Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash - Kimyo - Slaydlar

Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

609 KB

Ko'chirib olish

Mavzu : Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash

Reja: 1. Neft mahsulotlarini tozalashning adsorbsion usuli. 2. Neft mahsulotlarini tozalashning katalitik usuli. 3. Kislotaning konsentratsiyasi va sarflash miqdori . 4. Kislota bilan qayta ishlash tartibi . 5. Neft ma h sulotlarini (moylarni) ishqor bilan tozalash .

Neft mahsulotlarini tozalashning adsorbsion usuli Neft mahsulotlarini tozalashda sanoatda asosan quyidagi tozalash usullari qо‘llaniladi: 1. Yaxshilab maydalangan adsorbent yordamida kontakt usulida tozalash. 2. Perkolyatsiya yoki adsorbent donalari ustidan о‘tkazib filtrlash. Karbamid bilan deparafinlash jarayonida massa almashuvchi va qovushqoqlikni yaxshilash uchun erituvchilar qо‘llaniladi. Buning natijasida kompleksni tо‘liq ajratib olishga erishiladi. Erituvchilar sifatida izooktan, petrol efir, benzin - ligroin, benzin va x.k. Ishlatiladi . Karbamid bilan deparafinlash jarayoni aktivlashtiruvchilar ishtirokida boradi. Ularga metanol, etanol, izopropanol, atseton, metiletilketon, suv va boshqalar kiradi. Moylarni adsorbsiya usuli bilan tozalash. Moylarni adsorbsiya usuli bilan tozalash adsorbentlarni smolali va oltingugurtli birikmalarni, tо‘yinmagan va politsiklik aromatik uglevodorodlarni, shuningdek organik kislotalarni, sulfat kislota qoldiqlarini va erituvchilarni tanlab (saylab) ajratish qobiliyatiga asoslangan. Tozalash natijasida moylarni rangi yaxshilanadi, uni barqarorligi, yopishqoqlik indeksi, kokslanishi yaxshilanadi. Moylarni tozalashda adsorbentlar sifatida tabiiy loylar, suniy alyumosilikatlar qо‘llaniladi. Tabiiy loylarni tozalash jarayonida qо‘llashdan oldin ular sulfat kislota yoki xlorid kislota bilan aktivlanadi va quritiladi. Moylarni va parafinlarni ishlab chiqish texnologiyasida adsorbentlar mahsulotlarni naften kislotalarni tuzidan, sulfat kislotalarni tuzlaridan, nordon gudronlardan, sulfat kislotalar, smolalar va tanlovchi erituvchilar qoldiqlaridan tozalashda keng qо‘llaniladi.

Neft mahsulotlarini tozalashning katalitik usuli Kontakt tozalashda moylar maydalangan oqartiruvchi tuproq bilan aralashtiriladi. Adsorbentning aktivligi uni maydalanganligi darajasiga bog‘liq bо‘lganligi uchun uni yaxshilab maydalanadi. Moyni yopishqoqligini kamaytirish uchun, uni adsorbentning govaklariga sо‘rilishini yaxshilash uchun moyni qizdiriladi. Jarayonning harorati xom ashyoni sifatiga, adsorbentning tabiatiga (xossasiga), talab qilingan tozalash darajasiga bog‘liq. Yengil distillyat moylari 80-120oS da kontakt qilinadi, о‘rta distillyat moylari 140-170oS da, ogir moylar 180-220oS. Jarayonni effektivligi moyni tuproq bilan kontakt vaqtining о‘lchamiga bog‘liq. Kontakt vaqti 20-25 min. davom etadi. Jarayonning afzalligi - tozalash darajasini boshqarish mumkinligi. Bu esa tayyorlanayotgan moyni rangini о‘zgarishi bilan aniqlanadi va jarayonni haroratini va adsorbentni moyga nisbatan olingan nisbati bilan boshqariladi. Moy tо‘xtovsiz tozalanadi, zararli aralashmalar birdaniga ajratib olinadi. Jarayonni kamchiliklariga: adsorbentni regeneratsiya qilishni qiyinligi adsorbent bilan birgalikda 35-40% moyni yо‘qotilishi, moyni yuqori haroratda sintetik alyumosilikatlar ta’sirida biroz krekingga uchrashi, adsorbentni qurilmada regenerirlanmasligi.

Moylarni sulfat kislota yordamida tozalanganda moy fraksiyasidan smolasimon asfalten moddalar, tо‘yinmagan uglevodorodlar, naften kislotalari qisman azotli va oltingugurtli birikmalar, politsiklik aromatik uglevodorodlar ajratib olinadi. Sulfat kislotasi bilan qayta ishlangan moy fraksiyasi ikki qavatga ajraladi. Pastki qavatda - nordon gudron - о‘z tarkibida reaksiya mahsulotlari, kislotani ortiqchasini, birikmalarni (kislotada erigan) va mexanik ravishda pastki qavatga tushib qolgan moylarni ushlab turadi. Yuqori qavatda - nordon moy - uni tarkibida moy uglevodorodlarlari va juda oz miqdorda moyda erigan kislota qoldigi va reaksiya mahsulotlari bо‘ladi. Sulfat kislota bilan tozalash jarayonining parametrlari xom ashyoni kimyoviy tarkibiga,yopishqoqligiga, tozalangan mahsulotni talab darajasiga bog‘liq bо‘lib har bir vaziyatda tajriba yо‘li bilan aniqlanadi. Moyni tozalash natijalari jarayonni haroratiga, kontakt vaqtining davomiyligiga, sulfat kislotani konsentratsiyasiga va miqdoriga, kislotani quyish tartibiga bog‘liqdir. Lekin, yopishqoq moylarni past haroratda tozalash qiyin, chunki moy kislota bilan yomon aralashadi va gudronni chо‘kishi qiyinlashadi.

Tajribada tozalash quyidagi haroratda olib boriladi: Moyni yopishqoqligi 50 o C, MM 2 /S 18- 2 5 10-17 6-9 3-5 2-2,5 Tozalash harorati o C 55-60 10-17 40 30-35 20-25 Kislotaning konsentratsiyasi va sarflash miqdori . Tozalash uchun 92-96% li sulfat kislotasi olinadi. Konsentratsiya 90% dan kam bо‘lsa kislotani aktivligi pasayib ketadi. Tutab turgan sulfat kislota sulfokislotalarni hosil bо‘lishini tezlashtirib yuboradi. Uni rangsiz, meditsinada qо‘llaniladigan moylar olish uchun ishlatiladi. Tozalash natijasida kislotani konsentratsiyasi pasayadi. Gudron tarkibida 25% dan 70% gacha reaksiyaga kirishmagan sulfat kislota bо‘ladi. Sulfat kislotani jarayon uchun sarflanadigan miqdori xom ashyoni sifatiga, tozalash darajasiga qо‘yiladigan talabga bog‘liq. Kislota qancha sarflansa olinayotgan moyning rangi shuncha toza bо‘ladi. Distillyat moylarni tozalanganda kislotani sarfi 3-10% mass ni tashkil qiladi, qoldiq moyni tozalanganda kislota sarfi 15-20% mass gacha yetadi. Tutaydigan sulfat kislotani parfyumeriya va meditsina moylarini olishdagi sarfi 50-60 % mass ga yetadi.

Kislota bilan qayta ishlash tartibi Tozalanadigan mahsulotda odatda suv bо‘ladi, bu esa kislotani konsentratsiyasini pasaytiradi va uni effektivligini susaytiradi. Shuning uchun moyni tozalashdan oldin suvdan tozalanadi – quritiladi. Quritish uchun sulfat kislotani 0,25-2% mass miqdorida olinadi. Quritish jarayoni tugagandan sо‘ng gudron ajratib olinadi va moyni 3-4% li kislota bilan qayta ishlash boshlanadi. Har gal gudron chо‘ktiriladi va ajratib olinadi. Qoldiq moylar gudron chо‘kkanligi uchun bir operatsiyada tozalanadi. Kontakt vaqti aralashtirishning tezligi va chо‘kkan gudronni ajratib olish sharoitiga bog‘liq. Agarda aralashtirish muddati juda uzoq bо‘lsa, gudronni moyda qisman erib ketish xavfi bor. Sigimi 20-100 t. bо‘lgan apparatlarda aralashtirish vaqti 30-70 min.ga boradi. Gudronni tindirish vaqti iloji boricha qisqa bо‘lishi kerak (4-8 soat agarda chо‘ktirgichlardan foydalanilganda). Shuning uchun tozalash haroratini muhitni yopishqoqligini hisobga olgan xolda tanlash kerak. Gudronni chо‘kishini tezlatish uchun kaogulyantlar qо‘llaniladi: NaOH ni - 6-9% eritmasi, suyuq shishani eritmasi, sovuq suv. Bu moddalarni moylar kislota bilan aralashtirib bо‘lgandan sо‘ng qо‘shiladi.

 Neft mahsulotlarini (moylarni) ishqor bilan tozalash  Moyda sulfat kislotalar, sulfat kislotani qoldiqlari, neft kislotalari bо‘ladi.Bu mahsulotlar moy distillyatlaridan 3-10% NaOH eritmasi bilan neytrallanib chiqarib tashlanadi. Jarayonning harorati 45-50o C . Moydagi nordon (javhar) mahsulotlar tuzlar hosil qilib ishqor eritmasiga о‘tadi. Ishqoriy chiqindilardan tozalangandan sо‘ng moyni neft kislotalarni qoldiqlaridan tozalash uchun issiq par kondensati bilan yuviladi va havo bilan quritiladi. Ishqorni sarfi tozalanadigan moyni 0,2-1,5% (mass) ni tashkil qiladi. Bunda 2-5% mass moy yо‘qotiladi.  Yuqori yopishqoq distillyat va qoldiq moylar uchun ishqor bilan tozalash usulini qо‘llash mumkin emas, chunki barqaror emulyasiya hosil bо‘ladi. Nordon yopishqoq moylar oqartiruvchi tuproqlar bilan tozalanadi. Ishqor bilan tozalash jarayoni uzluksiz va uzlukli bо‘lishi mumkin.  Uzlukli jarayon ishqoriy aralashtirgichda olib boriladi. Kislotali aralashtirgichdan farqli ishqoriy aralashtirgichni ichki qismi korroziyaga qarshi himoyalangan bо‘lib, viniplast yoki diabaz plitalari bilan  qoplangan, chunki moydagi kislotali muhit korroziyaga olib keladi.  Uzluksiz jarayon 0,6-1,0 MPa bosimida olib boriladi. Uzluksiz jarayonni uzlukli jarayondan afzalligi 1) moy yaxshi tindiriladi, 2) moyni isrof bо‘lishi kamayadi.

 Nazorat savollari  1. Neft va neft mahsulotlarini kislota va ishqor yordamida tozalash.  2. Sulfat kislota yordamida tozalashning о‘ziga xosligi va uning sharoiti.  3. Neft mahsulotlarini kislota va oltingugurtli birikmalardan ishqor qо‘llash orqali tozalash.  4. Gazlarni vodorod sulfitdan erituvchiga yuttirish orqali tozalash.  5. Neft mahsulotlarini tozalashning adsorbsion va katalitik usullari.  6. Adsorbentlar tarkibi va xossalari.  7. Sintetik va tabiiy mineral sorbentlar, ularning tarkibi va xossalari .  8.Adsorbentning dinamik va statik hajmi, tanlovchanligi va regeneratsiyasi.

 Foydalanilgan adabiyotlar  Asosiy adabiyotlar  1. Ю.В. Поконова Нефть и нефтепродук ты. Москва, 2003, 902 с.  2. Г.И. Фукс. Вязкость и пластичность нефтепродуктов, Москва, 2003, 330 с.  3. Ҳамидов Б.Н., Фозилов С.Ф., Сайдаҳмидов Ш.М., Мавлонов Б.А.,нефт ва газ кимёси, (ўқув қўлланма), Тошкент Муҳаррир, 2014, 581 б.  4. Я.Ц.Яшин, Е.А.Яшин, А.А.Яшин, Газовая хроматография, Москва Транслит, 2009,528 б.  Qo‘shimcha adabiyotlar  1. А.К.Мановян. технология первичной перерботки нефти и природного газа. М. Химия, 2001, 568 с.  2. Сокова Н.А., Иванова Л.В. Химия нефта и газа.-М:РГУ нефти и газа им. И.М.Губкина, 1999, 40 с.  3. Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и технология нефта и газа. –Л: Химия, 1985. 408 с.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !

O'xshashlar

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Neft va tabiiy gaz mahsulotlarini optik xossalari

Qattiq moddalarni qo‘shimchalardan tozalash, sublimatsiyalash, suyuqliklarni tozalash, gaz moddalarni tozalash

Gazni oltingugurtdan tozalash