Katalizatorlarni tayyorlash usullari - Kimyo - Slaydlar

Katalizatorlarni tayyorlash usullari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

941 KB

Ko'chirib olish

KatalizatorlarKatalizatorlar ni tayyorlash ni tayyorlash usullariusullari KatalizatorlarKatalizatorlar ni tayyorlash ni tayyorlash usullariusullari

1) С2N5ON = C2N4 + H2O; 1) С2N5ON = C2N4 + H2O; 2) C2N5ON = CH3CHO + H22) C2N5ON = CH3CHO + H2  Katalizatorlar kKatalizatorlar k o`o` pincha tanlab ta'sir pincha tanlab ta'sir etadi, ya'ni bir reaksiya uchun etadi, ya'ni bir reaksiya uchun katalizator vazifasini utaydigan modda, katalizator vazifasini utaydigan modda, boshqa reaksiya uchun katalizator bboshqa reaksiya uchun katalizator b o`o` la la olmasligi mumkin. Yana shuni aytib utish olmasligi mumkin. Yana shuni aytib utish kerakki, ishlatilayotgan katalizator turiga kerakki, ishlatilayotgan katalizator turiga qarab reaksiya maxsulotlari xar xil qarab reaksiya maxsulotlari xar xil bo'lishi mumkin. Masalan, etil spirtidan bo'lishi mumkin. Masalan, etil spirtidan AL2O3 va Cu katalizatorlar ishtirokida AL2O3 va Cu katalizatorlar ishtirokida etilen va asetaldegid olish mumkin:etilen va asetaldegid olish mumkin:

reaksiyalardan kurinadiki, AL2O3 katalizatorlari reaksiyalardan kurinadiki, AL2O3 katalizatorlari ishtirokida etilen va suv, Cu katalizatori ishtirokida esa ishtirokida etilen va suv, Cu katalizatori ishtirokida esa asetaldegid xamda erkin xolda H2 ajralib chiqadi.asetaldegid xamda erkin xolda H2 ajralib chiqadi.  Geterogen katalizda reaksiyaga Geterogen katalizda reaksiyaga kirishuvchi moddalar bir fazada, kirishuvchi moddalar bir fazada, katalizator esa boshqa fazada katalizator esa boshqa fazada bo'ladi. Masalan, kontakt usuli bilan bo'ladi. Masalan, kontakt usuli bilan sulfat kislota olishda sulfat angidrid sulfat kislota olishda sulfat angidrid platina katalizatori ) yoki vanadiy (V) platina katalizatori ) yoki vanadiy (V) oksidi) ishtirokida qattiq faza oksidi) ishtirokida qattiq faza yuzasida O2 bilan birikib sulfat yuzasida O2 bilan birikib sulfat angidridga aylanadi:angidridga aylanadi:  SO2 +1/2 O2 = SO3SO2 +1/2 O2 = SO3

Geterogen nazariyasiga kura katalizator yuzasida reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentrasiyasi ortib, molekulalarning o'zaro tuknashuv sonini oshiradi. Suyuq va qattiq modda yuzasiga boshqa moddalarning yutilishi adsorbsiya deyiladi. Adsorbsiya xodisasi sirt yuzada bo'lganligi uchun sirt yuzasi katta bo'lgan qattiq modda yaxshi adsorbent xisoblanadi. Adsorbsiya modda yuzasini xamma joyida emas, balki ayrim nuktalarida boradi. Adsorbsiya boradigan bunday nuktalar aktiv markazlar deyiladi. Aktiv markazlar umumiy yuzaning juda kichik qismini tashkil etadi. Katalizator sirtiga shimilib, uning aktivligini pasaytiruvchi moddalar katalitik zaxarlar deyiladi. Kattik katalizatorlar oson zaxarlanadi. Masalan, sanoatda juda kup ishlatiladigan platinali katalizatorlarga mo'shyak va selen koldiklari kuchli zaxar sifatida ta'sir kursatadi. Shuning uchun kontakt usulida H2SO4 olishda SO2 va O2 gazlar As va Se koldiklaridan yaxshilab tozalanadi.

Kimyoviy reaksiya tezligini oshiruvchi katalizatorlar (musbat)dan tashqari reaksiya tezligini kamaytiruvchi (manfiy) katalizatorlar xam bor, ular ingibitorlar deyiladi. Ingibitorlar sifatida xinon, gidroxinon va kurgoshin tetraetil va boshqa moddalar ishlatiladi. • Ular asosan metallar korroziyasini, ozik-ovkat maxsulotlarining (konserva xilidagi) buzilishini, kauchukning oksidlanishini sekinlashtiradi va boshqa prosesslarda keng kullaniladi. katalizatorlik xususiyati bulmasa xam, ammo uz ishtiroki bilan katalizatorning aktivligini oshiruvchi moddalar promotorlar deyiladi. Masalan, Fe katalizatoriga ishkoriy va alyuminiy metallarining oksidlarini kushish bilan katalizatorning rolini kuchaytirish mumkin. • Ba'zi reaksiyalar avval sekin borsada, keyin tezlashadi. Bunday reaksiyada xosil bo'lgan maxsulotlarning biri katalizator rolini uynaydi, natijada reaksiya tezligi ortadi. Bu xodisa avtokataliz deb ataladi. Masalan, murakkab efirning gidrolizlanish prosessida sirka kislotasining dissosilanishidan xosil bo'lgan vodorod ioni butun prosessga katalitik ta'sir etadi va natijada gidroliz reaksiyasi tezlashadi.

CHCO-O-C2H5 + N2O = CHCO-O-C2H5 + N2O = C2H5OH + CH3COOHC2H5OH + CH3COOH • Suv, Pt, Ni va boshqa katalizatorlar kimyoviy reaksiyalarda juda kup kullaniladi. Kislotalarning katalitik ta'sir etish xodisasi rus olimi Kirxgof tomonidan 1811 yilda kashf kilingan. Xozirgi vaqtda kataliz soxasi keng rivojlanishi kimyo fanining asosiy bulimlaridan birini tashkil etadi. Kataliz xodisasini rivojlantirishda D.I.Mendeleyev, N.D.Zelinskiy, A.A.Balandik va boshqalar katta xissa kushdilar.

Zanjir reaksiyalar: 1). Aktiv markazlar (zanjirlar)ning xosil bo'lishi. 2). Zanjir reaksiyalar: 1). Aktiv markazlar (zanjirlar)ning xosil bo'lishi. 2). Reaksiya davomida zanjirlarning usishi. 3). Zanjirlarning uzilishi kabi Reaksiya davomida zanjirlarning usishi. 3). Zanjirlarning uzilishi kabi prosesslarni uz ichiga oladi. Aktiv markazlarning juftlashmagan prosesslarni uz ichiga oladi. Aktiv markazlarning juftlashmagan elektronga ega bo'lgan elementlarning atomlari, jumladan elektronga ega bo'lgan elementlarning atomlari, jumladan H',CL',:O:,ON' kabi radikallar xosil qiladi.H',CL',:O:,ON' kabi radikallar xosil qiladi.  Zanjir reaksiyaga HCL ning xosil bo'lish mexanizmi yakkol misol bula Zanjir reaksiyaga HCL ning xosil bo'lish mexanizmi yakkol misol bula oladi. Reaksiya yoruglik ta'sirida nixoyatda tez ketadi:oladi. Reaksiya yoruglik ta'sirida nixoyatda tez ketadi:  H2 + CL2 = 2HCLH2 + CL2 = 2HCL  Energiya kvanti hφ ning CL2 ga yutilishi natijasida galayonlangan CL Energiya kvanti hφ ning CL2 ga yutilishi natijasida galayonlangan CL atomi radikal xosil bo'ladi. Fotokimyoviy dissosilanish yordamida CL2+hφ atomi radikal xosil bo'ladi. Fotokimyoviy dissosilanish yordamida CL2+hφ =2CL (aktiv markaz xosil bo'ladi)ga aylanadi. Xosil bo'lgan CL radikali H2 =2CL (aktiv markaz xosil bo'ladi)ga aylanadi. Xosil bo'lgan CL radikali H2 molekulasi bilan oson reaksiyaga kirishadi:molekulasi bilan oson reaksiyaga kirishadi:  CL’ +H2=HCL + H’ (zanjirning usishi). H uz navbatida CL2 molekulasi CL’ +H2=HCL + H’ (zanjirning usishi). H uz navbatida CL2 molekulasi bilan oson reaksiyaga kirishib H’ + CL2 = HCL + CL’ (zanjirning usishi) ni bilan oson reaksiyaga kirishib H’ + CL2 = HCL + CL’ (zanjirning usishi) ni xosil qiladi. Agar H+CL= HCL sodir bulsa zanjirda uziladi. Bu xosil qiladi. Agar H+CL= HCL sodir bulsa zanjirda uziladi. Bu tarmoklanmagan zanjir reaksiya shu tarzda davom etadi va ularning soni tarmoklanmagan zanjir reaksiya shu tarzda davom etadi va ularning soni 100000 gacha yetishi mumkin. Reaksiya reaktorning devorlariga erkin 100000 gacha yetishi mumkin. Reaksiya reaktorning devorlariga erkin atomlar borib urilguncha davom etadi. Akademik N.N.Semyonov bu atomlar borib urilguncha davom etadi. Akademik N.N.Semyonov bu soxadagi ishlari uchun Nobel mokofotiga sazovor bo'lgan.soxadagi ishlari uchun Nobel mokofotiga sazovor bo'lgan.

O'xshashlar

Alkinlarning olinish usullari

Aminlarning olinish usullari

Eritmalar konsentratsiyalarini ifodalash usullari

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Gazlarni tozalash usullari (absorbsiya, adsorbsiya)