Dilleniyakabilar –Dillenidae sinfchasi Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales - Botanika - Slaydlar

Dilleniyakabilar –Dillenidae sinfchasi Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales

Yuklangan vaqt:

11.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.4013671875 KB

Ko'chirib olish

Dilleniyakabilar – Dillenidae sinfchasi Qovoqnamolar qabilasi – Cucurbitales 010203030405 010203030405020D07040B 12 0C 17 0B

R E J A • Dilleniyakabilar –Dillenidae sinfchasining klassifikatsiyasi • Dilleniyakabilar –Dillenidae sinfchasining tuzilishi • Barcha qabilalarning tuzilishi • Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales tuzilishi va turlari1A 01 0102 08 01 0102 19 01 21 01 12 19

Dilleniyakabilar - Dillenidae sinfchasi • katta sinfchalardan biri bo’lib, bu sinifchaga 31 ta qabila, 7 ta oila, 1910 taga yaqin turkumga mansub 36000 ta ga yaqin turni o’z ichiga oladi. Ularga • Choynamolar –Theales qabilasi • Xurmonamolar-Ebenales qabilasi • Gunafshanamolar -Violales qabilasi • Tolnamolar - Salicales qabilasi • Yulq’unnamolar-Tamaricales qabilasi • Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales 0102 01 01 17 141D1A1A1A 01 17 01 24 01 25 01 23 01 28 01 1213

Choynamolar –Theales qabilasi • Bu qabila 12 ta oilani o’z ichiga oladi. • Choydoshlar-Theaceae oilasi . Bu oilaga 4 turkumga mansub 560 ta tur kiradi. Choylar asosan tropik hamda subtropik hududlarga xos doim yashil o’simlik bo’lib, daraxt va butalardan iborat. Barglari oddiy, ketma-ket joylashgan, yon bargchasiz. Gullari aktinomorf, yirik ikki jinsli gultoji va gulkosachalardan iborat. Changchilari cheksiz ginetsey sinokarp 2-5 uyali. Mevasi sinakarp ko’sakcha yoki rezavor meva. Urug’i endospermsiz, vatani Xitoy, Hindiston va Shri- lanka. Gul formulasi:* Са5Со5А~ G( 3) ♀♂17 01 2118 01 0B 17 2C 16 11 09 08 07 02 18 37 0301

Dalachoydoshlar- Hypericaceae oilasi • Dalachoydoshlar oilasi — Hypericaceae . Oilaga 9 ta turkum, 400 dan ortiq tur kiradi. Asosan, tropik va subtropik hududlarda keng tarqalgan. Oilaga keng tarqalgan • Teshik dalachoy - Hypericum perforatum L. hisoblanadi. O’zbekistonda 3 turi o’sadi. Teshik dalachoy - Hypericum perforatum L. Adir va tog’larning sernam yerlari, ariq bo’ylarida o’sadi. Ko’p yillik o’t. Bo’yi 30 - 35 sm, ildizi yog’ochlashgan. Poya va shoxlari silliq. Barglari oddiy, nashtarsimon gullari 2 jinsli, aktinomorf, changchilari cheksiz, urug’chisi 3 ta. Mevasi ko’sakcha, iyul-sentyabr oylarida gullab urug’laydi. Dalachoyning barcha turlari dorivorlik xususiyatiga ega (98-rasm). • Gul formulasi:* Са(5)Со5А~ G( 3) ♀♂01 04 01 01 2C0B 2D 11 01 23 11 44 31 09 06 05 10 13 0D 01 251801

Xurmonamolar-Ebenales qabilasi • Qabila filogenetik jihatdan choynamolarga yaqin turadi. qabilaga asosan daraxt va butalar kiradi. Barglari ketma - ket, ba'zan qarama - qarshi joylashgan. Gullari ikki jinsli, ba'zan bir jinsli aktinomorf, changchilari gultojibarglari qo’shilib o’sadi. Mevasi shirali rezavorsimon. O’zbekistonda qabilaning bitta xurmodoshlar-Ebenaceae oilasiga mansub bir turi xurmo-Diospyros lotus tabiiy xolda o’sadi, juda ko’p navlari mavjud. 24 01 12 06 09 15 09 1E 0A 32 0B 19 32 0B 13

Navruzguldoshlar-Primulaceae oilasi • Bu oilaga 30 turkum 1000 ga yaqin tur kiradi. Ular asosan ko’p yillik o’tlardan iborat. Barglari ildiz bo’g’zida hosil bo’ladi, butun yoki patsimon qirqilgan. Aktinomorf ikki jinsli. Gulkosocha va gultojbarglari 5 tadan changchisi 5 ta urug’chisi 5 ta tugunchasi ustki mevasi ko’sakcha. O’zbekistonda 8 ta turkumga mansub 24 ta turi o’sadi. • Navruzgul turkumi (Primula) - soybonsimon to’pgulli ko’p yillik o’t o’simlik kiradi. Navruzgullarning yer sharida 300turi, O’zbekistonda 10 ta turi tarqalgan. Ular asosan Surxandaryo, Qashqadaryo, Samarqand, Toshkent, Farqona viloyatlarining tog’li tumanlarida tarqalgan. Bu oilaning vakillari tarkibida saponinlar, alkoloidlar, smolalar va efir moylari mavjud. Ularda vitamin C ko’p bo’ladi. • Gul formulasi:* Са(5)Со(5)А5 G( 5) ♀♂4C 01 2118 06 09 2518 2E 19 01 0B 4C 22 1329 44 12 19 0E 14 01 251801

Gunafshanamolar -Violales qabilasi • Bu qabilaga 5 ta oila kiradi. Qovun daraxti (Carica papaya) Markaziy Amerikaning eng muhim o’simligi hisoblanadi. Qovun daraxti mevasida tanin fermenti bo’lib, u oshqozon shirasiga ta'sir etuvchi xususiyatga ega. Qabilaning eng yirik oilasi • Gunafshadoshlar -Violaceae oilasi . Oila 29 turkum 900 ga yaqin turni o’z ichiga oladi. Oilaning eng yirik turkumi Gunafshadoshlar bo’lib, 400 ga yaqin turni o’z ichiga oladi. Ular asosan Shimoliy Yarim sharda keng tarqalgan. Oila vakillarining barglari oddiy yon bargchali. Gullari ikki jinsli, zigomorf yoki aktinomorf. Mevasi senokarp, ko’sakcha. Fransiyada Viola odarata turidan efir moyi olinadi. Gunafshaning ayrim turlari (Viola hortenses, Viola grangiflorae) navlari manzarali o’simlik sifatida ekiladi. • Gul formulasi: Са5Со5 А5G(3) ♀♂251805 01 21 12 36 0D 19 01 25 2C 1918 09 28 09 0E 26 1918 13 402602 1E0A 05 01 2501

Tolnamolar - Salicales qabilasi . • Bu qabilaga faqat bitta oila kiradi. • Toldoshlar-Salicaceae oilasi. Bu oilaga 3 turkumga mansub 400-420 tur kiradi. Ular daryo bo’ylarida, to’qaylarda, ariq qirg’oqlarida, suv serob joylarda o’sadi. Bu oilaga mansub o’simliklar qishda bargini to’kib turadi. Oilaning eng keng tarqalgan turkumlari tol, terak, turang’il hisoblanadi. • Tol -Salix . 350-370 turni - terak (Populus) 50-60 turni o’z ichiga oladi. Ular daraxt va butalardan tashkil topgan. Bular orasida majnuntol (Salix babulonica), qoratol (S.excelsa), turang’a (Populus pruinosa), Baxofen teragi (P. bachofenii), oq terak (P. alba), qora terak (P.nigra ). Barglari oddiy, butun, gullari bir jinsli, ikki uyli. Shuningdek, gulqo’rg’oni yo’q. Tollarda changchilar 2 ta, teraklarda 6-40 ta, urug’chisi 2 ta mevacha bargning qo’shilib o’sishidan hosil bo’lgan. Mevasi senokarp23 1F 01 2118 01 23 2118 19 0E04 19 19 01 23 2C0B412E30 1303 160734 31 19 42 27 2F22 09

Oq tol - Salix alba • Daraxt bo’yi - 10 - 15 m. Barglari yirik, ingichka lansetsimon, o’tkir uchli, chetlari mayda, arra tishli. ustki tomoni to’q - yashil, osti kulrang, har ikkala tomoni tukli. Kuchalasi barglari bilan bir vaqtda hosil bo’ladi. Aprel- may oylarida gullab urug’laydi. Yovvoyi holda daryolar bo’yida o’sadi. Manzarali daraxt sifatida ko’p ekiladi. • Gul formulasi: erkak guli: * P0 А2 G0, , ♂ onalik guli: * P(0)А0 G(2) ♀44 01 0107 0205 1607 13 09 1607 0D 0E 01 2518030B02 13 01

Yulq’unnamolar-Tamaricales qabilasi • Kelib chiqishi jihatidan gunafshadoshlarga yaqin turadi. Ular daraxt, buta va ayrim o’tlardan iborat. Barglari mayda, gullari aktinomorf, ikki jinsli, changchilari 5 - 10 ta yoki ko’p, 3 jo’yakli urug’chisi ko’p sonli. Bu qabilaga 2 oila, 7 turkum, 200 ga yaqin tur kiradi. • Yulq’undoshlar -Tamaracaceae oilasi. O’zbekistonda yulq’undoshlarning 2 turkumga mansub 16 ta turi uchraydi. Ular O’zbekistonning cho’l mintaqasidagi qumli yerlarda, suvi qurigan daryo va ko’l qirg’oqlarida hamda to’qaylarda sho’rhoq yerlarda tarqalgan. Tojbarglari meva hosil bo’lgandan keyin ham to’kilib ketmay, sharsimon bo’lib to’planib turadi. 28 01 47 37 16 19 13 01 28 44 0618 18 06 19 11 09

Bolqin - (Myricaria) • - chala buta bo’yi 1-2 m barglari bandsiz, tuxumsimon - lantset shaklida. To’pguli boshoqsimon, 5-20 sm, yosh novdalarda hosil bo’ladi. Gulkosa va tojibarglari 5 tadan, changchilari 10 ta, ustunchasi 3 ta. Daryo vodiylaridagi shag’alli yerlarda o’sadi. 21 01 21 1011 19 09 09 10 14

Qovoqnamolar qabilasi –Cucurbitales • Qovoqdoshlar oilasi –Cucurbitaceae . Qabilaga bitta qovoqdoshlar oilasi kiradi. Oilaning 90 ga yaqin turkum, 700 ga yaqin turi bor. O’zbekistonda 3 ta turkumga mansub, 5 ta turi o’sadi. Hayot shakliga ko’ra, bu oila vakillari bir, ko’p yillik o’rmalab o’suvchi o’tlar, yarim buta, buta va kichik daraxtlardir. Barglari oddiy, ketma-ket joylashgan. Gullari aktinomorf, bir jinsli, bir yoki ikki uyli o’simliklar bo’lib, gulqo’rg’oni murakkab, changchilari 3 - 5 ta, urug’chisi 3 ta mevabargli, mevasi yirik, soxta, rezavorsimon qovoq meva yoki kam hollarda ko’sakcha bo’ladi. Qovoqdoshlar oilasining o’ziga xos belgilaridan biri mevasining tashqi - ekzokarp qavatining qattiq yog’ochlashgan, mezo va endokarp qavatlarining yumshoq, suvli bo’lishidir. Urug’lari endospermsiz. O’zbekistonda qovun (Melo), tarvuz (Cirtrullis), bodring (Cucumis), qovoq (Cucurbita ) larning bir necha turlari ekiladi. Handalak, begona o’t itqovun ham qovoqdoshlarga mansub. Oilaning vakili sifatida ekiladigan bodringning tuzilishi bilan tanishib chiqamiz. • Urug’chi gul formulasi: Са(5)Со5А0G(3) ♀ • Changchi gul formulasi: * Са(5)Со(5)А(2+2+1)G0. ♂12 01 1213 2C0B12 0802 19 09 0D 34 1011 0A 1213 04 15 44 15 40 42 11 09 01 3701 01 1711 02

Ekiladigan bodring-Cucumis sativus L • Poyasi yer bag’irlab o’suvchi, palakli bir yillik o’simlik hisoblanadi. Poyasida oddiy gajaklari bo’lib, poya va barglari dag’al tukchalar, ilmoqchalar bilan qoplangan. Faqat madaniy ekilgan holda uchraydi, yovvoyi holdagisi noma'lum. Barglari oddiy, navbatlashib joylashgan, yuraksimon, besh bo’lakchali, o’tkir burchakli bo’ladi. Bir uyli, gullari ayrim jinsli, erkak gullari to’p bo’lib, urg’ochilari bittadan bo’lib barg qo’ltig’idan chiqadi. Gulqo’rg’oni murakkab, kosachabarglari o’zaro qo’shilgan, 5 tishchali. Erkak gullarda 5 ta changchilar uch guruh bo’lib joylashgan. Urg’ochi gullardagi urug’chi 3 ta mevabargchaning qo’shilib o’sishidan hosil boladi. Mevasi — cho’ziq, ko’p urug’li rezavorsimon qovoq meva . 1B 01 48 11 09 4D 05 06 18 09 16 1B0A 37 13 0A 1F04

O'xshashlar

Dilleniyakabilar sinfchasi - dilleniidae

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi. Zig`irnamolar – Linales qabilasi

Lolanamolar qabilasi

Gazandanamolar qabilasi

Chinnigulnamolar qabilasi