о‘zgaradi. Agar neft asosan yengil fraksiyalardan tashkil topgan bо‘lsa, bu uning afzalligidir. Misol uchun: Surxondaryo neftgaz viloyatinig aksariyat neftlari yuqori qovushqoq bо‘lganligi uchun ularning zichligi ham katta (masalan: Lalmikor, Mirshodi, Amudaryo, Koqaydi Xaudag va boshqa konlar). Buxoro-Xiva neft gazli viloyatining neftlari tarkibida yengil fraksiyali komponentlari juda kо‘p (masalan: G‘arbiy Yulduzqoq, Janubiy-G‘arbiy Yulduzqoq, Qorovul Bozor-Saritosh, Shо‘rchi, Oqjar, Karim, Shо‘rtepa, Saricha va boshqalar). Neftning qovushqoqligi - xususiyati muhim xossalarida iborat bо‘lib, uning qatlamlar orasidagi harakat vaqtida, hamda neftni chiqarish jarayonida u muhim ahamiyatga egadir. Neftning yopishqoqligi - bu xususiyat harakat vaqtida undagi zarrachalarning boshqa joyga kо‘chishida bir-biriga qarshilik kо‘rsatishidir. Bizga ma’lumki ayniqsa Surxondaryo neftgaz viloyatining neftlarini chiqarib olish ancha qiyin va mashaqqatli ishdir.

 Neftning sirt tarangligi deb, qaysiki suyuqlik о‘zining Neftning sirt tarangligi deb, qaysiki suyuqlik о‘zining sirtining о‘zgarishiga qarshilik kо‘rsatadigan kuchga aytiladi.sirtining о‘zgarishiga qarshilik kо‘rsatadigan kuchga aytiladi.  Neftning optik faolligi - bu neft va neft mahsulotlarining Neftning optik faolligi - bu neft va neft mahsulotlarining yorug‘lik nurlarini polyarizatsiya yassiligining aylanishidagi yorug‘lik nurlarini polyarizatsiya yassiligining aylanishidagi qobiliyatidir. Ilgari aytib о‘tganimizdek faqat organik qobiliyatidir. Ilgari aytib о‘tganimizdek faqat organik qoldiqlardan hosil bо‘lgan moddalar optik faollikga ega, neftning qoldiqlardan hosil bо‘lgan moddalar optik faollikga ega, neftning bu xususiyati uning organik moddadan hosil bо‘lgan degan bu xususiyati uning organik moddadan hosil bо‘lgan degan nazariyaga yana bir qо‘shimcha isbot keltiradi. Biroq keyingi nazariyaga yana bir qо‘shimcha isbot keltiradi. Biroq keyingi yillardagi tadqiqotlar shuni kо‘rsatadiki, organik bо‘lmagan yillardagi tadqiqotlar shuni kо‘rsatadiki, organik bо‘lmagan birikmalar ham optik faollikga ega bо‘lishi mumkin ekan.birikmalar ham optik faollikga ega bо‘lishi mumkin ekan.  Neftning yana bir muhim xususiyatlardan biri, uning Neftning yana bir muhim xususiyatlardan biri, uning lyuminisensiya qobiliyatidir, ayniqsa undagi smola, asfalten va lyuminisensiya qobiliyatidir, ayniqsa undagi smola, asfalten va boshqa lyuminerlardan tashkil topishi.boshqa lyuminerlardan tashkil topishi.  Yengil neftlar havo rang va kо‘kish lyuminisensiya, Yengil neftlar havo rang va kо‘kish lyuminisensiya, shuningdek og‘irlari - sariq, qung‘irsimon-sariq va qoramtirdir. shuningdek og‘irlari - sariq, qung‘irsimon-sariq va qoramtirdir. Neftning bu xususiyatini bilish amaliyotda kernani tekshirishda Neftning bu xususiyatini bilish amaliyotda kernani tekshirishda juda katta ahamiyatga egadir (kernada neftlarning izlari qoladi).juda katta ahamiyatga egadir (kernada neftlarning izlari qoladi).

Kislotali,parafinli hamda oltingugurtli neftlar. Naftenli hamda aromatik uglevodorodli neftlar Neftlarning asosiy qismi 3 xil uglevodorodlardan iborat: ular metanli (parafinli yoki tо‘yingan uglevodorodlar, yo bо‘lmasa alkanlar), naftenli (tо‘yinmagan uglevodorodlar yoki siklanlar) va aromatik yoki benzolli (о‘ta tо‘yinmagan uglevodorodlar yoki arenlar) deb ataladi. Neft tarkibidagi uglevodorodlar u yoki bu guruh kо‘pligiga qarab metanli, naftenli va aromatlilarga bо‘linadilar. Bundan tashqari neftlar oraliq turlarga metanli-naftenli, metan-aromatli, naften-aromatli va boshqalarga bо‘linadilar. Parafinli uglevodorodlar yoki alkanlar. Umumiy ifodasi - CnH2n+2. Bular tо‘yingan uglevodlorodlar ham deyiladi Oddiy a’zolari о‘z molekulasida birdan beshgacha uglerod atomidan tashkil topgan uglevodorodlar normal haroratda gaz hisoblanadi. Uglevodorodlarning beshdan - о‘n beshgacha atomdan tashkil topganlari suyuq va undan yuqorilari qattiq holatda bо‘ladi. Parafin-metan-alkan-t о‘ yingan uglevodorodlar vakili. Parafinli uglevodorodlar reaksiyaga juda kam kirishishi bilan tavsiflanadi, kimyoviy ja h atdan mustahkamdir .

 Naftenli (polimetilenoviy) uglevodorodlar yoki siklanlar. Naftenli (polimetilenoviy) uglevodorodlar yoki siklanlar. Umumiy ifodasi CnH2n. Uglerod atomi Umumiy ifodasi CnH2n. Uglerod atomi оо ‘z sikliga uchta yoki ‘z sikliga uchta yoki kk оо ‘pro‘pro qq metil guruhlarini biriktirib olishi mumkin. metil guruhlarini biriktirib olishi mumkin.  Uglevodorodlar Uglevodorodlar оо ‘zlarining kimyoviy hususiyatlari b‘zlarining kimyoviy hususiyatlari b оо ‘yicha ‘yicha naftenli uglevodorod alkanlarga yaqin. Naftenli naftenli uglevodorod alkanlarga yaqin. Naftenli uglevodorodlarning xususiyatlaridan biri ularning hosilalari uglevodorodlarning xususiyatlaridan biri ularning hosilalari hh am am izomerlanish xususiyatiga egadir. Katalik va termik jarayonlar izomerlanish xususiyatiga egadir. Katalik va termik jarayonlar ta’sirida olti a’zoli sikllar tizimi besh a’zoliga oson ta’sirida olti a’zoli sikllar tizimi besh a’zoliga oson оо ‘tadilar.‘tadilar.  Masalan: siklogeksan va benzol metil siklopentanga.Masalan: siklogeksan va benzol metil siklopentanga.  ArAr oo matik uglevodorodlar (arenlar). Ularning oddiylarining matik uglevodorodlar (arenlar). Ularning oddiylarining umumiy ifodasi CnH2n+2 va umumiy ifodasi CnH2n+2 va оо ‘zining tarkibi benzol ar‘zining tarkibi benzol ar oo matik matik yadrosi deb ataluvchilardan tarkib topgan. Bu birikmalar ancha yadrosi deb ataluvchilardan tarkib topgan. Bu birikmalar ancha mustahkam. Shuningdek ular yuqori kimyoviy faollikga ega, mustahkam. Shuningdek ular yuqori kimyoviy faollikga ega, albatta metanli va naftenlilarga nisbatan, shuningdek ular ancha albatta metanli va naftenlilarga nisbatan, shuningdek ular ancha yengil ajralishi mumkin.yengil ajralishi mumkin.  Arenlar yuqori erish Arenlar yuqori erish qq obiliyatiga ega, cheklanmagan miqdorda obiliyatiga ega, cheklanmagan miqdorda bir-biriga va boshqa erituvchilarga eriydilar.bir-biriga va boshqa erituvchilarga eriydilar.

№ Nomi Belgisi Atom massasi 11 Metan CH 4 16 22 Etan C 2 H 6 30 33 Propan C 3 H 8 44 44 Butan C 4 H 10 58 55 Pentan C 5 H 12 72 66 Geksan C 6 H 14 86 77 Geptan C 7 H 16 100 88 Nonan C 8 H 18 114 99 Oktan C 9 H 0 128 1010 Dekan C 10 H 22 142

Turli rayonlarda olinadigan neftlar, ba’zan bir rayonda turli quduqlardan olinadigan neftlar u’zlarining fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari bilan bir — birlaridan farq qiladi. Neftning bu xususiyatlari ularni qayta ishlashni yu’nalishini belgilash uchun katta ahamiyatga ega. Bir xil klassga tegishli neftlarni birga qu’shib qayta ishlanishi tavsiya etiladi. Mamlakatimizda Grozniy taklif qilgan neftni ilmiy klasifikatsiyasi, ularni tarkibidagi qaysi uglevodorodlarning ku’pligiga qarab belgilanadi: parafinli, parafin —naftenli, naftenli, parafinnaften — aromatikali, naften — aromatikali va aromatikali neftlar deb yuritiladi.am oltingugurt birikmali neftda oltingugurtning miqdori 0,5% mass. gacha; benzinda 0,15%, reaktiv yoqilg’isida 0,1%, dizel yoqilg’isida 0,2%. Agarda birortasida oltingugurt miqdori belgilangan miqdoridan ku’p bu’lsa, u holda neft oltinguturt birikmali deyiladi. Oltinguturtli neftda oltingugurtning miqdori 0,5 dan 2,0% gacha dizel yoqilg’isida 1,0% gacha.

 Oltinguturtli neftda oltingugurtning miqdori 0,5 dan 2,0% gacha Oltinguturtli neftda oltingugurtning miqdori 0,5 dan 2,0% gacha dizel yoqilg’isida 1,0% gacha.dizel yoqilg’isida 1,0% gacha.  Yuqori oltingugurt birikmali neftda oltinguturtni miqdori 2% dan Yuqori oltingugurt birikmali neftda oltinguturtni miqdori 2% dan ko’p bo’ladi. ko’p bo’ladi.  350° C gacha qaynovchi fraktsiyalarning miqdoriga qarab 350° C gacha qaynovchi fraktsiyalarning miqdoriga qarab neftlarni uch xilga bo’linadi. T1 — 45 % dan ku’p. T2 — 45 — 30%, neftlarni uch xilga bo’linadi. T1 — 45 % dan ku’p. T2 — 45 — 30%, T3 —30% dan kam.T3 —30% dan kam.  Yog’ fraktsiyalarini miqdoriga qarab: M1 — 25% dan ku’p, M2 — Yog’ fraktsiyalarini miqdoriga qarab: M1 — 25% dan ku’p, M2 — 25-15% gacha, M3 - 15% dan kam.25-15% gacha, M3 - 15% dan kam.  Parafinlar miqdori 15%gacha bu’lib, undan deparafinizatsiya Parafinlar miqdori 15%gacha bu’lib, undan deparafinizatsiya qilmasdan reaktiv yoqilg’isi va qishki dizel yoqilg’isi (t=otish. -45°qilmasdan reaktiv yoqilg’isi va qishki dizel yoqilg’isi (t=otish. -45° CC ) ) hamda surkov moy mahsulotlari olish mumkin bu’lsa — kamparafinli hamda surkov moy mahsulotlari olish mumkin bu’lsa — kamparafinli neft deyiladi — P1. Agarda shu sifatli mahsulotlarni birontasini olish neft deyiladi — P1. Agarda shu sifatli mahsulotlarni birontasini olish mumkin bu’lmasa, u holda parafinli neft deymiz - P2. mumkin bu’lmasa, u holda parafinli neft deymiz - P2.  Tarkibida 60% dan ko’p parafinlari bo’lsa yuqoriTarkibida 60% dan ko’p parafinlari bo’lsa yuqori parafinli neft parafinli neft deymiz.deymiz.

 Nazorat savollariNazorat savollari  1. Nisbiy zichlik deganda nimani tushunasiz?1. Nisbiy zichlik deganda nimani tushunasiz?  2. Neft tarkibini necha foyizini alkanlar tashkil etadi?2. Neft tarkibini necha foyizini alkanlar tashkil etadi?  3. Neftlarning tarkibida aromatik uglevodorodlarning 3. Neftlarning tarkibida aromatik uglevodorodlarning mikdori necha foyizni tashkil etadi?mikdori necha foyizni tashkil etadi?  4. Neftning ilmiy hamda texnologik klassifikatsiyalari.4. Neftning ilmiy hamda texnologik klassifikatsiyalari.  5. Neftni paydo bo‘lishi haqidagi nazariyalar.5. Neftni paydo bo‘lishi haqidagi nazariyalar.  6. Neftning fizikaviy-kimyoviy xossalari6. Neftning fizikaviy-kimyoviy xossalari ..  7. Naftenli uglevodorodlarningizomerlanishidan qanday 7. Naftenli uglevodorodlarningizomerlanishidan qanday birikmalar hosil bo‘ladi?birikmalar hosil bo‘ladi?

 Foydalanilgan adabiyotlarFoydalanilgan adabiyotlar  Asosiy adabiyotlarAsosiy adabiyotlar  1. 1. Ю.В. Поконова Нефть и нефтепродукЮ.В. Поконова Нефть и нефтепродук ты. Москва, 2003, 902 с.ты. Москва, 2003, 902 с.  2. 2. Г.И. Фукс. Вязкость и пластичность нефтепродуктов, Москва, 2003, 330 Г.И. Фукс. Вязкость и пластичность нефтепродуктов, Москва, 2003, 330 с.с.  3. 3. Ҳамидов Б.Н., Фозилов С.Ф., Сайдаҳмидов Ш.М., Мавлонов Б.А.,нефт Ҳамидов Б.Н., Фозилов С.Ф., Сайдаҳмидов Ш.М., Мавлонов Б.А.,нефт ва газ кимёси, (ўқув қўлланма), Тошкент Муҳаррир, 2014, 581 б.ва газ кимёси, (ўқув қўлланма), Тошкент Муҳаррир, 2014, 581 б.  4. 4. Я.Ц.Яшин, Е.А.Яшин, А.А.Яшин, Газовая хроматография, Москва Я.Ц.Яшин, Е.А.Яшин, А.А.Яшин, Газовая хроматография, Москва Транслит, 2009,528 б.Транслит, 2009,528 б.  Qo‘shimcha adabiyotlarQo‘shimcha adabiyotlar  1. 1. А.К.Мановян. технология первичной перерботки нефти и природного А.К.Мановян. технология первичной перерботки нефти и природного газа. М. Химия, 2001, 568 с.газа. М. Химия, 2001, 568 с.  2. 2. Сокова Н.А., Иванова Л.В. Химия нефта и газа.-М:РГУ нефти и газа Сокова Н.А., Иванова Л.В. Химия нефта и газа.-М:РГУ нефти и газа им. И.М.Губкина, 1999, 40 с.им. И.М.Губкина, 1999, 40 с.

E’TIBORINGIZ UCHUN E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMATRAHMAT !!

O'xshashlar

Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

Xromatografik analizning mohiyati (neft)

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Gaz-suyuq xromatografiyasi (neft)