Neft mahsulotlarini katalitik tozalash - Kimyo - Slaydlar

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

622 KB

Ko'chirib olish

Mavzu : Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

Reja: 1. Neft mahsulotlarini katalitik tozalash. 2. Jarayonda qо‘llaniladigan katalizatorlar va ularning xossalari. 3. Katalitik kreking va uning mexanizmi. 4. Katalitik kreking jarayonida hosil b о ‘luvchi moddalar.

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash Jarayonda qо‘llaniladigan katalizatorlar va ularning xossalari. Neft sargish, qo’ ngir, q oramtir rangli moysimon suyu ql ik, zichligi 0,73 dan 0.95 g/sm"' gacha - 20 da +20 ° C gacha h aroratda q otuvchi juda murakkab tarkibli turli uglevodorodlar va geteroatomli organik birikmalar aralashmasidan tarkib topgan moddalar. U yu q ori ko l loriyali yo q ilgi (40000 dan 44000 gacha k/kg). Neftning kimyoviy tarkibi asosan q uyidagi elementlardan tashkil topgan : C = 83-87 % , N = 12-14 % , S = 0,3-3 % , O = 0,1-1,0 % , H =0,001-0,4%

Shuningdek juda kam mi q dorda metalloorganik birikmalar shaklida vanadiy, nikel temir, titan, kobalt, germaniy va bosh q a elementlardan iborat b o’ ladi. Neft tarkibida uch tipdagi suyu q va erigan h olda q atti q uglevodorodlar mavjud: alkanli uglevodorodlar (asosan t o’ g ’ ri zanjirli, C-1 dan C-30 gacha) neftda t o’ yinmagan uglevodorodlar b o’ lmaydi, turli uzunlikdagi yon zanjirlari b o’ lgan siklopentan va siklogeksan h amda ularning h osilalari tipidagi monotsiklik naftenlar va di-, tri h amda politsiklik polimetilenli uglevodorodlar, (shu jumladan, yon zanjiri b o’ lganlari h am) aromatik uglevodorodlar, benzol va ularning gomologlari, naftalin, antratsen va uning gomologlari, naftearomatik gibrid uglevodorodlar va ularning h osilalari, neft, tarkibida u yoki bu sinf moddalarning ko’ pligiga q arab olti tipga b o’ linadi : Metanli (yoki alkanli), metanonaftenli, naftenli, metalonaftenoaromatik, naftanoaromatik va aromatik.

Neftning yoshi aromatikdan metanli uglevodorodlarga o’ tgan sayin o’ sib boradi. Texnologik klassifikatsiyaga binoan neft 0,5 % gacha oltingugurt sa q lovchi - kam oltingugurtli 0,51 % dan 2 % gacha oltingugurt sa q lovchi oltingugurtli, 2 % dan orti q oltingugurt sa q lovchi – k o’ p oltingugurtli, 1,5 % gacha alkan sa q lovchi kam alkanli 1,51 dan 6 % gacha alkan sa q lovchi-alkanli, 6 % dan k o’ pro q alkan sa q lovchi k o’ p alkanli neftlarga b o’ linadi. Neftning eng asosiy tabiiy za h iralari Amerika Qo’ shma Shtatlarida, Janubiy Afrikaning shimoliy rayonlarida, O’ rta Shar q da, ayni q sa, Iro q , Saudiya Arabistonida va Rossiyaning bir q agor rayonlarida topilgan. Ozarbayjon, Shimoliy Kavkaz, Kaspiy b o’ yi, Tatariston ASSR, Sibir va O’ rta Osiyo respublikalarida juda katta neft konlari joylashgan b o’ lib, yer osti za h iralari va uni q a y ta ishlash ji h atidan bu mamlakatlar dunyoda yetakchi o’ rinlarni egallaydi.

• XX asrning boshlarida ichki yonuv dvigatellar ixtiro qilingach, neftga extiyoj yanada ko’paydi. Neft mahsulotlaridan (benzin, ogir suyuq yoqilg’i, surkov moylari va hokazolardan) foydalanish hozirgi davrda shu darajaga borib yetdiki, biror davlat iqtisodini neftsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Shuni ham aytish kerakki, organik sintez uchun zarur bo’lgan ko’pdan-ko’p moddalar neft sanoatining qo’shimcha mahsulotlari hisoblanadi. Turli konlardan qazib chiqariladigan neftning kimyoviy tarkibi turlicha bo’ladi. Uning asosiy tarkibini metandan tortib to molekulasida 50 tagacha uglerod atomi bo’lgan juda murakkab uglevodorodlar tashkil etadi. Siklopentan va siklogeksan hosilalari neftda ko’p uchraydi. Ba’zi neftlar, masalan Kaliforniya, Borneo oroli va Maykop neftlari aromatik uglevodorodlarga boyroq bo’ladi. Neftda oz miqdorda oltinguturt, azot va kislorod uchraydi. Neftni oltingugurtdan tozalash muhim ahamiyatga ega, chunki neft ishlatilayotganda undagi oltingugurt oksidlanib, kislota hosil qilishi va bu kislota metallni zanglatib ishdan chiqarishi mumkin.

Neftning quyuq qismi qaynash sharotiga qarab fraksiyalarga ajratilgan T/r Fraksiya Q aynash h arorati ° C 1 Petroley efir 20-60 ° C 2 Benzin 40-200 ° C 3 Kerosin 175-325 (, C 4 Gazoyl 300-500 ° C 5 Vakuum-distilat 400 ° C

 Katalitik kreking va uning mexanizmi.  Katalitik kreking jarayonida hosil b о ‘luvchi moddalar  Benzin. Ichki yonuv dvigatel silindrida benzin yonayotganda, murakkab kimyoviy jarayon sodir bo’ladi. Ideal sharoitda yonilg’i butunlay yonib reaksiyaga asosan karbonat angidrid va suv hosil bo’lishi kerak.  Agar reaksiya h addan tash q ari tez ketsa, yonish va q tida detonatsiya h odisasi, ya’ni pa q illab yonish sodir b o ’ladi va dvigatelning tortish kuchi p asayib ketadi. Ma’lum b o ’lishicha, bu h odisa h am yo q ilg’ining kimyoviy tarkibiga bogli q ekan.  Normal tuzilishga ega b o ’lgan parafinlar (oktan) detonatsiya ga ancha moyil, tarmo q langan parafinlar (izooktan) esa detonatsiyaga kamro q uchrab, ichki yonuv dvigatellarda yaxshi yonuvchi modda h isoblanadi.

 Kerosin. Benzindan keyingi fraksiya kerosin deyiladi. Kerosin h am turli-tuman ma q sadlarda, asosan, traktorlar uchun yo q ilgi sifatida ishlatiladi. Xrzirgi zamon samolyotlarida xam yo q ilg’i sifatida kerosin ishlatiladi.  Kerosinning tutashini kamaytirish uchun tarkibidagi aromatik uglevodorodlar mi q dori kamaytiriladi. Tuyinmagan birikmalarni y o ’ q otish ma q sadida kerosin sulfat kislota, vodorod ftorid kabilar bilan ishlanadi. Kerosinni turli xil katalizatorlar ishtirokida krekingga uchratib benzin va gazsimon alkan h amda alkenlar h osil q ilish mumkin.  Gazoyl yoki boshkacha d i zel yo k i l g‘ i s i h am deyiladi. U 250-300 C da q aynaydi. Uning kо‘pchilik qismi krekingga uchratilib, benzin olinadi va dizel dvigatellarida y oq ilg‘i sifatida ishlatidadi.

 Surkov moylari Neftni haydash jarayonida q olgan yu q ori molekulali q ovushqo q s uyuqlik surkov moylari sifatida ishlatiladi. Surkov moylari ham begona moddalardan tozalanadi. Surkov moyiga xloretil efir, fenol va suyu q sulfat angidrid kabi e rituvchilar ta’sir ettirilganda tarkibidagi aromatik uglevodorodlar va tо‘yinmagan birikmalar yо‘qoladi. Surkov moyi tarkibidagi parafinni yо‘qotish uchun neft metiletilketon va toluol aralashmasida eritiladi va eritma sovitilganda parafin kristallanadi. Shu yо‘l bilan tozalangan moy oksidlanishi oldini olish uchun unga qo’ shimcha moddalar ham q о‘shiladi.

 Izomerlanish. Benzin fraksiyasini reforming qilish, ya’ni tarmoqlangan uglevodorodlar mi q dorini oshirish v aqtida katalizator lar xil katalitik reaksiyalarda molekulasida uglerod kationi bor oraliq moddalar hosil bо‘ladi. Masalan, 100 ° C va undan yuqori haroratda alyuminiy galloid katalizatori ishtirokida b o ’tan izomerlari о‘rtasida tezda muvozanat vujudga keladi .  Toza alyuminiy bromid bu reaksiyaga katalizatorlik qila olmaydi, uning katalizatorlik ta’siri faqat oz mi q dorda alkilgalogenid, spirt yoki alken va suv aralashmasi qо‘shilgandagina kuchayadi. Demak, q о‘shimcha moddalar katalizator bilan reaksiyaga kirishib, uglerod kationlarini hosil q iladi va bu kationlar zanjirsimon reaksiyani boshlab beradi. Zanjirsimon reaksiya vaqgida yangidan hosil bо‘layotgan kationlar q ayta guru h lanadi va sо‘ng izomerlanadi.

Kreking. Neftning yuqori haroratda haydaladigan fraksiyalarini krekinglab benzin va gazsimon uglevodorodlar hosil qilish mumkin. Kreking jarayoni katalizator ishtirokida va yuqori haroratda olib boriladi. jadvalda neft fraksiyalari krekinglanganda qancha benzin hosil bо‘lishi kо‘rsatilgan. Neftning turli fraksiyalarini I soat davomida 425 0 C da krekinglanganda hosil bо‘ladigan benzin m iq dori . Neft fraksiyalari Hosil b о ‘lgan benzin miqdori % Solvint neft — Kerosin 15 Gazoyl 16 Qoldiq 18 Og‘ir distillyat 22

 Radikallarning о‘ zaro birikishi va ularing disproporsiyalanishi natijasida quyidagi reaksiyalar sodir b о‘ ladi :  1. Erkin radikallarning hosil b о‘ lishi ( tashabbuslanish ):  2. N eytral ionlar bilan birikish , yangi karboniy ion hosil bo ’ ladi .  + +  R - CH - CH3 + C4H10 C4H9 + R – CH2 - CH3  +  R - CH - CH3 + C4H8 C4H9+ + R - CH=CH2  3) Karboniy ionini parchalanishi  CH3 – CH2 - CH2 – R CH3 - CH = CH2 + RH

 Nazorat savollari  Neft mahsulotlarini katalitik tozalash.  Jarayonda qо‘llaniladigan katalizatorlar va ularning xossalari.  K atalitik tozalashd a ketadigan reaksiyalar va ularning mexanizmi.  4. Neft, gazokondensat va neft mahsulotlarini tozalash usullari.  5. Neftni qayta ishlash sanoati mahsulotlariga qо‘yiladigan talablar.  6. Neft mahsulotlarini davlat standartlariga mos kelishi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !

O'xshashlar

Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Neft va tabiiy gaz mahsulotlarini optik xossalari

Qattiq moddalarni qo‘shimchalardan tozalash, sublimatsiyalash, suyuqliklarni tozalash, gaz moddalarni tozalash

Uglevodorodlarni ekstraksiya, yig’ish, qayta ishlash va tashishga tayyorlash vaqtida atrof muhitning ifloslanishi