Ashyoviy huquqlar tizimi - Huquqshunoslik - Slaydlar

Ashyoviy huquqlar tizimi

Yuklangan vaqt:

07.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

76.763671875 KB

Ko'chirib olish

Ashyoviy huquqlar tizimi

Cheklangan ashyoviy huquqlarning tizimi qanday tashkil etilgan?  Mol-mulkka nisbatan ashyoviy huquqlar nafaqat mulkdorlarga, balki fuqarolik muomalasining boshqa shaxslariga ham tegishli boʻlishi mumkin, shuning uchun ular “cheklangan ashyoviy huquqlar” deb nomlanadi.

 Cheklangan ashyoviy huquqlarning obyekti boʻlib, odatda, har doim koʻchmas mulk hisoblanadi. Cheklangan ashyoviy huquqlar faqatgina muayyan maqsadlarda obyektdan foydalanish imkoniyatini beradilar. Cheklangan ashyoviy huquqlar ma’lum ashyodan uzoq vaqt davomida foydalanish, boshqa shaxsga ashyoga mulk huquqi oʻtish sababli ularda paydo boʻlishi mumkin salbiy oqibatlardan oʻz xavfsizligini ta’minlash maqsadini koʻzlagan shaxslarning mulkiy manfaatlariga xizmat qiladilar.

Cheklangan ashyoviy huquqlar  xoʻjalik yuritish huquqi  operativ boshqarish huquqi  meros qilib qoldiriladigan yer uchastkasiga umrbod egalik qilish huquqi  yer uchastkasiga doimiy egalik qilish va undan foydalanish huquqi  servitutlar  uzufrukt  superfitsiy

Operativ boshqarish va xo‘jalik yuritish huquqi  Uning bir qismi xoʻjalikni yuritish yoki operativ boshqaruvning cheklangan, lekin toʻla darajali mustaqil ashyoviy huquqlari asosida davlat yuridik shaxslariga, korxonalarga va muassasalarga biriktiriladi. Bu “taqsimlangan davlat mulki” deb nomlangan mulk mazkur tashkilotlarning mustaqil yuridik shaxslar sifatida muomalada boʻlishi uchun asos boʻlib xizmat qiladi. U davlatning majburiyatlari va qarzlarini qoplashni ta’minlash uchun xizmat qila olmaydi, chunki korxonalar va muassasalar, yuridik shaxslar sifatida yuridik shaxsning faoliyati bilan bogʻliq boʻlmagan davlat qarzlari boʻyicha oʻz mol-mulki bilan javob bermaydilar. Mazkur mulk bilan ular oʻz kreditorlari oldida oʻz qarzlari boʻyicha javob beradilar.

Ashyoviy huquq sifatida: servitut, uzufrukt, superfitsiyning o`ziga xos xususiyatlari.

Servitut  Servitut (lotincha “servire” – xizmat koʻrsatish) – oʻzganing yer uchastkasidan cheklangan tarzda foydalanish huquqi.

Masalan, FK 173-moddasining 4-qismida servitut belgilashni talab qilayotgan shaxs bilan oʻzga yer uchastkasining egasi oʻrtasidagi bitimga muvofiq servitut belgilanishini nazarda tutadi. FK 173-moddasida foydalanish uchun qoʻshni uchastkadan cheklangan foydalanish huquqi oʻrnatilishi talab qilinadigan yer uchastkasi mulkdori va qoʻshni yer uchastkasining mulkdori oʻrtasidagi servitutni belgilash xususida nizo paydo boʻlgan holda, servitut belgilashni talab qilayotgan shaxsning da’vosi boʻyicha sud tomonidan hal etiladi va mazkur holatda qoʻshni uchastkadan cheklangan foydalanish huquqi sud qarori bilan oʻrnatilgan asos va hajmlarda yuzaga keladi.

Uzufrukt  Ko’chmas mulk boshqa shaxsga foydalanish uchun shunday tarzda berilishi mumkinki, ynga ko’ra ushbu shaxs mulkdordek ushbu ashyoni ishlatishi va uchinchi shaxslarni undan foydalanishiga yo’l qo’ymasligi mumkin, ammo mulkdordan farqli ravishda uni begonalashtirishga yoki meros qilib qoldirishga haqli emas. (Yangi fuqarolik kodeksi loyihasi 214-moddasi)

Superfitsiy  Yer uchastkasi boshqa shaxsga (superfitsiarga) mazkur yer uchastkasining ustida yoki ostida begonalashtiriladigan va meros qilib qoldiriladigan qurilmagan egalik qilish huquqi (superfitsiy) bilan foydalanishga berilishi mumkin (yangi Fuqarolik kodeksi loyihasi 237-modda)

Qo’shnichilik huquqi  Joylashgan joyiga ko’ra bir-biriga jismoniy ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan yer uchastkalari yoki boshqa ko’chmas mulkning mulkdorlari (egalik qiluvchilari) qo’shnilar deb topiladi.  Qo’shni yer uchastkalarining yoki boshqa ko’chmas mulk mulkdorlari qonunda ko’rsatilgan huquq va majburiyatlari bilan bir qatorda, o’zaro bi-birini hurmat qilishi va mulk huquqini amalga oshirishi kerak (yangi Fuqarolik kodeksining 209-moddasi)

Tavsiya etilgan adabiyotlar ro’yxati:  Fuqarolik huquqi: Darslik. I qism/ Mualliflar jamoasi –T.: TDYU nashriyoti, 2016. – 154 – 168-betlar.  Фуқаролик ҳуқуқи: Дарслик. I қисм. И.Б.Зокиров; Масъул муҳаррир: Ҳ.Раҳмонқулов: Қайта ишланган ва тўлдирилган бешинчи нашр. –Т.: ТДЮИ  нашриёти, 2009. – 430 – 435-betlar  Бакунов, А. В. Вещное право (курс лекций) : учебное посо[1]бие / А. В. Бакунов, И. В. Сазанова. – Южно- Сахалинск : СахГУ, 2020. – 139 – 161 c.  "The Oxford Handbook of Comparative Law: Property Law" edited by John W. Cairns and Paul J. du Plessis: Published in 2019. Publisher: Oxford University Press.

E’tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Rim huquqida mulk huquqi va boshqa ashyoviy huquqlar

Huquq tizimi

Mulk huquqi 2

Fuqarolik huquqiy munosabat subyektlari

Xalqaro huquqning tizimi