Egiluvchan sagovnikning (cycas revoluta) tuzilishi va taraqqiyoti - Botanika - Slaydlar

Egiluvchan sagovnikning (cycas revoluta) tuzilishi va taraqqiyoti

Yuklangan vaqt:

31.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20598.241210938 KB

Ko'chirib olish

Egiluvchan sagovnikning ( cycas revoluta ) tuzilishi va taraqqiyoti

Bo’lim:Qarag’aytoifalar (Ochiqurug’toifalar)-Pinophyta (Gymnospermatophyta) Ajdod (sinf): Sagovniksimonlar-Cycadopsida Qabila (tartib): Sagovniknamolar-Cycadales Oila Sagovnikdoshlar-Sycadaceae Turkum:Sagovnik-Cycas Tur: Egiluvchan sagovnik-Cycas revoluta

Egiluvchan (oddiy) sagovnikni ( Cycas revoluta ) o’rganishda dastlab tuvakda o’stirilayotganda to’liq gerbariy va eksponatlar ko’zdan kechiriladi. Darslik va qo’llanmalardagi ma’lumotlar, rasmlar o’rganiladi.

SPOROFIT: Egiluvchan (oddiy) sagovnikning jinssiz (sporofit) nasli tuxum hujayra urug’langach hosil bo’ladigan urug’dan rivojlanadi. Sporofit voyaga yetgan daraxtdir. Mavjud chizma-rasmlar, gerbariylardan foydalanib oddiy sagovnikning tanasi qanday ko’rinishda, shoxlanishi va ildiz sistemasi qandayligi o’rganiladi. Bargining shakli, poyada joylashuvi, qubbalarining tuzilishi va boshqa morfologik belgilariga e’tibor beriladi. Qubbadagi sporofil, sporofildagi changdon (sporangiy) va urug’kurtaklar kuzatiladi.

Sagovnik bu daraxt, tanasi ustunsimon, shoxlanmagan, bo’yi 20-25 m, poyasining sirti qalin po’stloq yoki periderma bilan qoplangan. Undan keyin kollateral o’tkazuvchi boylam joylashgan, u lub, kambiy va traxeidlardan iborat. Poyaning markazida yaxshi rivojlangan o’zak va o’zak nurlari, po’stloq va o’zakda esa shilimshiq ajratuvchi yo’llar joylashgan. O’zagida ''sago'' degan kraxmal to’plangani uchun bu o’simlik sagovnik deb ataladi.

Rasmda ko’rilganidek, oddiy sagovnikning asosiy ildizi ancha uzun, yon ildizlarida simbioz holatda zamburug’lar, azot to’plovchi bakteriyalar va ko’k-yashil suvo’ti Anabaena yashaydi.

Rasmda oddiy sagovnikning barglari guj bo’lib tanasining uchki qismida joylashgani ko’riladi. Barglari yirik, patsimon, qalin, qattiq 3m gacha yetadi, asosidan o’sadi va dastlab shilliq qurtga o’xshagan bo’ladi. Barglari yirik va patsimon bo’lganidan, sagovnikni ba’zan “sago palmasi” deb ham yuritiladi. Sagovnik ikki uyli daraxt, ularda mikrosporofilli g’uddalari 50-70 sm va vazni 40 kg gacha bo’ladi. G’uddasidagi mikrosporofillarda changdonlar sinangiylar hosil qilib joylashgan. Eksponatdan ko’ring.

Mikrosporangiyda juda ko’p mikrospora chang bo’ladi. Mikrospora (changcha) unish vaqtida uchta hujayradan iborat bo’ladi: protallial-o’simta, anteridial, undan ikkita ko’p xivchinli spermatazoid hosil bo’ladi va vegetativ, keyinchalik u chang naychasini hosil qiladi (gaustoriya). Shu holatda changcha (mikrospora) atrofga tarqaladi va keyingi rivojlanishi urug’kurtak ichida davom etadi.

GAMETOFIT: Mikrosporaning unib undan hosil bo’ladigan butun borliq anteridiyli gametofitdir. Uning tuzilishini chizma rasmlardan foydalanib o’rganiladi. Sagovnikning megasporofili ham poyaning uchida hosil bo’ladi. Ular qisqargan patsimon barglarga o’xshash bo’lib, markaziy tomirining ikki yonida rangi sariq-qo’ng’ir 2-6 ta megasporangiy ya’ni urug’kurtaklar joylashadi. Urug’kurtakning ichki tuzilishi quyidagicha: sirtini uch qavat integument o’rab turadi, uning ichki va tashqi qavatlari seret, yumshoq; o’rta qavati toshsimon; ichida- nusellus (megasporangiy), yuqori tomonda mikropile (chang yo’li), uning tagida esa bo’shliq chang kamerasi bor. U nusellusning uchki qismidan hosil bo’ladi. Nusellusda yirik megaspora rivojlanadi, undan esa mitoz yo’li bilan birlamchi endosperm va ikkita arxegoniy yetishadi (Rasmdan daftarga chizib oling).

Mikrospora (changcha) shamol yordamida urug’kurtakka tushib, mikropile orqali chang kamerasiga kiradi. Changchaning vegetativ hujayrasi chang nayini hosil qiladi. Anteridial hujayradan 2 ta hujayra-oyoqcha va spermagen hujayra hosil bo’ladi. Spermagen hujayra ikkita spermatozoid hosil qiladi, ular endospermga yo’naladi-bittasi bitta arxegoniyning tuxum hujayrasini urug’lantiradi, ikkinchisi esa erib ketadi.

Zigota tinim davrini o’tmasdan birdaniga rivojlanadi va ikki pallali murtak hosil qiladi. Urug’kurtak uruqqa aylanadi. Murtakning oxirigacha to’liq yetilishi urug’ yerga tushgandan keyin bo’ladi. Yetilgan urug’ning rangi qizil. Sagovnikning umumiy ko’rinishi, vegetativ va generativ a’zolarining tuzilishini albomga chizib oling. Darsliklardan va rasm-chizmalardan sagovniksimonlar ajdodining Zamia, Macrozamia, Bowenia kabi turkumlari ayrim turlarining tashqi ko’rinishi va tarqalishi to’g’risidagi ma’lumotlar bilan tanishing.

Sagovnik ( Cycas revoluta ) ko’payish a’zolarining tuzilishi: 1-mikrosporofili; 2-sorusining tuzilishi; 3-megasporofili; 4-urug’kurtak yuqorigi qismining bo’yiga kesmasi (ar- arxegoniy, pt-chang nayi, sp-spermatozoidlar, i-integument, m-mikropile); 5-urug’kurtagining bo’yiga kesimi (nms- tashqi yumshoq qavat, vms-ichki yumshoq qavat, m-mikropile, pk-chang kamerasi, ns-nusellus, ar- arxegoniy, ks-toshsimon qavat); 6-urug’ning bo’yiga kesimi (k-ildizcha, end-endosperm, ks-toshsimon qavat, nms-tashqi yumshoq qavat, m- mikropile).

THANK YOU

O'xshashlar

O’rmon qarag’ayi, oddiy qaragayning (pinus silvestris) tuzilishi va taraqqiyoti

Hujayra va uning tuzilishi

Zamburug’lar va suvo’tlarining tuzilishi va ahamiyati

Bargning morfologik va anatomik tuzilishi

Urug'ning tuzilishi