Magnoliyatoifa-Magnoliophyta yopiq urug’lilar - Botanika - Slaydlar

Magnoliyatoifa-Magnoliophyta yopiq urug’lilar

Yuklangan vaqt:

10.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

79.2666015625 KB

Ko'chirib olish

Magnoliyatoifa- Magnoliophyta yopiq urug’lilar Angiospermae yoki gulli o’simliklar Anthophyta01 01 10 13 05

REJA • Magnoliyatoifa o`simliklar klassifikatsiyasi • Magnoliyatoifa o`simliklarning kelib chiqishi • Yopiq urug’lilarning o`ziga xos tuzilishi • Yopiq urug’lilarning tarqalishi va ahamiyati • Magnoliyatoifa o`simliklarning vakillari01 01 01 01 1E0D 01 1F 01 1F 02 01 01

• 1. Yopiq urug’lilarning urug’i meva ichida bo’ladi, shuning uchun bu o’simliklar "Yopiq urug’lilar" deb ataladi. • 2. Gullari changchi va urug’chidan tashkil topgan. Gullari juda ham xilma - xil shaklda bo’ladi. Gulqo’rg’oni bor. • 3. Changlanishi hamda urug’ va mevalarning tarqalishi turli usullar shamol, hasharotlar, qushlar, suv orqali amalga oshadi. • 4. Qo’sh urug’lanish sodir bo’lishi buning natijasida murtak (embrion) va endosperm hosil bo’ladi. • 5. Yopiq urug’lilarning urug’kurtagi urug’cha, tagunchasi mevaga aylanadi. Mevalar mevacha barglarning himoyasida yetiladi. • 6. Ular morfologik, anatomik jihatidan boshqa tipdagi o’simliklarga nisbatan juda murakkab tuzilgan. • 7. Hayotiy shakli bo’yicha ham xilma -xildir. 01 2425 10 01 2925 2B 01 2C25 10 0514 01 2E25 30 01 3225 16 0D 01 3325 0512 01 3525

• Gulli o’simliklarning kelib chiqishida 2 xil fikrlar bor: • 1. Monofilitik yo’l - gulli o’simliklar bitta qadimgi ajdoddan kelib chiqqan deyiladi. (akad.Taxtadjyan) • 2. Polifilitik yo’l - gulli o’simliklar bitta o’simlikdan emas, balki bir necha qadimiy ajdodlardan kelib chiqqan. 01 2A 29 01 24 1D 1E0D 01 29 1D 04 1E0D

Magnoliyatoifa-Magnoliophyta yopiq urug’lilar 2 ta katta sinfga bo`linadi: • Magnoliyasimonlar - Magnoliopsida yoki ikki urug’pallalilar • Liliopsida yoki Monocotyledones sinfi-Bir urug`pallalilar 01 10111003 0102 01 0E 010203 10 01 3B 10

Magnoliyasimonlar sinfi (ajdodi ) taksonlarga boyligi bilan alohida o’rinda turadi. • U 8 ta sinf (ajdod)cha, 128 ta qabila, 429 ta oila. 10000 turkum va taxminan 190000 turni o’z ichiga oladi. Ikki urug’pallalilar quyidagi sinfcha (ajdodcha) larga bo’linadi: • 1. Magnoliyakabilar - Magnoliidae • 2. Ayiqtovonkabilar - Ranunculidae • 3. Chinnigulkabilar —Caryophyllidae. • 4. Temirdaraxtkabilar - Hamamelididae • 5. Dilleniyakabilar - Dilleniidae • 6. Ra'nokabilar —Rosidae • 7. Yalpizkabilar(labgullilar) -Lamiidae • 8. Qoqio’tkabilar (murakkabgullilar) -Astyeridae 01 34 0910 10 01 24 01 29 01 2C 01 2E 01 32 01 33 01 35 01 3D

• Magnoliyakabilar-Magnolidae sinfcha (ajdodcha)si, • Magnoliyanamolar –Magnoiiales qabilasi. • Bu qabilaga 3 ta oila kiradi: • 1.Degenyeriyadoshlar, • 2.Magnoliyadoshlar va • 3.Ximantradoshlar. 01 01 14 01 01 0F 01 3C 01 24 01 29 01 2C

Magnoliyadoshlar – Magnoliaceae oilasi. Oilaning 12 turkumga oid 240 ga yaqin turi mavjud. • Ular hayot shakliga ko’ra daraxt. butalardan iborat. Oilada doimo yashil hamda barglari to’kiluvchi magnoliya turlari ham bor. Janubiy Amerikada o’suvchi magnoliyalar doimo yashil, Janubiy Osiyoda esa bargini to’kadi. Bu oilaning magnoliya-Magnoliya grandiflora va lola daraxti Liliodendron tulipifyera turlari O’zbekistonda, Markaziy Osiyo, Kavkazda manzarali daraxt sifatida o’stiriladi. Bu oilaga xos belgilarni yirik gulli magnoliya misolida o’rganamiz. Yirik gulli magnoliya- Magnolia grandiflora. O’simlikning bo’yi bizda 6 - 8 m, vatanida 30 m ga yetadigan, doim yashil daraxt hisoblanadi, vatani esa Xitoy, Yaponiya, Koreya va Shimoliy Amerikadir. Barglari oddiy, etli, chetlari tekis qirrali novdada navbatlashib joylashgan. Gullari yirik, oq, xushbo’y, nafis, limon hidini beruvchi, judayam chiroyli, aktinomorf, novdada bittadan joylashadi. Gul kattaligi 10 -25 sm ga yetadi.0102030405 24 01 3406 08 1A 46 03 46 14 16 46 08 490D0716 0405 0402 0405

Bu oilaga lola daraxti (Liliodendron tulipifyera) ham kiradi. Uning bo’yi 30 - 40 metrli daraxt. • Lola daraxti deyilishiga sabab, guli lolaning guliga o’xshaydi, shuning uchun ham lola daraxti deb ataladi. U ko’kimtir- sarg’ish, ko’kimtir-oqish rangda bo’lib, kattaligi 5 sm ga yetadi, hidi deyarli yo'q. Poyasi to’g’ri o’sadi. Poya po’stlog’i silliq, yaltiroq. Bargi oddiy, uzun bandli, 4-6 bolakli, uzunligi - 7-15 sm. Kuzda barglari sariq tilla rangga kiradi. O’zbekiston sharoitida lola daraxti may oyida gullab, sentabr - oktabr oyida mevasi pishadi. Urug’i cho’ziq qanotchali. U 25 - 30'C sovuqqa chiday oladi, yorugsevar. Qurg’oqchilik va issiqqa ancha chidamli. Lola daraxti juda chiroyli. Ko’pchilik mamlakatlarda qimmatli manzarali o’simlik sifatida ekiladi. Magnoliya va lola daraxti manzarali daraxt sifatida O’zbekistonda ko’plab ekiladi. 3C 0D 01 3B 140D100407 1402 08 1407060607 0B0E35 46 1415 0F02 2F 1E 05 2602

Lavrnamolar qabilasi - Laurales • Bu qabilaga 11 ta oila kiradi. Qabila vakillari, asosan, tropik va subtropik hududlarda o’sadi. Lavrdoshlar-Lauraceae oilasining 45 turkumi, 2500-3000 ta tur kiradi. Lavrlar katta oila bo’lib, tropik va subtropik hududlarda tarqalgan. Keng tarqalgan turkumlari lavr (Laurus), avokado (Pyersea), Dolchin (Cinnomomum), Kamfara daraxti (C.Camfora) turlari Kavkazda mevali daraxt sifatida ekib o’stiriladi. Lavr-Laurus turkumiga mansub Asl laur-Laurus nobilis bolib, doim yashil, o’ta hidli, gullari mayda, ayrim jinsli, ikki uyli yoki bir uyli daraxt. Мevasi yong’oqcha yoki shirasiz meva, urugi endospermsiz. Bargi tarkibida efir, azotli moddalar, yog’, oshlovchi moddalar va pektinlar bor. 3B02 01 3C 22 05 05 09 42 48 0910 05 26 15 05

Nilufardoshlar oilasi-Nymphaceae • Bu oilaga gulli o’simliklarning eng qadimgi oilalaridan hisoblanib, oilaga 5 ta turkum, 70 ta tur kiradi. Oila vakillari suvda o’sadigan ko’p yillik o’t o’simliklar bo’lib, suv yuzasida suzib yuruvchi, uzun bandli katta barg plastinkasi bo’ladi. Ildiz poyasi yaxshi rivojlangan. Guli ikki jinsli, gulqo’ron bargchalari, changchilari ham ko’p; urug’chisi 3 ta yoki qo’shilib o’sgan bir qancha mevachabarglardan iborat. Tugunchasi ustki, bir uyali. Mevasi yong’oqcha yoki rezavorsimon. 4B 01 3C100E0507 0507 091011 0807 081011 1D0512 2B 17 0F0204 1014 11

• Oq nilufar - Nymphaea candida. O’zbekistonda oilaning bitta oq nilufar- N.Candida nomli turi suvda o’sadi. Gullari yirik, oq rangli, gulkosachasi 4 - 5 ta, gultojbarglari 12 ta va undan ko’p. Changchisi esa 20 ta va undan ko’p. Barglari ham yirik, 12-30 sm uzunlikda, dumaloq, yuraksimon uzun bandli, suv betida suzib yuradi. Mevasi ko’p urug’li rezavorsimon, suv ostida yetiladi. Urug’i qora rangli, etli, endospermli, urug’ po’stida maxsus urug’ni suvda suzib yurishga yordam beruvchi havo bo’shliqlari (arrilus) bo’ladi. Bu urug’lar suv oqimi bilan hamda baliqlar tomonidan yeyilishi sababli har tarafga va uzoq Yerlarga tarqaladi. Ildizpoyali, ko’p yillik o’t o’simlik bo’lib, ko’llarda, daryo havzalarida uchraydi.01 460F 050706 0512 0310 09 1020 1D15 14 15042605 14 30 1D02 1020 0512

• Nilifardoshlar oilasining yana bir turkumidan Viktoriya regiya hisoblanadi. Bu o’simlik Amazonka daryosining havzasi atrofida o’sadi, uning barglari 2 m. cha kenglikda bo’lib, suvda qalqib turadi va 50 kg gacha yukni ko’tara oladi. Gullarining diametri 35 sm gacha boradi. Viktoriyalar ko’pincha birinchi yildayoq gullaydigan bir yillik o’simliklar qatorida oranjeriyalardagi maxsus hovuzlarda o’stiriladi Gul formulasi * Са 4 Со ~ А~ G~ ♀♂01 4B070607 0910 3C 02 17 17030E 26 17 08 16 0A01

O'xshashlar

Ochiq urug’lilar

Ochiq urug’lilar bo’limi 2

Магнолиятоифа (Magnoliophyta) ўсимликлар бўлими

O'simliklarni muhofaza qilish (slayd test)

Gulli o’simliklarning xilma xilligi va tarqalishi