Rivojlangan mamlakatlarda moliyaviy nazoratni tashkil etish amaliyoti - Iqtisodiyot - Slaydlar

Rivojlangan mamlakatlarda moliyaviy nazoratni tashkil etish amaliyoti

Yuklangan vaqt:

16.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2055.2001953125 KB

Ko'chirib olish

Rivojlangan mamlakatlarda moliyaviy nazoratni tashkil etish amaliyoti

1. Jahon hamjamiyatiga a’zo mamlakatlarda moliyaviy nazoratni tashkil etish 2. INTOSAI tashkilotining faoliyati 3. Rossiya Federasiyasi davlat moliyaviy nazorat organlari vakolatlari Reja:

BMTning taftish organini moliyaviy nazorat faoliyati jahonning turli davlatlarida joylashgan. Tashkilot faoliyatini tekshirishga ma’sul 3 kontenentning ishtirokchilarini o’z ichiga oladi. BMT byudjetidan har yili 8 mlrd AQSh dollaridan ortiq mablag’ turli dastur va loyixalarni moliyalashga ishlatiladi. Uning xarajatlari jahonda tinchlikni saqlash, ilmiy izlanishlarga, narkotik moddalarni tarqalishini oldini olishga, ma’muriy xarajatlarga to’g’ri keladi. BMT personali maslahatchilari bilan birga 50 000 kishini tashkil etadi. BMTning byudjeti 180 dan ortiq davlatlarning reglament badallari hisobidan shakillanadi. BMTning tashqi nazorat tizimini birinchi galda taftish soveti tashkil etadi.

Taftish soveti a’zolari 3 yillik muddatga Bosh Assanbelya tomonidan saylanadi. Taftish sovetiga a’zolik davlatlar o’rtasida bir maromda taqsimlanishi kerak. Tashqi moliyaviy nazorat tizimiga Boshqaruv soveti bilan birga maxsus taftish bo’limlari kiradi. Ular quyidagilar: - Korxona va oziq – ovqat xo’jaligini rivojlantirish bo’yicha BMT; -YuNESKO; - Butun jahon sog’liqni saqlash tashkiloti; - Butun jahon oziq – ovqat dasturi;

Sovetning moliya-xo’jalik faoliyatining obyekti bo’lib, uning tarkibidagi tashkilotlar va BMT bo’limlari kiradi: - N’yu Yorkdagi BMTning sekretariati hamda uning Jeneva va Venadagi bo’limlari; -BMTning xududiy iqtisodiy komissiyalari; -BMT personalining pensiya fondi; -BMTning maxsus hamda tinchlikni saqlash missiyasi; -BMTning rivojlantirish Dasturi; -BMTning qochoqlar masalalari bo’yicha komissariati; -BMTning bolalikni himoya qilish Fondi; -BMTning atrof – muhitni muhofaza qilish Dasturi; -Xalqaro savdo markazi.

Davlatlarda moliyaviy nazorat tizimida hal qiluvchi tashkilot shubhasiz, oliy nazorat organlari(ONO) hisoblanadi. ONO turli mamlakatlarda turlicha ataladi. Rivojlangan davlatlar moliya tizimini o’rganish, ularning tashabbusi bilan qabul qilingan xalqaro moliyaviy nazorat qoidalari, umume’tirof etilgan tartiblar,tamoyil va me’yorlarni o’rganishni taqozo etadi. Moliyaviy nazoratning xalqaro amaliyotida ISSAI tushunchalari mavjud. ISSAI bu (International Standards of Supreme Audit Institutions) oliy nazorat organlari(ONO)ning (ular faoliyatining) xalqaro standartlaridir.

INTOSAI tashkiloti 1953 yilda mamlakatlar oliy nazorat organlarining faoliyatini muvofiqlashtirish uchun tashkil etilgan. A’zolari: 195 ta (2020 yil) bo’lib, ulardan (O’zbekiston 2022 yil tashkilot a’zoligiga qabul qilindi.) 1 ta Evropa Auditorlar Sudi a’zo bo’lib, Fransuz tilida so’zlashuvchi mamlakatlar oliy nazorat organlari tashkiloti, Portugal tilida so’zlashuvchi mamlakatlar oliy nazorat organlari tashkiloti, Ichki Auditorlar Instituti va Jahon Banki qo’shimcha a’zolar hisoblanadi. INTOSAI shtab-kvartirasi Venada joylashgan tashkilot bo’lib, yig’ilishlarini har uch yilda bir marta o’tkazadi. Tarkibida nazoratni rivojlantirish xalqaro markazi faoliyat yuritadi. INTOSAI ning Afrikada AFROSAI, Osiyoda ASOSAI, Karib dengizi havzasida CAROSAI, Arab davlatlarini birlashtirgan ARABOSAI, Lotin Amerikasida OLACES, Evropada EUROSAI kabi mintaqaviy bo’limlari faoliyat ko’rsatadi.

Oliy nazorat organlari xalqaro tashkiloti (INTOSAI) mustaqil, professional va siyosiy boʻlmagan tashkilot boʻlib, doimiy faoliyat yurituvchi muassasa sifatida tashkil etilgan.

1977 yil Oliy nazorat organlari xalqaro tashkiloti (INTOSAI)ning Limada bo’lgan 9 kongressida deklarasiya qabul qilingan bo’lib, unda davlat nazorati uchun tekshiruv organlari faoliyatining tamoyillari ishlab chiqilgan. INTOSAI tashkiloti har 3 yilda o’z yig’ilishini o’tkazadi. INTOSAI ning 22-Kongressi 2016 yil dekabr oyida Birlashgan Arab Amirliklarining poytaxti Abu Dabida bo’lib o’tgan edi. 2019 yil navbatdagi 23 Kongress Rossiya Federasiyasi poytaxti Moskvada bo’lib o’tdi.

Ushbu Kongressning mavzusi RF ning Hisob palatasining taklifiga ko’ra quyidagicha belgilandi. «Информационные технологии в развитии и повышении эффективности государственного управления» и «Роль высших органов аудита в достижении стратегических целей и приоритетов». “ Davlat boshqaruvini rivojlantirish va samaradorligini oshirishda axborot texnologiyalari” va “Strategik maqsad va ustuvorliklarga erishishda oliy nazorat organlarining roli”

2022-yil 7–11-noyabr kunlari Rio-de-Janeyroda Braziliya boshchiligida INTOSAIning XXIV Kongressi bo‘lib o‘tdi – bu butun xalqaro audit hamjamiyatining hayotidagi asosiy voqeadir. Oliy nazorat organlari va xalqaro tashkilotlarning 700 dan ortiq vakillari INTOSAIning strategik maqsadlariga erishish borasidagi taraqqiyotni muhokama qildi va kelgusida rivojlanishning asosiy yo‘nalishlarini belgilab oldi. Kongress bilan bir vaqtda Boshqaruv kengashining 76-yig‘ilishi, shuningdek, Davlat auditi bo‘yicha xalqaro ilmiy-amaliy forum bo‘lib o‘tdi. 34 32 0C 44 2E 32 22 1D 1D

XXIV Kongressning yakuniy voqeasi Rio deklaratsiyasining qabul qilinishi edi. Hujjat Kongressning “Favqulodda vaziyatlarda AOO larning roli” va “Global ovoz, global natijalar, keng koʻlamli taʼsir” ikki asosiy mavzularini muhokama qilish natijalariga asoslanadi. Deklaratsiya Auditning ahamiyatini oshirish, professional salohiyatni rivojlantirish, maqsadlariga erishish va manfaatdor xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirishda tashkilotlarga yordam berish uchun “yo‘l xaritasi” bo‘lishi ko‘zda tutilgan. INTOSAI raisi sifatida Braziliya AOO ning asosiy vazifalaridan biri tashkilotning aloqa strategiyasini yangilash bo'ladi. 42 1619 45 0D120D13 0F 2C 0B 0F 1819 2309 020E09 09

Kongressning yalpi majlisida ishtirokchilarga INTOSAI Bosh kotibining ma’ruzasi, shuningdek, INTOSAI maqsadli qo‘mitalari va hududiy tashkilotlari faoliyati yakunlari to‘g‘risidagi hisobotlar taqdim etildi. Kongress ishtirokchilari INTOSAI Nizomiga, 2023– 2025 yillarga moʻljallangan INTOSAI uch yillik byudjetiga va INTOSAIning 12 ta professional hujjatlariga oʻzgartirishlarni maʼqulladilar. 3A 180D08 1209 08 3428342701 322F 0F

INTOSAI masalalari bir qator tashkilotlar va qo‘mitalar tomonidan o‘rganiladi. 1. Ular quyidagilardir: 1)Kongress 2)Boshqaruvchi kengash 3)Bosh kotibiyat 4)INTOSAI ning maqsadli qo‘mitalari 5)Vujudga kelgan muammolarni o‘rganish va kuzatish qo‘mitasi (SCEI) 2.Yuridik shaxs maqomiga ega mustaqil INTOSAI organlari 1)Davlat auditi xalqaro jurnali (IJGA) 2)INTOSAI ni rivojlantirish markazi(IDI)

Moliya sohasidagi nazorat funksiyasini Rossiya davlatida ko’pchilik vazirliklar va idoralar amalga oshiradi. Hozirgi paytda Rossiyada faqatgina federal darajada davlat moliyaviy nazorati masalalari bilan 10 tadan ortiq organlar shug’ullanadilar va bu organlar Hisob palatasidan tashqari Fedarasiya subyektlarida o’zlarining hududiy bo’linmalariga ega. Bugungi kunda davlat moliyaviy nazorati tizimi – bu vazirliklar, idoralar, muassasalar majmuasidir. Har bitta nazorat organi boshqalariga qaram bo’lmagan holda nazorat chora-tadbirlarini mustaqil ravishda rejalashtiradi va amalga oshiradi.

RF BK sining 151 moddasiga ko’ra davlat moliyaviy organlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: 1. RF Hisob Palatasi (RF Federal Yig’ilishi tomonidan tashkil qilinadi); 2. ijro etuvchi hokimiyatning nazorat va moliyaviy organlari.

Rossiya federasiyasi Hisob palatasining moliyaviy nazoratni olib borishi RF Hisob palatasi nazorat vakolati Rossiya federasiyasining barcha davlat organlariga jumladan, davlat apparati va muassasalariga hamda byudjetdan tashqari federal fondlariga ham tadbiq etiladi. Shuningdek Hisob palatasining nazorat vakolati federal byudjet mablag’laridan foydalanuvchi, oluvchi va byudjetga mablag’lar o’tkazuvchi, federal mulkni boshqaruvchi, undan foydalanuvchi hamda federal qonunchilik asosida yoki davlatning federal organlari tomonidan soliq, bojxona engilliklari hamda ustuvorliklar berilgan korxonalar, muassasalar, banklar, sug’urta kompaniyalari va boshqa moliya-kredit muassasasalariga mulkchilik shaklidan qatiy nazar tadbiq etiladi.

Hisob palatasi Rossiya federasiyasining ichki va tashqi qarzining holati, ichki va tashqi qarz uchun kredit resurslaridan foydalanish va uni boshqarish, RF davlati tomonidan olingan qarzlar va chet el kreditlaridan foydalanish samaradorligi hamda qonuniyligini, davlat tomonidan joylashtirilgan markazlashgan moliyaviy resurslar va qaytarishlilik sharti bilan davlat tomonidan ajratilgan kreditlar, hamda qaytarib bermaslik sharti bilan chet mamlakatlarga va xalqaro fondlarga berilgan mablag’lar ustidan nazorat o’tkazishga vakolatlidir. Hisob palatasi byudjetdan tashqari federal qoidalarni va RF xukumati ixtiyoridagi valyuta mablag’larini shakllantirilishini va ishlatilishini nazorat qiladi. Mulkiy aloqalar sohasida Hisob palatasi davlat mulkidan (sh.j mulkni xususiylashtirish va sotish) hamda federal mulk obektlarini boshqarishdan federal byudjetga tushadigan mablag’larni nazorat qiladi.

Federal byudjetni bajarilishi nazoratning asosiy obekti hisoblanadi. ByudjetHukumat, Moliya vazirligi, Davlat Dumasi va RF Hisob palatasi tomonidan boshlang’ich, joriy va davomiylik asosida nazoratga olinadi. Boshlang’ich nazorat bosqichi – byudjet jarayonining eng murakkab va muhimi hisoblanadi. Byudjet kodeksi Davlat Dumasida kelgusi moliya yili uchun federal byudjet to’g’risidagi qonunni ko’rib chiqish bo’yicha davlat organlari vazifalarini taqsimlaydi. Kelgusi moliya yili uchun federal byudjet loyixasi o’rnatilgan talablarga rioya qilingan xolda RF Hukumatiga kiritilgan uch kun muddat ichida Davlat Dumasi Soveti tomonidan, agarda pardament ta’tilda bo’lsa Davlat Dumasi Raisi tomonidan Federasiya Sovetiga, Davlat Dumasi qo’mitalariga va kamchiliklar hamda takliflar kiritish xuquqiga ega bo’lgan boshqa qonunchilik subektlariga shuningdek RF Hisob palatasiga xulosa uchun yuboriladi.

RF Hisob palatasi, RF Hukumati nazorat organlari va RF Moliya vazirligi tomonidan o’tkazilgan nazoratlar natijasida federal byudjetda mablag’larni maqsadsiz va samarasiz foydalanishlari aniqlanganligi tasdiqlansa yoki federal byudjetni subektlar tomonidan samarasiz va maqsadsiz yo’nalishlarga ajratilayotganligi aniqlansa, ushbu xarajatlarni qisqartirish yoki blokirovka qilish borasida takliflar kiritilsa, RF Konstitusiyasiga asosan federal byudjet loyixasiga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritilishi, tartibga soluvchi daromadlarni RF byudjet tuzilishi darajalari o’rtasida taqsimlash, shuningdek RF federal byudjeti xarajatlari klassifikasiyasiga o’zgartirishlar kiritiladi.

Byudjet nazoratining yaknlovchi bosqichi bo’lib, byudjetni bajarilishi to’g’risidagi hisobotni tayyorlanishi, ko’rib chiqilishi va tasdiqlanishini davomiy nazorati hisoblanadi. RF Hisob palatasi federal darajada federal byudjetni hisobot moliyaviy yili uchun bajarilishi to’g’risidagi hisobotini ko’rib chiqadi va tekshirilgan material va natijalardan foydalanib RF Hukumati tomonidan federal byudjetni bajarilishi to’g’risidagi xisobot taqdim etilgan vaqtdan boshlab 4,5 oy ichida Davlat Dumasiga xisobot bo’yicha xulosa tayyorlaydi.

Rossiya federasiyasi Moliya vazirligining moliyaviy nazoratni tashkil etishi. Hukumatning ijro etuvchi moliyaviy organlari uchun byudjet nazorati ish faoliyatlarining muhim qismi himoblanadi. RF Moliya vazirligiga bu vazifa yuklatilgan. Yuqoridagilarga qo’shimcha sifatida RF Byudjet Kodeksi byudjetlararo aloqalarda va qarz siyosatida ham nazorat tizimini qo’llanishini aniqlaydi. Masalan, agarda byudjetni bajarish moboynida RF subyektlari davlat qarzini ko’zda tutilgan miqdoridan oshirishga yo’l qo’yishsa, yoki munisipal qarzni oshishga yo’q qo’yilsa shuningdek, RF subyektlari va munisipal qarzga xizmat ko’rsatish xarajatlari ko’zda tutilganidan ortib ketsa va RF subyektlari davlat qarzi bo’yicha majburiyatlarni xarajatlarini qoplash ta’minlash holatida bo’lmasalar bu xolda Rossiya Federasiyasini vakillik organi quyidagi choralarni ko’radi:

-RF subyektlari byudjetlariga yoki mahalliy byudjetlarga byudjetni bajarilishi bo’yicha tekshirish tayinlash; -RF subyektlari byudjetini bajarilishni RF Moliya vazirligi yoki mahalliy byudjetlarni Rossiya Federasiyasining subyektlarini byudjetlarini bajaruvchi organ nazoratiga berish. Rossiya Federasiyasi vakillik organi federal byudjetdan moliyaviy yordam oluvchi RF subyektlari byudjetlarini tekshirish xuquqiga ega. RF subyektlari o’z konsolidasiyalashgan byudjetining xarajatlarining 50 foyizidan yuqori miqdorida moliyaviy yordam olsalar, unda RF subyektlari byudjetini majburiy tartibda tekshiruvdan o’tkazadi. RF subyektlari byudjetini Moliya vazirligi yoki RF Hisob palatasi tekshirishdan o’tkazishlari mumkin.

RF Moliya vazirligi davlat federal g’aznachilik boshqarmasi o’ziga biriktirilgan vakolatlar bo’yicha quyidagilarni amalga oshiradi: -Rossiya federasiyasi respublika byudjeti bilan davlat nobyudjet fondlari o’rtasidagi moliyaviy munosabatlarni tartibga soladi: -Rosssiya federasiyasi respublika byudjetini bajrilishi, davlat federal nobyudjet fondlarni moliyaviy bajarilishi, federal nobyudjet fondlarni tushumi, foydalanishi jarayonlarida g’aznachilikni hududiy organlarida Rossiya federasiyasinning xarakatdagi qonunlariga rioya qilinishi ustidan bevosita ishlarni tashkil etadi va o’tkazadi.

RF Markaziy Bankining huquqiy maqomi2002 yil 10 iyulda chiqarilgan 86-F3 sonli “Rossiya Federasiyasi Markaziy banki to’g’risida”gi Federal qonuni bilan belgilangan. RF MB ning asosiy funksiyalaridan biri bo’lib tijorat banklari va boshqa kredit tashkilotlari ustidan nazorat hisoblanadi. Ana shu funksiyani Rossiya Banki quyidagicha amalga oshiradi: kredit tashkilotlari va korxonalarining davlat qaydnomasiga o’tishi to’g’risidagi qarorni qabul qiladi, kredit tashkilotlariga bank operasiyalarini amalga oshirish uchun litsenziyani taqdim etadi, ularning harakatini to’xtatib turadi va chaqirib oladi; kredit tashkilotlari va bank guruhlarining faoliyati ustidan nazorat o’rnatadi. (4 modda).

Davlat bojxona qo’mitasi (DBQ) tomonidan boshqariladigan bojxona organlari (RF prezidentining 1991 yil 25 oktyabridagi 2014-sonli Farmoni “Rossiya Federasiyasi Davlat bojxona qo’mitasi to’g’risidagi Nizomni tasdiqlash to’g’risidagi” Rossiya Federasiyasining bojxona chegarasi orqali tovarlarning ko’chib yurishi vaq tida soliqlar va yig’imlarni undirib olish bo’yicha vakolatlarini bajarish jarayonida nazoratni amalga oshiradi. Bojxona qonunchiligida belgilangan tartib bo’yicha ular bojxona chegarasi bo’ylab tovarlarni ko’chirib yurish paytidagi soliqlar va yig’imlar to’g’risidagi qonunchilikni buzgan shaxslarni javobgarlikka tortadilar.

Raxmat!!!

O'xshashlar

Moliyaviy nazoratni tashkil etish asoslari

Bank muassasalarida moliyaviy nazoratni tashkil etish

Korxonalarda ichki moliyaviy nazoratni tashkil etish

Moliyaviy nazoratni tashkil qilishning turlari, shakl va usullari

Umumdavlat nazorat organlari va ularning moliyaviy nazoratni tashkil etishi