Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi - Botanika - Slaydlar

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi

Yuklangan vaqt:

12.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

86.3466796875 KB

Ko'chirib olish

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi Ra'nonamolar-Rosales qabilasi010203 0102 14

Ra'nodoshlar -Rosaceae oilasi • Ra'nokabilar sinfchasi 40 ta qabila, 60 ta oila, 2800 turkumga mansub 5500 ta turni o’z ichiga oladi. Ra'nodoshlar oilasi 100 turkumni o’z ichiga olib, 3000 - 3500 ga yaqin turga ega. O’zbekistonda 11 ta turkumga oid 96 turi o’sadi. ular yer yuzida juda keng tarqalgan daraxt, butalar, liana va o’t o’simliklardan iborat. Ko’pchilik turlarida gullari aktinomorf ikki jinsli kosacha gultoj barglari teng 251 kosacha va gultoj barglari 5 tadan bo’lib, urug’chisi ko’p yoki bitta. Mevalari turlicha - rezavor, soxta meva, bargak, yong’oq. Ra'nodoshlar oilasi 4 ta oilachaga bo’linadi. • 1. Tobulg’idoshlar -Spiraeoideae • 2.Ra'nodoshlar-Rosoideae • 3. Olmadoshlar-Pomoideae • 4. Olxo’ridoshlar-Prunoideae 01 01 01 01 1516 13 17 25 27 08 1D 1C 07 01 2221 01 1A21 01 2321 01 1521

Tobulg’idoshlar–Spiraeoideae • Oilacha vakillari asosan butalardan iborat. Barglari oddiy yoki murakkab. Gulkosa va gultojibarglari beshtadan, changchilari cheksiz, urug’chisi 5 ta mevacha bargning qo’shilib o’sishidan tashkil topgan. Tubulg’ilar tog’larda keng tarqalgan. Manzarali asal - shirali o’simlik sifatida katta ahamiyatga ega. O’zbekistonda 5 ta turi o’sadi. 2F 01 25 08 34 1112 130E 17 17 0C 25

G’ozpanja-Potentilla. Bir yillik va ko’p yillik o’t, barglari panjasimon bo’lingan, ba'zan patsimon bo’ladi. Mevasi ko’p urug’li. Tog’ yonbag’irlarida, daryolar bo’yida, daraxt va butalar soyasida o’sadi. • Ra'nodoshlar-Rosoideae. Bu oilachaga o’t va butalar kiradi. Barglari murakkab - patsimon, yon bargchali. Guli aktinomorf. O’zbekistonda mazkur oilachaning bir necha yovvoyi va madaniy turlari o’sadi. Tabiiy holda maymunjon (Rubus) turkumining 2 ta turi, qulupnay (Fragaria) turkumining 1 ta turi va tabiatda na'matak (Rosa) ning 10 dan ortiq turi o’sadi. 34 0F 07 24 01 01 0F 071C 0702 0508 051F 1302 0F 171C 14 0F 171C 0402 0408

Qulupnay - Fragaria • O’simlik qisqa ildizpoyali, ko’p yillik popuk ildizchalarga ega. Barglari uch yaproqchaga bo’lingan bo’lib, uzun bandiga o’rnashgan. Poyachalarida mayda barglari va yerda yoyilib o’sishi uchun xizmat qiladigan bachki poyachalari ham bo’ladi. Gullari oq, ikki jinsli yoki bir jinsli, mevalari soxta rezavor. Mevasi tarkibida qand, organik kislotalar, mikro va makroelementlar, temir, fosfor va kalsiy mavjud. 381C 01 25 08090D 07 31 05 2B 24 17 1302 1302

Malina - (Rubus idaeus) - rezavor meva va dorivor o’simlik sifatida ko’p ekiladi. Yallig’lanishga qarshi, isitmani tushiruvchi va terlatuvchi vosita sifatida ko’p ishlatiladi • Maymunjon - (Rubus). (Parmanchak)- Bo’yi 50 sm dan 100 sm bo’ladigan buta o’simlik. Shoxlari jigarrang tusli tikanlar bilan qoplangan. Barglari qarama - qarshi joylashgan. Gullari mayda, ikki jinsli shingil to’pgulga yig’ilgan. Mevasi ko’p urug’li O’rta Osiyoda maymunjon daryo bo’ylarida tekislik va tog’ to’qaylarda uchraydi. 2E 0B 0D 39 17 01 2E 33051F 0C130F 27081D 14 270804 1C 07

Itburun na'matak - Rosa canina L . • Bo’yi 3 m gacha. Guli oq yoki pushti, qattiq, uchi biroz pastga egilgan, tubi uchburchak bo’lib yo’g’onlashgan. Barglari 5-7 yaproqli, yaproqlari oddiy yoki 2 karra o’tkir tishli, tuksiz, uzunligi 15-50 mm. Kosachabarglari uchburchaksimon, sirtdagilari qisman patsimon, uzunligi 2-3 sm, qalin tuklar bilan qoplangan, mevaning to’liq pishish davrigacha to’kilib ketadi. Mevasi 2-3 sm, qizil, etli, tuxumsimon yaltiroq. May- iyul oylarida gullab, iyul oktyabrda meva beradi. Tog’ning pastki va o’rta qismidagi daryo va soylar bo’yida, bog’, yong’oqzor va archazorlarda o’sadi. Gul formulasi: *Са(5)Со5А~G~♀♂3A 0201 01 3305 2B 33020A 05 1C 1C 13 2E0E 0824 2F 07 100102

Na'matak - Rosa canina . • O’rta Osiyoda na'matakning bir necha turi o’sadi, shulardan Begger na'matagi (Rosa beggeriana), oddiy na'matak (Rosa fedtschenkoana) va Itburun (Rosa canina) tabobatda ishlatiladi. Bular asosan O’zbekiston, Tojikiston, Qirg’iziston, Turkmaniston, Qozog’istonning janubiy viloyatlarida juda ko’p uchraydi. Na'matak mevalarida vitamin C, B2, K, P karotin, organik kislotalilar, qand moddalari, pektin moddalar, efirlari mavjud. Na'matakning gullarida efir moylari ko’proq bo’ladi. Urug’larida vitamin E topilgan. Xalq tabobatida na'matakdan qon to’xtatadigan, tinchlantiruvchi, vitaminlar etishmasligida, ayniqsa, lavsha kasalligida, tish og’riganida, tomoq og’riganda ishlatiladi. 450203 0201 01 25 330E1D 10 17 080C 38 29 29 13 1D 17 2C04 06

• Olmadoshlar-Pomoideae . Oilacha vakillari hayotiy shakllariga ko’ra, daraxt va butalardan iborat. Gulkosacha va gultojbarglari 5 tadan, changchilari cheksiz, Urug’chisi 5 ta mevacha bargdan iborat, ba'zan 2 ta mevacha bargdan tashkil topgan. Tugunchasi ostki, mevasi soxta olma. Olma turkumining yer sharida 50 dan ortiq turi bor. O’zbekistonda olmaning bitta yovvoyi turi (Malus sieversii ) o’sadi va ko’plab madaniy navlari ekiladi. • Olma –Malus . Shox - shabbasi ancha qalin bo’lib o’sadigan, bo’yi 3-12 m ga etadigan daraxt. Ildizlari yerga chuqur kirib borgan. Tanasining po’stloqi qo’n’g’irroq tusda, goho yoriqlari bo’ladi. Barglari navbatma - navbat joylashgan, bandli, tuxumsimon shaklda. Gullari oq yoki sal pushtiroq, mevasi yupqa po’st bilan qoplangan, soxta meva (olma) naviga qarab, katta - kichikligi va rangi - tusi har- xil bo’ladi. * Са(5)Со5А~G(5) ♀♂01 25 02 01 25 0C 07 29 11 1E 07 17 05 17 05 05 35 03 01 05 06 0E 01 25 0201 30 02 07 0D 0608 2B 1D 04 07 34 13 14 04 29 3F01

Gilos –Cerasus . Daraxt va buta o’simlik. Gullari soyabonsimon to’pgullarga yig’ilgan. Mevasi danakli, shirador va nordon. 50 dan ortiq turi mavjud. O’zbekistonda 10 ga yaqin turi mavjud . • Behi -Cydonia. O’rta Osiyoning hamma hududlarida o’stiriladi. 1,5 - 2 m dan ham balandroq bo’lib o’sadigan daraxt barglari navbat bilan joylashgan. Gullari yakka - yakka, gul bandlari kalta, gul barglari och pushti rangda. Mevasi uzunchoq, ba'zan dumaloq, sariq yoki to’q sariq rangda. • Do’lana –Crataegus . Bo’yi 10 m gacha o’sadigan daraxt yoki buta o’simlik. Barglari oddiy o’yilgan, poyaga ketma - ket joylashgan. To’pguli shoda, mevalari har qaysi turining o’ziga xos to’q qizil, sariq, qoramtir- qizil bo’ladi. O’zbekistonda bir necha turlari bor. Sovuqqa chidamli. 34 21 24 25 02 01 330E12 25 25 12 13 05 04 341C 07 05 1C 0C 01 4B 21 33 130F 24 05 06 2F 12 17 14 07 3005

Olxo’ridoshlar –Prunoideae • Oilacha vakillari hayotiy shakllariga ko’ra, daraxt va buta o’simliklar bo’lib, barglari oddiy, butun, poyaga ketma-ket joylashgan. Gullari yakka yoki oddiy soyabon to’pgulga joylashgan. Mevasi chin meva. Gulkosa va gultojibarglari 5 tadan changchilari 10 tadan 20 tagacha etadi. Urug’chisi 1 ta, urug’i danakcha. Olxo’ridoshlar oilachasining bodom–Amygdalus, o’rik – Armeniaca. shaftoli– Persica, olcha-Prunus turkumlari bor. • Gul formulasi: * Са(5)Со5А~G1 ♀♂250928 01 25 29 2B05 05 130E 11 220F 07050D 31 17 01 3401

Mirtanamolar-Myrtales qabilasi 16 ta oilani o’z ichiga oladi. Ular asosan tropik va subtropik hududlarda keng tarqalgan. • Mirtadoshlar-Myrtaceae oilasi . Bu oilaga 45 ta turkumga mansub 4000 taga yaqin tur kiradi. Ular tropik va subtropik hududlarda, ayniqsa, Janubiy Amerika bilan Avstraliyada keng tarqalgan. Oila vakillari doim yashil daraxt yoki butalardan iborat. Barglari oddiy, qarama - qarshi, ba'zan ketma - ket ham joylashgan. Gullari ikki jinsli, aktinomorf, to’pgullarda yoki yakka holda joylashgan. Gulqo’rg’oni murakkab yoki oddiy. Mevasi rezavor yoki yong’oqcha, ba'zan danakcha. Bu oilaga evkolipt (Eucalyptus), mirta (Myrta), qalampirmunchoq (Zyzygium) kabi turkumlarning vakillari kiradi. • Gul formulasi: Са5Со7-8А~G4-14 2E 22190F17 0C 01 2E080A 210F 15 02 29 1402 27 341C091405 24 0E 13 06 29 01 341C090F

Anordoshlar-Punicaceae oilasi. Bu oila bitta turkumga mansub 2 ta turni birlashtiradi. Sakotra anori (Punica protopunica). U Sakorta orolida o’sadi. • Oddiy anor (Punica granatum). Yevropaning Janubi-sharqiy qismiga yaqin Sharq va O’rta Osiyoda tarqalgan. O’zbekistonda oddiy anor tabiiy holda o’sadi. Gullari yirik bittadan yoki 2-4 tadan to’p bo’lib o’rnashgan, ikki jinsli aktinomorf. Gulqo’rg’oni murakkab, gultoji qizil rangda. Mevasi anor meva. Mevasining ustida oshlovchi moddalar bo’lib, tibbiyotda dori sifatida ishlatiladi4C 33 1302 3002 2B 48 01 25 39 4E 25 17 17 34 2E 13

t/ r Sinfcha nomi lotinchasi Hayotiy shakli Gul formulasi 1 2 3 4 5 6 7 8

t/ r Sinfcha nomi lotinchasi Hayotiy shakli Gul formulasi 1 Magnoliyakabilar Magnoliidae Daraxt ,buta , o`t * ♀♂ Са 4 Со ~ А~ G~ 2 Ayiqtovonkabilar Ranunculidae O`tlar, ba`zan buta va lianalar * ♀♂ Са3+3Со3+3 А3+3G1 3 Chinnigulkabilar Caryophyllidae. O`tlar, ba`zan buta va past bo`yli daraxtlar :* ♀♂ Са(5)Со5А5+5 G( 2) 4 Temirdaraxtkabilar Hamamelididae Daraxt va butalar • ♂ P(4-6)A 8-12 G o • *♀P oA 0 G2 5 Dilleniyakabilar Dilleniidae O`tlar, ba`zan buta va daraxtlar ♀♂ *Са4Со4 А4+2G(2) 6 Ra'nokabilar Rosidae Daraxt va butalar o`tlar, lianalar * ♀♂Са(5)Со 5А~G1 7 Yalpizkabilar Lamiidae 8 Qoqio’tkabilar Astyeridae

O'xshashlar

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi. Zig`irnamolar – Linales qabilasi

Ra’noguldoshlar oilasi

Yalpizkabilar sinfchasi – lamidae

Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae

Chinorkabilar sinfchasi – Hamamelididae