Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash - Kimyo - Slaydlar

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

994.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu : Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Reja: 1. Yonilgi va surkov moylarini tozalash jarayonining maqsadi. 2. Neft yonilg’ilarining asosiy turlari va sifati. 3. Neft moylari, turlari, neft fraksiyalaridan moylar olish usullari, chizmasi, moy fraksiyalarini tozalash usullari. 4. Moy fraksiyalarini va qoldiq qismini tanlab oluvchi erituvchilar bilan tozalash.

Yonilg’i va surkov moylarini tozalash jarayonining maqsadi Neftni birlamchi qayta ishlash va olingan mahsulotlarni qayta ishlash natijasida olingan mahsulotlarni yonilg’i, surkov moyi yoki kimyo sanoatida xom ashyo sifatida to’g’ridan to’g’ri ishlatish mumkin emas. Ulardan sifatli mahsulot olish uchun qo’shimcha ravishda keraksiz, tayyor mahsulotni sifatiga salbiy ta’sir ko’rsatuvchi moddalardan tozalash kerak. Buning uchun kerak bo’lmagan moddalarni ba’zi bir reagentlar bilan kimyoviy birikmalar shaklida chiqazib tashlanadi (masalan kislotalar, ishqorlar va boshqalar. Ba’zan neft mahsulotlarini fizikaviy usul bilan uglevodorod tarkibini uzgartirmagan holda ma’lum qismlarga ajratiladi (tanlab ta’sir etuvchi erituvchilar, adsorbentlar yordamida, deparafinlash va boshqalar).

Neft yonilg’ilarining asosiy turlari va sifati Neft mahsulotlaridan olinadigan yonilg’ilardan foydalanish nisbatan qulay bo’lgani uchun ular xalq xo’jaligida keng foydalaniladi. Neft yonilg’ilarini quyidagi turlari bor: 1. Porshenli dvigatellarda ishlatiladigan, tashqaridan ta’sir ko'rsatib o’t oldiriladigan (avtomobil va aviatsiya benzinlari). 2. Porshenli dvigatellarda ishlatiladigan, siqilish natijasida alanga oladigan (dizel yonilg’ilari). 3. Reaktiv dvigatellar uchun. 4. Gaz-turbinalari dvigatellar va ustanovkalari uchun. 5. Bug’ qozonlari uchun. Benzinlar uchun ularning detonatsiyaga chidamliligi asosiy ko’rsatgichlardan hisoblanadi. Dvigatel silindlarida benzin bug’lari va havo aralashmasi tashqaridan o’t berilmaguncha oksidlanishga chidamli bo’lishi zarur.

Dizel dvigatellarida esa, yonilg’i siqilgan havoni qizishi hisobiga alanga oladi. Bu yonilg’ilar qisqa vaqtda alanga olishi kerak, Qiyinlik bilan oksidlanadi yonilg’i ishlatilsa alangalanish davri cho’zilib ketadi, natijada yonish kameralarida ko’p miqdordagi yonilg’i alanga olib kamerada bosim ko’tarilib ketadi va dvigatellarni ish qobiliyati yomonlashadi. Gaz — turbinali dvigatellar, bug’ qozonlarida ishlatiladigan yonilg’ilarga alohida qo’yiladigan talablar yo’q. Reaktiv dvigatellarda ishlatiladigan yonilg’ilar ma’lum talablarga javob berishi zarur. Yonish davrda forsunkalarda qoldiq qolishi man etiladi. Qoldiq borgan sari ko’payib, forsunkaga tiqilib qolishi mumkin. Yonish kameralarida qurum hosil bo’lishi ma’n etiladi. Shu asosida reaktiv yonilg’ilarda aromatik uglevodorodlar 14% dan ortmasligi, smolani miqdori 5-6 mg/100 ml, oltingugurtning miqdori 0,1-0,25% mass. dan (shu jumladan merkaptanlarni miqdori 0,005% dan oshmasligi lozim.

Termodestruktiv usullar bilan olingan mahsulotlarda to’yinmagan uglevodorolar ko’p miqdorda bo’lib, ular havodagi kislorod ta’sirida oksidlanadi, polimerlanadi va smolasomon moddalar hosil qilib mahsulotning sifatmini pasaytiradi. Azot birikmalari esa, dvigatellarda qurumlar hosil qiladi. Katalizatorlarni zararlantiradi. Oltingugurt birikmalari yonilg’ilarni ishlatilgan jarayonida oksid birikmalarini hosil qilib, badbuy hid chiqaradi, atrof muhitni ifloslaydi. Dvigatellarni va uskunalarni korroziyaga uchratadi, katalizatorlarni aktiv markazlarini zararlaydi. Shu sabablarga binoan, birlamchi va termodestruktiv jarayonlarda olingan mahsulotlarni tozalash lozim bo’ladi.

Neft moylari, turlari, neft fraksiyalaridan moylar olish usullari, chizmasi, moy fraksiyalarini tozalash usullari Ma’lumki, neftning uglevodorod tarkibi parafinlardan, naftenlardan va aromatik uglevodorodlardan iboratdir. Bular bilan birga har xil chiqindi birikmalar, smolasimon moddalar bor. Neftdan olinadigan moy fraksiyalarini tarkibi ham keltirilgan birikmalardan tashkil topgan. Neft moylari har xil sharoyitda ishlaydi. Moylarning sifatiga qo’yiladigan talablardan biri — moylar issiq va sovuq sharoyitlarda o’zlarining qovushqoqliklarini kam o’zgartirishlari kerak. Parafin uglevodorodlari issiq sharoyitda o’zlarining qovushqoqligini pasaytiradilar, sovuq sharoitda esa, kristallga tushadilar. Aromatik uglevodorodlar ham past haroratda amorf holatga o’tadilar. Bular moylarning sifatini yomonlashishiga olib keladi. Naften uglevodorodlari esa, o’z qovushqoqliklarini kam o’zgartiradilar. Shu sababli, neft fraksiyalaridan sifatli moylar olish uchun, fraksiyalarning tarkibidagi yuqori molekulali qattiq aromatik va parafin uglevodorodlaridan tozalanadi. Surkov moylarining kimyoviy tarkibi asosan naftenlardan qisman parafindan va aromatik uglevodorodlardan iboratdir.

Neft fraksiyalaridan moylar olish ketma ketligiN e ft fr a k siy a si T a n la b e ritu v c h i y o rd a m id a to z a la sh D e n p a ra fin la sh Q o 'sh im c h a to z a la sh eritu v ch i fen o l eritu v ch i to lu o l D E P A R A F IN L A N G A N M O Y R A F IN A T M O Y K O M P O N E N T I A ro m atik ek strak t Q attiq p arafin lar

 Yoqilg’i fraksiyalarini tozalashYoqilg’i fraksiyalarini tozalash  Dastlab kerosinni sulfat kislotasi va ishqor bilan tozalab, uning tutashini Dastlab kerosinni sulfat kislotasi va ishqor bilan tozalab, uning tutashini kamaytirilgan. Kreking benzindagi to’yinmagan birikmalarni ham shu usul kamaytirilgan. Kreking benzindagi to’yinmagan birikmalarni ham shu usul bilan tozalashgan. Benzinni tarkibidagi merkaptandan (juda past kislota bilan tozalashgan. Benzinni tarkibidagi merkaptandan (juda past kislota xossasiga ega) ishqor yordamida tozalash mumkin, yoki hidi aytarli sezilmas xossasiga ega) ishqor yordamida tozalash mumkin, yoki hidi aytarli sezilmas disulfidlarga aylantirish mumkin (meroks jarayoni).disulfidlarga aylantirish mumkin (meroks jarayoni).  Keyinchalik benzin va dizel yoqilg’ilarini tozalashda (gidroochistka) suv bilan Keyinchalik benzin va dizel yoqilg’ilarini tozalashda (gidroochistka) suv bilan tozalash jarayonlari keng qo’llanilmoqda.tozalash jarayonlari keng qo’llanilmoqda.  Neft moylariNeft moylari  Neft fraksiyalaridan bir necha xil moylar olinib, ular xalq xo’jaligining hamma Neft fraksiyalaridan bir necha xil moylar olinib, ular xalq xo’jaligining hamma sohalarida ishlatiladi.sohalarida ishlatiladi.  Neft moylari asosan surkov moylari sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari Neft moylari asosan surkov moylari sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari gidravlika sistemasida ishchi organ sifatida, transformator va gidravlika sistemasida ishchi organ sifatida, transformator va kondensatorlarda izolyatsiya xizmatini bajaradi, prisadkalar tayyorlashda va kondensatorlarda izolyatsiya xizmatini bajaradi, prisadkalar tayyorlashda va boshqa sohalarda keng ishlatiladi.boshqa sohalarda keng ishlatiladi.

Moy fraksiyalarni tozalash usullari Neft moylarini olish bundan 100 yil ilgari D.I.Mendeleyev rahbarligida amalga oshirilgan. Neft distillyatorini sulfat kislotasi bilan ishlaganda, uning tarkibidan smola va yonboshida katta parafin zanjiri bо‘lgan aromatik uglevodorodlar chiqib ketadi. Keyin ishqor eritmasi yoki m ax sus tuproqlar yordamida ishlov beriladi. N E FT M O Y L A R I konservatsiya elektroizolyatsion V A K U M G idravlik T ehnologik M editsina va parfum eriya SU R K O V Industrial T ransm issiya T rubinalar uchun K om pressorlar uchun G az trubinalar uchun P riborlar uchun M otor

 Neft moylar olish uchun uning fraksiyalarini moylaNeft moylar olish uchun uning fraksiyalarini moyla rning rning sifatini sifatini pasaytiruvchi birikmalardan erituvchilar bilan tpasaytiruvchi birikmalardan erituvchilar bilan t anlab anlab tozalash zartozalash zar ur. Bu jarayon uchun kur. Bu jarayon uchun k o’o’ p erituvchilar sinab p erituvchilar sinab kk o’o’ rilgan. Ularni orasida eng yaxshisi fenol va furfurollardir. rilgan. Ularni orasida eng yaxshisi fenol va furfurollardir. Ularning yordamida fraksiyalardan to’yinmagan, oltingugurt Ularning yordamida fraksiyalardan to’yinmagan, oltingugurt va azot birikmalari, ko’p xalqali aromatik uglevodorodlari, va azot birikmalari, ko’p xalqali aromatik uglevodorodlari, yonida qisqa zanjiri bo’lgan naften-aromatik birikmalar va yonida qisqa zanjiri bo’lgan naften-aromatik birikmalar va smolasimon moddalar eritib olinadi. Buning natijasida olingan smolasimon moddalar eritib olinadi. Buning natijasida olingan moylarni sifati yaxshilanadi: oksidlanishiga qarshi turg’unligi moylarni sifati yaxshilanadi: oksidlanishiga qarshi turg’unligi kutariladi, harorat ko’tarilishi bilan uning qovuishoqligi kam kutariladi, harorat ko’tarilishi bilan uning qovuishoqligi kam o’zgaradi. Zichligi kamayadi, koks hosil qilish miqdori ham o’zgaradi. Zichligi kamayadi, koks hosil qilish miqdori ham kamayadi, qotish harorati ko’tariladi, rangi yaxshilanadi.kamayadi, qotish harorati ko’tariladi, rangi yaxshilanadi.  Furfuroldan ko’ra fenol bilan tanlab eritilganda kerakmas Furfuroldan ko’ra fenol bilan tanlab eritilganda kerakmas birikmalar ko’proq chiqib ketadi, ammo pastroq haroratda birikmalar ko’proq chiqib ketadi, ammo pastroq haroratda qaynovchi moy distillyatlarini va aromatik birikmalari ko’p qaynovchi moy distillyatlarini va aromatik birikmalari ko’p bo’lgan fraksiyalarni furfurol bilan tozalash maqsadga bo’lgan fraksiyalarni furfurol bilan tozalash maqsadga muvofiqdir. Furfurol bilan tozalanayotganda jarayonning muvofiqdir. Furfurol bilan tozalanayotganda jarayonning harorati 93harorati 93 0C0C ga, fenol bilan tozalanayotganda 65 ga, fenol bilan tozalanayotganda 65 0C0C ga ga tengdir. tengdir.

 ChizChiz maning izohimaning izohi  Xom ashyo-moy fraksiyasi 1-kolonnada erituvchi (fenol) bilan aralashib ikkita Xom ashyo-moy fraksiyasi 1-kolonnada erituvchi (fenol) bilan aralashib ikkita qatlamga ajraladi. Kolonna tepa qismidan rafinat o’zi bilan qisman erituvchini qatlamga ajraladi. Kolonna tepa qismidan rafinat o’zi bilan qisman erituvchini olib chiqib ketadi va 2-pechda isitilib 3-kolonnaga keladi. Bu yerda suvsiz olib chiqib ketadi va 2-pechda isitilib 3-kolonnaga keladi. Bu yerda suvsiz erituvchi kolonnaning tepa qismidan chiqib ketadi. Aralashma 4-kolonnaga erituvchi kolonnaning tepa qismidan chiqib ketadi. Aralashma 4-kolonnaga (pastki qismiga o’tadi). 4-kolonnadan erituvchi bilan suv aralashmasi haydaladi (pastki qismiga o’tadi). 4-kolonnadan erituvchi bilan suv aralashmasi haydaladi va 8-kolonnaga boradi. Rafinat esa kolonnaning pastki qismidan olinadi. va 8-kolonnaga boradi. Rafinat esa kolonnaning pastki qismidan olinadi. Ekstrakt eritma 1-kolonnaning ostki qismidan chiqib 5-pechda isitilib 6 va 7 Ekstrakt eritma 1-kolonnaning ostki qismidan chiqib 5-pechda isitilib 6 va 7 kolonnalarda ekstraktdan erituvchi haydab olinadi. Chiqindilar 7 -kolonnaning kolonnalarda ekstraktdan erituvchi haydab olinadi. Chiqindilar 7 -kolonnaning pastki qismidan olinadi. Erituvchi esa, yana jarayonga qaytadi. 4- va 7- pastki qismidan olinadi. Erituvchi esa, yana jarayonga qaytadi. 4- va 7- kolonnalardan erituvchi bilan suv aralashmasi 8-kolonnaga keladi, bu yerda kolonnalardan erituvchi bilan suv aralashmasi 8-kolonnaga keladi, bu yerda erituvchidan suv ajraladi. Erituvchi jarayonga qaytadi. Sanoatimizda rotor-erituvchidan suv ajraladi. Erituvchi jarayonga qaytadi. Sanoatimizda rotor- diskali ekstraktorlar ishlatiladi.diskali ekstraktorlar ishlatiladi.  Olingan rafinatni deparafminlash qurilmalariga beriladi. Qattiq parafin Olingan rafinatni deparafminlash qurilmalariga beriladi. Qattiq parafin uglevodorodlar ajratib olingandan keyin fraksiyalarni gidroochistka uglevodorodlar ajratib olingandan keyin fraksiyalarni gidroochistka qurilmalariga beriladi. Bu yerda yumshoq sharoitda katalizatorlar yordamida qurilmalariga beriladi. Bu yerda yumshoq sharoitda katalizatorlar yordamida fraksiyalar qo’shimcha ravishda tozalanadilar. Shundan keyin ular moy fraksiyalar qo’shimcha ravishda tozalanadilar. Shundan keyin ular moy komponentlari sifatida ishlatiladi.komponentlari sifatida ishlatiladi.  Chiqindi ekstraktlar kokslash jarayoniga beriladi. Uning tarkibidan smola va Chiqindi ekstraktlar kokslash jarayoniga beriladi. Uning tarkibidan smola va yonboshida kalta parafin zanjiri bo’lgan aromatik uglevodorodlar chiqib ketadi. yonboshida kalta parafin zanjiri bo’lgan aromatik uglevodorodlar chiqib ketadi. Keyin inshor eritmasi yoki maxsus turpoqlar yordamida ishKeyin inshor eritmasi yoki maxsus turpoqlar yordamida ish ll ov beriladi.ov beriladi.

 Nazorat savollariNazorat savollari  Neft maNeft ma hh sulotlari sifatini yaxshilashda sulotlari sifatini yaxshilashda qо‘llaniladigan qо‘llaniladigan adsorbentlar.adsorbentlar.  Sintetik va tabiiy mineral sorbentlar, ularning tarkibi va xossalari. Sintetik va tabiiy mineral sorbentlar, ularning tarkibi va xossalari.  Adsorbentning dinamik va statik hajmi, tanlovchanligi va regeneratsiyasi.Adsorbentning dinamik va statik hajmi, tanlovchanligi va regeneratsiyasi.  Suyuq va gaz fazada tozalashSuyuq va gaz fazada tozalash ..  Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib, moddaning molekulyar formulasini Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib, moddaning molekulyar formulasini aniqlang: aniqlang:  C – 37,5 %, H – 12,5 % va O – 50 % (normal sharoitda modda bug‘ining C – 37,5 %, H – 12,5 % va O – 50 % (normal sharoitda modda bug‘ining zichligi 1,4285g/lzichligi 1,4285g/l ga teng). (ga teng). ( CHCH 4O)4O) ..  Molekulyar massasi 227 ga teng bо‘lgan moddada 7,2 og‘.q. (og‘irlik qism) Molekulyar massasi 227 ga teng bо‘lgan moddada 7,2 og‘.q. (og‘irlik qism) uglerodga 1 og‘.q. vodorod, 8,4 og‘.q. azot va 28,8 og‘.q. kislorod tо‘g‘ri keladi. uglerodga 1 og‘.q. vodorod, 8,4 og‘.q. azot va 28,8 og‘.q. kislorod tо‘g‘ri keladi. Moddaning molekulyar formulasini chiqaring. (Moddaning molekulyar formulasini chiqaring. ( CC 33 HH 5N3O95N3O9 ).).

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMATE’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!

O'xshashlar

Neft mahsulotlarini adsorbsion tozalash

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

Neft va tabiiy gaz mahsulotlarini optik xossalari

Neft turlari

Xromatografik analizning mohiyati (neft)