Ayiqtovonkabilar sinfcha (ajdodcha)si - Ranunculidae - Botanika - Slaydlar

Ayiqtovonkabilar sinfcha (ajdodcha)si - Ranunculidae

Yuklangan vaqt:

09.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

229.103515625 KB

Ko'chirib olish

Ayiqtovonkabilar sinfcha (ajdodcha)si - Ranunculidae Ayiqtovonnamolar qabilasi - Ranunculales

Ayiqtovonkabilar sinfcha (ajdodcha)si - Ranuncnlidae . • Sinfchaga 4 ta qabila, 13 ta oila, 200 ga yaqin turkumga mansub 4000 taga yaqin turlar kiradi. Ular, asosan, o’tlardan iborat. 01 1C 01 1D0308 06030C 1B0A08 09 030B

Ayiqtovonnamolar qabilasi - Ranunculales • . Qabilaga mansub o’simliklar hayot shakliga ko’ra, asosan, o’t, ba'zan buta va lianalardan iborat. Barglari oddiy va murakkab. Gullari ikki jinsli, aktinomorf va zigomorfdir. Bu qabilaga 8 ta oila kiradi. 01 01 1C 12 0B 2A 03 2903 09

Ayiqtovondoshlar oilasi - Ranunculaceae • Bu oilaga 66 ta turkum, 2000 ga yaqin tur kiradi. O’zbekistonda 20 turkumga mansub 107 turi o’sadi. Oilaga mansub o’simliklar hayot shakliga ko’ra, asosan, ko’p yillik o’t, ayrim buta hamda bir yillik o’tlardan iborat. Oila vakillari asosan, Shimoliy Yarim sharning sovuq va mo’tadil iqlimli joylarida keng tarqalgan, ayrimlari tropik mintaqalarda ham uchraydi. Ularning ko’pchiligi sernam o’tloqzor, botqoqlik va o’rmon o’simlik jamoalarining muhim tarkibiy qismini tashkil qiladi. Bu oilaga kiruvchi o’simliklarning barglari oddiy, yonbargsiz, poyada ketma-ket yoki qarama-qarshi joylashgan. 01 01 2A190E 2F 2F 0A0F 06 32 09 1911 0B06 05 06 09

• Gullari ikki jinsli (isfarak va sanchiq o’tlardan tashqari). Bu oila o’simiik turlari tarkibida alkaloidlar saponinlar, glikozidlar bo’lib, dorivor, zaharli o’tlar hisoblanadi. Gullari to’g’ri (aktinomorf), noto’g’ri (zigomorf), shamol yoki hasharotlar yordamida changlanishi, urug’i yog’li, endospermli, mevalari yong’oqcha, ko’sakcha, ba'zan rezavor - meva bo’lishi bu oilaning evolutsion nuqtayi nazardan ancha taraqqiy etganligini ko’rsatadi. Turlar respublikamizning tog’li hududlarida o’sadi, muhim dorivor o’simlik hisoblanadi. 01 2B 05 0A 29 13 12 02 09 06 05 0D 1B

Bu oilaning: sedana (Nigella sativa)- dorivor isfarak (Delphinium semiborbatum), sug’uro’t (Adonis turkestanica oq parpi (Aconitum talassicum)

Adonis – Sug’uro’t • Adonis - ko’p yillik va bir yillik o’tsimon o’simlik. Barglari qo’sh patsimon, ingichka bo’laklarga kesilgan. Gullari aktinomorf, ikki jinsli, gulkosachabarglari 5-8 ta, gultojibarglari 5 tadan. Changchilari ham urug’chilari ham cheksiz. Mevasi ko’p a'zoli yong’oq meva, tibbiyotda yurak kasalini davolashda ishlatiladi. Sariq rangli gultojibarglaridan bo’yoq olinadi. 0115 01 01 06 0B 1403 1E 19 02 15 1E

Parpi - Akonitum • O’t o’simlik bo’lib, gullari ko’m - ko’k rangda bo’lib, zigomorfdir. Bu o’simlik tarkibida akonitin degan zaharli alkoloid bor, bu modda kam miqdorda berilsa og’riqni bosadi, katta dozalari qattiq zaharlanishga sababchi bo’ladi. Akonitning asosan tuganaksimon ildizidan tayyorlanadigan ekstrakti bilan nastoykasi nevralgiya, revmatizm va boshqa kasalliklarni davolashda ishlatiladi. 3B 01 01 2F 0B 0A 09 15 0B 03 08 09

Uchma - Cyeratocephalus • Erta bahorgi, efemyer o’simlik. Barglari uchtali qirqilgan. O’simlikning bo’yi 1 sm dan 10 sm gacha, poyasi bargsiz. Gullari aktinomorf, ikki jinsli, hashorot yordamida changlanadi. Gulkosa va gultojibarglari 5 tadan erkin o’sgan, changchilari 5-15 tagacha, Urug’chisi cheksiz . • Trollius –Trollius . • Ko’p yillik o’t o’simlik. Barglari oddiy panjasimon, mevalari ko’p urug’li. 25 01 01 3E 04 1E 14 2B19 11 02 01 33 02 01 03 0D

Isfarak- Delphinium - • Bir va ko’p yillik o’t o’simlik. Barglari chuqur qirqilgan. Gullari zigomorf, сochoq to’pgulga o’rnashgan. Hamma vakillari tarkibida delfinin moddasini saqlaydi. Gullari chiroyli bo’lgani uchun ayrim turlari manzarali o’simlik sifatida o’stiriladi. 3F0F 19 01 2A 11 40 07 0F 1911 0F

Sedana- Nigella • Poyasi tik o’sgan, barglari patsimon yoki panjasimon bir yillik o’t o’simlik. Kosachabargi 5 ta, ko’kish, tojbargi 5-8 ta, mayda shiradonli, changchisi cheksiz, urug’chisi 2-10 ta. Urug’ida 1,40% efir moyi saqlaydi. Urug’i uchun ko’p joylarda ekiladi. 1D 01 3B 02 0626 05 11 05 0F 1A 0E

O’rmalovchi ayiqtovon - Ranunculus repens L. O’rmalovchi ayiqtovon 15- 70 sm balandlikdagi ko’p yillik ildizpoyali o’t o’simlik bo’lib, ariq va soy bo’ylarida o’sadi. Poyasi Yer bag’irlab yoki Yerdan biroz ko’tarilib o’sadi, barglari bandli, 1 - 2 marta 3 bo’lak qismlarga bolingan bo’lib, ildiz yonidan chiqqan uchta -uchtalik yopirma barglari bor, gullari tsimoz tipda shoxlanadigan yoyiq to’pgul bo’lib turadi. Gulining qo’sh gulqo’rg’oni bor. Gulqo’rg’oni 5 ta, gulkosacha va sariq rangli 5 ta gultojibargidan tashkil topgan. Tojibarglarining ostida nektar bezlari bor. Changchilari hamda urug’chilari cheksiz, tugunchasi ustki. Har qaysi onalikdan changlanish va otalangandan so’ng ochilmaydigan quruq meva - yong’oqcha hosil bo’ladi. Bu turlarning hamma vakillari zaharli hisoblanadi. Shuning uchun ham ularni mollar yemaydi2F 0D 0E 2F 03 3B 0B0A 0B06260C 0B0A 0B06260C 05 05 39120A081E 410A0D 0611 05190D 1911

O’zbekiston Respublikasii "Qizil kitobi" ga kiritilgan • Ayiqtovondoshlar oilasining quyidagi turlari - Knoring isfaragi. (Delphinium knorringianum). Zarafshon parpisi (Aconium syeravschanicum), oq parpi (Aconium talassicum), po’fanagi (Anemone protracta), tillarang sug’uro’t (Adonis chrysocyathus), tuksiz sug’uro’t (Adonis leiosepala), oltoy trolliusi (Trollius altaicus). .2F 09 01 1A 43 09 0F 05 2C 05 05 02

Zirkdoshlar oilasi - Berberidaceae • Oilaning 14 ta turkumi, 650 taga yaqin turi mavjud bo’lib, O’zbekistonda 3 turkumga oid 8 ta turi o’sadi. 1,5 -3 metr balandlikdagi butalar, subtropik va mo’tadil iqlimli mintaqalarda keng tarqalgan. Barglari oddiy va murakkab. Gullari 2 jinsli, gulkosa va gultojbarglari 6 tadan. changchisi ham 6 ta. Zirklarning tarkibida berberin alkaloidi bo’ladi, undan tibbiyotda foydalaniladi. Mevasining rangiga qarab, qora va qizil zirklarga bolinadi. Qora zirk xalq tabobatida yurak, bosh og’rig’ini qoldirishda, qonni to’xtatish, haroratni pasaytirishda, uyquni yaxshilashda, ishtahani ochishda qo’llaniladi.48 01 2F 2F 0B 1B 1B 05 0A 3A 27 04 19

• Zirkning mevasi kisel, sharbat, muzqaymoq kabilarni tayyorlashda ishlatiladi. Bargi tuzlanadigan sabzavotlarga solinadi. Bunday sabzavotlar uzoq vaqtgacha buzilmasdan, o’z sifatini yaxshi saqlab turadi. Ildizi va po’stlog’idan olinadigan sariq bo’yoqqa junli matolar bo’yaladi. Zirklar insonlar uchun shifobaxsh, ziravor o’simlik hisoblanadi. Zirk O’zbekistonning tog’li hududlarida, quruq, shag’alli adir va tog’ yonbag’irlarida keng tarqalgan. Gullari shingil, shoda shaklida to’pgulli. Oila vakili qora zirk- Berberis oblonga ziravor meva sifatida ishlatiladi. Zirkning gul formulasi : * Са3+3Со3+3 А3+3G1 ♀♂01 4803 09 05 0F0A0B 0F03 060C 4803 12 12 02 0F12 04 0E 29 2A 29 48030102

O'xshashlar

Yalpizkabilar-Labiadae sinfcha (ajdodcha)si

Ikki urug’ pallalilar sinfi

Magnoliyatoifa-Magnoliophyta yopiq urug’lilar

Ra'nokabilar-Rosidae sinfchasi

Bug'doydoshlar (boshoqdoshlar) (roaseaye) (gramineae) oilasi