Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae - Botanika - Slaydlar

Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2134.0830078125 KB

Ko'chirib olish

Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae Reja: 1. Sinfchaning muxim belgilari. 2. Qabila va oilalarga bo`linishi, ularning vakillari, tarqalishi. 3. Ahamiyati.

Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae Bu sinfchaga hayotiy shakli daraxt, buta va o`t o`simliklar kiradi. Barglari oddiy, ba`zan murakkab yonbargchali yoki yonbargchasiz. Gullari har-xil tipda. Gul qo`rg`oni murakkab, ba`zan oddiy. Gultojbarglari erkin yoki bir-biri bilan qo`shilgan. Ginitseyi apokarp yoki tsenokarp. Tugunchasi ostki yoki ustki. Mevalari har-xil tipda. Bu sinfcha filogenetik nuqtai nazardan, Magnoliya kabilar va Ra`nokabilar sinfchasi oralig’ida joylashgan, eng katta gurux hisoblanadi. Uning tarkibiga 31ta qabila kiradi.

Tolnamolar qabilasi - Salicales Qabilaga faqat toldoshlar (Salicaceae) oilasi mansub bo`lib, uning uchta turkumi (Salix, Populus, Chosenia) va 400 dan ortiq turi ma`lum. Oila vakillari asosan shimoliy yarim sharning sovuq va o`rta iqlimli mintaqalarida tarqalgan. Ularning ko`p qismi daraxt, barglari ketma-ket joylashgan, oddiy, butun, yonbargchali. Gullari boshoq yoki kuchala to`pgulda joylashgan, bir jinsli, ikki o`yli, shamol yoki hasharotlar yordamida changlanadi. Gulqurg`oni rivojlanmagan. Changchilari 2,3,5 tadan ba`zan 20 qadar etadi. Urug`chisi bitta, ikki mevabargchali. Tugunchasi ustki. Mevasi ko`sakcha.

Terak (Populus) Bu turkumning 100 dan ortiq turi ma`lum. O`rta Osiyoda oq terak (P. alba), mirza terak (P.nigra), ko`k terak (P. bachofenii), turanga (P. pruinosa) va boshqalar uchraydi.

Tol (Salix) Turkumning 300 dan ortiq turi uchraydi. Ularning kurtaklari bittadan tangacha barg bilan o`ralgan. O`zbekistonda oq tol (Saleix alba), Qora tol (S. excelesa), majnun tol (S.babylonica), singari turlari keng tarqalgan. Ahamiyati: Har ikkala o`simlik ham qurilish material sifatida foydalaniladi. Tolda shirodonlar bo`lgani uchun muxim asal beruvchi o`simlik ham hisoblanadi. Ulardan savatlar tayyorlashda va po`stlog`i ko`nchilikda ishlatiladi.Gul formulasi: Û ♂ P0 A2 G0; Û ♀ P0 A0 G(2)

Qovoqnamolar qabilasi - Cucurbitales Qabila tarkibida bitta qovoqdoshlar (Cucurbitaceoe) oilasi mavjud bo`lib, uning 90 turkumga mansub 800 dan ortiq turi, ayniqsa tropik va subtropik mintaqalarda keng tarqalgan. Ularning aksariyat qismi bir yillik chirmashib, er bag`irlab o`suvchi o`simlik. Barglarini o`zgarishi natijasida gajaklar hosil bo`lgan. Barglari ketma-ket joylashgan, panjasimon. Gullari chetdan changlanadi, bir jinsli, qo`shgulqo`rg`onli, aktinomorf, kosacha va tojbarglari tutash, besh a`zoli, tojbarglari ko`pincha sariq rangli.

Oilaning madaniy xolda keng tarqalgan turlaridan qovun (Melo orientalis), tarvuz (Citrullus vulgaris), bodring (Cucumis sativus), oddiy qovoq (Ccurbita pepo), qozon yuvgich (Luffa cylyndrica), turqovoq (Lagenaria vulgaris) va boshqalar. Gul formulasi: Û ♂ Ca(5)C0(5)A(2)+ (2)+1 G0; Û ♀ Ca(5)C0(5)A0G(3) Ahamiyati: Oila vakillari muxim oziq-ovqat, qand moddalariga (glyukoza, saxaroza), vitaminlarga, askorbin kislotalariga boy.

Karamdoshlar oilasi - Brassicaceae Bu keng tarqalgan oila bo`lib 350 ta turkumni, 3000ga yaqin turni birlashtiradi. Ko`pchilik turlari O`rta er dengizi atroflarida keng tarqalgan. Ko`pchilik turlari kosmopolit (jag- jag) hisoblanadi. Hayotiy shakli: ko`p yillik o`t o`simlik ba`zan butalari ham uchraydi. Ularning barglari oddiy, butun yoki qirqilgan, poyada ketma-ket joylashgan, yonbarglari, bo`lmaydi. Gullari oddiy yoki murakkab shingil, ro`vak to`pgullarda joylashgan. Oilaning uzoq vaqtlardan beri ekilib kelayotgan turlari: Sabzavot karami (Brassica oleraceae), o`sma (Jsatis tinctoria), ekma turi (Raphanus sativus), va boshqalari sabzovot, moy, rang-bo`yoq, saqlovchi o`simliklar hisoblanadi .

Gulxayrinamolar qabilasi - Malvales. Bu qabila daraxt, buta va o`t o`simliklardan tashkil topgan. Qabilaning xarakterli belgilardan, uning poyasida va xususan po`stlog`ida sklerenxima tolalarining bo`lishi, poyaning shoxlangan tuklar bilan qoplanganligi, shilimshiq moddalar saqlovchi kanallarining bo`lishidir. Hozirgi vaqtda bu qabila 11 ta oilani o`z ichiga oladi. Gulxayridoshlar oilasi – Malvaceae. Bu oilaga 90 yaqin turkum va 900 dan ortiq tur kiradi. Ular Shimoliy qutbga yaqin mamlakaktlardan tashqarii hamma erlarda uchraydi, ayniqsa issiq mamlakatlarda ko`proq tarqalgan. Ahamiyati: Oilaning xo’jalikdagi axamiyati jixatidan eng muhim vakili g`o`za. To`qimachilik sanoati uchun kerakli jami tola maxsulotining 70-75% paxtadan olinadi. Chigit tarkibida 18-21% yog’ bo`ladi. Ayrim turlaridan tola olinadi. Shuning bilan bir qatorda bo`yoq beruvchi, dorivor va manzarali o`simliklar hisoblanadi.

Gazandadoshlar oilasi - Urticaceae Bu oila tarkibida 40 ta turkum va 500 tur bo`lib, ular tropik va o`rta iqlimli mintaqalarda tarqalgan. Hayotiy shakli asosan ko`p yillik o`t o`simlik. Barglari oddiy, qarama-qarshi joylashgan. Tanasi achishtiruvchi tuklar bilan koplangan. Gullari ayrim jinsli ikki o`yli o`simlik, shamol yordamida changlanadi. Mevasi yong`oqcha. Oilaning O`zbekiston sharoitida keng tarqalgan turlaridan: Chayono`t (Urtica dioica) hisoblanadi. Bu o`simlik daryo bo`ylari, yo`l yoqalari, soya- salqin erlarida o`sadi. Ahamiyati: Chayono`tlar vitaminga boy dorivor o`simlik. Meditsinada undan qon oqishni to`xtatuvchi vosita sifatida foydalaniladi. Gul formulasi: Û ♂ P4 A4 G0; Û ♀ P4 A0 G(2)

Adabiyotlar: 1. Salobiddinov S. S. Gulli o`simliklar sistematikasi. T. «O`qituvchi» 1966 2. Hamdamov I va boshqalar. Botanika asoslari. T. «Mehnat». 1990 3. Xrjanovskiy V. Ch. Kurs obshey. Botanika. M. Vo`sshaya shkola. 1982 4. Kursanov L. I. va boshqalar. Botanika (O`simliklar sistematikasi). Toshkent. «O`rta va Oliy maktab» 1963 5. Mustafoev S. M. Botanika. Toshkent. «O`zbekiston» 2002 6. Maxmedov A., Tog`aev I. U. Yuksak o`simliklar bo`yicha amaliy mashg`ulotlar. Toshkent «Universitet». 1994y

O'xshashlar

Dilleniyakabilar –Dillenidae sinfchasi Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales

Ikki urug’ pallalilar sinfi

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi

Yalpizkabilar sinfchasi – lamidae

Chinorkabilar sinfchasi – Hamamelididae